منطق فازی ♋️ 🔢 این نوع منطق نخستین بار توسط لطفعلی عسکرزاده (لطفی زاده)؛ اندیشمند ایرانی تبار مطرح شد. او این ایده را در مقالۀ ای تحت عنوان مجموعه هایِ فازی، که سال: 1965 میلادی نوشت ارائه و تبیین نمود. 🔢 برمبنایِ اصول و قواعد منطقی؛ ما می آموزیم که چگونه تشخیص دهیم گزارۀ در باب حقایقِ عینی یا واقعیتهای علمی درست و صادق و یا نادرست و کاذب است؟ 🔢 دانش منطق سابقۀ بیش از دو هزار سال دارد. از نظر مشهور بنیانگذار آن نیز ارسطو، فیلسوف یونانی است که در واکنش به سوفسطائیان، قواعد ذهن آدمی را بازشناسی و تدوین کرد و نام آن را نیز منطق گذاشت. 🔡 منطق ارسطویی بر منبای دسته بندی واقعیتهای جهان به مقولات نُه گانه جواهر و اعراض و معیار دو ارزشی(تقسیم ثنایی) «این» یا «آن»، خط کشیِ منظمی از جهان عینی و علمی ارائه کرد که تا قرن بیستم معیار و ملاک سنجش و ارزیابیِ حوزه های گوناگون دانش و اندیشه بود. 🔢 در قرن بیستم امّا با بیان پارادوکسهایِ خود مرجع و سلسه وار و نیز اصل عدم قطعیت هایزنبرگ؛ منطق ارسطویی با چالشهای جدّی رو برو گشت: ♋️بر مبنایِ پارادوکسهایِ سلسله وار، منطق ارسطویی از تبیین تاسی سرِ فردی که چندین مو بر سر دارد عاجز می ماند، چون در عین حالیکه تاس هست مو نیز دارد. به گونۀ که نه میتواند بگوید فرد مورد نظر تاس است، چرا که چندین مو در سر دارد و نه میتواند بگوید که تاس نیست چون به میزان لازم مو، ندارد. ♌️ همچنین بر مبنای اصل عدم قطعیت هایزنبرگ مشخص شد که جهان مملو از عدم قطعیت ها است که نمی توان بر اساس منطق دو وجهی ارسطویی آن را خط کشی کرد. با رشد فیزیک کوانتوم، تقریبا منطق ارسطویی کارآیی خودش را از دست داد. حدود چهار دهه پس از اکتشافات هایزنبرگ، پروفسور لطفی زاده منطق فازی را برای جبران کاستی های منطق ارسطویی مطرح کرد. ↩️ازآنجا که نقطۀ کورِ منطق ارسطویی؛ عرصه های حقایق مبهم، بود نام منطق جایگزین، فازی یعنی مبهم و نامعلوم گذاشته شد. از اینرو میتوان گفت منطق فازی؛ با حقایقِ مبهم و نادقیق سرو کار دارد. مشیرِ به حدودِ سیّال و درجات تشکیکیِ واقعیت است. در منطق فازی به جای حکمِ «این» یا «آنِ» منطق ارسطویی حکم «این» یا غیر «این»، معیار سنجش قرار میگیرد. به عنوان مثال برمبنای تقسیم ثنایی ارسطویی لحظۀ خاصی از شبانه روز یا «شب» است و یا «روز». نمیتواند نه «شب» باشد و نه «روز». چنانکه نمیتواند هم «شب» باشد و هم «روز». اما بر مبنای منطق فازی؛ لحظاتی در شبانه روز وجود دارد که نه «شب» است و نه «روز» بلکه در مرز «شب» و «روز» قرار دارد: لحظه های غروب و سحرگاهان. منطق دو وجهی ارسطویی، در تبیین واقعیت ها از «سور»های همچون: همه و هیچ بهره میگیرد اما در منطق فازی از «سور»های همچون: «کمتر»، «بیشتر»، «اندک» و «بسیار» بهره گرفته میشود. سورهایِ که عدم قطعیت و ابهام را بیشتر مورد توجه قرار میدهد تا قطعیت ها و واقعیتهای مشخص و خط کشیده شده را. به عبارتی دیگر؛ در منطق دو وجهی گزاره ها، یا ارزشی، برابر با صدق دارند که «یک» به شمار می آید و یا ارزشی برابر با کذب دارند که «صفر» به شمار می آید. یعنی یک گزاره دو ارزش دارد: یک یا صفر. در منطق فازی اما یک گزاره به جز صدق و کذب واجد ارزشهایِ چندگانۀ سیّال و میانی نیز هست که نه برابری با صدق میکند و نه با کذب. بلکه هم درجاتی از صدق را با خود حمل میکند و هم به میزانی کاذب است، از اینرو از اعداد کسری و اعشاری میان صفر و یک بهره میگیرد. به عنوان مثال کسی را در نظر بگیریم که تارمویی برسر داشته باشد، حال اگر بپرسیم این فردرا چه میتوان نامید؟ نمیتوان با قطعیت گفت تاس. حال اگردو تارمو داشته باشدچه؟ این بار به میزان بیشتری نمیوان حکم به تاس بودنش کرد. حال اگر چندین مو داشته باشد چه، باز میتوان گفت تاس است؟ هراندازه که موهای بیشتری بر سر داشته باشد میزانی کمتری از تاسی را دارا است. بنا بر این فرد مورد نظر به میزانی در عِداد مجموعۀ تاسها قرارمیگیرد و به میزانی هم از مجوعۀ تاس ها بیرون می شود. درهمین نقاط کور و مبهم است که منطق فازی واردعرصۀ علم می شود. 🔰 نظریۀ مجموعه هایِ فازی پروفسور لطفیزاده بیانگرِ همین نقاط کور و مبهم است که بعدها ساحاتی زیادی از دانش را در بر گرفته و کاربردهای فراوانی پیدا میکند. ساده ترین نمونه آن، کاربرد در مورد عملکرد یک سیستم کنترل دمایا ترموستات است. مهمترین کاربرد آن در مورد پدیده های هوشمند است که نشان میدهد ساختار تصمیم گیری دراین موجودات چگونه اند. و برهمین پایه؛ در راستایِ هوشمند سازیِ پدیده هایِ نرم افزاری وایجاد هوش مصنوعی نیز از منطق فازی استفاده می شود. 🔺#منطق 🔺#منطق_جدید 🔺#منطق_فازی 💢@falsafeh_alaveyeh