❇️معنایِ «حافظ» در روزگارِ #حافظ 👈 قسمت دوم 💠کاربرد «حافظ» آیا از زبان فارسی آغاز شده است یا زبان عرب؟ باید دربارهٔ آن تحقیق شود. شمس‌الدین ذهبی در کتاب تذکرة‌الشّعراء که ما با نام و شمار کثیری از حافظان روبه‌روییم، در زندگی هیچ کدام ایشان به مسألهٔ خوش‌آوازی اینان اشاراتی نرفته است. #ذهبی کتابی دارد به نام معرفة القرّاءِ الكبار على الطبقات و الأعصار که مشتمل است بر زندگی قرّاء (قاریان به معنی علمی و فنّی و اصطلاحیِ عالمِ علم قرائت). در آنجا نیز «حافظ» بر هیچ خوش‌آوازی اطلاق نشده است. ذهبی تقریبا معاصر خواجه شیرازی بوده است با حدود نیم‌قرن تقدّم. 🔹«حافظ» به معنی خوش‌آواز و موسیقی‌شناس کاربرد فارسی‌زبانان بوده است. از میان فرهنگ‌نویسانِ متأخر، صاحب بهار عجم به این نکته توجه کرده است و ذیل کلمه «حافظ» می‌گوید: فارسیان به معنی مطرب و قوّال استعمال کنند و شاهدی هم می‌آورد از طالب آملی (متوفی ۱۰۳۶): حَبّذا حُفّاظِ خوش‌الحان که مرغِ لهجه‌شان در دلِ بلبل فشارد ناخنِ صوتِ حزین 🔸این عنوان در همان روزگار خواجه شمس‌الدین محمد #حافظ_شیرازی یا نیم قرنی قبل از روزگار او برای موسیقی‌دانان و خوش‌آوازان آغاز شده است. تقریبا با اطمینان می‌توان گفت که قبل از قرن هفتم و خاصّةً قبل از حملهٔ #تاتار، این کاربرد هیچ رواجی نداشته است. 🔹با چنین استدلالی، شاید بتوان گفت که خواجه شمس‌الدین محمد شیرازی #نخست به عنوان خوش‌آواز و موسیقی‌شناس در محیطِ عصر خود ظاهر شده است و سپس همان عنوان و لقب و یا شغل و پیشه را تبدیل به «تخلّصِ» خویش کرده است و هیچ بعید نیست که بعد‌ها این تخلّص وارد شعر شده باشد زیرا مسلّم است که خواجهٔ شیراز، روز به روز، در شعرهای خود تصرّف می‌کرده است ولی کوشیده است که آنها را به صورت دلخواه‌تری درآورد و از جمله تخلّص حافظ را نیز بر آن بیفزاید. 🔍 از جستجویی که در کتاب‌هایی از نوع الشقائق النُّعمانیّه کردم، چنین به نظرم رسید که در قلمروِ ترکانِ #عثمانی (روم) این کاربرد شیوعی نداشته است یعنی استادان آواز را «حافظ» نمی‌نامیده‌اند، اما در شبه‌ قاره #هند که تحت تأثیر فرهنگ ایرانی و زبان فارسی بوده است این عنوان را در مورد اهالی آواز و موسیقی می‌توان مشاهده کرد. 🔻 پایان ✍ نویسنده و محقق: محمدرضا #شفیعی_کدکنی 📥 ارسالی از: آقای دکتر رضا #جلیلی ─┅─═इई 💦🌺💦ईइ═─┅─ 🌳 رسانه فرهنگی، اجتماعی #فامنین_گرام در سه پیام رسان تلگرام،ایتا و سروش👇 🌨☘️ @Famenin_Gram 🍃☘️