✅مراحل امر به معروف و نهى از منكر
➕براى دعوت به خیر و امر به معروف و نهى از منكر، سه مرحله گفته اند كه آنها را خلاصه و فهرست وار بیان مى كنیم:
➖مرحله اول
آن است كه انسان قلباً از اینكه معصیت خدا شود، ناراحت باشد و كار خلاف را در روح خود منكر بداند و از آن متنفر باشد. در این مرحله، احدى معاف نیست؛ یعنى حتى افراد ناتوان و لال و نابینا و بى پول باید قلباً از گناه متنفر باشند.
➖مرحله دوم
آن است كه آمر به معروف با زبان به خلافكار هشدار دهد و به خوبیها سفارش كند.
در قرآن مى خوانیم: كیست بهتر از كسى كه به سوى خدا دعوت كند و كردار خودش نیكو باشد و بگوید كه من از مسلمانانم.)
➖مرحله سوم
آن است كه اگر بیان اثر نكرد، با قدرت جلو خلاف گرفته شود.
✅اصل تاثیر
نكته مهمى كه باید در اینجا بیان شود، این است كه محور امر به معروف و نهى از منكر، تأثیر است؛ یعنى اصل این است كه خلافكار از چه طریقى از كردار خود دست برمى دارد؛ براى مثال:
اگر با #اشاره اثر دارد، اشاره واجب مى شود.
اگر #فریاد اثر دارد، فریاد واجب است.
اگر #تهدید اثر دارد، تهدید واجب است.
اگر تذكرهاى #مكرر اثر دارد، تكرار واجب است.
اگر نامه و #طومار و تقاضاى دسته جمعى اثر دارد، این قبیل كارها واجب است.
اگر سخن ما اثر ندارد، ولى تذكر شخص #دیگرى اثر دارد، باید آن شخص را وادار به گفتن كنیم.
محور كار در این واجب آن است كه خداوند معصیت نشود این كار مقدس منحصر و محدود به راه خاصى نیست؛ ولى :
اگر تذكر در #زمان خاصى اثر دارد، باید هشدار ما در همان زمان باشد.
اگر تذكر در فضا و #مكان خاصى اثر دارد - براى مثال در قالب تفریح، اردو و مهمانى آمادگى حرف شنوى بیشتر است - باید آن شرایط را فراهم كرد.
ما ضمن احترام به این اصل كلى، به #چند #نكته دیگر نیز توجه مى كنیم :
1 ) ممكن است #فعلاً اثر نكند؛ ولى به خاطر اهمیت كار، باید بعضى اشخاص تا مرز شهادت پیش بروند و حرف حق را بزنند.
💢امام حسین (ع) فرمود:
من براى احیاى امر به معروف و نهى از منكر به كربلا مى روم. در آن وقت، امام شهید شد و یزید و لشكرش؛ تحت تأثیر قرار نگرفتند؛ ولى در فطرت عمومى مردم و #تاریخ، ناحق بودن بنى امیه و عصمت و مظلومیت اهل بیت پیامبر اكرم (ص) نقش بست.
💢در قرآن هم به #جملاتى برخورد مى كنیم كه نشان مى دهند گاهى باید براى عدالت و معروف شهید شد.
وَ یَقْتُلُونَ النَّبیّین
وَ یَقْتُلُونَ اْلاَنْبیاء
وَ یَقْتُلُونَ الَّذینَ یَأمُروُونَ بِالْقِسْط
🔰به هر حال، گرچه براى عموم مردم شرط وجوب، تأثیر امر به معروف است؛ اما براى انبیا و اولیا و علما گاهى فریاد زدن لازم است و آنها باید تا #مرز شهادت پیش روند تا خط توسط طاغوت ها و از طریق بدعت ها و انحرافات محو نشود.
2 ) فضاسازى یك ارزش است؛
🔰براى مثال، هر كسى كه به #تنهایى مشغول نماز مى شود، مستحب است كه #اذان بگوید و در اذان، فریاد «حى على الصلوة» سردهد.
در اینجا مى بینیم كه گفتن و فریاد این جمله یك ارزش است؛ هر چند كه شنونده اى وجود نداشته باشد تا براى برپایى نماز بشتابد. حفظ قانون و جلوگیرى از محو آن، یك ارزش است.
🔰لذا اسلام به زنانى كه در هر ماه چند روزى نماز برایشان واجب نیست، دستور مى دهد كه در #هنگام نماز، رو به قبله بنشینند و ذكر خدا بگویند تا رسم نماز خوانى آنان حفظ شود.
👈اسلام به زائران خانه خدا كه براى اولین بار به حج مى روند، فرموده است:
در روز عید قربان، سرخود را #بتراشید.
سپس به كسانى كه سرشان مو ندارد، سفارش مى كند: تیغى روى سر خود بكشید تا فرم قانونى آن مراعات شود.
🔰حتى اگر در چهارراه و یا خیابان ماشینى نباشد، لازم است در هنگام چراغ قرمز بایستیم تا به قانون عمل كرده باشیم.
این نمونه ها به ما مى گویند كه اگر همه سكوت كنند و بگویند:
امر به معروف اثرى ندارد، كم كم معروف در جامعه كمرنگ و گناهكار هر روز #جسورتر و مسلمانان بیشتر عقب نشینى مى كنند. در این موارد به هر نحو باید امر و نهى در كار باشد؛ گرچه اثر نكند.
3 ) ممكن است امر و نهى در افراد اثر نكند؛
🔰 ولى با نهى از منكر #لذت گناه را از كام گناهكار مى گیریم و نمى گذاریم كه او لااقل با #خیال راحت گناه كند.
❇️ این ایجاد دلهره با نهى از منكر، #عرصه را بر گناهكار تنگ مى كند و این خود یك ارزش است.
🔰 اسلام به ما سفارش كرده است كه به گناهكار با قیافه هاى گرفته و #عبوس نگاه كنید تا او خود را نزد شما منفور ببیند. بنابراین، ممكن است دست از خلاف برندارد، امّا كام #گناهكار را تلخ كردن لازم است.
4 ) نهى از منكر نشانه #آزادى است؛
🔰و اگر بخاطر تأثیر نكردن آن نهى، همه ساكت شویم، با دست خودمان جامعه را به محیط #خفقان، وحشت و مرگ آفرین تبدیل كرده ایم. بنابراین، براى حفظ و دفاع از #آزادى باید #فریاد زد؛ گرچه در آن زمان كسى گوش ندهد.
5 ) نهى از منكر و امر به معروف؛
🔰گامى به سوى خودسازى است؛ زیرا: تلقین به خود است؛ اعلام #موجودیت است؛ نشانه #بیدارى، شناخت و تعهد است. آرى گفتن، حداقل این آثار را در خود انسان دارد؛ گرچه گناهكار در آن زمان عكس العملى از خود نشان ندهد.
6 ) با آنكه ممكن است سخن #امروز من در شنونده اثر نكند؛
ولى پاداش اخروى من همچنان ثابت است. یكى از بركات ایمان به خدا و معاد همین است كه هرگز انسان خود را بازنده نمى پندارد.
اگر براى رضاى خداوند به سوى مسجد رفتید، پاداش جماعت خواهید داشت؛ هر چند كه #مسجد بسته باشد. انسان مخلص با خدا معامله مى كند و گفتن براى خدا پاداش فراوانى دارد؛ خواه طرف گوش دهد و یا ندهد. قرآن، بهترین مردم را كسى مى داند كه به حق دعوت كند.
👈 گرچه همیشه این دعوت ها مؤثر نباشند. آرى! اگر شاگرد درس استاد را فرا نگرفت، حقوق معلم لطمه اى نمى بیند
7 ) اثر فورى لازم نیست؛
گاهى امر به معروف و نهى از منكر شما اثر #فورى ندارد؛ ولى #مطمئن باشید كه در آینده اثر دارد؛ زیرا گاهى حالات انسان طورى است كه حال حق #شنوى ندارد، ولى تذكر شما در زمان دیگر كار خودش را روى فكر او خواهد كرد.
8 ) تمرین جرأت؛
امر و نهى كردن، حفظ روحیه جرأت است. اگر به دلیل آنكه اثر ندارد، امر و نهى نكنید، كم كم #جرأت فریاد زدن و گفتن در شما كم مى شود.
9 ) تسكین وجدان؛
فریاد بر سر گناهكار، سبب آرامش وجدان ایمانى خود انسان مى شود. كسى كه فریاد مى زند، هرگز در وجدان، خود را محكوم به ترس و سكوت و #سازش و بى تفاوتى نمى كند.
10 ) راه قرآن و انبیا است؛
راستى، كه از انبیا بهتر نیستیم. آن بزرگواران معصوم بارها با استدلال و #معجزه و بهترین اخلاق نهى از منكر مى كردند؛ ولى اكثر مردم گوش نمى دادند. به قول قرآن كریم :
➖و اِذا ذُكِّرُوا لایَذكُرون ؛ هرگاه تذكرى به آنان داده مى شد، متذكر نمى شدند.
➖اتَیْناهُ ایاتِنا كُلّها فَاَبى ؛ ما همه معجزات خود را به فرعون نشان دادیم، ولى زیر بار نرفت.
➖و اِن یَّرَوْا كُلّ ایَةٍ یُعْرَضُوا وَ یَقُولُوا سِحْر ؛ اگر هر معجزه اى ببینند، اعراض مى كنند. و مى گویند سحر است.
11 ) عذر براى ما و اتمام حجت بر گناهكار؛
🔰امر به معروف و نهى از منكر اتمام حجت بر #گناهكار است تا نگوید: كسى به من تذكر نداد. و عذرى است براى مؤمن تا به او گفته نشود:
➖ چرا فریاد نزدى. قرآن مى فرماید : گفتن، یا سبب تذكر است و یا وسیله عذر (عذراً او نذراً) احتمال اثر شرط وجوب است؛ یعنى اگر احتمال اثر نمى دهى، واجب نیست؛ نه آنكه #ممنوع است.
🔰تا آنجا كه خداوند منع نكرده است مى توان پیش رفت؛ ولى اگر كار به جایى رسید كه دیگر از طرف خداوند فرمان توقف آمد، تكلیف عوض مى شود؛ نظیر آیاتى كه مى فرماید:
➖- از آنان اعراض كن كه فایده اى ندارد.
فَاَعْرِضْ عَنهُم*نساء 63 و 81 و انعام 68.
➖- نداى تو به گوش افراد كر نمى رسد.(وَاِنَّكَ لاتُسمِعُ الصُّمَّ الدُّعاء*(روم 52 نمل 80).)
➖گروهى مثل مرده هاى قبورند كه تو نمى توانى حرفى به آنان بشنوانى.( اِنَّكَ لاتُسمِعُ الْمَوْتى * نمل 80، روم 52.)
➖ آنان را رها كن.(ذَرْهُم)
یک روش👇
🔰توجه به آثار گناه
در آیات و روایات، فراوان به این حقیقت اشاره شده است كه نزول بلاها به خاطر گناهانى است كه مرتكب شده اید.
قرآن مى فرماید: هر مصیبت كه به شما مى رسد، به خاطر عملكرد خودتان است.
اگر فلان قوم هلاك شدند، به خاطر طغیانشان بود.
تا گناه كار نباشید، قهرى نیست و هر كجا قهرى است، گناهانى در كار بوده است.
🔰در اول دعاى كمیل، حضرت على علیه السلام مى فرماید:
خداوندا: گناهانى كه عامل پاره شدن پرده حیا است، بر من ببخش!
خداوندا! گناهانى كه عامل تغییر پیدا كردن نعمتهاست، بر من ببخش!
خداوندا! گناهانى كه عامل حبس شدن دعاهاست، بر من ببخش!
از این جملات معلوم مى شود كه هر گناهى، آثار شوم مخصوص به خود دارد. بنابراین توجه دادن به آثار شوم گناهان، یكى از عوامل بازدارنده از منكر است.
➕بیان مكافات #عمل
🔰براى بازداشتن مردم از منكرات و یا تشویق به خوبیها مى توانیم از طریق بیان مكافات عمل وارد شویم؛ یعنى به مردم بگوییم كه كار خیر یا شر شما در همین دنیا بى پاسخ نمى ماند.
👈 به سراغ #نمونه هایى از آیات و روایات مى رویم:
1 - مرد صالحى مقدار #ارثى زیر دیوارى براى فرزندان كوچك خود ذخیره كرده بود. دیوار در آستانه #خرابى بود. حضرت خضر (ع) و موسى (ع) گرسنه وارد #روستاى این مرد صالح شدند و از مردم تقاضاى غذا كردند، اما مردم به آن دو پیامبر #غذایى ندادند. در این میان، نگاه خضر به دیوار در حال #سقوط افتاد. به موسى گفت: باید دیوار را بازسازى كنیم.
🔰موسى گفت : كارگرىِ مجانى براى مردمى كه حاضر نشدند #قطعه نانى به ما بدهند، چه معنا دارد؟!
ولى خضر دست به كار شد و دیوار را ساخت. به موسى فرمود: زیر این دیوار #گنجى است كه پدر نیكوكارى براى فرزندانش ذخیره كرده و اگر ما دیوار را نمى ساختیم، خراب مى شد و افراد نااهل گنج را پیدا مى كردند و مى بردند و یتیمان آن مرد نیكوكار فقیر مى ماندند.
🔰آرى! خداوند به خاطر نیكوكارى پدر، دو پیامبر را به كارگرى مجانى وادار كرد. این داستان را كه در سوره كهف مى خوانیم ما را تشویق مى كند به اینكه هر كار خیر و معروفى حتى در این دنیا بى پاسخ نمى ماند. خیر آن كار یا به خود ما مى رسد و یا به فرزندان ما.
➖امام صادق (ع) تحت این آیه مى فرمایند :
خداوند متعادل به موسى وحى كرد: من به خاطر تلاش پدران به #فرزندان لطف مى كنم. اگر پدران نیكوكار باشند، به فرزندانشان خیر و بركت مى رسد؛ اما اگر شرور باشند، به فرزندانشان شر مى رسد. سپس فرمود: زنا نكنید تا به زنان شما زنانشود.
آرى : توجه به مكافات عمل، اهرم خوبى براى انجام معروف هاو ترك منكرات است. نمونه دیگر در جاى دیگر قرآن مى خوانیم: كسانى كه فرزندان ناتوانى از خود به یادگار مى گذارند و از آینده آنان مى ترسند، باید از ستم درباره یتیمان مردم بترسند.
آرى: با یتیمان مردم چنان رفتار كنید كه دوست دارید با یتیمان شما رفتار شود. هر كس آتشى روشن كند، دودش به چشم خودش مى رود. ظلم امروز ما به یتیمان جامعه، كم كم به صورت یك سنت بد در مى آید كه فردا دامن یتیمان خود ما را نیز مى گیرد. به گفته مثنوى:
این جهان كوه است و فعل ما ندا سوى ما آید صداها را ندا
از مكافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو ز جو
در حدیث مى خوانیم: هر كس، دیگرى را به عیبى سرزنش كند، نمى میرد مگر آنكه به همان عیب گرفتار شود.
بشر حافی (امر به معروف ونهی از منکر)
روزي حضرت كاظم عليه السلام از در خانه (بشر حافي ) در بغداد مي گذشت كه صداي ساز و آواز و رقص را از آن خانه شنيد .
ناگاه كنيزي از آن خانه بيرون آمد و در دستش خاكروبه بود و بر كنار در خانه ريخت . امام فرمود : اي كنيز صاحب اين خانه آزاد است يا بنده ؟ عرض كرد : آزاد است . فرمود : راست گفتي اگر بنده بود از مولاي خود مي ترسيد .
كنيز چون برگشت (بشر حافي ) بر سر سفره شراب بود و پرسيد : چرا دير آمدي ؟ كنيز جريان ملاقات را با امام نقل كرد .
بشر حافي با پاي برهنه بيرون دويد و خدمت آن حضرت رسيد و عذر خواست و اظهار شرمندگي نمود و از كار خود توبه كرد .(ادامه داستانو من مینویسم ...ازآن روز به بعد بشر پا برهنه میکشت مردم می پرسیدند توچرا این گونه می گردی وبشر جوا ب داد:آخر من موقع دیدار یارم پا برهنه بودم این گونه میکردم تا همیشه به یاد آن روز باشم. حافی ینی پابرهنه ...خوش به حالش)
✅نمونه:
عثمان بن عفان 💎
می خواست ابوذر غفاری، شاگرد مکتب اهل بیت علیهم السلام را به علت امر به معروف و نهی از منکر و خروش بر علیه #ناعدالتیهای موجود جامعه، از مدینه به ربذه تبعید کند.
بدین جهت، ابوذر را در حالی که از ناتوانی بر عصایی تکیه کرده بود، به دربار عثمان آوردند.
🔰ابوذر هنگام ورود، مشاهده کرد که در مقابل خلیفه، صد هزار درهم موجود است و یاران و بستگان و اطرافیانش گرد او ایستاده اند و با چشم طمع به آن پولها می نگرند و انتظار دارند که عثمان آنها را در میان آنان تقسیم کند.
ابوذر به عثمان گفت: این پولها از کجا آمده است؟ عثمان پاسخ داد: عوامل #حکومت اینها را از برخی نواحی آورده اند. صد هزار درهم است. منتظرم که همین مقدار هم برسد، بعد در مورد آن تصمیم بگیرم. ابوذر گفت: ای عثمان! آیا صد هزار درهم بیشتر است یا چهار دینار؟
➖عثمان گفت: خوب، معلوم است صدهزار درهم!
➕ابوذر گفت: ای عثمان! آیا به یاد می آوری هنگامی که من و تو، شبی به حضور حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله رسیدیم و آن حضرت را محزون و اندوهناک دیدیم؟
... آن شب گذشت و ما صبح دوباره به حضور مبارک حضرت رسول صلی الله علیه و آله رسیدیم و پیامبر صلی الله علیه و آله را با لبی خندان و چهره ای شادمان یافتیم. من عرض کردم: پدر و مادرم به فدای تو! شب گذشته به حضورت آمدیم، غمگین و ناراحت بودی؛ اما امروز تو را خندان و خوشحال می بینیم، علت چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: بلی، درست است. شب گذشته از بیت المال مسلمین چهار دینار نزدم بود و آن را تقسیم نکرده بودم و بیم آن داشتم که مرگم فرا رسد و حقوق مردم در گردنم باشد؛ اما صبح امروز آن پولها را بین اهلش تقسیم کردم و راحت شدم.
گاهی باید از قدرت استفاده کرد"
شکایت از شوهر
علی (علیه السّلام) در زمان خلافت خودکار رسیدگی به شکایات را شخصا به عهده می‌گرفت و به هر کس دیگری واگذار نمی‌کرد. روزهای بسیار گرم که معمولا مردم، نیمروز در خانه‌های خود استراحت می‌کردند، او بیرون دارالاماره در سایه دیوار می‌نشست که اگر احیانا کسی شکایتی داشته باشد، بدون واسطه و مانع شکایت خود را تسلیم کند.
گاهی در کوچه‌ها و خیابانها راه افتاد تجسس می‌کرد و اوضاع عمومی را از نزدیک تحت نظر می‌گرفت.
یکی از روزهای بسیار گرم، خسته و عرق کرده به مقر حکومت مراجعت کرد.
زنی را در جلوی در ایستاده دید. همین که چشم زن به علی (علیه السّلام) افتاد، جلو آمد و گفت: شکایتی دارم. شوهرم به من ظلم کرده، مرا از خانه بیرون نموده، بعلاوه مرا تهدید به کتک کرده و اگر به خانه بروم مرا کتک خواهد زد.
اکنون به داد خواهی نزد تو آمده‌ام. امام فرمود: بنده خدا، الان هوا خیلی گرم است، صبر کن هوا قدری بهتر شود، خودم به خواست خدا با تو خواهم آمد و ترتیبی به کارت خواهم داد.
زن گفت: اگر توقف من در بیرون خانه طول بکشد بیم آن است که خشم او افزون گردد و مرا بیشتر اذیت کند. علی (علیه السّلام) لحظه‌ای سر را پایین انداخت، سپس سر را بلند کرد در حالی که با خود زمزمه می‌کرد و می‌گفت: نه، به خدا قسم نباید رسیدگی به دادخواهی مظلوم را به تأخیر انداخت.
حق مظلوم را حتما باید از ظالم گرفت و رعب ظالم را باید از دل مظلوم بیرون کردتا با کمال شهامت و بدون ترس و بیم در مقابل ظالم بایستد و حق خود را مطالبه کند. بگو ببینم خانه شما کجاست ؟ زن گفت: فلان جاست.
امام فرمود: برویم.
علی (علیه السّلام) به اتفاق آن زن به در خانه شان رفت، پشت در ایستاد و به آواز بلند فریاد کرد: اهل خانه، سلام علیکم. جوانی بیرون آمد که شوهر همان زن بود. جوان علی (علیه السّلام) را نشناخت، دید پیرمردی که در حدود شصت سال دارد، به اتفاق زنش آمده است. فهمید که زنش این مرد را برای حمایت و شفاعت با خود آورده است اما حرفی نزد.
علی (علیه السّلام) فرمود: این بانوکه زن توست از تو شکایت دارد، می‌گوید تو به اوظلم کرده و او را ازخانه رانده‌ای بعلاوه تهدید به کتک نموده‌ای من آمده‌ام به تو بگویم که از خدا بترس و با زن خود نیکی و مهربانی کن.
جوان گفت: به تو چه مربوط که من با زنم خوب رفتار کرده‌ام یا بد ؟ بلی، من او را تهدید به کتک کرده‌ام، اما حالا که رفته تو را آورده و تو از جانب او حرف می‌زنی، او را زنده زنده آتش خواهم زد.
علی (علیه السّلام) از گستاخی جوان بر آشفت، دست به قبضه شمشیر برد و آن را از غلاف بیرون کشید آنگاه گفت: من تو را اندرز می‌دهم و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنم، تو این طور جواب مرا می‌دهی و صریحا می‌گویی من این زن را خواهم سوزاند ؟خیال کرده‌ای دنیا این قدر بی حساب است ؟
فریاد علی (علیه السّلام) که بلند شد، مردم عابر از گوشه و کنار جمع شدند. هر کس که می‌آمد، در مقابل علی (علیه السّلام) تعظیم می‌کرد و می‌گفت: السلام علیک یا امیر المومنین.
جوان مغرور که تازه متوجه شد با چه کسی روبروست، خود را باخت و به التماس افتاد: یا امیر المومنین، مرا ببخش. به خطای خود اعتراف می‌کنم. از این ساعت قول می‌دهم مطیع و فرمانبردار زنم باشم و هر چه فرمان دهد اطاعت کنم.
علی (علیه السّلام) رو کرد به آن زن و فرمود: اکنون برو به خانه خود، اما تو هم مواظب باش طوری رفتار نکنی که او را به اینچنین اعمالی وادار کنی
↪️قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم): من ضرب امراه بغیر حقّ فانا خصمه یوم القیامه لا تضربوا نسائکم فمن ضربها بغیر حقّ فقد عصی الله و رسوله .
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود هر کس عیال خود را بدون هیچ حقی بزند، من در روز قیامت دشمن اویم. نزنید زنان خود را، هر کس بی حق آنها را بزند از فرمان خدا و رسول سرپیچی کرده است.
⬅️نمونه از نهی از منکر به زبان خوش
🔰ملا محمد تقی مجلسی واوباش
در ابتدای امر که هنوز آخوند ملا محمد تقی مجلسی شهرت کافی نداشت، شخصی از ارادتمندانش نزد او شکایت بردکه: من همسایه بدی دارم و از سوء خلق او به تنگ آمده‌ام. او شبها دوستان نا اهل خود را جمع می‌کند و تا صبح به شرابخواری و لهو واعب مشغولند و آسایش مرا سلب کرده‌اند. اگر ممکن است در این زمینه علاجی کنید آخوند فرمود: امشب همه آنان را به خانه ات به مهمانی دعوت کن، من نیز می‌آیم. شاید خدایتعالی بدین وسیله او را هدایت فرماید.
آن مرد همه آنها را به مهمانی خواست. همسایه اش که سردسته اشرار و اوباش بود گفت: چه شدکه تو نیز به جرگه ما در آمدی ؟
گفت: فعلا چنین پیش آمده است.
آنان از دعوتش به گرمی استقبال کردند. پس، آن شخص آخوند ملا محمد تقی مجلسی را خبر کرد و آخوند پیش از همه آنان به خانه آن شخص رفت و در گوشه‌ای قرار گرفت. همین که سر دسته اوباش با دوستانش وارد شد و چشمش به آخوند افتاد که در گوشه‌ای نشسته بود، ناراحت شد، چرا که آخوند از غیر جنس خودشان بود و به سبب وجود او عیش ایشان از بین می‌رفت. پس، رئیس آنها خواست که آخوند را از آن مجلس براند، سر صحبت را اینچنین باز کرد و گفت: راهی که شما در پیش گرفته‌اید بهتر است یا شیوه‌ای که ما داریم ؟
آخوند فرمود: برای معلوم شدن این مطلب باید هر کدام خواص و لوازم کار خود را بیان کنیم تا ببینیم کدام یک از این دو بهتر و خوشتر است.
سر دسته اشرار گفت: انصاف دادی و سخن به حق گفتی. یکی از اوصاف ما این است که چون نمک کسی را خوردیم نمکدان نمی‌شکنیم و به صاحب نمک خیانت نمی‌کنیم.
آخوند فرمود: این طور که می‌گویی نیست و من حرف تو را قبول ندارم که طایفه شما اینچنین هستند.
آن شخص گفت: انکار شما بی مورد است، زیرا این امر از مسلمات این طایفه است.
آخوند فرمود: اگر چنین است من از شما می‌پرسم آیا هرگز نمک خدا را خورده‌اید ؟
آن شخص چون این سخن را شنید سر به زیر افکند و پس از اندکی از مجلس برخاست و با همراهانش بیرون رفت.
صاحبخانه به آخوند عرض کرد: کار بدتر شد، زیرا اینان با قهر از خانه من بیرون رفتند.
آنجناب فرمود: فعلا که کار به اینجا کشید صبر کن ببینیم در آینده چه می‌شود.
چون صبح شد، رئیس اشرار به در خانه ملا محمد تقی مجلسی آمد و با دنیایی عجز و ناله عرضه داشت: سخن دیشب شما سخت در من اثر گذاشت. اکنون توبه کرده وغسل نموده و به خدمت شما آمده‌ام تا شرایع دین را به من بیاموزید.
از آن پس نیز از مخلصان حق و هدایت یافتگان به راه خدا گردید .
قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم): المؤمن مرآه اخیه یمیط عنه الذی .
رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: مومن برای برادر خویش همانند آینه است که ناملایمات و بدیها را از او دور می‌سازد.
جلسه سوم
https://eitaa.com/fatemi5/1686
امر به معروف و نهی از منکر
مراحل و دایره امر به معروف و نهى از منكر
#چند #نكته
بیان مكافات #عمل
و بیان داستانهای مرتبط
https://eitaa.com/fatemi5/1703
✅توجیهات بهانه جویان
در روایات مى خوانیم كه در آخرالزمان، گروهى امر به معروف را رها مى كنند و براى خود بهانه ها و عذرها مى آورند و كار خود را توجیه مى كنند؛ از جمله :👇
✅سیماى بى تفاوتان در قیامت
در حدیثى مى خوانیم :
➕ پیامبر اكرم (ص) فرمود :
«به خدایى كه جانم در دست اوست، از امت من گروهى از قبر برمى خیزند؛ در حالى كه در #قیافه بوزینه و خوك هستند. این قیافه ها به خاطر آن است كه آنان #قدرت نهى از منكر داشته، ولى با گناهكاران سازش كردند.»
👈والذى نفسى بیده لیخر جن من امتى من قبورهم فى صورة القروه والخنازیر بمداهنتهم فى المعاصى و كفهم عن النهى و هم یستطیعون
➕رسول اكرم (ص) فرمود :
«در شب معراج دیدم كه لب هاى گروهى را با #قیچى مى برند. پرسیدم : اینها كیانند؟! گفتند : كسانى هستند كه زبان نهى از منكر داشتند، ولى نهى نكردند.»
➕از حضرت على (ع) نقل شده است كه :
«اگر دانشمندى علم خود را كتمان كند، بد #بوترین افراد در قیامت خواهد بود.»
كوتاه سخن آنكه گاهى باید سكوت را شكست؛ زیرا سكوت نابجا بدعت است.
اگر :
سكوت علما سبب بدگمانى مردم به خود آنان شود؛
سكوت علما موجب جرأت ظالم شود؛
سكوت موجب تأیید ظالم شود؛
سكوت سبب شود كه معروفى منكر و یا منكرى معروف شود؛
سكوت موجب ضعف عقاید مسلمانان شود؛
سكوت موجب رشد انحرافات فكرى و بدعت شود؛
حرام است و باید سكوت را شكست؛ حتى اگر به انسان لطمه اى وارد شود.
❌كسانى كه #سكوت را شكستند!
➕ابن سكیت از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادى علیهم السلام و معلم فرزندان متوكل خلیفه عباسى بود.
روزى متوكل از او پرسید : «فرزندان من بهترند یا حسن و حسین، دو فرزند على بن ابیطالب.»
او سكوت چندین ساله را شكست و گفت : #قنبر غلام على از تو و فرزندانت بهتر است، تا چه رسد به حسن و حسین!»
متوكل كه طاغوت و دیكتاتور زمان بود و هرگز توقع شنیدن چنین سخنى را نداشت، بشدت عصبانى شد و دستور قتل استاد را صادر كرد.
➕نمونه دیگر :
مؤمن آل فرعون كه مدت ها ایمان خود را مخفى مى كرد، در لحظه اى سكوت چند ساله را شكست و گفت : «اَتَقْتُلُونَ رَجُلاً اَنْ یَقُولَ رَبِّىَ اللَّه»( غافر، آیه 28)؛ آیا بنا دارید كسى كه موحد است و مى گوید : «پروردگارم خداست،» به قتل برسانید؟
➕نمونه دیگر :
امر به معروف و نهى از منكر كارى است كه زینب كبرى در كوفه و شام و مجلس یزید كرد؛ یعنى سكوت را شكست و گفتنى ها را گفت.
✅توجیهات بهانه جویان
در روایات مى خوانیم كه در آخرالزمان، گروهى امر به معروف را رها مى كنند و براى خود بهانه ها و عذرها مى آورند و كار خود را توجیه مى كنند؛ از جمله :👇
1️⃣گناه دیگران كارى به ما ندارد
بعضى به این دلیل كه :
➖«عیسى به دین خود، موسى به دین خود» و به دلیل اینكه : من و گناهكار را در یك قبر نمى گذارند، در برابر باطل ساكت مى مانند، در حالى كه در زمان عیسى نباید به دین موسى بود و اگر شما و گناهكار را در یك قبر نمى گذارند، ولى در یك جامعه گذاشته اند.
➖جرم در جامعه قابل سرایت است. یك خلاف از یك فرد، در كل جامعه #اثر دارد. براى مثال، یك نفر #سیگارى هواى همه محیط را آلوده مى كند. یك دروغ نیز همه ارتباطات را به هم مى ریزد. یك نگاهِ بد، سرچشمه #عیاشى و زنا و فرزند حرام زاده مى شود كه آن حرام زاده هر روز صدها فتنه و فساد مى كند.
➖یك گناه گاهى #زمینه ساز انواع گناهان دیگر مى شود. #شرابخوارى گناهى است كه انسان را #مست مى كند و در مستى هزاران حادثه پیش مى آید.
➕در حدیث مى خوانیم : «گناه در جامعه مثل سوراخ كردن #كشتى در دریاست» ؛ اگر مسافرى محل خود را سوراخ كند، همین كه آب وارد كشتى شد، همه را غرق خواهد كرد.
➕به هر حال، این تفكر كه گناه كسى در سرنوشت دیگران اثر ندارد، صحیح نیست. رسول خدا (ص) فرمود : «گناه مخفیانه تنها به گناهكار ضربه مى زند؛ ولى اگر از گناه علنى نهى نشود، به #همه مردم ضربه خواهد زد.»
3️⃣خجالت
گاهى سكوت و رها كردن امر به معروف و نهى از منكر، سرچشمه #روحى و روانى دارد. فرد خجالت مى كشد و حیا مى كند.
➖این نوع حیا در روایات اسلامى مورد #انتقاد است و باید این صفت را كسى كه گرفتار آن است، با #تمرین از خود دور كند. او باید بداند كه عار و خجالت موقت در دنیا، نتیجه اى جز آتش ابدى در #قیامت نخواهد داشت.
2️⃣امر و نهى خلاف #آزادى فردى است
➖آزادى، كلمه مقدسى است كه در سایه آن هزاران كار #نامقدس انجام گرفته است. معناى آزادى آن نیست كه، هر كسى بتواند هر كارى انجام دهد؛ زیرا این نه با عقل سازگار است و نه هیچ فرد و جامعه و رژیمى به آن تن مى دهد.
➖آزادى در چهارچوب قانون الهى و عقل و فطرت صحیح است؛ وگرنه مى شود هرج و مرج و #بى بند و بارى و #مزاحمت این و آن و كارشكنى و صدها آفت دیگر.
➖اگر #كودكان را آزاد مى گذاشتیم، در روى زمین انسانى باقى نمى ماند؛ چون همه آنان خودشان را به نحوى #نابود مى كردند و در معرض خطر قرار مى دادند.
➖اگر آزادى #كنترل نشود، سنگ روى سنگ قرار نمى گیرد. در زندگى اجتماعى، آزادى باید بر اساس سلامتى جامعه و مقررات فراگیر معنا شود و آزادى شخصى نباید آزادى دیگران را #سلب كند و اگر كسى از اراده و آزادى خود #سوء استفاده كرد، باید مهار شود.
4️⃣ترس
گاهى انسان امر به معروف و نهى از منكر نمى كند، زیرا مى ترسد. از چه؟ ...
➖مى ترسد مشترى و خریدار جنس او #كم شود؛ ولى باید بداند كه به فرموده حضرت على (ع) امر و نهى، #رزق كسى را قطع نمى كند.
➖مى ترسد دوستانش را از دست بدهد؛ ولى باید بداند بهترین دوست او، خداست.و بالاخره دوستان، او را رها خواهند كرد.
➖مى ترسد به حرفش #اعتنایى نشود؛ ولى باید بداند كه به پاداش بزرگى مى رسد؛ گرچه مردم به سخن او گوش ندهند.
➖مى ترسد مورد #تهدید قرار گیرد؛ ولى باید بداند كه خدا با اوست و مرگ به دست خداست.
➖مى ترسد مردم نیز از #عملكرد او انتقاد كنند؛ ولى این نیز براى كسانى كه اهل #خودسازى هستند، كمالى است.
➕در روایات متعدد از رسول خدا (ص) و على بن ابیطالب و امام صادق (ع) بارها نقل شده است : «امر به معروف و نهى از منكر كنید و نترسید؛ زیرا نه #رزق شما قطع، و نه #مرگ شما نزدیك مى شود.
5️⃣با یك گل بهار نمى شود
➖گاهى سكوت دیگران، انسان را به سكوت وا مى دارد؛ طوریكه فرد با خود مى گوید : با یك گل بهار نمى شود.»، در اینجا نیز باید مسلمان #روحیه #خط شكنى داشته باشد و از #نیش و نوشها نهراسد.
➖او باید بداند كه امر به معروف در آن فضاى مرگبار و ساكت، #پاداش بیشترى دارد. به همین دلیل در حدیث مى خوانیم : «بهترین جهاد، كلمه #حقى است كه انسان در برابر رهبر ستمگر بگوید؛
➖چون اطراف رهبران ستمگر، افراد متملق و #چاپلوسى هستند كه همه كارهاى طاغوت را زیبا جلوه مى دهند و او خیال مى كند كه همه كارهایش صحیح است (زُیِّنَ لِفِرعَون سُوُء عَمَلِه)؛ و در آن فضاى سكوت و چاپلوسى اگر شیر دلى پیدا شود و حق را بگوید و سكوت را بشكند، بزرگترین #شهامت را از خود نشان داده است و بهترین اجر و پاداش را دریافت خواهد كرد.