#یادداشت 🔰 «#فقه_مضاف» در نگاه نوآورانه آیت‌الله‌‌‌ #هاشمی_شاهرودی(ره) 🖊حجت‌الاسلام محمدباقر پورامینی ▫️دانش فقه وظیفه مکلف را نسبت به احکام شرعی مشخص می‌کند تا او از عهده مسئولیت شرعی برآید و مصالح و منافع دنیوی و اخروی در پرتو این اطاعت خداوندی، ارزانی انسان مکلف شود؛ از این رو فقه، «اشرف العلوم» به‌شمار می‌آید. ▫️یکی از سوالات اصلی در فلسفه فقه، شناخت غرض این دانش است. در فلسفه فقه، غرض اصلی و نهایی فقه را تشخیص وظیفه عملی «مکلف» می‌دانند. در این زمینه نگاه‌های متفاوتی ارائه شده است که دیدگاه آیت‌الله‌‌‌ هاشمی ‌شاهرودی، نظری دقیق و نوآورانه است. ▫️ایشان ضمن ارائه بحث «مهندسی فقه»، وظیفه عملی «مکلف» را شامل همه افعال و تروک، در همه بخش‌هاى زندگى انسان دانسته که در هر عرصه‌اى حکم شرعى موجود است. ▫️وی در یک تقسیم‌بندی نو درباره غرض علم فقه، به سه اثر عملى، علمى و دینى اشاره می‌کند. ▫️در نگاه ایشان «غرض عملی فقه» رسیدن به احکام شرعى در همه زندگى بشر است و معنایش این است که فقه همه ابعاد و عرصه‌هاى فردی، اجتماعی و خانوادگی زندگى انسان‌ها و همه قشرها و نسل‌هاى انسان‌ها را دربرمى‌گیرد و در همه این بخش‌ها احکام فقهى وجود داشته و جارى است. آیت‌الله شاهرودی معتقد است فقه، در این بخش‌ها نه‌تنها حکم «تک‌تک» اشخاص را مشخص مى‌کند، بلکه عهده‌دار احکامى که مربوط به جمع و کلان جامعه‌اند نیز است؛ از این‌رو وی «نگاه سیستمی به فقه» دارد و ایده «فقه نظام» در منظر وی شامل نظام قضایى، نظام اقتصادى، نظام سیاسى، نظام ادارى و… نیز می‌گردد، یعنی احکام نظامات اجتماعی نیز در فقه موجود است و باید همه آنها در علم فقه باب و فصل داشته باشند و عظمت و وسعت آنها غرض از فقه را مشخص مى‌کند. ▫️آیت‌الله‌‌‌ هاشمی ‌شاهرودی از «غرض علمی فقه» نیز یاد می‌کند و تاکید دارد روش استفاده از منابع اسلامى و شریعت در علوم و معارف اسلامى دیگر -مثل فلسفه، کلام، تفسیر و علوم عقلى- بر فقه اتکا دارد؛ یعنى مفسرى که فقیه نباشد و با مذاق شارع آشنا نباشد، خیلى جاها به اشتباه مى‌افتد. افزون بر این برخى از علوم انسانى مانند علم حقوق‌مدنى یا کیفرى و علم اقتصاد، تماما بر فقه متکی است. ▫️ایشان معتقد است علم فقه با تمام علوم دیگر در تماس است و این اثر مبارک اقتضا مى‌کند براى رسیدن به معارفى که علم فقه در آنها تاثیر فوق‌العاده‌اى دارد، مباحث «#فقه_مضاف» و فقه‌تخصصى در علم فقه پدید می‌آید؛ مثلا فقه‌جزا و قضا، فقه‌سیاست، فقه‌مدیریت، فقه‌الجهاد، فقه‌بهداشت و سلامت، فقه خانواده و احوال شخصى و… ایجاد شود و ثمره این مطلب، ضمن توسعه در بحث‌هاى فقهى، نیازهاى جوامع امروز بشرى را تامین مى‌کند. ایشان راه ایجاد فقه‌های مضاف را منحصر در متد فقهی اجتهادی و به شیوه اجتهاد جواهرى و از راه استخراج و استنباط صحیح از منابع فقهى و نه با ذوق شخصى و مصلحت‌اندیشى‌ها می‌داند. در این زمینه نیز وی تاکید دارد باید تلاش، همت، مهندسى و تقسیم‌بندى فقهى جدید صورت گیرد. ▫️«غرض دینی فقه» سومین غرض دانش فقه در نگاه فقیه بزرگوار آیت‌الله‌‌‌ هاشمی‌‌ شاهرودی است؛ یعنی مقصود از فقه حفظ دین از اندراس، تحریف، کهنه و مرده‌شدن و حفظ امت اسلامى از انحراف و گمراهی است و به وسیله فقه و فقها، دین و شریعت الهى حفظ می‌شود. ایشان تاکید دارد حفظ شریعت اسلام به برکت سنت و پایه‌گذارى استمرارى صدور سنت از معصومان‌(ع) در همه ابواب و مناظره با علماى دیگر بوده است و بعد از صدور منابع عظیم سنت و حفظ آن از طریق ائمه‌(ع) در عصر غیبت به فقها منتقل شد که تلاش بسیارى براى حفظ و تجمیع و تدوین آنها کردند و مشکلات زیادى در این راستا متحمل شدند تا امروز به دست ما رسیده است و به این ترتیب حرکت اجتهاد و پویایى استنباط فقهى احیا شده است. ▫️میراث فقهی آیت‌الله‌‌‌ هاشمی‌‌ شاهرودی، گرانقدر و راهگشاست که برخی در قالب ایده‌ها مطرح شد و چشم‌انداز جدیدی را برای مجتهدان نوآور و فقهای جوان پدید آورده است که اوج آن در «مهندسی فقه» که طرح‌واره آن در درس فقه ماه‌های آغازین سال ۹۳ ارائه شد، تبلور یافت. امید است ضمن پیگیری دقیق و تلاش برای تحقق این آرزوی علمی او در دانش فقه، عرصه‌های جدید ابداعی ایشان چون «نگاه سیستمی به فقه»، «فقه‌های مضاف» در قالب نظریه‌پردازى فقهى (فقه النظریات) پیگیری و به انجام رسد؛ عرصه‌ای که برای حوزه‌های علمیه و نظام جمهورى اسلامی بسیار ضروری است. #فقه_مضاف #گفتمان_فقه_مضاف #آیت_الله_هاشمی_شاهرودی 🕌گفتمان فقه مضاف حوزه خراسان 🆔 @feqhemozaf_khorasan