۞ إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتابَ اللَّهِ وَأَقامُوا الصَّلاةَ وَأَنْفَقُوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا و عَلانِيَةً يَرْجُونَ تِجارَةً لَنْ تَبُور•²⁹• قطعا کسانی که کتاب خدا (قرآن) را تلاوت میکنند و نماز را برپا میدارند و از آنچه به آنها روزی دادیم آشکار و در خفا انفاق میکنند، به تجارتی امید دارند که هرگز پایان نمیپذیرد #ترجمه_اختصاصی #نکات_تفسیری ۱. تلاوت قرآن (گرچه مستحب است،) امّا قبل از واجبات آمده است. یَتْلُونَ‌ ... أَقامُوا ... أَنْفَقُوا ۲. فكر و فرهنگ، مقدّمه‌ی عمل است. «یَتْلُونَ كِتابَ اللَّهِ‌- أَقامُوا الصَّلاةَ» ۳. دارائی‌های انسان، داده الهی است. «رَزَقْناهُمْ» ۴. با داشتن علم و خشیت الهی (كه در آیه قبل بود) و با تلاوت قرآن و اقامه نماز و كمك به محرومان، باز هم خود را مستحقّ ندانید، تنها امیدوار باشید. «یَرْجُونَ» ۵. در معامله با خدا، حتّی یك درصد زیان نیست. «تِجارَةً لَنْ تَبُور» ۶. گمان نكنید با انفاق، مال شما تمام می‌شود. «تِجارَةً لَنْ تَبُور» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ و إِذْ قُلْنا لِلْمَلَآئِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوٓا إِلَّآ إِبْلِيسَ أَبىٰ و اسْتَكْبَرَ و کانَ مِنَ الْكافِرِين •³⁴• و هنگامی كه به فرشتگان گفتیم به آدم سجده كنید پس همه سجده كردند؛ به‌جز ابلیس كه سر باز زد، و تكبر ورزید و از كافران شد. #ترجمه_اختصاصی #نکات_تفسیری ۱. سجده‌ی بر آدم نه به خاطر جسم او، بلكه به خاطر روح الهی اوست. ۲. لیاقت، از سابقه مهمتر است. فرشتگان قدیمی باید برای انسان تازه به دوران رسیده امّا لایق، سجده كنند. ۳. خطرناك‌تر از نافرمانی در عمل، بی‌اعتقادی به فرمان است. «أَبی‌ و اسْتَكْبَرَ» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ فَأَرادَ أَنْ يَسْتَفِزَّهُمْ مِنَ الْأَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ و مَنْ مَعَهُ جَمِيعا •¹⁰³• پس (فرعون) تصمیم گرفت آنان را از آن سرزمین ریشه كن سازد؛ ولی ما، او و تمام كسانی را كه با او بودند، غرق كردیم. #نکات_تفسیری ۱. «استفزاز» به معنای بیرون كردن با زور است. قرآن بارها به این شیوه‌ی ظالمان نسبت به اولیای الهی و ناكام ماندنشان اشاره كرده است. ابراهیم را در آتش افكندند، خدا آتش را سرد كرد، یوسف را به چاه انداختند، عزیز مصرش كرد. پیامبر را از مكّه بیرون كردند، خداوند حكومتِ جهان اسلام را به او عطا كرد. این سنّت و قانون الهی است كه در برابر مكر اهل باطل، تدبیر مناسب دارد. ۲. در برابر اراده‌ی طاغوت، اراده و قهر خداوند است. ۳. همه‌ی قدرت نمایی طاغوت‌ها، در زمین، و محدود است. ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ و مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِه و مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ و رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدين •⁴⁰• بعضی از آنها، به آن ایمان می‌آورند؛ و بعضی ایمان نمی‌آورند؛ و پروردگارت به مفسدان آگاهتر است #نکات_تفسیری ۱. انسان دارای اختیار است، نه آنكه مجبور باشد. «مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ و مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِه» ۲. رهبر نباید توقّع داشته باشد كه همه‌ی مردم به راه و آیین او ایمان آورند. «و مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِه» ۳. بی‌ایمانی و فساد، ملازم یكدیگرند. هم گناه مانع ایمان است و هم بی‌ایمانی انگیزه‌ی فساد می‌شود. لا یُؤْمِنُ بِهِ‌ ... بِالْمُفْسدین ۴. انسان، زیر نظر پروردگار است. «رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ» ۵. روشن است كه این گروه مردم، افراد فاسد و مفسدی هستند و به همین دلیل در پایان آیه می‌فرماید: «پروردگار تو مفسدان را بهتر می‌شناسد» (وَرَبُّكَ اَعْلَمُ بِالْمُفْسِدینَ). اشاره به این كه افرادی كه زیر بار حق نمی‌روند، در فاسد كردن نظام جامعه نقش مؤثری دارند. ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمـٰن الرحیم

بِسْم اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحيم الٓر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكيمٍ خَبير •¹• الف‌لام‌راء، این كتابی است كه آیاتش استحكام یافته؛ سپس تشریح شده و از نزد خداوند حكیم و آگاه (نازل گردیده) است! #نکات_تفسیری ۱. قرآن كتابی بس مهم است. ( «كِتابٌ» نكره وتنوین دارد كه رمز عظمت است) ۲. قرآن كتابی است محكم، نه تغییر و تحریف یافته و نه قابل شكّ و تردید است. بنای آن بر حدس و فرض نیست، بلكه همه‌ی مطالبش محكم و استوار است. قرآن كتابی است هم محكم و هم مفصّل، نه تناقض دارد و نه تهافت، هم فصیح است و هم بلیغ، محتوایش در فصل‌ها و سوره‌های مختلف، جدای از یكدیگر امّا به دنبال هم و پیوسته آمده است. ۳. بنیان قرآن، محكم واستوار است وهیچ چیزی نمی‌تواند سبب تزلزل آن شود، بلكه با پیشرفت علم، اسرار این كتاب بیشتر كشف می‌شود. «أُحْكِمَتْ آیاتُهُ» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ و أَوْحَىٰ رَبُّكَ إِلى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً و مِنَ الشَّجَرِ و مِمَّا يَعْرِشُون •⁶⁸• و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» نمود كه: «از كوه‌ها و درختان و داربستهایی كه مردم می‌سازند، خانه‌هایی برگزین! #نکات_تفسیری ۱. تلاش و حركت حیوانات و انتخاب مسكن آنها بر اساس غریزه‌ای است كه خداوند در نهاد آنها قرار داده است. أَوْحی‌ رَبُّكَ إِلَی النَّحْلِ‌.. در اینجا لحن قرآن به طرز شگفت انگیزی تغییر می‌یابد و در عین ادامه دادن بحثهای پیشین در زمینه نعمتهای مختلف الهی و بیان اسرار آفرینش، سخن از «زنبور عسل» (نَحْل) و سپس خود عسل به میان می‌آورد، اما در شكل یك مأموریت الهی و الهام مرموز كه نام «وحی» بر آن گذارده شده است. «وحی» در اینجا همان فرمان غریزه و انگیزه‌ها و الهام ناخودآگاهی است كه خداوند در جانداران مختلف آفریده است. ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ فَريقاً هَدَىٰ و فَرِيقًا حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّياطینَ أَولِيآءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ و يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُون •³⁰• گروهی را هدایت كرد و گروهی گمراهی بر آن‌ها محقق شد، آن‌ها شیاطین را به جای خدا ولی‌ّ خود گرفتند و می‌پندارند كه راه یافته‌اند. #نکات_تفسیری ۱. هدایت كار خداست، «فَرِیقاً هَدی‌» ولی گمراهی، به خاطر سوء انتخاب خود ماست. «اتَّخَذُوا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ» ۲. انسان آزاد است و می‌تواند ولایت الهی را انتخاب كند یا ولایت شیطان را. «إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیاطِینَ» ۳. دیدگاه منحرفان، واقع‌بینانه نیست، بلكه خیال‌پردازانه است. «یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُون» ۴. انحراف فكری و جهل مركّب، (گمراه بودن ولی خود را در راه حقّ دیدن،) از بدترین انحرافات است. «یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُون» ۵. و عجب این كه با تمام گمراهی و انحراف «چنین می‌پنداشتند كه هدایت یافتگان واقعی آنها هستند» (ویَحْسَبُونَ اَنَّهُمْ مُهْتَدُون). این حالت مخصوص كسانی است كه در طغیان و گناه فرو روند; و در این حال درهای هدایت بكلی به روی آنها مسدود خواهد شد، و این همان چیزی است كه خودشان برای خویشتن فراهم ساخته اند. ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ إِنْ تَكْفُروا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ و لا يَرْضَىٰ لِعِبادِهِ الْكُفْرَ و إِنْ تَشْكُروا يَرْضَهُ لَكُمْ و لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرىٰ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُور •⁷• اگر كفران كنید، خداوند از شما بی‌نیاز است و هرگز كفران را برای بندگانش نمی پسندد؛ و اگر شكر او را بجا آورید آن را برای شما می‌پسندد! و هیچ گنهكاری گناه دیگری را بر دوش نمی‌كشد! سپس بازگشت همه شما به سوی پروردگارتان است، و شما را از آنچه انجام می‌دادید آگاه می‌سازد؛ چرا كه او به آنچه در سینه‌هاست آگاه است! #نکات_تفسیری ۱. فرمان عبادت، نشانه‌ی نیاز خداوند به ما نیست. «إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ» ۲. خداوند منحرفان را نیز بنده‌ی خود می‌داند. «لِعِبادِهِ الْكُفْرَ» ۳. شكر، كلید رضایت خداست. «إِنْ تَشْكُرُوا یَرْضَهُ لَكُمْ» ۴. خداوند عادل است و هر كس جزای كار خودش را می‌بیند. «لا تَزِرُ وازِرَةٌ» ۵. هر كس مسئول كار خویش است و نمی‌توان گناه كسی را به دوش دیگری انداخت. «و لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری‌» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ و لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فی الْأَرْضِ وَلَٰكِنْ يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ ما يَشَآءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِيرٌ بَصِير •²⁷• و اگر خدا روزی را برای بندگانش وسعت می‌داد، مسلما در زمین سر به عصیان بر می‌داشتند، و لیكن به اندازه‌ای كه می‌خواهد نازل می‌كند. به راستی او به بندگانش آگاه و بیناست‌. #نکات_تفسیری ۱. همان گونه كه عطاهای الهی لطف است، گاهی محرومیّت‌ها نیز لطف است. «لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا» ۲. فضل الهی بر اساس مصلحت و حكمت تقسیم می‌شود نه بر اساس تمایلات انسان. وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ‌... ۳. روابط اجتماعی سالم در گرو زندگی معتدل و در حدّ نیاز است. لَوْ بَسَطَ ... لَبَغَوْا ۴. مؤمنان نباید به خاطر تنگنای معیشت به خداوند سوءظن داشته باشند. «وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ» ۵. رفاه بیش از حد زمینه‌ی طغیان است. لَوْ بَسَطَ ... لَبَغَوْا ۶. مشیّت الهی بر اساس حكمت است. «ما یَشاءُ إِنَّهُ بِعِبادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ» ۷. رزق مردم حساب و كتاب دارد. «یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ و لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَديد •⁷• اگر شكر کنید حتما بر (نعمت‌های) شما می‌افزایم، و اگر ناسپاسی كنید قطعا عذاب من بسیار سخت است! #ترجمه_اختصاصی #نکات_تفسیری ۱. شكر نعمت مراحلی دارد: الف: شكر قلبی كه انسان همه‌ی نعمت‌ها را از خداوند بداند. ب: شكر زبانی، نظیر گفتن‌ «الْحَمْدُ لِلَّهِ». ج: شكر عملی كه با انجام عبادات و صرف كردن عمر و اموال در مسیر رضای خدا و خدمت به مردم به دست می‌آید. ۲. شكر در برابر نعمت‌های الهی بسیار ناچیز و غیرقابل ذكر است ۳. سنّت خداوند بر آن است كه شكر را وسیله‌ی ازدیاد نعمت قرار داده و این سنّت را قاطعانه اعلام كرده است. «تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ» ۴. با شكر، نه تنها نعمت‌های خداوند بر ما زیاد می‌شود، بلكه خود ما نیز رشد پیدا می‌كنیم، زیاد می‌شویم و بالا می‌رویم. «لَأَزِیدَنَّكُمْ» ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ إِنَّ الَّذينَ قَالوا رَبُّنا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُون •¹³• كسانی كه گفتند: «پروردگار ما اللّه است»، سپس استقامت كردند، نه ترسی برای آنان است و نه اندوهگین می‌شوند. #نکات_تفسیری ۱. ایمان به خدا، خوف از دیگران را از بین می‌برد. رَبُّنَا اللَّهُ‌ ... فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ‌ ۲. تنها كسانی از گذشته خود پشیمان نمی‌شوند كه همواره در راه خدا حركت می‌كنند. رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا ... لا هُمْ یَحْزَنُون ۳. انسان به طور طبیعی، خواهان آرامش و رفاه و زندگانی جاوید است و خداوند، راه رسیدن به تمام این خواسته‌ها را در گرو ایمان و عمل صالح پایدار می‌داند. پایداری بر حق مشكل است، ولی با پاداش بزرگی مثل بهشتِ پر نعمت و دور از حزن واندوه، آسان می‌شود. لذا باید كارهای سخت را با پاداش‌های بزرگ جبران كرد. ۴. مراد از اینكه گفتند (ربنا اللّه ) اقرار و شهادت به انحصار ربوبیت در خدای سبحان، و یـگـانـگـی او در آن اسـت. و مـراد از اسـتـقـامـتـشـان در مقابل شهادت خود، این است كه از آنچه كه شهادت به حقانیتش می دهند منحرف نمی شوند، و رفتاری بر خلاف آن و بر خلاف لوازم آن نمی كنند. ۵. (فـلا خـوف عـلیـهـم و لا هـم یـحـزنـون ) - یـعـنـی در پیش روی خود هیچ خطر محتملی ندارند، و هیچ عقابی حتی احتمالی در انتظارشان نیست، و به همین جهت خوف ندارند. و نیز هـیـچ مـكـروه قـطعی و محققی ندارند و به همین جهت اندوهی نخواهند داشت ؛ چون همیشه خوف جـایـی پـیـدا مـی شـود كـه پـای احـتـمـال خـطـری در بـیـن بـاشـد، و انـدوه وقـتـی بـه دل می آید كه خطری واقع شده باشد. #سوره‌_انفال #صفحه_۵۰۳ ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جَآءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَٰٓئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيم •¹⁰⁵• و همانند كسانی نباشید كه پس از آمدن دلایل روشنگر برای ایشان‌، پراكنده شدند و اختلاف كردند، و اینانند كه عذابی بزرگ خواهند داشت‌. ۱. همیشه ریشه‌ی اختلافات جهل نیست، هوس‌ها نیز اختلاف برانگیز است. «وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّنات» ۲. اختلاف و تفرقه، نه تنها قدرت شما را در دنیا می‌شكند، بلكه در قیامت نیز گرفتار عذاب جهنّم می‌سازد. «لَهُمْ عَذابٌ عَظیم» ۳. در این آیه بار دیگر درباره مسأله اتّحاد و پرهیز از تفرقه و نفاق بحث می‌كند. اصرار قرآن در این آیات در مورد اجتناب از تفرقه و نفاق، اشاره به این است كه این حادثه در آینده در اجتماع آنها وقوع خواهد یافت زیرا هر كجا قرآن در ترساندن از چیزی زیاد اصرار نموده، اشاره به وقوع و پیدایش آن می‌باشد. جامعه‌ای كه اساس قدرت و اركان همبستگی‌های آنان با تیشه‌های تفرقه درهم كوبیده شود، سرزمینشان برای همیشه جولانگاه بیگانگان و قلمرو حكومت استعمارگران خواهد بود. راستی چه عذاب بزرگی است ! #سوره‌آل‌‌عمران_صفحه۶۳ ﴿ فرقان نذیر ﴾

بسم الله الرحمن الرحیم

۞ وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلا •²⁷• و روزی كه ستمكار دست‌های خود را به دندان گزد و گوید: ای كاش با پیامبر راهی پیش می‌گرفتم‌! #نکات_تفسیری ۱. «خذلان» این است كه انسان به حمایت كسی امید داشته باشد، ولی او انسان را رها كند. ۲. رها كردن راه انبیا ظلم است. (ظلم به خود و ظلم به انبیا) «یَعَضُّ الظَّالِمُ» ۳. دوستی‌های نامشروع امروز، فردای خطرناكی دارد. «یا لَیْتَنی» دوست در سرنوشت انسان مؤثّر است. ۴. ایمان به تنهایی كافی نیست، همراه بودن با انبیا نیز لازم است. «مَعَ الرَّسُولِ» ۵. ارتباط با انبیا هر چند اندك باشد، می‌تواند راه نجات باشد. «سَبِیلا ۶. دوستان منحرف، عوامل شیطانند. «فُلاناً خَلِیلًا- وَ كانَ الشَّیْطانُ»» ۷. نشانه‌ی دوست بد آن است كه انسان را غافل كند. «أَضَلَّنِی عَنِ الذِّكْر» ۸. گاهی عواطف دوستی، بر استدلال و منطق غلبه می‌كند. «أَضَلَّنِی عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی» ۹. خداوند با همه‌ی مردم اتمام حجّت می‌كند. «بَعْدَ إِذْ جاءَنِی» #سوره‌فرقان_صفحه۳۶۲ ﴿ فرقان نذیر ﴾