✅عزاداری محرّم و سلامت روان 📝دکتر سید علی مرعشی، پزشک متخصّص روانشناسی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ◀آیا شرکت در عزاداری محرم افراد را افسرده میکند؟ این سؤالی است که ممکن است به ذهن خیلی از افراد خطور کرده باشد. بر اساس یک گمان و نه یقین! عده‌ای نیز مرتباً بر طبل این قضیه می‌کوبند که عزاداری‌های محرم برای سلامت روان مضر بوده سبب افسردگی می‌شود. ❇در پژوهشی که انجام دادیم، به افرادی که در مراسم عزای امام حسین علیه السلام شرکت میکردند و کسانی که شرکت نمی‌کردند (به عنوان گروه شاهد) پیش از شروع دهه اول محرّم پرسشنامه افسردگی «بک» داده شد و پس از پایان دهه اوّل محرّم دوباره هر دو گروه مورد آزمون قرار گرفتند (پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون). نتایج مقایسه میانگین نمره افسردگی دو گروه در تحلیل واریانس نشان داد که در میان شرکت‌کنندگان کسانی که افسردگی نداشتند پس از عزاداری هم افسرده نشدند و کسانی که افسرده بودند بعد از عزای امام حسین علیه السلام نمره ی افسردگی آن‌ها کاهش‌یافته و میانگین آن به زیر حد طبیعی رسیده بود. بنابراین فرض اینکه شرکت در عزاداری محرّم سبب افسردگی می‌شود رد شد و بلکه خلاف آن تأیید شد به این معنی که شرکت در عزاداری محرم برای سلامت روانی مفید است و سبب کاهش افسردگی یا بهبود آن می‌شود. ⏪امّا چگونه شرکت در یک جلسه غم انگیز باعث کاهش افسردگی میشود؟ این جلسات چه فرقی با بقیه جلسات غم‌انگیز دارند؟ بر اساس مکانیزمهای موردقبول در مکاتب روانشناسی عرفی 6 مکانیزم پیشنهاد کردیم: 1) افراد برون ریزی یا تخلیه هیجانی میکنند و این باعث میشود هیجانات منفی باقیمانده تقلیل یابد. 2) اگر کسی احساس گناه حل‌نشده‌ای دارد، ممکن است گرایش به افسردگی پیدا کند اما وقتی در عزاداری شرکت کرد و امید به رحمت خدا پیدا کرد، این امید احساس گناه را تا حدی خنثی و افسردگی را برطرف میکند. 3) یکی از دلایل افسردگی احساس تنهایی است. شرکت در مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام همراه با خیل عظیمی از افراد باعث میشود فرد خودش را تنها نبیند و خود را عضو یک گروه منسجم بزرگی بنام «گروه عزاداران امام حسین علیه السلام» تلقی کند و به این ترتیب احساس حمایت اجتماعی میکند. 4) ضعف سرمایه‌های معنوی سبب افزایش آسیب‌پذیری روانی از جمله استعداد افسردگی می‌شود. در عزاداری سیدالشهداء علیه‌السلام غلظت بالائی از سرمایه‌های معنوی قابل اکتساب است. 5) افراد افسرده یا در معرض ابتلا به افسردگی، در مراسم عزاداری حسینی علیه السلام این فرصت را می‌یابند تا مصائب خود را با مصائب امامشان که او را از خود بهتر می‌دانند مقایسه کرده و از دیدگاه شناختی بزرگ‌نمائی مصائب خود را متوقف کنند. آن‌ها در این روند متوجه می‌شوند که عزیزتر از آن‌ها در درگاه خداوند تعالی مشکلات بزرگتری داشته است و این تحمل مشکلات را برای عزاداران آسان می‌کند. 6) یکی از دلایل افسردگی احساس پوچی، بی‌هدفی و بی معنائی است. در مراسم سوگواری سیدالشهداء علیه‌السلام فرد این فرصت را می‌یابد تا همسو با ایشان زندگی پرمعناتر و هدفمندتری را شروع کند و به این ترتیب از افسردگی فاصله می‌گیرد. #دانشکده_علوم_روان‌شناسی #دانشگاه_شهید_چمران