اندیشه و قلم | احمد قدیری
در مسائل حقوقی، هر موضوعی را میتوان از سه منظر بررسی کرد: وکلای طرفین و قاضی. طبیعتا دو طرفِ مناقشه
بهعنوان منتقد برجام عرض میکنم که در بحث معنای Lift در قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵)، به تفسیر سست و یکجانبه شرمن استناد نکنید.
برجام آنقدر ایراد فاحش حقوقی دارد که نیازی به استناد به ادعای فاقد مبنای آمریکا نباشد.
این واژه در تمام قطعنامههای شورای امنیت به معنای لغو به کار رفته است، نه تعلیق:
۱. در قطعنامه ۱۰۱۱ (۱۹۹۵) آمده است که «نماینده دائم رواندا در سازمان ملل، خطاب به رئیس شورای امنیت درخواست اقدام فوری برای #برداشتن محدودیتهای فروش یا عرضه تسلیحات و موادی برای تضمین امنیت جمعیت رواندا را دارد».
۲. شورای امنیت در قطعنامه ۱۰۷۲ (۱۹۹۶) «از رژیم بروندی میخواهد که بازگشت به نظم و قانون را تضمین کند، مجلس ملی را بازگرداند و ممنوعیت همه احزاب سیاسی را #بردارد».
۳. شورا در قطعنامه ۱۴۱۷ (۲۰۰۲) نیز واژه برداشتن را در معنای خاتمه دادن و لغو به کار برده و «از جنبش شورشی کنگو میخواهد تا با فراهم کردن کامل دسترسی برای نیروهای حافظ صلح، همه محدودیتهای خود نسبت به آنان #بردارد».
۴. براساس قطعنامه ۱۵۰۶ (۲۰۰۳) که موضوع و هدف آن لغو تحریمهای لیبی است، شورای امنیت «تصمیم میگیرد با اثرگذاری فوری، اقدامات مندرج در بندهای ۴، ۵ و ۶ قطعنامه ۷۴۸ (۱۹۹۲) و بندهای ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷ قطعنامه ۸۸۳ (۱۹۹۳) خود را #بردارد».
۵. شورای امنیت در قطعنامه ۱۶۲۲ (۲۰۰۵) از اریتره میخواهد که «همه محدودیتهای اعمال شده بر فعالیتهای سازمانهای امدادی را #بردارد کند تا آنها را قادر به انجام فعالیتهای بشردوستانه کند».
۶. شورای امنیت در قطعنامه ۱۷۱۸ (۲۰۰۶) ناظر به جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) «تأیید میکند که اقدامات کره شمالی را تحت بازبینی مستمر نگه میدارد و باید آمادگی لازم را برای بررسی مناسب بودن اقدامات مندرج در بند ۸ فوق، از جمله تقویت، اصلاح، تعلیق یا #برداشتن اقدامات، در صورت لزوم در آن زمان داشته باشد» و اینگونه با قرار دادن عبارت «برداشتن» دربرابر «تعلیق»، آن را صریحا در معنای لغو کردن و خاتمه دادن به کار میبرد.
۷. شورای امنیت در قطعنامه ۲۲۷۰ (۲۰۱۶) که تاریخ صدور آن پس از قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) است اشعار داشته «تأیید میکند که اقدامات کره شمالی را تحت بازبینی مستمر نگه میدارد و آماده است تا اقداماتی را که ممکن است با توجه به تبعیت کره شمالی مورد نیاز باشد، تقویت، اصلاح، تعلیق کند یا #بردارد» تا مجددا با بر معادل لغو دانستن عبارت برداشتن تاکید نماید.
۸. و در آخرین نمونه که تاریخ آن نیز مؤخر بر قطعنامه مورد بحث است، شورا در قطعنامه ۲۳۲۱ (۲۰۱۶) عینا با تکرار گزاره قبل «تأیید میکند که اقدامات کره شمالی را تحت بازبینی مستمر نگه میدارد و آماده است تا اقداماتی را که ممکن است با توجه به تبعیت کره شمالی مورد نیاز باشد، تقویت، اصلاح، تعلیق کند یا #بردارد».
علاوه بر این، در توجه به سیاق در پرتو رویه بعدی و توجه به دیگر قطعنامههای مشابه که شرح آن گذشت، در مواردی نیز در قطعنامه ۲۲۳۱ درحالی واژه برداشتن برای یک موضوع مشخص به کار رفته که در جایی دیگر، نسبت به همان موضوع، عبارت لغو استفاده شده است؛ به طوری که در بارزترین نمونه، در بخش آغازین قطعنامه و ذیل عنوان خاتمهها چنین درج شده که شورای امنیت «براساس ماده ۴۱ منشور سازمان ملل متحد، تصمیم میگیرد که پس از دریافت گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در بند ۵ توسط شورای امنیت آمده است: الف. مفاد قطعنامههای ۱۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸)، ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) خاتمه مییابد» و این درحالی است که عینا نسبت به همین موضوع دو مرتبه از عبارت برداشتن استفاده شده است که نمیتواند معنایی غیر مترادف با لغو شدن و خاتمه یافتن برای آن متصور بود: یکی در پیشگفتار ضمیمه نخست قطعنامه ۲۲۳۱ و دیگری در بند ۵ بخش مقدمه و مقررات کلی همان ضمیمه، که در هر دو مورد آمده است «برجام منجر به برداشتن همه جانبه همه تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل خواهد شد».
بنابراین و مبتنی بر آنچه به تفصیل بیان گشت، در اختلاف تفسیری میان ایران و آمریکا درخصوص معنای عبارت برداشتن، ادعای یکجانبه آمریکا، بیمبنا و از جهات مختلف به کلی مطرود و فاقد اعتبار است.
@GhadiriNetwork