. ✨﷽✨ مصباح یزدی و مسأله #علوم_انسانی_اسلامی #بخش_چهارم #معنای_منتخب_علم_دینی ✨ علامه مصباح در کتاب نفیس «رابطه‌ی علم و دین»، برای تبیین معنای منتخب از علم دینی، چند مقدمه‌ی مهم دارد: ⚜ مقدمه اول: مهم‌ترين انگيزه‌ برای پرداختن به اين مبحث، آن است که آنچه به نام علم در محافل علمی و دانشگاه‌ها آموزش داده و مطالعه می‌شود، برای خود نسبتی با دين تعريف کرده است که ناشی از مبانی سکولار، بلکه نگاه ضددينی پايه‌گذاران آن است. هدف از کنکاش در رابطه‌ی علم و دين، و طرح علم دينی، آن است که اين رابطه، بررسی شود و خدمات متقابل علم و دين به يکديگر در قالب علم دينی به تصوير کشيده شود. ⚜ مقدمه دوم: «علم‌» برحسب تعريف مورد قبول، مجموعه مسائلی با محوريت موضوعی واحد است. بنابراين، «‌علم‌» به اين معنا شامل علوم نقلی مانند فقه، علوم عقلی مانند فلسفه، و علوم تجربی مانند پزشکی می‌شود. ⚜ مقدمه سوم: «دين‌» نيز در تعريف منتخب، اسلام ناب است و همه‌ی تعاليم نظری و عملیِ معطوف به سعادت انسان را شامل است و محدود به آموزه‌هايی نيست که از منبع يا روشی خاص به دست آمده باشند. منبع اين آموزه‌ها به تناسب مسأله مورد بحث مي‌تواند خودِ واقعيت، عقل، وحی، يا طبيعت محسوس باشد. دست‌يابی به تعاليم دين اسلام درباره‌ی موضوعات مختلف نيز، به تناسب موضوع، ممکن است با روش شهودی، عقلی، نقلی، يا تجربی ميسر گردد. 🌟بر اين اساس، علم دينی (اسلامی) علمی است که مبانی عقيدتی و ارزشی دين را در سطوح مختلف اين علم، مد نظر قرار می‌دهد و با آن مطابقت دارد، يا دست‌کم با آنها تنافی ندارد. در مقابل، نظرياتی علمی که يا بر مبانی ضدديني مانند ماترياليسم، انکار مجردات، و انکار روح مستقل از بدن مبتنی‌اند، يا روش‌ها و رفتارهايی را پيشنهاد می‌کنند که با باورها يا ارزش‌های دينی ناسازگار يا در تضادند، مصاديق علم غيردينی يا ضددينی به شمار می‌آيند. 🌟 تنافی داشتن با باورهای دینی بدين معناست که اين نظريات بر اصول موضوعه‌ای مانند تساوی هستی با ماده يا محدود بودن زندگی انسان در اين جهان، مبتنی شده‌اند که مورد قبول دين نيستند. دينی يا اسلامی‌کردن اين علوم، مستلزم کشف و ترويج نظريات و تفسيرها، و تجويز روش‌ها و رفتارهايی است که با باورها و ارزش‌های اسلامی سازگار باشند. 👈 البته به‌نظر استاد مصباح، همه‌ی علوم را نمی‌توان به اين معنا به دينی و غيردينی تقسيم کرد. علومی که موضوع، مسائل، و اهدافشان با دين ارتباطی پيدا نمی‌کند، به دينی و غيردينی متصف نمی‌شوند. ولی علومی که در مبانی، ارزش‌ها يا روش‌هايشان با يکی از مؤلفه‌های دين (باورها،‌ ارزش‌ها، و احکام) دارای مرز مشترک باشند، می‌توانند دينی يا غيردينی باشند. اين‌گونه علوم، در صورتی دينی خواهند بود که در آنها نظرياتی را مبنا قرار دهيم که مورد تأييد دين باشند،‌ يا دست‌کم دين آنها را نفی نکند. 🎗 بنابراین، رسالت دين اين نيست که مهندسی، آشپزی، خلبانی، کشتی‌رانی، يا ... به انسان‌ها بياموزد، زيرا خداوند برای شناخت و انجام اين امور، ابزارها و راه‌های مناسبی را در اختيار بشر قرار داده است. آنچه هدف دين را تشکيل می‌دهد، مربوط به تأثير پديده‌های مختلف در سعادت يا شقاوت انسان است. ✍ سیداحمد غفاری 🆔 @ghafari_ir