قالب شعری دوبیتی چیست؟ + نمونه ای از شعر دوبیتی
قالب شعری دوبیتی از قالب های شعری اصیل فارسی است که از ترانههای دوازده هجایی قدیم ایران ریشه گرفته و مضمون آن بیشتر عارفانه و عاشقانه است. قالب شعری دوبیتی از قالبهای کهن و خاص ایرانی است که از اعماق دل مردم کوچه و بازار به وجود آمده است.
از این قالب در مناطق مختلف ایران با نامهایی چون بیت، بایاتی، بید، دو بیتو، کله فریاد، چهارپاره نیز یاد میشود. از مهمترین ویژگیهای آن میتوان به بیپیرایه بودن و به کار نرفتن آرایههای پیچیده در آن اشاره کرد اما در عین ساده و کوتاه بودن مطالب و احساسات عمیق شاعر از آن دریافت میشود. میتوان گفت بعد از قالب مثنوی، قالب شعری دوبیتی از طرفداران بیشتری در میان مردم عامه برخوردار بوده است"
در واقع کاربرد قالب دوبیتی در کنار قالب مثنوی که هر دو قالب اصیل ایرانی هستند، به نسبت مساوی ۶۷ درصد تمام گونههای منظوم ادب عامه را تشکیل می دهد. در ادامه بیشتر به معرفی این قالب شعری محبوب میپردازیم.
قالب شعری دوبیتی یا ترانه در قدیم به «فهلویات» معروف بوده است. این قالب در دوره ساسانیان نیز استفاده میشده که در آن دوره به آن «ترانک» می گفتند. در واقع این قالب، صورت تکامل یافته و با وزن عروضی شده نوعی از ترانههای دوازده هجایی قدیم ایران است. نکته قابل توجهی که میتوان درباره فهلویات گفت آن است که این دوبیتی ها، رابط بین شعر قبل از دوره اسلام و شعر بعد از دوره اسلام است.
قالب شعری دوبیتی، چهار مصراع دارد که در بین چهار مصراع آن، مصراع های اول و مصراع های زوج آن هم قافیه هستند. فهلوی سروده «شیخ صفی الدین اردبیلی» شاعر قرن هفتم و هشتم را باید جزء اولین و قدیمی ترین دوبیتی ها دانست. از مشهورترین شاعران دوبیتی سرا میتوان باباطاهر عریان و فائز دشتستانی را نام برد."
از دوبیتی سرایان دیگر میتوان بندار رازی، پور فریدون، شمس مغربی، مفتون بردخونی دشتی، ملاحسن کبگانی، ملامحمد نادم، شفیق شهریاری و اقبال لاهوری را نیز نام برد. البته شاعران دیگری از جمله پروین اعتصامی، قیصر امین پور و شاعران معاصر دیگر نیز بوده اند که در میان آثار خود دوبیتی هم داشته اند."
ادامه دارد...
🤟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟꙰҈҈꙰꙰҈҈꙰꙰҈꙰҈꙰꙰҈҈꙰҈҈҈꙰҈҈҈꙰꙰꙰꙰꙰꙰꙰҈҈҈҈҈҈꙰҈҈҈꙰꙰꙰꙰꙰҈꙰꙰꙰҈҈҈꙰҈҈҈꙰҈🌿*
🦅꯭꯭꯭꯭꯭꯭꯭꯭꯭꯭
*🎀⃝⃡🍃🎀⃝⃡🍃🎀⃝⃡🍃🎀⃝⃡🍃*
■ به مناسبت ۱۶ آذر روز دانشجو
دارد غمِ درس و آب و نان دانشجو
خواهد ز معلّمش امان دانشجو
میخواست رود در پیِ کاری آزاد
استاد چنین گفت: بمان دانشجو!
#محمد_خوش_آمدی
#ترک_تحصیل
#گرانی_کتاب
داد چشمان تو در کشتن من دست بهم
فتنه برخاست چو بنشست دو بد مست بهم
هر یک ابروی تو کافیست پی کشتن من
چه کنم با دو کماندار که پیوست بهم
شیخ پیمانه شکن توبه به ما تلقین کرد
آه از این توبه و پیمانه که بشکست بهم
عقلم از کار جهان رو به پریشانی داشت
زلف او باز شد و کار مرا بست بهم
مرغ دل زیرک و آزادی از این دام محال
که خم گیسوی او بافته چون شست بهم
دست بردم که کشم تیر غمش را از دل
تیر دیگر زد و بر دوخت دل و دست بهم
هر دو ضد را به فسون جمع توان کرد وصال
غیر آسودگی و عشق که ننشست بهم ..
#وصال_شیرازی
🪴
📌گوته میگوید:
انسان باید در طول زندگی
هر روز کمی موسیقی گوش کند
کمی شعر بخواند
و روزی یک تصویر زیبا ببیند.
تا علایق دنیوی
نتوانند
حس زیبایی شناسی را که خداوند در روح او قرار داده است
نابود کند.
📚
گیسوانت را بیاور شانه پیدا میشود
بغض داری؟ شانهی مردانه پیدا میشود
امتحان کن، ساده و معصوم لبخندی بزن
تا ببینی باز هم دیوانه پیدا میشود
من اسیر عابر این کوچهی پاییزیام
ورنه هر جایی که آب و دانه پیدا میشود
عصر پاییزی زیباییست لبخندی بزن
یک دو فنجان چای در این خانه پیدا میشود
#حامد_عسکری
💎
━━━━━━━━━━━
ما دل سپردهایم به گریه برای هم
باران به جای من، من و باران به جای هم
ابری گریست در من و در وی گریستم
تا دَم زنیم، دَمزدنی در هوای هم
ما تاب خوردهایم که ما قد کشیدهایم
گهوارههای چابکمان دستهای هم
باری به پایبندیِ هم پیر میشویم
تا پیر میشوند درختان به پای هم
غم نیست نیستن، که همه در تداومیم
چون ابتدای یکدگر از انتهای هم
تنها صداست آنچه در این راه ماندنیست
خوش باد زندهماندنمان در صدای هم...
━━━━━━━━━━━
❏ #حسین_منزوی
✼
گهگاه تنفسی به اوقات بده
رنگی به همین آینهی مات بده
من میدانم سرت شلوغ است ولی
گاهی به خودت وقت ملاقات بده
#محمدمهدی_سیار
۱۸ آذر زادروز ملکالشعرای بهار
(زاده ۱۸ آذر ۱۲۶۵ مشهد -- درگذشته ۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ تهران) شاعر، نویسنده، پژوهشگر و سیاستمدار
او تحصیلاتش را در مکتبخانه آغاز کرد و در سال ۱۲۷۲ نزد پدرش، میرزامحمدکاظم صبوری، با شاهنامه آشنا شد و نخستین شعرش را به شیوه شاهنامه سرود و از پدرش جایزه گرفت.
در سال ۱۲۸۳ با درگذشت پدر، لقب پدرش - ملکالشعرایی آستان قدس- را از مظفرالدین شاه دریافت کرد.
وی مدتی عضو شورایعالی معارف بود و در چند دوره به نمایندگی مجلس نیز انتخاب شد و در کابینه قوامالسلطنه در سال ۱۳۲۴ وزیر فرهنگ شد.
همچنین به ریاست او در تهران «جمعیت ایرانی هواداران صلح» تشکیل شد و با وزارت فرهنگ نیز قراردادی برای تألیف کتاب «سبک شناسی شعر فارسی» بست که با بیماریاش ناتمام ماند.
او قصیده «جغد جنگ» را در ستایش صلح سرود.
آرامگاه وی در گورستان ظهیرالدوله است.
آثار
کتابها :
احوال فردوسی
تاریخ تطور شعر فارسی
تاریخ مختصر احزاب سیاسی
چهارخطابه
دستور پنج استاد
دیوان اشعار
زندگانی مانی
سبک شناسی
شعر در ایران
قبر امام رضا (ع)
فردوسی نامه
یادگار زریران
تصحیحها:
تاریخ بلعمی
تاریخ سیستان
رساله نفس
شاهنامه فردوسی
مجملالتواریخ و القصص
منتخب جوامع الحکایات و لوامع الروایات عوفی
May 11
حقوق بی بشر
گفته یارو! «وقت از نو دیدن است»
داده تکلیفی که وضعش روشن است!
می شود اوضاع حتما خوبتر
نانمان هم بعد از آن در روغن است!
با رسانه میدهد جولان الاغ!
جای افسارش ولی پیراهن است!
با همان اخبار جعلی شب به شب
حامی حق و حقوقات زن است!
کرده تلقین «حقتان از نفت کو؟!
دبه آوردی؟که وقت بردن است!»
گفته تنبان را بکش بالا پسر
گرچه تنبان شما مال من است!
پادشاه لُخت را تمجید کن!
هر کسی گفته حقیقت، کودن است!
از حقوق بی بشر تعریف کن
هی بگو حرفم دقیق و متقن است!
سگ بگردان در محل با افتخار
دست بیکاران وبال گردن است!
در حراجِ دل نترس از بی«رِلی»!
در «اینستا» صد هزاران مخزن است!
حتماً از وجدان خود عذری بخواه!
چون که فعلاً فصل خوشه چیدن است!
چشمایت را که شستی بعد از آن
خار اگر دیدی بگو که سوسن است!
روح خود را مفت ارزانی بکن
چون که عصر جلوۀ جسم و تن است!
میرسد هنگامۀ عریانیات!
هر که جز این گفته حتماً دشمن است!
بی گمان هرکس نخواهد غیر از این
قلب او از سنگ نه تیرآهن است!
#پروین_جاویدنیا
#طنز
@parvin_javidnia1359
کاریکلماتور های من :
1_در" جنگ سرد" نیاز به استفاده از" سلاح گرم" نیست
2_آدم "زبان بازی" بود، "کله پاچه فروش" شد
3_"زبان باز" است، "کله پاچه فروش"
4_"گاز گرفتگی" داشت، سرم "هاری" زد
5_دنیای عجیب یعنی این که، ملای رومی ایرانی و شیخ بهایی مسلمان است
6_وقتی از "نشستن" خسته می شوم روی حرفم" می ایستم"
7_"هزار پا" موقع فرار نیاز به قرض گرفتن " دو پای" دیگر ندارد
8_خواننده "فشار خون" داشت، در "دستگاه شور" نمی خواند
9_" چرب زبانی" که کرد،" کلسترولش" بالا رفت
10_از بس" شیرین زبانی" کرد،" دیابت" گرفت
17 آذر 1403
#محمد_جاوید
#تفاوت_تصنیف_با_ترانه
ترانه سرودهای است کوتاه و برآمده از توده مردم، اما تصنیف برای مناسبتهای مختلف ساخته میشود و بعد رواج پیدا میکند.
ترانهها را میتوان نوع سبکتر و شادتر تصانیف دانست.
موسیقی ترانه فاقد موازین علمی است در صورتی که تصانیف دارای وزن، قافیه و وزن عروضی هستند.
ترانهها بر خلاف تصانیف میتوانند بنا بر نظر خواننده کوتاه و بلند شوند و وزن معینی ندارند.
ترانه ساختمانی ساده دارد و فاقد آرایههای ادبی پیچیده است در حالی که تصنیف مملو از آرایهها و … است.
ترانه ریتمیک و مولودیک است و اغلب شامل یک قطعه ضربی است و در عین حال سنگینی خاص تصانیف را ندارد. در حالی که تصانیف سنگین و گاها غیر ریتمیک و اغلب اوقات غیر ملودیک هستند.
از انواع ترانه میتوان ترانههای عاشقانه، ترانههای وصفی، ترانههای بزمی، ترانههای حماسی یا رزمی، ترانههای مربوط به حرفهای خاص یا ترانههای لالایی را نام برد.
#تفاوت_تصنیف_با_سرود
سرود گاهی ریتمیک و ملودیک است و همیشه به صورت دسته جمعی اجرا میشود و تفاوت اصلی آن با تصنیف و ترانه نوع خاص آکوردی است که در سرود مورد استفاده قرار میگیرد. (که باعث میشود اغلب این سرودها در مایهای مشخص مثلاً دشتی ساخته شود).
محتوای سرودها بیشتر شامل موارد زیر است:⬇️
#سرودهای_مذهبی: این نوع سرودها حالتی شبیه قصیده داشته که در آنها حمد و ستایش مورد نظر است. اغلب سرودهای مذهبی بدون وزن و قافیه امروزی بودهاند. از بهترین نمونه این نوع سرودها میتوان به سرودهای زرتشت که به گاتها (گاته، گاثه) معروف است اشاره کرد که این آثار، وزنی آزاد و یا احتمالاً وزنی سنگین داشتهاند.
#سرودهای_رزمی_یا_رسمی: سرودهای رسمی و رزمی اغلب در میدان جنگ و یا جشنها و مراسمهای خاص و رسمی مانند جشن مهرگان و جشن نوروز خوانده میشد و از این جهت وزنی مهیج دارند.
#سرودهای_بزمی: این نوع سرودها برای مجالس جشن و شادمانی بوده و وزن و اشعاری شاد و محتوای عاشقانه دارد.
#تفاوت_تصنیف_با_آواز🔽
آواز یک قطعهی کاملا غیر ضربی است. آواز خوان مهارت و تسلط بیشتری نسبت به تصنیف خوان دارد. در آواز بر روی اشعار آهنگسازی انجام میشود، ولی در تصنیف ابتدا آهنگساز یک ملودی را خلق کرده و سپس شعر روی ملودی قرار میگیرد.
#تصنیف_سازان_بزرگ_دوره_معاصر🔽
از تصنیف سازان بزرگ دوره معاصرعلی اکبر شیدا، عارف قزوینی و محمدعلی امیرجاهد را میتوان نام برد. علی اکبر شیدا و عارف قزوینی نیز از پیشگامان تصنیفسازی در ایران هستند.
تصنیفهایی که علیاکبر شیدا سروده است بیشتر دارای مضامین عارفانه و عاشقانه هستند و ساختههای عارف قزوینی مستقیماً درباره انقلاب مشروطه است.
امیرجاهد در تصانیف خود مردم را به بازسازی فردی و اجتماعی فرامیخواند و ساختههای او بیشتر دارای مضامین اخلاقی و وطن پرستانه است.
ادامه⬇️⬇️
🤟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟⃟꙰҈҈꙰꙰҈҈꙰꙰҈꙰҈꙰꙰҈҈꙰҈҈҈꙰҈҈҈꙰꙰꙰꙰꙰꙰꙰҈҈҈҈҈҈꙰҈҈҈꙰꙰꙰꙰꙰҈꙰꙰꙰҈҈҈꙰҈҈҈꙰پ
رباعی
تا در سر ما هوای دلدار گذشت
دل در پی او دوید و ناچار گذشت
دل کرد هوس که دامنش را گیرد
دلدار گذشت وکار از کار گذشت
#حسین کیوانی
تا پرچم اعتقاد و ایمان بالاست
انگشت بشارت شهیدان بالاست
گیرم که سقوط کرد بشار اسد
دست اسدالله کماکان بالاست
✍ #محمدرضا_طهماسبی
سعدی مهندس و معمار بزرگ نثر فارسی
استاد و سرمشق تقلید ناپذیر غزل عاشقانه در شعر دری و ممتاز ترین سراینده ی شعر تحقیقی و تعلیمی عرفانی در تمام اعصار شعر فارسی است.
آخرین مظهر کمال در سراسر ادبیات ایران است. تا مدتها بعد از او شعر فارسی فقط حافظ را در طراز او به وجود آورد و نثر فارسی دیگر تقریبا هیچ چیزی که با کلام او قابل مقایسه باشد به وجود نیاورد.
قبل از او هیچ کس جز فردوسی نیست که با او در مجرد شاعری قابل مقایسه باشد و شک نیست که مولانای مثنوی و دیوان شمس را با معیار مجرد فنون شاعری نمی توان سنجید.
در زمینه ی نثر تنها ابوالمعالی نصرالله منشی کلیله است که لطافت و سلاست کلام سعدی هم او را پشت سر گذاشته است.
(عبدالحسین زرین کوب، حدیث خوش سعدی، 1386، 112)
🔹دوازدهمین کنگره ملی شعر فاطمی - هجده سال نوری با برگزاری آئین پایانی در بخش های شعر فارسی و آذری به کار خود پایان داد.
آئین پایانی دوازدهمین کنگره ملی شعر فاطمی شامگاه شنبه ۱۷ آذر ماه ۱۴۰۳ در تالار همایش های یادمان شهدای هفتم تیر تهران برگزار گردید.
این برنامه که اجرای آن را مجری نام آشنا رسالت بوذری بر عهده داشت با قرائت قرآن توسط آقای مرتضی یراق بافان و پخش نماهنگی از ۱۱ دوره گذشته کنگره آغاز شد و در ادامه شاعران منتخب ابیات خود را به پیشگاه آسمانی زهرای مرضیه سلام الله علیها تقدیم کردند.
در ابتدای این جلسه نورانی حجت الاسلام و المسلمین قمی رئیس محترم سازمان تبلیغات اسلامی ، ضمن عرض خیرمقدم به اساتید ، شاعران و مهمانان ، از دست اندرکاران این رویداد مهم فرهنگی ، ادبی تقدیر کرد.
در اواسط برنامه فخر الشعرا استاد غلامرضا سازگار وارد شده و همه حضار به احترام ایشان از جای برخاستند. ایشان نیز دقایقی مهمانان را از زلال اشعار درخشان فاطمی خویش سیراب کرده و حجت الاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی ، حاج جواد حیدری مدیر عامل مجمع شاعران اهل بیت علیهم السلام و استاد سید رضا جعفری با اهدای تندیس نام مبارک فاطمه و لوح تقدیر از عمری تلاش و مجاهدت ایشان در عرصه شعر ولایی تجلیل کردند.
علاوه بر شاعران منتخب سید حمید رضا برقعی و سید محمد حسینی به عنوان مهمانان ویژه این برنامه با تقدیم ابیاتی به ساحت قدسی خاتون دو سرا عرض ارادت کردند.
در پایان آقای محمود حبیبی کسبی به نمایندگی از هیئت داوران بیانیه نهایی را قرائت کرده و پس از اهدای جوایز ، مرثیه خوانی حاج جواد حیدری حسن ختام این محفل نورانی و معنوی بود.
طبق نظر هیئت داوران از شاعران گرانقدر ذیل تقدیر شد :
منتخبین دوازدهمین کنگره ملی شعر فاطمی – هجده سال نوری
• بخش اصلی شعر فارسی : شعر در مدح ومرثیه ، فضائل و مناقب زهرای اطهر سلام الله علیها
تقدیر ویژه هئیت داوران :
استاد احد ده بزرگی بخاطر مجموع آثار فاطمی و شعر : آن زن که بود خانه توحید خانه اش
و آقایان :
۱. رضا قاسمی از تهران / شایسته تقدیر / برای شعر ← کسی که راه نجات خلائق است از آتش
۲. مجید لشکری از زاهدان / شایسته تقدیر / برای شعر ← کدام عقل به پا خاست روبه منظر او ؟
۳. محمد رسولی از تهران / شایسته تقدیر / برای شعر ← به آستان تو حتی نسیم راه ندارد
۴. رضا یزدانی از قم / شایسته تقدیر / برای شعر ← قنوت کیست که تا شرق بی کران باز است
• بخش ویژه شعر فارسی : شعر در مدح و مرثیه زینب کبری سلام الله علیها
۱. سرکار خانم سیده اعظم حسینی از شیراز / برگزیده / برای شعر ← ندانمت به حقیقت که در جهان به چه مانی
۲. آقای حبیب اولیایی فر از تهران / شایسته تقدیر برای شعر← بوی بهشت طایفه گلعذار ها
• بخش شعر آذری :
۱. آقای علی حنیفه از زنجان / شایسته تقدیر برای شعر ← عطر بهشتیدن یارادیبدی خدا سیزی
#مجمع_شاعران_اهل_بیت_علیهم_السلام
#کنگره_ملی_شعر_فاطمی
#دوازدهمین_دوره
#هجده_سال_نوری
#اختتامیه
@majmashaeran
با یک کلیک وارد بوستان و گلستان سعدی شوید 👇
<http://ganjoor.net/saadi/>
🤍
سعدی نازنین ، با هنرمندیاش
بیش از ۳۵ صفت را در یک غزل آورده تا معشوقه ی دلربایش را بشناساند.
بربود دلم در چمنی سرو روانی
زرین کمری، سیمبری، موی میانی
خورشیدوشی، ماهرخی، زهره جبینی
یاقوت لبی، سنگدلی، تنگ دهانی
عیسی نفسی، خضر رهی، یوسف عهدی
جم مرتبهای، تاجوری، شاه نشانی
شنگی، شکرینی، چو شکر در دل خلقی
شوخی، نمکینی، چو نمک شور جهانی
جادوفکنی، عشوهگری، فتنهپرستی
آسیب دلی، رنج تنی، آفت جانی
بیدادگری، کج کلهی، عربدهجویی
لشکرشکنی، تیر قدی، سخت کمانی
در چشم امل معجزه ی آب حیاتی
در باب سخن نادره ی سحر بیانی
بی زلف و رخ و لعل لب او شده سعدی
آهی و سرشکی و غباری و دخانی
<< سعدی >>