🗓 کار امروز را به فردا میفکن ❒ امام(علیه السلام) در این بخش از عهدنامه خود به مالک اشتر چند دستور مهم درباره تقسیم کارها و تقسیم اوقات روزانه مى دهند؛ نخست مى فرماید: «سپس (آگاه باش) بخشى از کارهاى توست که باید شخصاً به آنها بپردازى (و نباید به دیگران واگذار کنى) از جمله، پاسخ گفتن به کارگزاران حکومت است در آنجا که منشیان و دفترداران از پاسخ آن عاجزند»; (ثُمَّ أُمُورٌ مِنْ أُمُورِکَ لاَ بُدَّ لَکَ مِنْ مُبَاشَرَتِهَا: مِنْهَا إِجَابَةُ عُمَّالِکَ بِمَا یَعْیَا(۱) عَنْهُ کُتَّابُکَ). ← این معناى مدیریت صحیح و اثربخش است که کارهاى کلیدى و امورى که از دست دیگران ساخته نیست رسماً به دست رئیس حکومت باشد و لحظه اى از آن غافل نشود; امورى که اگر انسجام یابد تمام بخش هاى حکومت در مسیر صحیح خود قرار خواهد گرفت. سپس مى افزاید: «و دیگر، برآوردن نیازهاى مردم است در همان روز که حاجات و نیازهاى آنها به تو گزارش مى شود و معاونان تو در پاسخ به آن مشکل دارند»; (وَ مِنْهَا إِصْدَارُ(۲) حَاجَاتِ النَّاسِ یَوْمَ وُرُودِهَا عَلَیْکَ بِمَا تَحْرَجُ(۳) بِهِ صُدُورُ أَعْوَانِکَ). آن گاه دستور دیگرى مى دهد; دستورى که از نظر #مدیریت خرد و کلان فوق العاده اهمّیّت دارد. مى فرماید: «(به هوش باش) کار هر روز را در همان روز انجام بده (و به فردا میفکن) زیرا هر روز کارى مخصوص به خود دارد (و اگر کار روز دیگر بر آن افزوده شود مشکل آفرین خواهد بود)»; (وَ أَمْضِ لِکُلِّ یَوْم عَمَلَهُ، فَإِنَّ لِکُلِّ یَوْم مَا فِیهِ). این گفته، منطقى و روشن است که هر روز مشکلات خاص خود را دارد و اگر کار امروز به فردا افکنده شود مشکلى بر مشکل افزوده مى گردد و پاسخگویى به آن آسان نخواهد بود و ممکن است سبب شود که باز کارهاى آن روز به روزهاى دیگرى موکول شود و سرانجام آنچنان کارهاى پیچیده و مختلف روى هم انباشته گردد که مانند بهمنى عظیم بر سر مدیران سقوط کند و آنها را بیچاره سازد. در سومین دستور مى فرماید: «باید بهترین اوقات و بهترین بخش هاى عمرت را براى خلوت با خدا قرار دهى، هرچند تمام کارهایت براى خداست اگر نیّت خالص داشته باشى و رعیت به سبب آن در سلامت و آرامش زندگى کنند»; (وَ اجْعَلْ لِنَفْسِکَ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللهِ أَفْضَلَ تِلْکَ الْمَوَاقِیتِ، وَ أَجْزَلَ(۴) تِلْکَ الاَْقْسَامِ، وَ إِنْ کَانَتْ کُلُّهَا لِلَّهِ إِذَا صَلَحَتْ فِیهَا النِّیَّةُ، وَ سَلِمَتْ مِنْهَا الرَّعِیَّةُ). ← اشاره به اینکه درست است که انسان هر کارى را که با نیّت خالص کند عبادت محسوب مى شود حتى غذایى که مى خورد اگر به قصد این باشد که براى انجام وظایف الهى نیرو بگیرد عبادت است; خواب و تفریح نیز اگر براى آماده ساختن جسم و روح جهت خدمت به خلق خدا باشد آن هم عبادت بزرگى است; ولى با این حال باید بخشى از بهترین اوقات شبانه روز براى راز و نیاز خالصانه به درگاه خدا اختصاص یابد که حاصل زندگى را پربار و پربرکت و پایه هاى کاخ سعادت انسان را محکم مى سازد. ❒ در روایات اسلامى نیز از یک سو این حقیقت آمده است که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به ابوذر فرمود: «یَا أَبَا ذَرّ لِیَکُنْ لَکَ فِی کُلِّ شَیْء نِیَّةٌ حَتَّى فِی النَّوْمِ وَ الاَْکْلِ; باید در هر چیز نیت (و قصد قربت) داشته باشى حتى در غذا خوردن و خوابیدن (تا همه آنها جزء عبادات تو محسوب شود)».(۵) ☜ از سوى دیگر در حدیثى که در کتاب شریف کافى آمده است مى خوانیم: «کَانَ عَلِیٌّ(علیه السلام) إِذَا هَالَهُ شَیْءٌ فَزِعَ إِلَى الصَّلاَةِ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ الآْیَةَ وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاَةِ; على(علیه السلام) هرگاه مشکل مهمى پیش مى آمد به سراغ نماز مى رفت (تا مشکل را با قدرت بیشترى حل کند) سپس این آیه شریفه قرآن را تلاوت مى فرمود: «از شکیبایى (روزه) و نماز یارى بطلبید».(۶) ☜ در آیات ۶ و ۷ سوره مزمّل مى خوانیم: «(إِنَّ ناشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قیلاً * إِنَّ لَکَ فِی النَّهارِ سَبْحاً طَویلاً); به یقین نماز و عبادت شبانه گامى استوارتر و گفتارى پایدارتر است؛ زیرا تو در روز تلاش مستمر و طولانى خواهى داشت (و عبادت شبانه به تو نیرو مى بخشد)». ← اشاره به اینکه چون در روز وظایف سنگین بر دوش دارى باید روح خود را با عبادت شبانه تقویت کنى و آمادگى لازم براى کارهاى بزرگ به دست آورى. ____________ پاورقی : ۱. «يَعْيا» فعل مضارع از ريشه «عىّ» بر وزن «حىّ» » به معناى ناتوان شدن است. ۲. «إصْدار» به معناى انجام دادن و صادر نمودن است. ۳. «تَحْرَج» فعل مضارع ← از ريشه «حرج» بر وزن «کرج» به معناى در تنگنا قرار گرفتن است. ۴. «أجْزَل» به معناى بهترين و پربارترين » ← از ريشه «جَزْل» بر وزن «عزل» است. ۵. بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۸۴ . ۶. کافى، ج ۳، ص ۴۸۰، ح ۱. ╭────๛- - - - - ┅╮ │📱 @Mabaheeth ╰───────────

نخست مى فرماید: «براى هر یک از خدمتگذارانت کار معینى قرار ده که او را در برابر آن مسئول بدانى؛ زیرا این سبب مى شود آنها کارهاى تو را به یکدیگر وا نگذارند (و از زیر بار مسئولیت شانه تهى نکنند)»; (وَ اجْعَلْ لِکُلِّ إِنْسَان مِنْ خَدَمِکَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَإِنَّهُ أَحْرَى أَلاَّ یَتَوَاکَلُوا(۱) فِی خِدْمَتِکَ). ← تقسیم کار از مهم ترین اصول مدیریت است؛ زیرا بدون آن غالبا افراد در انتظار دیگران مى نشینند و مسئولیت ها را به گردن آنها مى اندازند و به هنگامى که کار زمین مى ماند در برابر مؤاخذه کارفرما به این عذر متوسل مى شوند که ما گمان کردیم دیگران این کار را انجام خواهند داد و اگر به دیگران گفته شود آنها هم همین عذر را مى آورند; ولى هنگامى که کارها و مسئولیت ها تقسیم شود هر کسى مى داند در برابر کار خود مسئول است و در انجام آن سعى و تلاش مى کند. این توصیه نشان مى دهد که امام(علیه السلام) به اصول #مدیریت کاملا توجّه داشته و فرزندش را به آن #توصیه مى کند. در زمان پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نیز در جنگ و غیر جنگ این امر نمایان بود که فردى را فرمانده میمنه لشکر و فرد دیگرى را فرمانده میسره و فرد سومى را در قلب سپاه قرار مى داد و مسئولیت ها را تعیین مى فرمود. براى جمع آورى زکات افراد خاصى مأموریت داشتند و براى کسب اطلاعات از وضع دشمنان، افراد دیگرى مأموریت پیدا مى کردند و اداره امور بخش هاى کشور اسلام به افراد آگاه سپرده مى شد.