✅ نقد و بررسی یک #روضه معروف
«عمود خیمه ی عباس را کشید ، یعنی این خیمه دیگر صاحب ندارد …»
📌نقد و بررسی
روضه ایست که در مصائب حضرت عباس (ع) مکرر شنیده می شود. در این نگارش قصد داریم پیرو سند این مطلب و صحت و سقم آن صحبت کنیم.
اکنون از دو منظر سندی و تحلیل تاریخ، موضوع را مورد بررسی قرار می دهیم.
🔹 بررسی سندی :
با مراجعه به ۳۱ منبع معتبر دست اول و متقدم (مورد تأیید حوزۀ علمیۀ حضرت عبدالعظیم شهر ری زیر نظر مرحوم حجت الاسلام ری شهری) همچنین در منابع معاصر با درجه ای از اعتبار بین جامعۀ علمی و حوزوی نیز، سند این روضه یافت نشد.
منابع متقدّم به شرح زیر می باشند :
تَسمیهُ مَن قُتلَ مع الحسین علیه السلام من وُلدِهِ و إخوَتِهِ و أهلِ بیتِهِ و شیعتِه
الطبقات الکبیر
أنساب الأشراف
الأخبار الطوال
تاریخ یعقوبی
تاریخ الامم و الملوک ( تاریخ الطبری )
العقد الفرید
مقاتل الطالبین
المعجم الکبیر
شرح الأخبار
کامل الزیارات
الأمالی
المستدرک علی الصحیحین
الإرشاد
فضل زیارۀ الحسین (ع)
مصباح المتهجد
الأمالی الخمیسیّه
روضه الواعظین و بصیرة المتعظین
إعلام الوری بأعلام الهدی
مقتل الحسین (ع)
تاریخ مدینه دمشق
الخرائج و الجرائح
مناقب آل أبی طالب
المزار الکبیر
الکامل فی التاریخ
مُثیر الأحزان و منیر سبل الأشجان
تذکرة الخواص
الملهوف علی قتلی الطفوف ( لهوف )
کشف الغمّه فی معرفة الأئمه
سیر أعلام النبلاء
البدایه و النهایه
منابع معاصر نیز در ادامه ذکر می شود:
منتهی الآمال
خصائص العباسیه
سوگنامه آل محمد
سحاب رحمت
جلاء العیون
العباس (مقتل مقرم)
از مدینه تا مدینه
🔹 بررسی با رویکرد تحلیل تاریخ :
آنچه در باب شهادت و روضه ی حضرت عباس (ع) در مقاتل ذکر شده است این است که اولاً حضرت عباس (ع) خود اجازه نداد به امام حسین (ع) که پیکر مطهرش به سمت خیمه ها حمل شود. برای این درخواست، دو دلیل ذکر فرمود:
دلیل اول: « لانی مستحی من ابنتک سکینه و قد وعدتها بالماء و لم اتها به » (عبدالهی، ۱۳۹۵: ۲۳۳) ( من به دخترت سکینه قول آب دادم و خجالت زده ام که نتوانستم برای او آب ببرم )
دلیل دوم: « انا کبش کتیبتک و مجمع عددک فاذا راونی اصحابک و انا مقتول فانما یقل عزمهم و یزل صبرهم..» (عبدالهی، ۱۳۹۵: ۲۳۳) ( یعنی من صاحب لوای لشکر تو هستم، اگر اهل خیمه من را کشته شده ببینند عزم و صبرشان کم می شود و بیتابی می کنند.)
در ثانی ارباب مقاتل ذکر کرده اند « امام حسین با حالتی گریان در حالیکه اشک چشمان خویش را با آستین پاک می کرد به خیمه ها بر گشت. سکینه به استقبال پدر آمد و عنان اسبش را گرفت و سوال کرد: از عمویم عباس چه خبر؟ امام حسین (ع) به همین پاسخ بسنده کرد که «ان عمک العباس قتل و بلغت روحه الجنان » (عبدالهی، ۱۳۹۵: ۲۳۴) یعنی عمویت عباس به شهادت رسید و روح مطهرش به جنان رفت. اگرچه مصیبت سنگین بوده ولی حضرت پس از شهادت علمدار لشکر خود، برای حفظ قوام باقیماندۀ سپاه خود (یعنی اهل حرم) ، به همین بیان بسنده کرده و بیشتر غم و حزن آن حضرت در چهره ی مبارکش آشکار گردید، نه اینکه با پایین کشیدن عمود خیمۀ برادر، ترس و دلهره ی بیشتری را به دل زنان و فرزندان اهل حرم راه داده باشد و ضعف سپاهیان خود را به رخ اهل حرم و دشمن بکشد! مؤید دیگر این سخن، سفارشات مکرر حضرت در روز عاشورا به زنان اهل حرم خصوصاً حضرت زینب (س) برای صبر کردن در مصائب می باشد. مثل زمانی که (در روضه ی وداع ) حضرت برای وداع اول به خیمه ها آمد و پس از گریه ی اهل حرم، آنها را آرام کرد (فتصارخن النساء ، فسکتهن) (عبدالهی، ۱۳۹۵: ۲۳۶و۲۴۲و ۲۴۳) . پس با نگاهی عمیق و درزمانی این روضه رد می شود که حضرت عمود خیمه ی برادر را پایین کشیده باشد.
📌جمع بندی
با مراجعه به منابع تاریخی و مقاتل معتبر ( ۳۱ منبع دست اول و حدود ۶ منبع معاصر) ، مشخص شد که این روضه که حضرت عمود خیمۀ برادر را پس از شهادتش پایین کشیده، در هیچ یک از این منابع دست اول معتبر و مقاتل معاصر ذکر نشده است.
همچنین با رویکرد تحلیل تاریخ و نظر به سیرۀ عملی-سیاسی امام حسین (ع) و بیان دلایل مشخص، ذکر کردیم که صحیح نیست بگوییم امام حسین (ع) با انجام چنین کنشی موجبات ترس و دلهره ی بیشتر را بر اهل حرم فراهم کرده و ضعف سپاه خود را با این رفتار بیشتر به رخ دشمن کشیده باشد.
https://sofon.ir/rozeh_abbas1/
#حضرت_عباس
#شب_نهم
@hadianeha