آیه ۱۲۶ توبه
أَ وَ لا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لا يَتُوبُونَ وَ لا هُمْ يَذَّكَّرُونَ
آيا نمىبينند(منافقان) كه آنان در هر سال، يك يا دو بار آزمايش مىشوند، امّا نه توبه مىكنند و نه پند مىگيرند.
_____________________
⚠️ از #سنّتهاى_الهى، در #هر_زمان و#براى_همه، #آزمايش انسانهاست. «فِي كُلِّ عامٍ»
👈 فلسفهى حوادث وآزمونهاى الهى، توبه وتنبّه است. «لا يَتُوبُونَ، لا هُمْ يَذَّكَّرُونَ»
❌#سنگدلى و #سوء_عاقبت، نتيجهى #نفاق است. «لا يَتُوبُونَ، لا هُمْ يَذَّكَّرُونَ»
آیات ۷ و ۸ کهف
🔹إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا
البتّه ما آنچه را روى زمين است، زينت براى آن قرار داديم تا آنان را بيازماييم كه كدامشان بهتر و نيكوتر عمل مىكنند.
🔹وَ إِنَّا لَجاعِلُونَ ما عَلَيْها صَعِيداً جُرُزاً
و ما (سرانجام) آنچه را روى آن است، به صورت خاك و زمينى بىگياه قرار مىدهيم.
_____________________
خداوند، كلمهى «لِنَبْلُوَهُمْ» مربوط به مسئلهى #آزمايش مردم را در ميان دو كلمهى «جَعَلْنا» و «لَجاعِلُونَ» قرارداد كه يكى مربوط به سرسبزى زمين است و ديگرى مربوط به بىگياهى آن، تا اشاره باشد به اينكه آزمايش و امتحان مردم در لابلاى سبزى و شادابى و خشكى و غمها مىباشد، امّا آنچه مهم است #عملكرد_انسان و پيروزى اوست.
❌دليل ايمان نياوردن كفّار، سرمستى به جلوههاى دنياست.
👈 همهى آنچه روى زمين است، باغها، گلها، ميوهها، حيوانات، آبها، معادن، رنگها، بوها، زينت زمين است. «زِينَةً لَها» امّا براى انسانهاى رشد يافته، ايمان، زينت و آرايش است.
⚠️ زينتها، وسيلهى آزمايش است. «زِينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ» تا معلوم شود چه كسى فريفته شده و خود را مىفروشد وچه كسى با قناعت و زهد و برخورد كريمانه،آنها را مقدّمهى عمل صالح قرار مىدهد.
👈آزمايش،نشانهى اختيار انسان است
👈 كيفيّت عمل مهم است،نه مقدار و كمّيت آن. «أَحْسَنُ عَمَلًا»،نه «اكثر عملا»
👈زيبايى ها و طبيعت فانى است،ولى كار نيك ماندگار است. أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ... صَعِيداً جُرُزاً
به زيبايىهاى ظاهرى دنيا مغرور نشويم، كه همه با خاكيكسان مىشود.صَعِيداجرزا
آیه ۳۱ سوره محمد
وَ لَنَبْلُوَنَّکُم حَتَّی نَعْلَمَ الْمُجاهِدِینَ مِنْکُم وَ الصَّابِرِینَ وَ نَبْلُوَا أَخْبارَکُمْ
ماقطعاً شما را #می آزماییم تا از میان شما #مجاهدان و #صابران را نشان دهیم و اخبار(و اعمالتان)را آزمایش خواهیم کرد.
_____________________________
💠«ابتلاء»گاهی به معنای آزمایش افراد برای کشف حقیقت است مانند:«إِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّه»(بقره۱۲۴)وگاهی به معنای ایجاد زمینه های مختلف برای بروز حالات درونی است،مانند این آیه«نَبْلُوَا أَخْبارَکُمْ»
💠در آیه قبل خواندیم که خداوند عملکرد ما را می داند«وَ اللَّهُ یَعْلَمُ أَعْمالَکُمْ»و برای علم و آگاهی خود نیازبه آزمایش ندارد.بنابراین آزمایش برای آن است که مردم کاری انجام دهند وبر اساس آن استحقاق پاداش یاکیفر را پیدا نمایند.
👈تفکیک انسان ها از یکدیگر مراحلی دارد:در مرحله اول،انسان هابا #کفر و #ایمان جداسازی می شود ودر مرحله دوم،اهل ایمان با #جهاد و #فرار_از_جهاد تفکیک می یابندودر مرحله سوم، جهادگران با #صبر و #مقاومت بیشتر.بنابراین #آزمایش های_الهی یکی پس از دیگری ادامه دارد.
✅آزمایش مردم،امری حتمی و همگانی و یکی از سنّت های الهی است«وَ لَنَبْلُوَنَّکُم»(حرف لام و نون تأکید نشانه قطعی بودن آن است)
👈 یکی از بسترهای آزمایش و شناسایی انسانها، میدان جنگ است.منافقان در جبهه رسوا می شوند«حَتَّی نَعْلَم الْمُجاهِدِینَ مِنْکُم»
✅در جهاد، #صبر و#استقامت نقش بسیار مهمی دارد«الْمُجاهِدِینَ مِنْکُم وَ الصَّابِرِینَ»
❌ ادّعاها و سخنان انسان در صحنه عمل مورد آزمون الهی قرار میگیرند«نَبْلُوَا أَخْبارَکُم»
👈 معیار ارزیابی الهی،موفقیّت در آزمون های عملی است«نَبْلُوَا أَخْبارَکُم»
آیه ۳ حجرات :
إِنَّ الَّذِینَ #یَغُضُّونَ_أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ #قُلُوبَهُمْ_لِلتَّقْوی لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ
همانا کسانی که نزد پیامبر (از روی ادب و احترام) #صدایشان_را_پایین_میآورند، آنان کسانی هستند که خداوند #دلهایشان را برای (پذیرش) #تقوا #آزمایش (و آماده) کرده و آمرزش و پاداش بزرگ مخصوص آنها است.
_______________________________
▪«غض» به معنای پایین آوردن و کوتاه کردن است. این واژه در قرآن، هم در مورد کوتاه کردن صدا به کار رفته و هم در مورد کوتاه کردن نگاه؛ چنانکه در مورد نگاه به نامحرمان، قرآن میفرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ» (نور،۳۰) اگر ادب در کلام لازم است، در رفتار و کردار، به طریق اولی لازم است.
✅آهسته سخن گفتن، نشانۀ ادب، تواضع، وقار و آرامش انسان است.
👈 قرآن در این آیه میفرماید: خداوند دلهای افراد را #آزمایش می کند، تا میزان پاکی و #تقوای درون آنها را آشکار سازد. زیرا چه بسیار افراد ریاکارانه اظهار ادب و تواضع میکنند، ولی در درون متکبّرند!
👈 در قرآن هرجا «مَغْفِرَةٌ» و «أَجْرٌ» آمده، ابتدا سخن از مغفرت است. زیرا تا از گناه پاک نشویم، نمیتوانیم الطاف الهی را دریافت کنیم. «لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ عَظِیمٌ»
آیات ۵۶-۵۸ ذاریات
*وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ
* ما أُرِیدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِیدُ أَنْ یُطْعِمُونِ
*إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ
و جن و انس را نیافریدم مگر برای آنکه مرا عبادت کنند.
و من از آنان هیچ رزقی نمیخواهم و نمیخواهم که به من طعام دهند. زیرا خداوند است آن روزیرسانِ نیرومندِ استوار.
_____________________________
💐 امام حسین علیهالسّلام : خداوند مردم را نیافرید مگر برای معرفت و شناختن و چون او را شناختند، او را عبادت میکنند و هر که او را عبادت کند، از بندگی غیر او بینیاز میشود.
👈جنّ، قبل از انسان آفریده شده و دارای تکلیف است. در این آیه نیز نامش قبل از انسان آمده است. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ»
👈 جنّ و انس در تکلیف مشترکند. « الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ ... لِیَعْبُدُونِ»
🔴در قرآن اهداف دیگری، همچون آزمایش و امتحان، برای آفرینش انسان مطرح شده، آیا آن اهداف با هدف عبادت که در این آیه آمده، هماهنگ است؟
🟢قرآن در آیه دوم سوره مُلک میفرماید: «خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا» مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک عمل بهتری دارید. و در آیه دوازدهم سورۀ طلاق میفرماید: «لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» هدف از آفرینش، علم انسان به قدرت الهی است.
در جمعبندی این آیات به نتیجه میرسیم که هدف اصلی، #بندگی_خداوند است، لیکن عبادت نیازمند #معرفت است که در جمله «لِتَعْلَمُوا» بیان شده است و در عبادت که همان پذیرفتن راه الهی و رها کردن راههای غیر الهی است، انسان #آزمایش میشود که در جمله «لِیَبْلُوَکُمْ»* آمده است.
🔵اگر هدف آفرینش بشر عبادت است، پس چرا این هدف بطور کامل تحقق نیافته است؟
🟢بارها خداوند در قرآن فرموده که اگر میخواستیم، همه را به اجبار هدایت کرده و به بندگی خود در میآوردیم، امّا خداوند بشر را آزاد آفرید، تا آگاهانه و آزادانه، عبادت کند.
✅هدف از آفرينش انسانها، رشد معنوى واختيارى انسان است.
🟣آیا خداوند به عبادت ما نیازمند است؟
🟢قرآن بارها میفرماید: خداوند از هر جهت غنی است؛ نه تنها از انسان، بلکه از همه هستی بینیاز است. اگر به ما دستور دادند که منزل خود را رو به آفتاب بسازیم، نباید کسی گمان کند که خورشید به خانه ما نیاز دارد؛ این ما هستیم که به نور و انرژی آن محتاجیم. در این آیات نیز بینیازی خداوند بیان شده است: «ما أُرِیدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ»
👈 عبادت کردن بشر و الهی شدن مردم مهم است؛ نه عبادت شدن خداوند. «لِیَعْبُدُونِ» (نفرمود: «لأعبد» تا من عبادت شوم.)
✅ لازمۀ #عبادت، #معرفت_معبود است؛ پس آفرینش جن و انس برای شناخت حقّ و حرکت در راه خداوند است. «لِیَعْبُدُونِ»
❌ انسان در معرض غفلت و نسیان است و باید پیوسته هدفش را به او تذکّر داد. «وَ ذَکِّرْ ... ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ ...»
✅ خداوند بینیاز است و عبادتی که از جن و انس میخواهد، به خاطر احتیاج او نیست؛ بلکه به خاطر رشد آنهاست. « و ما أُرِیدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ ...»
👈 کسی که خودش رزّاق است، چه نیازی به رزق بندگان دارد. « ما أُرِیدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ ... إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ»
✅خداوند در توان روزیرسانی کمبودی ندارد. «هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ»
✅ با گذشت زمان، قدرت روزی رسانی خداوند کمرنگ نمیشود. «الْمَتِینُ» ( «متین» به معنای ثابت و استوار است)