فروعی که به مرور زمان، اصول می شوند! تلاوتِ قاری مصری از تلویزیون پخش می شود؛ عباراتی که تلاوت می شود همزمان از قرآن نشان داده می شود. تنها تفاوت این است که قاری می گوید «صدق الله العظیم» ولی بر صفحۀ تلویزیون، «صدق الله العلی العظیم» نقش می بندد. نمی خواهم این کار را نقد کنم. طبعاً در زمان فعلی و با ذهنیتی که همه داریم غیر از این انتظار نیست امّا شاید حساسیت ها کمتر شود اگر بدانیم هیچ کدام از این دو عبارت به این صورت در قرآن نیامده و در روایات شیعه، به هر دو شکل آمده است. نمی دانم این اختلاف در عبارت از چه زمانی میان شیعه و اهل سنّت شروع شده (گرچه مثال های نقضی از دو طرف وجود دارد) امّا اگر از همان ابتدا، از جانبِ علمای هر دو مذهب، روشنگری صورت می گرفت شاید این مسالۀ فرعی، الان اصل نمی شد ... این یک مثالِ بسیار ساده از مسائلِ فرعی است که به سبب تکرار، به اصولی تبدیل می شوند که مخالفت با آن را خیلی از مردم، انکار ضروری دین قلمداد می کنند. تصور کنید موذنی در یک مسجد شیعه، شهادت ثالثه (اشهد انّ علیّا ولی الله) را نگوید! هرچقدر هم بگوید اکثرِ علمای شیعه آن را بخشی از اذان نمی دانند و حتّی بعضی از گفتن آن نهی کرده اند (عبارات شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه ج 1 ص 290 قابل تامل است)، نگاه مردم به او عوض نخواهد شد. باز هم غرض این نیست که اذانِ بدون شهادت ثالثه راه بیاندازیم. الان که به شعار شیعه تبدیل شده طبعاً وضعیت فرق می کند. بعضی از شکل های عزاداری یا آداب مربوط به عزاداری هم وضعیت مشابهی دارد. این که این شکل جایز است یا بدعت را فقها اعلام می کنند امّا مساله بر سر شیوه ها و آدابی است که جایز و حداکثر مستحب است امّا به سبب تکرار، به حدّ وجوب می رسد و به اصلی انکارناپذیر تبدیل می شود. از آن طرف هم حرام هایِ عرفی درست کرده ایم که هیچ ریشه ای در دین ندارند و وجاهتشان را صرفاً با مرور زمان و سکوتِ صاحب نظران تاثیرگذار بدست آورده اند. مثال ساده اش، نگاه بدبینانۀ بدنۀ متدیّنان به حتّی عقد کردن در کلّ دو ماه محرّم و صفر است. غرض آن که اگر دستمان از گذشته کوتاه است و نمی توانیم نسبت به فروعِ اصل شده، تغییری ایجاد کنیم حواسمان به زمان حال باشد. قطعا علما و رسانه هایی که وظیفۀ روشنگری دارند و کلامشان تاثیرگذار است به سبب سکوت در برابر این گونه پدیده ها مسوول خواهند بود. @hararememoirs

یادداشت یکی از فضلا: سلام علیکم نسبت به یاداشت شما با عنوان «فروعی که به مرور زمان، اصول می شوند!» ملاحظاتی به ذهنم رسید که خدمتتان عرض می کنم. در مورد فروعی که فرموده اید از جمله، عزاداری، سه نگاه وجود دارد: نگاه اول: کسانی که احساسات دینی آنان باعث می شود به دنبال وسعت این عزاداری ها بروند، نه تنها دهه های مختلف می سازند بلکه در صدد تطبیق مناسبت های قمری بر شمسی هستند تا از عزاداریهای سالروزهای شمسی نیز عقب نمانند. بنده این گروه را افراطی می دانم. البته برخی از آنها در این کار، نیت سوء دارند که حسابشان جداست. گروه دوم: به اصطلاح فرهیختگان یا روشنفکرانی که برای همه مناسک، شعائر و مراسم ها در سیره اهل بیت علیهم السلام به دنبال مصداق و دلیل می گردند و ظروفی مانند تعظیم شعائر، واجب عرفی، شعار دینی مذهبی، حرمت شکنی امکنه و ازمنه مذهبی و ... را راهزن می دانند. بنده اینها را تفریطی می دانم. البته برخی از افراد این گروه نیز در این کار، نیت سوء دارند که حسابشان جداست. گروه سوم: با احترام به آنچه تعظیم شعائر شده در صدد هستند که از اضافه شدن آن جلوگیری کنند. بیانیه ای از آیه الله شبیری زنجانی چند سال پیش صادر شد که نگاهش منطبق با این گروه بود. ایشان ضمن دعوت جامعه نسبت به احترام شعائر از اضافه شدن آنها توسط برخی متدینین اظهار ناراحتی کردند. بنده اینها را اعتدالی می دانم. نگاه کلی به نوشتار شما هم، موید این مطلب بود و سعی کرده بودید خود را از این گروه بدانید اما ... نتوانستید به آنچه وانمود میکنید وفادار بمانید و بدیهی است که رنگ رخساره خبر می دهد از سر درون. اما استاد گرامی با نگاه شما به واجب عرفی، جواز عقد حتی در دهه اول محرم نیز اثبات می شود. اگر روشنفکری کمی از شما بازتر فکر کند حتی می توان این جواز را به عصر عاشورا هم تعمیم داد وحتی بالاتر می توان مدیحه خوانی نیز در عصر عاشورا دعوت کند و در مراسم خود به مدیحه خوانی در عقد بپردازند چرا که هر دو مستحب است و این آقا از بین دو مستحب به جای شادی عزا را انتخاب کرده است. فکر کنید فرهیخته گرامی متدین نباشد آن وقت می تواند حکم صادر کند که نواختن موسیقی لهو و لعب نیز مثل روزهای دیگر است؛ همان طور که در روز عید غدیر حرام است الان نیز به همان اندازه حرام است و عاشورا بودن چیزی بر حرمت آن نمی افزاید پس همان طور که در عید غدیر و سایر روزهای سال به راحتی انجام می دهید الان نیز انجام دهید. بالاتر حتی در کنار ضریح امام حسین علیه السلام نیز فرقی نیست. نهایت گناهی مثل همه زمان ها و همه مکانها انجام داده اید. ... اگر واجب عرفی را تخریب کنیم حریمی برای استفاده از الفاظ مستهجن نمی ماند؛ تنها آنچه موجب حد و تعزیر می شود حرام است، و الا نسبت های واقعی به پدر و مادر و زن و دختر افراد اگر ایذا نباشد با مستهجن ترین الفاظ جایز است. بنابراین به نظرم باید ضمن احترام به عرف متدینین، از افراط و تفریط و مشت زنی های علمی و احساسی دست برداریم و جانب وسط ... را پیش گیریم. البته بدیهی است همیشه اعتدالیون چه در مباحث مذهبی، چه در مباحث عرفی و چه در مباحث سیاسی از دو طرف لشگر افراط و تفریط مورد هجمه قرار خواهند گرفت. منظور بنده اعتدالیون سیاسی مصطلح نیست. با تشکر

پرفسور اندرو جی. نیومن (Andrew J. Newman)، از اساتیدِ بنامِ شیعه پژوهی در غرب و استاد دانشگاه ادینبرو در اسکاتلند است. سایتی در ارتباط با اخبار مرتبط با شیعه دارد؛ بخشی از این اخبار مربوط به رویدادهای سیاسی و اجتماعی و ... و بخش دیگر، دربارۀ فراخوانِ کنفرانس های بین المللی، دعوت به کار در دانشگاه های مختلف، کتاب ها و مجلات معروف، همگی در ارتباط با شیعه و ایران است. او اخبار مربوط به شیعه را چند روز یک بار به افراد علاقمند ایمیل می کند. اخبار پرفسور نیومن، یکی از منابع قابل توجّه برای افرادی است که می خواهند برای کنفرانس های بین المللی مرتبط با شیعه مقاله بنویسند یا به دنبال فرصت مطالعاتی یا تدریس در دانشگاه های غرب هستند. برای اضافه شدن به لیست ایمیل، در سایت زیر عضو شوید: https://www.shii-news.imes.ed.ac.uk/

یکی از جدیدترین خبرهایی که پرفسور نیومن منتشر کرده، معرفی سایت ابرنور و امکان دسترسی به نرم افزارهای مرکز اسلامی نور به صورت آنلاین است.

یادداشت مربوط به زادروز حضرت زینب (س) در بخش انگلیسی سایت «شبکۀ اجتهاد»: http://ijtihadnet.com/the-story-of-sayyida-zainab-remains-an-inspiration-for-men-and-women/

دو سکانس از یازدهم دی 98

بالا: شور، شادی و هلهلۀ بچه هیأتی ها در مجلس امشبِ حاج مهدی سلحشور به مناسبت میلاد حضرت زینب (س) در حسینۀ فاطمیون پایین: سوپرگلِ امروزِ علیرضا جهانبخش به چلسی که با دیدنش، بسیاری از نوجوانان و جوانانِ ایرانی از شادی به هوا پریدند؛ صحنه ای که صدر بسیاری از اخبارِ امروز بود و جزء چند ترند برتر توئیتر شد. ربط: رابطۀ میان تصویر بالا و پایین، تضادّ و تباین نیست. می توان عصر چهارشنبه با دیدن قیچی برگردونِ علیرضا شاد شد و همان شب، به مسجد و هیأت رفت و برای میلاد حضرت زینب (س) کف زد. شاید در نگاه اوّل، مسأله بسیار ساده به نظر برسد امّا در بسیاری از تحلیل های نخبگان، این دو در مقیاس های بزرگ تر، در تقابل با هم قرار می گیرند؛ یک دو قطبیِ بی دلیل. نوجوان و جوانِ امروزی می تواند از هیجانات به روز لذّت ببرد و همزمان، پیوند معنوی با ملکوت داشته باشد. درک این مطلب در مثال سادۀ بالا چندان دشوار نیست امّا مسأله وقتی سخت تر می شود که تقابل میان یک فعلِ حرام و مفهوم کلّی دینداری، انقلابی بودن، ولایی بودن و مانند آن صورت گیرد. بگذارید به یک مورد عینی اشاره کنم. چندی قبل، کلیپی از یک دختر لبنانی، بدون حجاب، پخش شد که از عشق و علاقۀ وافرش به سیّد حسن نصرالله سخن می گفت و این که حاضر است جانش را فدای او کند. شگفتی بعضی از کامنت گذاران این بود که چگونه دختری می تواند عاشق مقاومت و سیّد حسن باشد امّا در عین حال، نسبت به حجابش بی تفاوت باشد؟ مسأله، اصلاً کم اهمیت بودنِ حجاب نیست. مسأله این است که بدحجابی یا بی حجابی، لزوماً، تاکید می کنم لزوماً، به معنای تقابل با دین، نظام، انقلاب، شهدا و ... نیست. به همین نحو است نگاه ما به کسی که به موسیقی حرام گوش می دهد، می بیند آن چه نباید ببیند، دلبستگیِ بیش از حدّ به ایران دارد، به کسی رأی می دهد که ما به او رأی نمی دهیم و ... باز هم اصرار می کنم که هدف نگارنده، ترویج اباحی گری نیست. قطعاً حرام خدا، حرام است و فریضۀ نهی از منکر هم به جای خود؛ نکته این است که پای هر کسی ممکن است در بخشی از دینداری یا بصیرت سیاسی بلغزد امّا باید این نگاهِ دو قطبی میان یک لغزش و تمامیّت غیرت دینی یا سیاسی را عوض کرد. نکتۀ پایانی و عجیب آن که این نگاه دو گانه، صرفاً در مورد بعضی از گناهان برجسته می شود امّا در مورد بعضی دیگر از گناهان یا رذایل اخلاقی چنین نگاهی وجود ندارد. چقدر دیده اید کسی را بخاطر بداخلاق بودن، استفاده از رانت، قضاوت نادرست دربارۀ دیگران، سوء استفاده از مقام، بردنِ آبروی دیگران و مانند آن، کلّا خارج از دین یا مخالفِ آرمان های انقلابی قلمداد کنند؟! @hararememoirs

خداحافظ ای داغ بر دل نشسته تو تنها نمی مانی ...

چه شود اگر این بینش ژرف سردار، گفتمان رسمی تمامِ ایده پردازان انقلاب شود ...