🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۶۷ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۱ 🔸همانگونه‌ كه در درس دوم گذشت، مقصود از شناخت حصولی خدا، درك عقلی مفاهيم يا عناوين كلی قابل انطباق بر ذات يا صفات خداست، نه درك حقيقت ذات يا صفات ذاتی؛ پس وقتی درباره‌ی حد شناخت حصولی خدا سخن می‌گوييم، مقصودمان ميزان شناخت و درك مفاهيمی است كه عنوان‌هايی برای ذات يا صفات الهی‌اند. 🔹كسی كه قرآن كريم را مرور و در آياتی كه درباره‌ی امكان معرفت خداست دقت كند، درمی‌يابد كه قرآن در اين ‌باره مفاهيمی را عرضه می‌كند كه معنای آن برای مردم، فهميدنی است و توقع دارد شنونده آن را درك كند و بپذيرد. چنين نيست كه خدا فقط الفاظی را درباره‌ی خود به‌ كار برد و بگويد شما هم اين الفاظ را به‌ كار بريد و به معنای آن توجه نداشته باشيد. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۶۸ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۲ 🔸وجود شمار فراوانی از آيات قرآن كه در آن‌ها درباره‌ی صفات خدا سخن گفته شده است و همچنين، فرمان عام قرآن به تفكر و تدبر در آيات قرآن، جای ترديدی باقی نمی‌گذارد كه بشر بايد توان فهم اين صفات را داشته باشد؛ وگرنه وجود اين حجم از آيات در قرآن، بيهوده خواهد بود؛ برای نمونه، وقتی خداوند می‌فرمايد: «اَلا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَ هُوَ اللّطيفُ الخَبير»؛ (ملك:14) و از وجدان و عقل مردم می‌پرسد كه «‌آيا كسی كه اين جهان را آفريده است، علم ندارد؟‌» يا وقتی می‌فرمايد: «وَاعْلَمُواْ أنَّ اللّهَ بِكلِّ شَيْءٍ عَلِيم» (بقره:231)؛ «‌بدانيد كه خدا از همه‌چيز آگاه است‌»، با اين جملات چه می‌خواهد بگويد؟ 🔹آيا خداوند در اين آيات، از علم، معنايی را اراده كرده است كه ما آن را به‌هيچ‌وجه نمی‌فهميم و فقط تعبداً بايد بگوييم كه خدا علم دارد، يا آنكه مراد از علم، همان معنای مقابل جهل است كه آن را می‌فهميم؟ بدون ترديد، دومی مراد است؛ زيرا وقتی قرآن اوصافی را برای خدای متعال برمی‌شمارد و به مردم عرضه می‌كند، مقصودش اين است كه مردم، خدا را با اين اوصاف بشناسند و اين در صورتی معقول است كه مردم معنای اين اوصاف را بفهمند؛ وگرنه اينگونه بيانات قرآن، يك سلسله الفاظ بی‌معنا درباره‌ی خدا خواهد بود. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۶۹ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۳ 🔸شايد بتوان از ظاهر برخی آيات نيز استفاده كرد كه يكی از اهداف مهمِ آفرينش جهان و انسان، شناخت خدا و درك صفات او ـ به‌ويژه قدرت و علم الهی ـ بوده است؛ برای نمونه، خداوند در آيه 12 سوره طلاق می‌فرمايد: «اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ مِنَ الْأرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أنَّ اللَّهَ عَلَى كلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ و أنَّ اللَّهَ قَدْ أحَاطَ بِكلِّ شَيْءٍ عِلْمًا»؛ «‌خدا همان كسی است كه هفت آسمان و همانند آنها، هفت زمين آفريد. فرمان [خدا] درميان آنها فرود می‌آيد تا بدانيد كه خدا بر هر چيزی تواناست و به‌راستی دانش وی هر چيزی را دربرگرفته است‌». 🔹توضيح آنكه، بنابر بسياری از آيات، هدف از آفرينش جهان، آفرينش انسان و آزمايش او بوده و البته آزمايش انسان، مقدمه‌ای است كه انسان به كمال خود، يعنی قرب الهی برسد. برای تحقق اين كمال، انسان بايد خدا و صفات او را بشناسد؛ زيرا آنچه بيش از همه او را در اين راه ياری می‌كند و از گناه و سركشی باز می‌دارد، توجه به صفات الهی، به‌ويژه قدرت و احاطه‌ی علمی او بر همه‌ی امور است.  📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۰ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۴ 🔸از آيات ديگر قرآن نيز چنين برمي‌آيد كه خدا از بندگان خود توقع دارد كه او را با برخي صفـات ـ به‌ويژه علم بشناسند و رفتار خود را مطابق اين شناخت تنظيم كنند؛ براي نمونه، در آيه 14 سوره علق مي‌فرمايد: «ألَمْ يَعْلَمْ بِأنَّ اللَّهَ يَرَی»؛ «‌آيا نمي‌داند كه خداوند مي‌بيند‌». اين آيه با توجه به سياق، به‌روشني دلالت دارد كه خدا از مخاطبان خود انتظار دارد كه در تنظيم رفتارهاي خود، به علم الهي توجه كنند و از طغيان، سركشي و تكذيب آيات الهي بپرهيزند. 🔹قرآن كريم براي اثبات برخي از مراتب توحيد، اثبات نبوت و معاد، و تربيت اعتقادي و اخلاقي انسان‌ها، بر صفات خود به‌ويژه علم، قدرت و حكمت تكيه كرده است كه اكنون جاي تفصيل آن نيست. تأكيد آيات قرآن بر برخي ديگر از صفات خدا، مانند عزت، قوت، هيمنه، عظمت، غني، قرب، سميع بودن و بصير بودن، مؤيد فهم‌پذير بودن اين صفات است. اين صفات، غالباً ارتباط روشن و معناداري با پيامي دارند كه در آيات مشتمل بر آنها مطرح است. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۱ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۵ 🔸براي نمونه، از آن‌جا كه غرض سوره‌ی حديد، تشويق مردم به ايمان به خدا و انفاق در راه اوست و چنين فرماني ممكن است شبهه‌ی نياز خدا به مخلوقات را مطرح كند، در آيات آغازين اين سوره با بيان صفات الهي، بر پيراستگي خدا از هر عيب و نقص، و دارا بودن عزت و حكمت الهي و ساير صفات مرتبط با اين‌ فرمان‌ها تأكيد شده است. بديهي است براي درك درست پيام چنين آياتي و عمل به محتواي آنها بايد معناي اين صفات را به‌درستي فهميد. 🔹گويا كساني كه گفته‌اند اوصاف خدا را نمي‌توان شناخت و معناي الفاظي را كه براي اسما و صفات خدا به‌كار مي‌روند نمي‌‌توان فهميد، گرفتار شبهه‌اي از باب اشتباه مفهوم به مصداق شده‌اند؛ زيرا آنچه از آيات و روايات مربوطه استفاده مي‌شود اين است كه مصداق اوصاف الهي را با مفاهيم ذهني نمي‌توان شناخت؛ نه اينكه مفاهيم هم وقتي درباره‌ی خدا به‌كار ميروند، اصولاً معناي خود را از دست مي‌دهند. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۲ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۶ 🔸وقتي ميگوييم: «‌خدا موجود است‌»، مقصود از واژه «‌موجود‌»، همان معنايي است كه در برابر معدوم به‌كار ميرود. همچنين، وقتي ميگوييم: «‌خدا عالِم است‌»، بدون شك «‌عالم‌» را به همان معنايي به‌كار ميبريم كه در برابر جاهل به‌كار ميرود؛ پس ما مفهوم اين صفات را مي‌فهميم،‌ اما همه‌ی مصاديق آنها را نمي‌توانيم بشناسيم؛ چنان‌كه در عرصه‌ی مفاهيم مربوط‌ به امور حسي نيز چنين است. مثلاً علم، مصاديق متعددي دارد؛ آنچه از مصاديق علم مي‌شناسيم، علم‌هايي است كه در خود مي‌يابيم. مصداق اين علم در ما محدود است و در شرايط ويژه‌اي پديد مي‌آيد. 🔹دانش ما مطلق نيست؛ راه تحقق آن نيز محدود است؛ اما مصداق علم در خدا، دانشي است كه هيچ حدي ندارد؛ كسب شـدني هم نيسـت و عيـن وجـود خـداست. مفاهيمـي كه در اينجـا به‌كار مـيبريم چيست؟ مفهوم «‌دانش‌»، مفهوم «‌كسب نشدني‌»، مفهوم «‌نامحدود‌»؛ اينها همه مفاهيم‌انـد. پس وقتي ميگوييم: «‌خـدا عالم است‌»، مفهوم «‌عالم‌»، همان مفهومي است كه درباره خودمان هم به‌كار ميرود و ميگوييم: «‌فلان شخص عالم است‌». مفهوم، همان مفهوم است؛ اما مصداق علم خدا بينهايت است، ولي مصداق علم‌هاي ما محـدود و اكتسابي اسـت؛ مصاديق‌انـد كه باهم فـرق دارند، نه مفهوم‌ها.  📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۳ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۷ 🔸...آنچه را ما نميتوانيم درك كنيم، حقيقت مصداق اين مفاهيم است؛ نه اينكه اصلاً معنا و مفهوم اسما و صفات خدا را درك نميكنيم. حقيقت معنا، جز همان مفهوم ذهنـي نيست كه ما آن را كاملاً درك ميكنيم؛ آنچه را نميتوانيم درك كنيم، حقيقت مصداق است. بنابراين، تمام اسما و صفات الهي، از حيث مفهومي، براي ما قابل درك‌اند و از جهت شناخت حصوليِ مفهوم اسما و صفات الهي، محدوديتي نداريم. ❇️ #ادله_قائلين_به_امتناع_شناخت_خدا۱ 🔹چنان‌كه پيش از اين گفتيم، برخي از متكلمان، صفات ذاتيه كماليه خداوند را به نفي‌ صفات سلبيه ارجاع داده‌اند كه به‌نظر ما، اين ديدگاه مآلاً به امتناع شناخت صفات الهي مي‌انجامد. اين گروه براي اثبات نظريه خود، گاهي به وجوه عقلي و گاهي به وجوه نقلي استدلال كرده‌اند كه از هر دسته، نمونه‌اي را ذكر ميكنيم. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۴ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۸ ❇️ #ادله_قائلين_به_امتناع_شناخت_خدا۲ 1⃣ دليل عقلی: 🔸برخي در مقام استدلال بر امتناع شناخت خدا، گفته‌اند كه براي شناخت يك شيء بايد به وجود آن احاطه داشت و يا صورتي از آن، نزد ما حاضر باشد؛ اما نه ما بر ذات خدا احاطه مي‌يابيم و نه خداوند، صورت ذهني دارد. علم خدا نيز مانند ذات او، صورت ذهني ندارد تا با واژه «‌علم‌» از آن ياد كنيم. آنچه با عنوان «‌علم‌» مي‌شناسيم، مفهومي ذهني است كه از علم‌هاي محدود و امكاني خود به‌دست آورده‌ايم؛ 🔹اما علم خدا برخلاف علم ما، صورت ذهني ندارد؛ بنابراين، مفهوم علم و مانند آن، تنها بر نظاير علوم ما در عالَم امكان قابل تطبيق است، نه بر علم خداوند. ما درباره خود يا وجودهاي امكاني ديگر همچون خودمان، مفهوم علم را ميفهميم؛ اما درباره خدا همين مقدار مي‌دانيم كه علم او برخلاف علم ما، به‌واسطة صورت‌هاي حسي و مانند آن تحقق نمي‌يابد؛ بنابراين، از حقيقت علم او اطلاعي نداريم؛ پس به‌جاي اثبات اين صفت براي ذات الهي، بايد جهل (عدم العلم) را از ذات باري نفي كنيم. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۵ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۹ 💢 ارزيابي دلیل عقلی قائلین به امتناع شناخت خدا 🔸در پاسخ بايد گفت كه علم و جهل، دو مفهوم متقابل‌اند؛ اگر بتوانيم يكي از اين‌دو مفهوم را درك كنيم، توان درك مفهوم ديگر را نيز داريم و عدم درك يكي، ملازم با عدم درك ديگري است. اگر بتوانيم مفهوم جهل را از ذات خداوند سلب كنيم، قطعاً مفهوم علم را نيز درك كرده‌ايم؛ زيرا سلب اين مفهوم، بدون تصور و درك مفهوم مقابل آن امكان‌پذير نيست. چنان‌كه پيش‌تر گفتيم، آنچه را كه نمي‌توانيم بشناسيم، حقيقت مصداق اين مفاهيم و صفات است، نه اينكه هيچ معنايي از آنها درك نكنيم. ❇️ دلايل نقلي قائلین به امتناع شناخت خدا : 🔹برخي پنداشته‌اند كه مفاد آيات قرآن و يا رواياتي كه از اهل‌بيت (عليهم السلام) نقل شده‌اند، اين است كه معاني اسما و صفات الهي شناختني نيستند؛ براي نمونه، خداوند در قرآن خطاب به مشركان ميفرمايد: «فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وأنتُمْ لاَ تَعْلَمُون» (نحل:74)؛ «‌براي خدا مثَل نزنيد؛ خدا ميداند، ولي شما نميدانيد‌». ايشان ميگويند: مثل زدن، نوعي توصيف است؛ وصف كردنِ چيزي است از راه مثَل؛ وقتي خدا مي‌فرمايد: براي خدا مثل نزنيد، يعني خدا را با مثَل وصف نكنيد. پس اصلاً خدا را نميتوان وصف كرد و با اوصاف شناخت. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۶ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۱۰ ❇️ دلایل نقلی قائلین به امتناع شناخت خدا 🔸خداوند در آيه ديگري مي‌فرمايد: «سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِين» (صافات:159ـ160)؛ «‌منزه است خدا از آنچه [مشركان] در وصف [او] مي‌آورند؛ مگر بندگان مخلَص خدا‌». در اينجا هرچند فاعلِ «‌يصفون‌» مشركان‌اند، استثنايي كه در آيه 160 آمده است، مجموعاً با آيه قبل، دلالت بر حصر مي‌كند. بنابر مفاد اين آيات، خداوند نه‌تنها از وصفي كه مشركان به او نسبت ميدهند منزه است، بلكه از هر وصفي‌ ـ مگـر وصف بندگان مخلَص ـ منـزه است؛ ما نيز چون مخلَص (الذين اخلصهم الله لنفسه) نيستيم، اوصاف حقيقي خدا را نميفهميم. 🔹در برخي روايات نيز از قول امام باقر (عليه السلام) آمده است:« كلَّمَا مَيَّزْتُمُوهُ باَوْهامِكمْ في اَدقِّ معانيه، مَخلوق مثلكم مَرْدودٌ اِلَيْكمْ»؛ يعني «‌آنچه را شما در ذهن خود با دقيقترين معاني درباره خدا تصور ميكنيد، آفريده‌اي مثل شماست و به شما بازميگردد و خدا از آن برتر است‌». از اين روايت نيز چنين نتيجه گرفته‌اند كه ما نميتوانيم خدا را با عقل خود و با مفاهيم ذهني درك كنيم. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۷ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۱۱ ❇️ دلایل نقلی قائلین به امتناع شناخت خدا 🔸براساس چنين آيات و رواياتي گفته‌اند: اوصافي كه ما درباره‌ی خدا مي‌گوييم، هيچ‌يك صفت واقعي خدا نيستند. خدا را نميتوان وصف كرد. تنها خود خدا و بندگان مخلَص، يعني كساني مانند پيامبران الهي مي‌توانند صفات خدا را درك و او را وصف كنند؛ ولي ديگران كه از درك عظمت خداوند عاجزند، توان توصيف او را نيز ندارند. 💢 #ارزيابي_دلایل_نقلی۱ 🔹استدلال به آيه شريفة «فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وأنتُمْ لاَ تَعْلَمُون» (نحل:74) تمام نيست؛ زيرا با توجه به سياق، آنچه در اين آيه از آن نهي شده، توصيف خداوند از راه تشبيه او به مخلوقاتش است؛ و اين نحوه توصيف، از موضوع بحث ما خارج است.‌ موضوع بحث ما توصيفي است كه همراه با تنزيه باشد؛ يعني مي‌توانيم همه‌ی اوصافي را كه كمالي براي ذات‌اند، به خداوند نسبت دهيم و او را از جهات نقصي كه در اوصاف مخلوقات است، تنزيه كنيم. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐

🔰 #تفسیر_موضوعی_قرآن_کریم ✴️ #خداشناسی۷۸ 💠 #حد_شناخت_حصولی_خدا۱۲ 💢 #ارزيابي_دلایل_نقلی۲ 🔸پاسخ استدلال به آيه شريفه «سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ * إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِين» (صافات:159ـ160) نيز به‌نظر ما، همان است كه درباره‌ی علم حصولي گفتيم و آن اين است كه ما وقتي اشيا را با عناويني كلي بشناسيم، ذات آنها را نشناخته‌ايم؛ اوصافي را هم كه با يك عنوان كلي بشناسيم، حقيقت وصف را نشناخته‌ايم. عناوين عقلي، ساخته ذهن مايند؛ با مفاهيم عقلي، نه حقيقت ذات شناخته مي‌شود و نه اوصاف ذات‌اند. 🔹تنها راه درك حقيقت ذات و اوصاف ذاتي، علم حضوري و شهودي است؛ با توجه به اين نكته، آيه «سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ *إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِين» معنايي دقيق مي‌تواند داشته باشد و آن اينكه جز مخلَصان كه به بارگاه ملكوت راه يافته‌اند و عظمت خدا را با علم حضوري به اندازه استعداد خويش مشاهده كرده‌اند، هيچ‌ كس نمي‌تواند اوصاف حقيقي خدا را بشناسد و او را وصف كند؛ چون ديگران اوصاف خدا را نيافته‌اند، آنچه يافته‌اند تعميمات ذهنشان است و در اين تعميمات، غالباً از اضافه برخي نقايص به ذات الهي‌ مصون نيستند؛ بنابراين، توصيف آنها همواره بايد با تنزيه همراه باشد. 📚 خداشناسی در قرآن 🌾🍀🌺🦋🌺🍀🌾 http://eitaa.com/joinchat/2739666977Ca2e48f9f4a ࿐🌸❒○ 🌼 ‌○❒🌸࿐