نوان یک فارسی زبان به معنی دقت کنید و بینید کلمه دلالت برانجام دهنده کاری می کند یا خیر . الف- بن مضارع + نده = آینده، دارنده، رخشنده، گوینده ب- بن مضارع + ا = کوشا، گویا، دارا، پویا، جویا، شنوا، بویا و... پ- بن مضارع + ان = خندان ، گریان ، تابان ، درخشان، رخشان، پویان ، روان(= رونده ) ت- بن ماضی/ مضارع +گار =آفریدگار، پروردگار، آموزگار، رستگارو... ث-بن ماضی + ار = خریدار(خرید کننده) ، خواستار(= خواهنده) ج- اسم / بن/ صفت+ گر =زرگر ، توانگر، کارگر، روشنگر و... چ-اسم/صفت+ بن مضارع = خداشناس، راستگو ، زحمتکش ، ریاضی دان و... #نکته_شیوه_ی_تشخیص : الف- می توانیم درپایان این کلمات «نده» بیاوریم : خداشناسنده ، راستگوینده ، زحمت کشنده ب- می توانیم با این کلمات جمله بسازیم : خداشناس : کسی که خدا را می شناسد . راست گو: کسی که راست می گوید. زحمت کش: کسی که زحمت می کشد. ریاضی دان: کسی که ریاضی را می داند . 3-مفعولی: بن ماضی+ ه/ـه : پرورده ، شکسته، نوشته، ایستانده، شنیده ، گفته ، دیده و... 4-لیاقت: مصدر+ ی : خوردنی ، آشامیدنی، گفتنی، دیدنی و ... 5-نسبی الف- اسم + ی : آسمانی، نارنجی، فنی، آبادانی، ، سنندجی، کاری و... ب- اسم +ین : امروزین ، آهنین، پولادین ، سیمین و... پ-اسم + ینه: سیمینه ، زرّینه، چرمینه، چوبینه و... ت-اسم + انی: روحانی، عقلانی، جسمانی، نورانی و... ث- اسم+ انه : کودکانه ، بچگانه، سالانه ، شبانه و... 🔵 نکته: از فرمول ( بن ماضی+ ار) سه نوع کلمه ساخته می شود. 1-صفت فاعلی : خریدار(= خرید کننده) 2-صفت مفعولی: گرفتار(= گرفتار شده) 3-اسم مصدر: گفتار(= گفتن) 🔶آنچه داخل پرانتز آوردیم در حقیقت روش تشخیص است. ❓ قافیه ی کدام بیت، صفت فاعلی است؟❓ 1-شب تار است و ره وادی ایمن درپیش/ آتش طور کجا موعد دیدار کجاست 2- بازپرسید زگیسوی شکن در شکنش / کاین دل غمزده سرگشته گرفتار کجاست 3-سفر اول پرواز به دام افتاده است /بلبل ما نشنیده است که گلزار کجاست 4- چشم تا کار کند گرد کسادی فرش است/ دربساط سخن امروز خریدار کجاست ؟ ادامه دارد ... ستاد اسمعیل محمد زاده کانال مباحث دستوری ایران🇮🇷 @dastooreiran #انواع_ی 1-«ی» صفت لیاقت ساز=خوردنی (مندرج در همین درس) 2-«ی» صفت نسبی ساز = ایرانی ( مندرج در همین درس) 3-«ی» حاصل مصدر ساز/حاصل مصدر/ مصدری = صفت+ ی .این « ی » معادل«بودن» است. خوبی: خوب « بودن» /جوانمردی: جوانمرد« بودن» / زیبایی: زیبا« بودن» 4- «ی » نکره #روش_های_تشخیص: الف- اگر هجا (بخش ) ی پایانی واژه ای « ی » نکره داشته باشد، آن هجا تکیه( استرس) نمی گیرد. ب- در بعضی از کلماتی که « ی » نکره دارند، می توان به جای « ی » نکره واژه ی «یک» آورد. خودم این راه را توصیه نمی کنم زیرا قبل از واژه اگر « یک » می آوریم ، آن یک صفت شمارشی است و در حالی که « ی » نکره نمی تواند معادل صفت شمارشی باشد . به همین دلیل در ده ها هزار یا صدها هزار کلمه نمی توانیم به جای «ی» نکره از واژه ی یک استفاده کنم و آنهایی هم که می توان چنین کاری کرد چندان مانوس نیست. 🔻یکی از استثنائات کلمات جمع است . در کلمات جمع به جای «ی » نکره نمی توانیم « یک » بیاوریم مثلا نمی توانیم جمله ی «جوانانی را دیدم » بگوییم: «یک جوانان» را دیدیم .علاوه برآن بسیاری از کلمات به ویژه کلماتی که مفهوم انتزاعی دارند این روش جواب نمی دهد مثلا در جمله ی «دستی بر سر طفل کشید» نمی توانیم بگوییم: یک دست برسرطفل کشید. یا « به مناسبتی جمع شده بودیم » را نمی توانیم بگوییم: « به یک مناسبت جمع شده بودیم » وده ها هزار مثال دیگر: می خواهم بگویم اگر به جای «ی» نتوانیم « یک » بیاوریم نباید بگوییم که «ی » نکره نداریم . پ-یک روش کاملا کاربردی را که حدود 20 سال پیش از یکی از دوستان یاد گرفته بودم ، قبلا عرض کردم .این روش خیلی جالب است : هنگام تلفظ «ی » نکره می توانیم یک دست خود را به علامت ناشناس بودن کسی یا چیزی بالا ببریم . ادامه دارد ... ✍️استاد اسمعیل محمد زاده کانال مباحث دستوری ایران🇮🇷 @dastooreiran #واژه_ها_در_گذر_زمان الف- حذف از فهرست واژگان مثل فتراک و برگستوان و بسیاری از وسایل نظامی و جنگ. ب- از دست دادن معنی قبلی و پذیرفتن معنی جدید مثل : کثیف ( قبلی دارای جِرم فعلی : آلوده )/ سوگند(قبلی : آب آمیخته به گوگرد/ فعلی: قسم ) / مزخرف ( قبلی: آراسته و آغشته به زر و طلا، فعلی : بی ارزش ) / رعنا ( قبلی : زن نادان ، فعلی : اسم زن)/ شوخ ( قبلی : چرک ، فعلی : لطیف و بذله گو ) پ- حفظ معنای قدیم و پذیرفتن معنای جدید مثل: رکاب، زین ، سپر، سوزن ، یخچال، پروانه ت- حفظ معنای قدیم : دست ، پا، روز ، شب و ...نمونه های بیشتر را از اینترنت بگیرید . ادامه دارد ... ✍️استاد اسمعیل محمد زاده کانال مباحث دستوری ایران🇮🇷 https://eitaa.com/hedayate11

#دستور_زبان_فارسی #انواع_ی ۱)یای اسنادی:تو خوب هستی؟ فرمول:بنِ فعل+ شناسه. ۲)یای مصدری یا حاصل مصدر :یایی که معنی مصدری از آن مستفاد شود، مثال:زیبایی:زیبابودن/جوانمردی:جوانمرد بودن، شعر:خوشا عشقی خاصه فصل "جوانی" خوشا با پریچهرگان"زندگانی" ۳)یای نکره:وندی است. کلمه ای که یای نکره دارد همیشه هجای قبل از آخرش تکیه می گیرد: یکی دختری داشت خاقان چوماه یا:گشته هر گوشه ی چشم از غمِ دل،"دریایی" ۴)یای وحدت:کمی شبیه یای نکره است. یای وحدت حتما باید به معنی ۱یک باشد👉 مثلا: ده درویش به "گلیمی" بخسبند و دو سگ به"مرداری" به سر نبرند. یا: گوهری طفلی به قرصی(یک قرص)👉 نان دهد. یا:آرد کیلویی سی ریال است یعنی هر یک 👉کیلو .... ۵)یای میانجی:کلماتی که به های بیان حرکت(ه) مختوم شوند،یای میانجی شکاف آن ها را پر می کند تا بهتر تلفظ شوند.به همین راحتی،مثال: خانه ی دوست کجاست؟ ادبی+ی+ات:ادبیّات ۶)یای استمراری:که در ساخت ماضی استمراریِ تاریخی به کار می روند،مثلا گفتندی=می گفتند و خندیدندی=می خندیدند. دو برادر یکی خدمت سلطان کردی(می کرد)👉 و دیگری به قوّتِ بازو نان خوردی(می خورد)👉. نه خوردی" که خاطر بیاسایدش نه دادی" که فردا به کار آیدش ۷)یای نسبت:آخر اسم ها ظاهر می شوند و آن ها را با صفت نسبی مبدّل می کنند،مثال: تهرانی رشتی خاکی و ... نوعی دیگر:رازی=اهل ری ساروی=اهل ساری . ۸)یای لیاقت:اگر(ی) به مصادر اضافه شود و معنای لیاقت از آن مستفاد شود صفت لیاقت ساخته می شود،مثال : رفتند از این قفس گشتند: پریدنی،یعنی لایق پریدن شدند. گاهی هم صورت منفی دارد: از بس شنیده ام سخن "ناشیدنی" توجه:صفت لیاقت ۳ تکواژ دارد، مثال:پرید+ َن + ی ۹)یای فاعلی:در معانی مختلف: دارایِ / مالکِ / دارنده یِ و نظایر آن باشند،مثال: شش انگشتی👋👆، نحوی، کاکلی،چرمی،ساغری و ... ۱۰)یای ممال:کلماتِ معرّبی که در جوف آن ها مصوت بلند(ا)👉 به مصوت بلند(ی)👉 تبدیل شود و کلمه ی جدیدی زاده شود،آن را "ممال" گویند،مثال: سلاح👈سلیح/ مزاح👈مزیح جهاز👈جهیز/ رکاب👈رکیب دنیا👈دنی/ اسلامی👈اسلیمی ۱۱)یای مفعولی:تیر پرتابی یعنی پرتاب شده. ۱۲)یای قیدساز:ور امروز اندر این منزل تو را"جانی"=از سوی جان زیان آمد. 🌹در تداول عامه می گوییم: "عصری"به مهمانی می رویم. ۱۳)یای نشانه ی مخاطب (شناسه):ضمیر پیوسته ی فاعلی برای دوم شخص مفرد در افعال:می روی،گفتی،مثال: "گفتی"ز خاک بیشترند اهل عشق من! 🦋همان یای خطاب می باشد، مثال: اگر آزمایمت صدبار دیگر ((همانی ،همانی،همانی،همانی)) ۱۴)یای اتّصاف و دارندگی:همان وند نسبت است که معنای فاعلی می دهد،مثال: هنری=هنرمند/نامی=نامدار. ۱۵)یای بزرگداشت و تفخیم: نور چشمی👀/ استادی،مثال: چندیست تا که حضرتاستادی" از بندگان خود نکند یادی ۱۶)یای وصف یا توصیف: این یا برخلاف یای نکره،به کمک "که" می آید،مثال:مردی👉که داخل شد،عموی من است. ۱۷)یای تمنّی و ترجّی و حسرت: چه"بودی"؟!از سرِ زلفش به دستم افتادی؟! ۱۸)یای شک و تردید:که پس از ادات تشبیه:پنداری،گویی و ... می آید،چند مثال: بیار آن می که پنداری"روان یاقوت "نابستی" و یا چون برکشیده تیغ پیش "آفتابستی" یا: درخت سرو را گویی بت لاغر "میانستی" به دو دستم به شادی بر می چون "ارغوانستی" کانال درسی11 https://eitaa.com/hedayate11