✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️✨️ ✍️✍️✍️✍️ #تاریخ_ادبیات_هیدج (۳)👇 در شمارهٔ دوم《تاریخ ادبیات هیدج》به معرفی برخی آثار ادبی پراکنده از شعرای ناشناس پرداختیم. در نوشته حاضر به معرفی #ملامحمدصالحی_هیدجی ملقب به #فقیه_العلما می‌پردازیم. ابتدا لازم است به نکته‌ای اشاره کنم. _مردم هیدج از گذشته‌های بسیار دور دو زبانه بوده‌اند. به این معنا که زبان محاوره و ارتباط بین مردم《ترکی》و زبان نوشتاری برابر زبان رسمی کشور، فارسی بوده است. فقط در دورهٔ کوتاه 《حکومت ملی آذربایجان 》زبان رسمی و دیوانی نیز به ترکی تبدیل شد که اسناد معدودی مانند سند خرید و فروش از آن دوران به زبان ترکی در هیدج باقی است. اما وفادارترین مردم به زبان ترکی، شعرا و وفادارترین متن‌ها به این زبان، متون《شعر و ادب》بوده است. اگر ماندگاری زبان ترکی را وابسته به این متون بدانیم چندان اغراق نکرده‌ایم به این ترتیب که بیشتر شعرای دیروز و امروز هیدج دو زبانه بوده و با زبان فارسی و ترکی توأمان به خلق اثر پرداخته‌اند. به دلیل تقدم زمانی، #ملامحمدصالحی_هیدجی ملقب به #فقیه_العلما، اولین شاعری است که در این سلسله مقالات معرفی می‌شود. این شخصیت الهی بیشتر از شاعر بودن دانشمندی فقیه و استاد فلسفه بوده و از اساتید #ملامحمدحکیم_هیدجی است. هیدجی در اشعار دانشنامه او را فرزانه ای بذله گو معرفی کرده است. بر اساس تخمین وی در حدود سال۱۲۶۰قمری، در منزل مرحوم 《خانعلی》به دنیا آمد. برای تحصیل علوم به نجف و ... سفر نمود و حدود سال۱۲۹۰به هیدج بازگشت در همین سال‌ها ازدواج کرد. #ملامحمدصالحی به دلیل تبحر در احکام اسلامی و فقه، ملقب به #فقیه_العلما شده است. از آثار علمی این دانشمند بزرگوار، نسخه نفیس خطی کتابی در موضوع عرفان و علوم غریبه باقی مانده است و علاوه بر آن اشعار پراکنده‌ای در دسترس می‌باشد. قطعه شعر زیر به مناسبت قحطی سال۱۲۸۸ به زبان ترکی توسط ایشان سروده شده است؛ #شعر_بوقدا نه شوردور که سالوبسان جهانه ای بوقدا باتورموسان   چورگی   القانه    ای بوقدا اساس خانه،  لباس و طلا  و نقره  و مس وئریلدی چرچیه  گئتدی  دکانه ای بوقدا آجوندا خلق یئدی بی‌حساب ایت پیشیگی آنا  بالاسونی   باسدی   قازانه   ای بوقدا ساتولدی گرجی صیفت بکر نازنین قیزلار بو ایلده هر بیری  بیر نچه  نانه ای بوقدا عیاللارین قویوب گئتدی  نازلی اوغلانلار تاپولمادی    بیریسندن   نشانه  ای بوقدا سنین هوایه  یولا سالدی  مصره اسرائیل قورولدو مشکیله پشمی  بهانه ای بوقدا گتیردین حضرت ادریسی پیر زاله قوناق شریک  لقمه  ائدیب   یوحنانه  ای بوقدا فدای  همت  والاسینه  او   بیر کیشینین که قویمادی  سنی درج  دهانه ای بوقدا اوز اهل بیتینی آج ساخلادی رعیتی توخ ملقب  اولدی   شه   مؤمنانه  ای بوقدا او شاه شأنینه جبریل هل اتی اوخودی گتیردی  سوره‌ی   دهری  بیانه ای بوقدا اگر تاپوم سنه ال،   یوللارام  دگیرمانه ازیب سنی ائدرم سرمه سانه ای بوقدا اون ایلینده سورا هم یخندن ال چشمم خمیر امر  ائدرم،  گل  زمانه ای بوقدا اوقدر یومبوروقیله تپیک سنه وورسون یاپوشمیان نه اله،  نه  دابانه ای بوقدا ایکی آغاج آراسیندا سالیب چئکیشدیرسین بیریسی  تخته  بیری واردانه ای بوقدا الی قولینه سالوب آتا اوسته دوندرسین که کاغذه دونه سن یا کتانه ای بوقدا تنوری  یاندورا   مانند    کوره‌ی  حداد یاپا تنوره  چئکه  اوت  زبانه ای بوقدا اتون حرارتی  تأثیر ائدیب  گلن  حاله چیخاردا جمع ائده دستار خانه ای بوقدا گئدیم قوناق گئتیریم  حضرت احبانی ییدیردیم اوندا سنی دوستانه ای بوقدا قوناق گلنده گلیر منیم روحیمه راحت فدا اولوم   قدم  میهمانه ای   بوقدا هرچند یک قطعه شعر دیگر نیز از این شخصیت بزرگ هیدجی در دست داریم اما پختگی، استواری و روانی زبان شعر #ملامحمدصالحی باعث می‌شود به هیچ وجه باور نکنیم که آثار منظوم ایشان محدود به همین‌هاست. وی در سال ۱۳۳۶قمری برابر۱۲۹۶شمسی از دنیا رفته ودر کنار مزار #آیت‌الله_سیدباقر_حسینی_هیدجی در داخل مقبره روبروی #حوزه_علمیه_هیدج به خاک سپرده شده است.              #عارف_یارقلی علاقه مندان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد #ملامحمدصالحی به صفحات۹۴تا۹۶ و۲۶۷تا۲۷۵ کتاب #سیمای_هیدج مراجعه فرمایند. دستبوس عزیزانی هستم که هرگونه دستخط و اسناد و اطلاعات بیشتر خود از این دانشمند و سایر بزرگان هیدج را طی تماس با شماره ۰۹۱۲۷۷۲۵۴۳۷ ،  یا با ارسال پیام به https://eitaa.com/AREF_Y یا به شماره۰۹۰۵۱۴۳۴۶۹۶ در《ایتا》، با ما در میان بگذارند تا بیشتر و بهتر بتوانیم بزرگان هیدج را معرفی کنیم. برای آشنایی بیشتر با شعرای هیدج به کانال #شعرای_هیدج بپیوندند. https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24 #هیدج #شعرای_هیدج #عارف_یارقلی 🌎 کانال ‌خبری هیدج نو 👇👇👇 ‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌•••✾•🌿🌺🌺🌺🌿•✾••• 💥 @HidajeNoo 💥