#تاریخ_ادبیات_هیدج(۵) [ #حکیم_هیدجی۲ ] در شماره قبل با زندگی‌نامه مرحوم ملامحمد مشهور به #حکیم_هیدجی آشنا شدیم. در این شماره نظری به آثار ادبی و منظوم او می‌اندازیم. آثار منظوم حکیم هیدجی به قرار زیر است؛ ۱_منظومه یا مثنوی  دانشنامه؛ ۲_ منظومه یا مثنوی قصهٔ کربلا؛ ۳_ غزلیات فارسی و ترکی؛ ۴_قصاید و قطعات ترکی؛ ۵_ ترکیب بند و ترجیع بند ترکی؛ ۶_مثنویات ترکی؛ ۷_سایر اشعار اعم از رباعی، تضمین در قالب مخمس، مربع، اشعار کتاب رساله دخانیه و ... . ۸_ آثار و اشعار منتشر نشده( برخی آثار که خود مرحوم به دلایل مختلف صلاح ندانسته منتشر شود. همچنین دیوان اشعار سرقت شده) اگر حکیم هیدجی را در کنار نام سهروردی مشهورترین شخصیت برخاسته از استان زنجان و خاصّه شهر هیدج در سطح کشور و جهان بدانیم اغراق نکرده‌ایم. این موضوع به چند دلیل عمده بر می‌گردد: ۱_ تدریس علوم معقول در حدود پنجاه سال در پایتخت ایران و تربیت شاگردان متعدد، ۲_ تألیف یا تعلیقه و حاشیه بر منظومه سبزواری، ۳_ داشتن دیوان اشعار. که احساس می شود دلیل سوم در شهرت هیدجی در بین عموم مردم ایران به ویژه ترک‌زبان بیش از دلایل دیگر موثر بوده است. آثار منظوم منتشر شدهٔ #حکیم_هیدجی ۵۲۰۳بیت است که از این تعداد۳۱۶۸بیت به زبان فارسی و ۱۹۹۱بیت به زبان ترکی و کمتر از ۵۰بیت نیز ترکیبی از عربی، ترکی و فارسی است. ساده‌ترین نتیجه از این آمار این است که اشعار فارسی او بیش از ترکی بوده و هیدجی نه تنها به زبان ترکی تعصب غیر منطقی نداشته بلکه به زبان رسمی کشور برای استفاده همگان از آثارش التفات بیشتری داشته است. حکیم هیدجی قبل از شاعر بودن یک استاد تمام دروس متعدد حوزوی اعم از فلسفه، ریاضیات، کلام و ... بوده، به عبارت بهتر او قبل از شاعر بودن یک فلسفه دان،  ریاضی دان، متکلّم،  و در نهایت ادیب و شاعر بوده است. و هر چند مانند خیّام در علوم مختلف متبحّر بوده ولی به واسطه اشعارش شهرت بیشتری یافته است. حکیم هیدجی شعر را به عنوان وسیله‌ای برای انتقال مفاهیم و آموزش علوم، مورد استفاده قرار داده است اما در نگاه به قدرت شاعری و خلق اشعار با زیبایی لفظی و معنوی، در اشعار ترکی توفیق بیشتری داشته است. به خصوص مثنوی و اشعار عرفانی او اگر نگوییم بی‌نظیر، واقعا" کم نظیر است. که به عنوان نمونه یک بند از ترجیع‌بند ترکی او را نقل می‌کنیم؛ ای غنچه‌ دوداغی گول جمالی گوزلَه گوزوم اِقتضای حالی بو فصلِ بهار و موسمِ گول بو اصل هوانین اعتدالی ناز ایلَمَه دور اَیاغَه قویما قلبیم اولا غُصّه پایمالی گویچکلَری من چوخ ایسترم چون صورتدور حقیقتین مثالی زاهد منی دانلامازدی هرگز بو نکتیه گر اولیدی حالی دانا دوشونور سوزی نه هرکیم بورکی اوجادور یوقوندی شالی شوقیله هامو یِتَر تمامه عشقیله قمو تاپار کمالی ای ملک وجود شهریاری ایلَه منی شهر عشقه والی وِئردی بو ریاستین هواسی آخردَه فنایَه مُلک و مالی سَس گَلدی که چوخ دانِشما یرسیز ای عقلی قِرِق دماغی خالی هرگز ائلَمَه بئلَه تمنّا عاقل اِئلَمَز طَلب محالی اولماز اولا گول تیکان تیکان گول گر ایسترن آغلا، ایسترن گول علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد #ملامحمد_حکیم-هیدجی_به صفحات۱۳۹ تا ۱۸۶ کتاب #سیمای_هیدج و بخش اول کتاب منظومه قصهٔ کربلا مراجعه فرمایند.                                       عارف یارقلی دستبوس عزیزانی هستم که هرگونه اسناد و اطلاعات بیشتر خود از این دانشمند و سایر بزرگان هیدج را طی تماس با شماره ۰۹۱۲۷۷۲۵۴۳۷ ،  یا با ارسال پیام به شماره ۰۹۰۵۱۴۳۴۶۹۶ یا با ارسال پیام به  آدرس https://eitaa.com/AREF_Y در《ایتا》ما را در این راه یاری کنند تا بیشتر و بهتر بتوانیم هیدجمان را معرفی کنیم. برای آشنایی بیشتر با شعرای هیدج به کانال #شعرای_هیدج بپیوندند. https://eitaa.com/joinchat/4128112887C04235b2b24 #هیدج #ملامحمد_حکیم_هیدجی #شعرای_هیدج #هیدج_نو #عارف_یارقلی 🌎 کانال هیدج نو 👇 ‌‌‌‌‌‌‌‌‎‌•••✾•🌿🌺🌺🌺🌿•✾••• 💥 @HidajeNoo 💥