📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 81 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 3 ♻️❓اشاره به دو پرسش خیلی اساسی❓♻️ 1️⃣ آیا برای نائب فاعل شدن مصدر، ظرف، و جار و مجرور شروطی وجود دارد؟ اگر هست آن شروط چیست؟ 2️⃣ فلسفه منحصر شدن نائب فاعل در این چهار واژه چیست؟ چرا موارد دیگر از پذیرش این نقش محروم گشته‌اند؟ مثلا چرا چنین فرصتی به حال، تمییز، مفعول له، و ... داده نشد؟ #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 82 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 4 🗂 مصدر برای نیابت از فاعل نیازمند دو شرط اساسی است: 1️⃣ متصرّف باشد یعنی دائم النصب به جهت مفعول مطلق نباشد؛ از این رو «سبحانَ اللّهِ» قابلیت نائب فاعل واقع شدن را ندارد چون برای «سبحانَ اللّه» به غیر از این، حالت دیگری متصوّر نیست. 2️⃣ مختصّ باشد یعنی مفید باشد و این افاده هم با بیان عدد، یا با بیان نوع - از راه وصف و اضافه - تامین می‌گردد. مانند: ضُرِبَت ضربتانِ؛ ضُرِبَ ضربٌ شدیدٌ؛ ضُرِبَ ضربُ الامیرِ. #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 83 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 5 🗂 ظرف هم مشروط به دو شرط قبلی است یعنی حتما باید متصرّف، و مختصّ باشد. 📂 ظرف متصرّف یعنی ظرفی که قابلیّت پذیرش نقش‌های دیگری غیر از ظرف را دارد و منحصر در نقش ظرف نیست مانند الیوم، که هم می‌تواند مبتدا واقع شود، و هم خبر، و هم مفعول به. بر این اساس، ظروفی مانند «قطّ، عوضُ، إذا، سحر، أیّانَ، أنّی» نمی‌توانند نائب فاعل شوند. 📂 ظرف مختصّ یعنی ظرفی که مفید باشد و این افاده هم با وصف، اضافه، و عَلَمیّت محقّق می‌گردد. مانند سُهِرَت لیلةٌ کاملةٌ؛ جُلِسَ أمامُ الأستاذِ؛ صِیمَ رمضانُ. #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 84 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 6 🗂 مراد از حرف جرّ در این مبحث، حرف جرّ زائد نیست چون برای نائب فاعل واقع شدن مجرّور آن هیچ دغدغه‌ای وجود ندارد؛ بلکه مراد، حروف جرّ اصلی است البته نه هر حرف جرّی بلکه مراد، آن حروف جرّی است که مجرور آن خصوصیّت خاصّی نداشته باشد. از این رو، حروف جرّ ذیل قابلیت نائب فاعل واقع شدن را ندارد. 1️⃣ مذ، منذ، و حتّی؛ چون مجرور آن‌ها حتما باید اسم ظاهر باشد. 2️⃣ حروف قسم؛ چون مجرور آن‌ها حتما باید مُقسَمٌ به باشد. 3️⃣ خلا، عدا، و حاشا؛ مجرور این سه مورد حتما باید مستثنی باشد. 4️⃣ مذ، و منذ؛ مجرور این دو باید اسم ظاهر دالّ بر زمان باشد. 5️⃣ رُبّ با این‌که حرف جرّ شبه زائد است و از حیث مقتضی، مجرور آن قابلیت نائب فاعل واقع شدن را دارد ولی با مانعی مثل منحصر شدن مجرور آن در اسم نکره و صدارت طلبی مواجه است و صدر کلام بودن با فاعل و نائب بودن منافات دارد. #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 85 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 7 🗂 نحوه ترجمه فارسی مصدر، ظرف، و جار و مجرورِ نائب فاعلی: ✅ ترجمه تحت اللفظی عباراتی مانند «ضُرِبَ ضربٌ شدیدٌ» و «سُهِرَت لیلةٌ کاملةٌ» ، بدین قرار است که گفته شود: «از نوع زدن شدیدی زده شد.»، «یک شب کاملی شب‌زنده داری شد.». ✅ حال آن‌که در این ترجمه‌ها، مخاطب احساس نیاز به فاعل و یا مفعول به نائب فاعلی را دارد. از این رو ترجمه روان و سلیس این عبارات به این شکل است: «زدن شدیدی رخ داد.»، «زدنی از نوع زدن امیر اتفاق افتاد.»، «یک شبِ کامل، مورد شب زنده داری واقع شد.»، «جلوی استاد، ظرف نشستن واقع شد.»، «رمضان، مورد روزه داری قرار گرفت.». ✅ پس در مصدرِ نائب فاعلی، یک‌بار دیگر خود فعل معنا نمی‌گردد بلکه حرف از وقوع و تحقق به زبان جاری می‌شود. و در ظرفِ نائب فاعلی، از معنای ظرفیت وام می‌گیریم. #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 86 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 8 🗂 بیان چند مثال برای نائب فاعلِ مجرور به حرف جرّی: 1️⃣ مُرّ بالحدیقة الجمیلة: باغ زیبایی مورد مرور و گذشت واقع شد. 2️⃣ صُلِّیَ فی الجامع: مسجد جامع، ظرفِ خواندن نماز قرار گرفت. 3️⃣ رُوجِعَ الی القرآن: قرآن، محلّ و مقصد رجوع شد. ✅ با لحاظ نکات پست‌های پیشین در نحوه ترجمه این گونه از نائب فاعل‌ها، باید عرض کرد که هر حرف جرّی که با مجرور خود نائب فاعل واقع می‌شود باید معنای اسمی آن حرف جرّ را ظاهر نمود مانند إلصاق، ظرفیت، انتهای غایت، استعانت و ... . #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

📂 حال نوبت به طرح سوال دوم می‌رسد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.

🔸حلول ماه مبارک رمضان، ماه معرفت، عبادت و بندگی، ماه نزول قرآن و ضیافت بیکران الهی، مبارک باد. حضرت امام صادق روحی فداه فرمودند: هنگامی که ماه رمضان نو می‌شد، حضرت امیرمؤمنان روحی فداه رو به قبله می‌نمود و سپس این‌چنین دعا می‌کرد: «اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَيْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِيمَانِ وَ السَّلَامَةِ وَ الْإِسْلَامِ وَ الْعَافِيَةِ الْمُجَلِّلَةِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ فِيهِ اللَّهُمَّ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِيه» خداوندا! این ماه را بر ما نو کن به ایمنى و ایمان و سلامت و اسلام و عافیت بزرگ، خداوندا! روزه، شب زنده‌دارى و عبادت، و تلاوت قرآن را در این ماه رزق ما بفرما، خداوندا! ماه رمضان را برای ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار، و ما را در این ماه سالم و تندرست فرما. 📚 کافی، ج۴، ص۷۳، ح۴

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 87 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 9 🗂 در برخی از کتب نحوی نگاشته شده است که علاوه بر ظروف و مصادر و جار و مجرورهای خاص که حق جایگزینی در جایگاه فاعل را ندارند، برخی از واژه‌ها و نقش‌ها هم هستند که از این حق محرومند که به قرار ذیل است. 1️⃣ حال 2️⃣ مفعول معه 3️⃣ تمییز 4️⃣ مستثنی 5️⃣ مفعول له ⁉️ سوال مهم این است که علت و فلسفه این محرومیت چیست؟ #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 88 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 10 🗂 هر واژه‌ای که با یک نقش یا اعراب خاصی ملازم باشد، حق نائب فاعل واقع شدن را ندارد، و اصلا مقتضی پذیرش این جایگاه را ندارد چون حاکی از یک نوع تهافت است. ✅ از این رو ظرف، جار و مجرور، و مصدرهایِ( مفعول مطلق) غیر متصرّف مانند «سبحانَ الله» این قابلیت را ندارند همان طوری که در پست‌های پیشین به شکل وافر توضیح داده شد. ✅ علاوه بر این سه مورد، حال، مستثنی، تمییز، مفعول معه و مفعول له از این جایگاه محرومند که در ادامه بدان خواهیم پرداخت. #نائب_فاعل ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 89 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 11 🔎 بررسی حال: 🗂 حال به دلیل این‌که همیشه توضیح‌دهندهِ ذات( معمول مانند فاعل و مفعول به) است و یکی از سه ضلعِ مثلثِ حال، ذوالحال، و عامل به حساب می‌آید، حتما باید در کنار ذوالحال خودش را نشان دهد و از این رو وجود مستقلی ندارد. پس حال حق نائب فاعل واقع شدن را ندارد چون نائب فاعل واژه‌ای است که نزدیک‌ترین جایگاه به فعل را دارد و با جایگزینی حال در این جایگاه، به طور طبیعی خصوصیت خویش را از دست می‌دهد. #نائب_فاعل #حال ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 90 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 12 🔎 بررسی مفعول معه: 🗂 خصوصیت مفعول معه چنین است که همیشه مقرون به واو است و این واو مانع از ارتباط لصیق و وثیق عاملِ مجهولی به مسند الیه می‌شود. ♻️ و چه بسا بتوان دلیل اصلی این عدم جواز جایگزینی را چنین تشریح کرد که مفعول معه همیشه به همراه یک ذات(معمول) است و اصلا معنای معیّت و همرامی، همیشه با حضور دو وجود است. بر این اساس جایگزینی آن در جایگاه نائب فاعل، موجب خلل در این غرض است. #نائب_فاعل #مفعول_معه ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 91 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 13 ✅ پس، از دو پست پیشین فهم می‌شود که منصوباتِ توضیح دهنده ذات، اقتضای جانشینی از فاعل را ندارند چون حتما باید در کنار یک ذاتی(معمولی) تصوّر گردند. #نائب_فاعل #حال #قید_ذات #منصوبات ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 92 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 14 🔎 بررسی تمییز: 🗂 تمییز به دو نوع تمییزِ ذات، و تمییزِ نسبت تقسیم می‌شود که در هر دو صورت، تمییز وجود مستقلی ندارد چون تمییز در کنار ذاتِ مبهم، و یا نسبتِ مبهم خودنمایی می‌کند؛ یعنی در نوع اول، حتما باید یک ذات مبهمی مانند عدد وجود داشته باشد که برای رفع ابهام آن، نیازمند تمییز باشیم. هم‌چنین در نوع دوم، نسبت میان عامل و فاعل، و یا عامل و مفعول به، ابهام‌زا است که برای برطرف نمودن این ابهام، خواستار تمییز نسبت هستیم. بر این اساس، وجود ذاتِ مبهم، و یا دو طرفِ نسبتِ مبهم، اجازه جایگزینی تمییز در جایگاه فاعل را به ما نمی‌دهد. #نائب_فاعل #تمییز ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 93 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 15 🔎 بررسی مستثنی: 🗂 جمله استثنائیه به استثنای تام و مفرغ تقسیم می‌شود که قوام استثنای مفرغ به کلام غیر موجب است و البته بازگشت این کلامِ به ظاهر غیر موجب، به کلام موجب است چون نفی آن به واسطه إلّا شکسته، و به سانِ جمله متضمنِ إنّما می‌شود؛ در نتیجه مفید حصر خواهد بود یعنی مهم، جریان حکم بر مستثنی است و اصلا هیچ توجهی به مستثنی‌منه نمی‌شود. ✅ بر این اساس، جمله استثنائیه اصیل، استثنای تام است که یک مجموعه‌ای در نظر گرفته می‌شود تا مستثنی از دایره آن خارج گردد - حکما یا موضوعا -. ✅ پس در مبحث نائب فاعل، مستثنی در استثنای تام، گزینه مناسبی برای این جایگاه نیست چون معناداری مستثنی در سایه‌سار مستثنی‌منه است. ❇️ با این‌که می‌توان به وجود حرف إلّا هم به عنوان مانع اشاره کرد ولی قابل دقت است که آن، یک مانع جدی به حساب نمی‌آید. ♻️ شاهد بر نکات فوق، استعمالات کثیری است که در استثنای مفرغ، مستثنی نائب فاعل می‌شود مانند «ما رُئِیَ إلّا زیدٌ» و یا «ما رُئِیَ غیرُ زیدٍ»؛ به خلاف در استثنای تام. #نائب_فاعل #مستثنی ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

شهید صدر وقتی در حال تفکر و مطالعه بود کاملاً از دنیای پیرامونش بریده می‌شد من به یاد ندارم که شهید صدر حتی در گرم‌ترین روزهای تابستان غرق در خواب شود. حتی در همان روزهای گرم و درحالی‌که به سن پنجاه سالگی نزدیک شده بود هم از کتاب‌هایش جدا نمی‌شد، درحالی‌که [در آن گرمای نجف] جوان نیرومند و بانشاط هم توان مقاومت در برابر وسوسه خواب را نداشت. آری در سال آخر عمر شریفش که نیروی بدنی‌اش [بر اثر فشارهای حکومت بعثی و شرایط حصر] تحلیل رفته بود، کمتر از یک ساعت در رختخوابش دراز می‌کشید. 🔺 وقتی مرا در خواب می‌دید، به من می‌گفت: من خودم را به خواب عادت نداده‌ام، چون عمر کوتاه است. تو که هنوز جوانی چرا خودت را به خواب عادت می‌دهی؟! 🔺در یکی از روزهای بسیار گرم تابستان که بعد از ناهار خوابیده بودم، ایشان مرا بیدار کرد و گفت: وقتی من هم‌سن تو بودم روزانه حدود بیست ساعت درس می‌خواندم و حتی در آن چهار ساعت دیگر هم که می‌خوابیدم خواب‌های علمی می‌دیدم و برای همین خوابم هم خواب معمولی نبود و در خواب می‌دیدم که مشغول مطالعه یا حل مسائل علمی و فقهی هستم. اگر شب و روز بخوابی، همه زندگی‌ات را با خواب سپری خواهی‌ کرد. 19 فروردین سالروز شهادت آیت الله محمدباقر صدر

آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی: 🔹پیامبر صلی‌الله علیه و آله فرمودند: یَسُحُّ الله عزوجل من الخیر فی اربع لیالٍ سَحّاً در چهار شب هست که خدا پشت سر هم و پیوسته بر عبادت بندگانش خیرات می‌فرستد. 🔸خدا دائم الفضل و دائم الخیر است؛ اما در چهار شب هست که عنایت خودش را مضاعف می‌کند و به بندگانش خیر می‌رساند، یکی شب عید فطر است. از اعمال در شب عید فطر غافل نباشیم؛ خصوصاً دعاها و ادعیه‌ای که وجود دارد. مخصوصاً آنهایی که موفق به زیارت امام حسین (علیه السلام) هستند یکی از شب‌هایی که بسیار سفارش شده شب عید فطر است. @Fazellankarani

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 94 ⚜️ مبحث نائب فاعل. قسمت 16 🔎 بررسی مفعول له: 🗂 هر کدام از مفعول به، مصدر، ظرف، و جارّ و مجرور، با وجود نائب فاعل شدن، معنای وقوعی علیه، مصدرِ نوعی و عددی، ظرف و جارّ و مجرور بودن خود را حفظ می‌کنند ولی مفعول له اگر بخواهد نائب فاعل شود، معنای علّی و تعلیلی خود را از دست می‌دهد. 📂 قابل توجه است، نشانه علت واقع شدن یک واژه‌ای، منوط به یکی از دو امر ذیل است. 1️⃣ وجود علامت اعرابی نصب 2️⃣ وجود حرف جرّی که مفید معنای تعلیل است مانند لام، فی، علی، و من. از این رو با نائب فاعل شدن مفعول له، مَعلَم و نشانه بر معنای علت مفقود می‌گردد. 📂 روشن گردید که اگر یک واژه‌ای مقرون به حروف جرّ مفید معنای تعلیل باشد مانعی از نائب فاعل واقع شدن در میان نخواهد بود، با این‌که برخی از کتب نحوی، تصریح نمودند که جارّ و مجروری که مفید معنای تعلیل باشد حق جاگذاری در جایگاه نائب فاعل را ندارد ولی به نظر می‌رسد اندیشه صوابی نیست. 📂 پس معنای عبارت «ضُرِبَ للتأدیب»، می شود « تادیب، علتِ تحققِ حدثِ زدن شد.». برای نحوه معنا نمودن این عبارات حتما به پست های 7 و 8 رجوع نمایید. #نائب_فاعل #مفعول_له ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83

﷽ 📚 نکات نحوی ⚜️ شماره 95 ⚜️ افعال ناقصه. قسمت 5 🗂 افعالِ «کان، صار، أصبح، أضحی، أمسی، ظلّ، بات، ما زال، ما برح، ما انفکّ، ما فتئ، ما دام»، هم قابلیت تامّه شدن را دارند و هم ناقصه شدن. لذا افعال مذکور مشترک لفظی‌اند. 📂 بیان چندین نکته: 1️⃣ تامّه این افعال، لازم‌اند نه متعدی. 2️⃣ در بسیاری از موارد، بعد از تامّه این افعال، یک کلمه ذکر می‌شود، در حالی که پس از ناقصه آن،دو کلمه ذکر می‌گردد. قیدِ «در بسیاری از موارد»، به لحاظ احتیاط ذکر شد با این‌که هیچ بعید نیست که همیشه راه تشخیص ناقص از تامه، همین نشانه مذکور باشد. #افعال_ناقصه #کان_یکون ✧❁ الذکر الحکیم ❁✧ 🆔@Hojjat68Hekmat 🆔https://eitaa.com/joinchat/1290404153Cf2a3596a83