eitaa logo
پژوهش حوزه علمیه خراسان
11.1هزار دنبال‌کننده
6.9هزار عکس
306 ویدیو
430 فایل
ارتباط با مدیر کانال @s_m_mirzadeh ارتباط با مجموعه همکاران مدیریت پژوهش https://eitaa.com/howzehpajohesh/7818 ⛔️انتشار پست های این کانال فقط با ذکر آدرس کانال مجاز است⛔️
مشاهده در ایتا
دانلود
✅ اوّل شعبان سالروز رحلت شیخ محمّد حسن بن باقر بن شيخ عبد الرّحيم بن آقا محمّد بن ملّا عبد الرّحيم شريف اصفهانى، معروف به صاحب جواهر ✅شيخ انصارى نيز می‌گوید: «براى مجتهدى كه بخواهد احكام الهى را استنباط كند، كافى است کتاب‌های جواهر و وسائل الشّيعه را در اختيار داشته باشد و كمتر اتّفاق می‌افتد كه به كتابى از پيشينيان نيازمند شود». 🔰شیخ محمّد حسن بن باقر بن شيخ عبد الرّحيم بن آقا محمّد بن ملّا عبد الرّحيم شريف اصفهانى، معروف به صاحب جواهر، در سال ١٢٠٠ قمری در خانه‌ی شيخ محمّد باقر نجفى به دنيا آمد. ازنظر پدرى، نسب او به يك خاندان علم و فضيلت از كشور ايران می‌رسد، و از طرف مادر به عالم بزرگوار، شيخ ابوالحسن فتونى می‌رسد كه در «عذارات» اطراف حلّه قرار داشت. زمانى ملّا عبد الرّحيم شريف كبير- جدّ سوّم محمّد حسن- از اصفهان راهى نجف اشرف شد و در آن شهر مقدّس رحل اقامت افكند تا از محضر عالمان بزرگ كسب فيض كند. وى سرانجام از فقيهان وارسته و فاضل گرديد . دو پسر دانشمند به نام‌های آقا محمّد كبير و آقا محمّد صغير- جدّ دوّم محمّد حسن (مولّف كتاب الاقتباس و التضمين در عقايد) از او به يادگار ماندند. شيخ عبد الرّحيم، فرزند آقا محمّد صغير و جدّ محمّد حسن، فرزانه‌ای است كه به نيكى از او یادکرده‌اند. در حقيقت محمّد حسن دوران كودكى و نوجوانى را در دامان خاندان علم و فضيلت سپرى كرد . 🌐 لینک اختصاصی در ایتا: https://eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🌐لینک کانال معاونت پژوهش در سروش: sapp.ir/howzehpajohesh
🔹 «عزیزان من! بیش از ده‌ها سال، عزت ملت ما، غرور ملت ما، افتخار ملت ما پامال شد. انقلاب، ما را به خود آورد و متوجه به خودمان کرد. کشور ما با این سابقه‌ی تاریخی، با این سابقه‌ی علمی، با این ذخائر عظیم علمی و فکری که ما داشتیم، با آن بزرگان علمی‌ای که کشور ما در دوران جهالت و غفلت دنیا اینها را تربیت کرده - «ابن‌سینا» ها، «محمدبن‌زکریا» ها، «فارابی» ها، «خواجه نصیر» ها و چه و چه [...] ما به خود آمدیم. خوشبختانه کارهای خوبی انجام گرفته، ظرفیت‌های خوبی آشکار شده؛ ما پیشرفت کردیم و ان‌شاءاللَّه پیشرفت خواهیم کرد.» رهبر معظّم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه‌ای حفظه‌الله - ۱۳۹۰/۰۷/۱۳ ➖➖➖➖➖ ✍🏻 820 سال پیش در چنین روزی، خواجه نصیرالدین طوسی، علامه، فیلسوف، متکلم، ریاضی‌دان، منجم پزشک ایرانی و از سرشناس‌ترین چهره‌های تاریخ اسلامی و مفاخر حوزه علمیه شیعه به دنیا آمد. ✅ مرور دوران زندگانی پربرکت آن عالم فرزانه و محقّق بی‌نظیر، برای طلاب و پژوهشگران بسیار درس‌آموز است؛ به همین مناسبت، کانال معاونت پژوهش حوزۀ علمیه خراسان، سلسله مطالبی را تقدیم شما عزیزان می‌کند. ✳️ با ما همراه باشید. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت نخست، ابتدای زندگی 🔹 محمّد بن محمّد بن حسن، مشهور به خواجه نصیرالدین طوسی و ملقّب به «استاد البشر»، «افضل علما»، «سلطان فقها»، «سرآمد علم»، «اعلم نویسندگان»، «عقل حادی عشر» و «معلم ثالث» محقّق طوسی، علامۀ همه‌چیزدان، فیلسوف، حکیم، متکلم، منجّم و ریاضی‌دان شیعه قرن هفتم هجری و نویسنده کتاب‌ها و رساله‌های بسیاری در علوم اخلاق، منطق، فلسفه، کلام، ریاضیات و نجوم و همچنین بنیان‌گذار رصدخانه مراغه و در کنار آن کتابخانه مراغه با بیش از ۴۰۰ هزار جلد، در ۱۱ جمادی‌الاول سال ۵۹۷ قمری در طوس به دنیا آمد. 🔹 او در کودکی قرآن کریم، صرف، نحو و آداب را فرا گرفت. سپس با راهنمایی پدرش، مقدمات ریاضیات را نزد کمال الدین محمد آموخت. همچنین فقه و حدیث را نزد پدر و جدش که خود از فقها و محدثان آن عصر بوده‌اند فراگرفت؛ استاد دیگر او دایی‌اش نورالدین علی بن محمد شیعی بود که مطابق با نظر برخی از مورخان، منطق و حکمت را به او می‌آموخت. 🔹طوسی پس از وفات پدرش، از طوس به نیشابور رفت که در آن زمان محل اجتماع علما و دانش‌پژوهان بود. او کتاب اشارات اثر ابوعلی سینا در فلسفه را نزد فرید الدین داماد و کتاب قانون او در طب را نزد قطب‌الدین مصری فراگرفت و در جلسات درس سراج‌الدین قمری، ابوالسعادات اصفهانی و دیگران شرکت کرد. همچنین با فریدالدین عطار در این شهر ملاقات کرد. او همچنین نزد کمال الدین بن یونس موصلى نیز شاگردی کرد که در اکثر علوم، مخصوصاً علوم ریاضى سرآمد بود. از سالم بن بدران مازنى مصرى که از بزرگان فقهای امامیه بود هم قسمتى از کتاب الغنیة ابن زهره را که در اصول فقه است فراگرفت. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت دوم، حضور در قلعه‌های اسماعیلیان 🔹 خواجه نصیرالدین طوسی، پس از حمله مغولان به ایران و بروز ناآرامی خصوصاً در منطقه خراسان، مدتی در شهرهای مختلف سرگردان بود تا آنکه به دعوت ناصرالدین، فرمانروای قلعه‌های اسماعیلیان در خراسان، به قهستان (جنوب خراسان) رفت و در آنجا به درخواست ناصرالدین، کتاب تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق نوشته ابوعلی مسکویه رازی را به فارسی ترجمه کرد، مطالبی به آن افزود و آن را به نام ناصر الدین، اخلاق ناصری نامید. تاریخ تألیف این کتاب، ۶۳۰ تا ۶۳۲ق بوده است. 🔹 وی همچنین در آنجا کتابی در علم هیئت به‌نام الرسالة المعینیة، به نام معین الدین، فرزند ناصرالدین، تألیف کرد. قلعه‌های اسماعیلیان، تنها نیروی مقاوم در برابر حملات مغولان دانسته شده است. در وضعیتی که شهرهای خراسان و نیشابور به‌طور کامل به‌دست مغولان افتاده بود، این قلعه‌ها سال‌های طولانی مقاومت کردند و تسلیم مغولان نشدند. 🔹 علاءالدین محمد،‌ رهبر اسماعیلیان، پس از آنکه خبر حضور خواجه نصیر طوسی نزد ناصرالدین را دریافت کرد، خواجه نصیر را به پیش خود خواند و او به همراه ناصرالدین، به قلعه میمون‌دژ (الموت قزوین) رفت و رهبر اسماعیلیان استقبال ویژه‌ای از او کرد. خواجه نصیرالدین طوسی تا هنگامی که فرزند علاءالدین محمد، رکن الدین در حمله دوم مغول تسلیم آنها شد، در قلعه اَلَموت نزد او ماند. 🔹 برخی از مورخان بر این باورند که حضور خواجه نصیر و اقامت او در قلعه‌های اسماعیلیان از روی اختیار نبوده، بلکه او را مجبور به این کار کرده‌اند؛ با این حال، برخی نیز بر این باورند که خواجه طوسی نزد اسماعیلیان وزارت مطلق داشته و به چنان جایگاهی دست پیدا کرده که به او لقب خواجه کائنات داده بوده‌اند. کسانی که معتقدند خواجه نصیر طوسی مجبور به حضور نزد اسماعیلیان شده و در قلعه‌های آنان زندانی بوده، به جملات شکوه‌آمیز او در پایان شرح اشارات استناد می‌کنند که از وضعیت روزگار و زندگی خود نالیده است. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت سوم، با هلاکوخان مغول در تسخیر بغداد 🔹 خواجه نصیر، پس از حمله دوم مغولان به فرماندهی هلاکو و تسلیم‌شدن قلعه‌های اسماعیلیان، به دربار هلاکو راه یافت. به گفته سید محسن امین، خواجه طوسی بدون آنکه قدرت انتخاب داشته باشد، با هلاکو همراه شد و در حالتی که مقاومت در برابر نیروی مهاجم، نه از سوی مردم و نه از سوی حکومت امکان‌پذیر نبود، تلاش کرد از میراث اسلامی که در معرض نابودی بود‌ محافظت کند و به سبب اقدامات او بود که در نهایت پس از مدتی مغولان به اسلام گرویدند. 🔹 خواجه طوسی در حمله هلاکو به بغداد در سال ۶۵۵ قمری که منجر به سرنگونی خلیفۀ عباسی المستعصم و انقراض زمامداری 508 سالۀ بنی‌عبّاس شد، همراه او بوده است. 📷 شرح تصویر: سپاه هلاکو در حال محاصره در کنار دیوارهای شهر بغداد. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت چهارم، تأسیس رصدخانه و کتابخانه‌ مراغه 🔹 خواجه نصیرالدین طوسی پس از فتح بغداد توسط هلاکو، ساخت یک رصدخانه را به هلاکو پیشنهاد کرد؛ با این توجیه که او با توجه به دانشی که در نجوم دارد، می‌تواند با کمک رصد ستارگان، سلطان را از وقایع آینده، مدت عمر و نسل او آگاه سازد. 🔹 این پیشنهاد مورد پسند هلاکو قرار گرفت و ساخت آن از سال ۶۵۷ق آغاز شد. به گفته سید محسن امین، خواجه نصیر، رصدخانه مراغه را محلی برای جمع کردن تعداد زیادی از دانشمندان آن زمان قرار داد و بدین گونه آنها را از کشته‌شدن رهایی بخشید و نیز تلاش زیادی برای جمع‌آوری تعداد زیادی از کتاب‌ها و حفظ آنها کرد. کار ساخت رصدخانه تا پایان عمر خواجه به طول انجامید و زیج به دست آمده از این رصدخانه، زیج ایلخانی نام گرفت. 🔹 خواجه‌ نصیر همچنین کتابخانه بزرگی در محل‌ رصدخانه مراغه‌ احداث نمود و به فرمان هلاکو بسیاری از کتاب‌های نفیس و سودمندی که‌ از بغداد، دمشق، موصل و خراسان‌ غارت‌ شده‌ بود، به‌ آن انتقال یافت. خود خواجه نیز مأمورانی به‌ اطراف‌ بلاد می‌فرستاد که‌ هرجا کتاب‌های علمی بیابند خریداری کنند و برای او بفرستند و خود هر کجا به‌ کتاب‌ مفید و نفیسی برمی‌خورد و در مسافرت‌ها به‌ نظرش‌ می‌رسید، را می‌خرید. به‌ عقیده‌ برخی از مورخان‌، حدود ۴۰۰ هزار کتاب‌ در کتابخانه‌ مراغه‌ گرد آمده‌ بود. 🔹 در کتابخانه رصدخانه مراغه، انواع کتاب از زبان‌های چینی، مغولی، سنسکریت، آشوری و عربی به زبان فارسی ترجمه شد و در دسترس طالبان علم و دانشمندان رصدخانه قرار گرفت. 🔹 این رصدخانه در حقیقت مرکز علمی‌ای بود که در آن، علوم مختلفِ زمان، مثل ریاضیات، نجوم و علوم طبیعی، تحقیق و تدریس می‌شد؛ آن هم در عصری که اروپا در ظلمات قرون وسطی، غرق در جهل و فساد و خونریزی بود! •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت پنجم، جایگاه علمی 🔹 خواجه نصیر طوسی را در علم، همتای بوعلی سینا دانسته‌اند؛ با این تفاوت که ابن سینا در طب سرآمد بود و خواجه‌نصیر در ریاضیات. 🔹 برخی معتقدند دفاع خواجه نصیرالدین طوسی از ابن سینا در برابر انتقادات فخر رازی، در کتاب شرح اشارات، موجب احیای فلسفه در آن عصر شده‌است. هم‌چنین خواجه نصیر را مبتکر روش فلسفی در کلام شیعه دانسته‌اند؛ 🔹 به باور علامه شهید مرتضی مطهری، تمام آثار کلامی بعد از خواجه نصیر، از کتاب تجرید الاعتقاد تأثیر پذیرفته‌اند؛ براساس برخی پژوهش‌های معاصر، خواجه نصیر طوسی، از یک سو شارح و مکمّل فیلسوفان و دانشمندان پیش از خود بوده، و از سوی دیگر سرمشق دانشمندان پس از خود شده است. بسیاری از دانشمندان مسلمان و همچنین اسلام‌شناسان غربی، از او ستایش کرده‌اند. 📷 شرح تصویر: رساله‌ای در باب اسطرلاب از خواجه نصیر •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت ششم،شاگردان 🔹 برخی از شاگردان بزرگ خواجه نصیر طوسی عبارتند از: 🔸علامه حلی فقیه و متکلم بزرگ شیعی (متوفی ۷۲۶ق)، حکمت را نزد خواجه طوسی فراگرفت و شرح کتاب تجرید الاعتقاد خواجه نصیر را با عنوان کشف المراد نوشت. این کتاب از مشهورترین شرح‌های تجرید است. 🔸ابن میثم بحرانی، نویسنده کتاب شرحی بر نهج‌البلاغه، حکیم، ریاضی‌دان، متکلم و فقیه که در حکمت، شاگرد خواجه نصیر و در فقه استاد وی بود. 🔸قطب الدین شیرازی (متوفی ۷۱۰ق)، زمانی که خواجه به‌همراه هلاکو به قزوین رفت، با خواجه همراه شد، با او به مراغه رفت و شاگرد خواجه نصیر در علم هیئت، ریاضی، فلسفه و طب شد. خواجه او را قطب فلک الوجود می‌خواند. 🔸سید رکن الدین (حسن بن محمد بن شرفشاه علوی)، از شاگردان خواجه بوده و برخی از آثار او را شرح داده است. 🔸کمال الدین عبدالرزاق شیبانی بغدادی (۶۴۲ـ۷۲۳ ق) معروف به ابن الفُوَطی، از تاریخ‌نویسان قرن هفتم است و کتاب‌های «معجم الآداب» و «الحوادث الجامعه» از آثار اوست. او کتابداری کتابخانه رصدخانه مراغه و در اواخر عمر، کتابخانه مستنصریه را بر عهده داشت. 🔸عماد الدین حربوی معروف به ابن الخوّام (۶۴۳ـ۷۲۸ ق)، در حساب و طب سرآمد زمان خود بوده و کتاب‌های «فوائد بهائیه فی قواعد حسابیه» و «مقدمه‌ای در طب» از او بر جای مانده است. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت هفتم، آثار 🔹کتاب‌ها و رساله‌های علمی خواجه نصیرالدین طوسی در موضوعات گوناگون را بیش از ۱۸۴ عنوان دانسته‌اند. برخی محققان معتقدند که با توجه به زندگی اجباری وی در قلعه‌های اسماعیلیان، بسیاری از کتاب‌های او در وضعیت بد معیشتی نوشته شده است.خواجه نصیر، در مقدمه شرح اشارات، از رنج فراوان و غم روزافزونش هنگام تألیف کتاب نوشته است. برخی از آثار او: 🔸تجرید الاعتقاد: این کتاب از زمان تألیف تاکنون از کتاب‌هایی است که در حوزه‌های علمیه شیعه در حوزه کلام تدریس می‌شود. خواجه نصیر در این کتاب کلام را با فلسفه آمیخته و مسائل کلامی را به‌روش فلسفی حل کرده است. 🔸اساس الاقتباس:این کتاب در موضوع منطق و به‌زبان فارسی است. برخی این کتاب را پس از بخش منطق کتاب شفای بوعلی سینا، مهمترین کتابی دانسته‌اند که در این موضوع نگاشته شده است. 🔸شرح الاشارات و التنبیهاتِ ابوعلی سینا: این کتاب از متون درسی حکمت مَشّاء است. 🔸اخلاق ناصری: ترجمه کتاب طهاره الاعراقِ ابن مسکویه به‌همراه اضافات. 🔸آغاز و انجام: این کتاب درباره مبدأ و معاد است که در آن مباحث مربوط به احوال قیامت، بهشت و جهنم به روش عرفانی مطرح شده است. 🔸تحریر اصول اقلیدس: کتاب «اصول الهندسه و الحساب» کتابی است که قریب سیصد سال قبل از میلاد توسط اقلیدس، ریاضى‌دان و منجم شهیر یونانى تصنیف شده است و یکى از متون درسى ریاضی‌دانان بوده است. خواجه طوسی بر پایه ترجمه‌های پیش از خود از این کتاب و مقایسه بین آنها، این اثر را تحریر و شرح نموده و اَشکال و گزاره‌های دیگری نیز بدان افزوده است. 🔸زیج ایلخانی: کتابی که احوال و حرکات ستارگان و مانند آن را که بوسیله رصد کردن آنها معلوم می‌شود، در آن ثبت می‌کنند. 🔸التذکرة فی علم الهیئة: این کتاب به‌گفته حاجی خلیفه خلاصه‌‌ای از مسائل این فن و براهین مربوط به آن است. 📜 فهرست تفصیلی آثار ایشان را می‌توانید در این صفحه مطالعه فرمایید. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت هشتم، ویژگی‌های اخلاقی 🔹خواجه نه تنها مرد علم و کتاب و تحقیق و تألیف بود، بلکه دانشوری متعهد و برخوردار از ویژگی‌های اخلاقی زیادی بود و هیچ‌گاه علمش بر تعهد و اخلاقش سبقت نمی‌گرفت. توجه به نظر دیگران و برخورد متواضعانه و حکیمانه با افراد از خصوصیات او به شمار می‌آمد. تمایلات و روحیات عرفانی خواجه در برخی کتاب‌هایش چون اخلاق ناصری و شرح اشارات مشهود است. 🔹مطیع ساختن مغولان بیابان‌گرد و ویران‌ساز، خود نشان بزرگی از رفتار و کردار حکیمانه اوست و این تا جایی بود که علمای بسیاری از شیعه و سنی به تعریف و تمجید خواجه زبان گشودند. 🔹 علامه حلی از شاگردان معروف خواجه نصیر می‌گوید: «خواجه بزرگوار در علوم عقلی و نقلی تصنیفات بسیار دارد و در علوم دین بر طریقه مذهب شیعه کتاب‌ها نوشت. او شریف‌ترین دانشمندی بود که من دیده‌ام.» 🔹 ابن فوَطی یکی از شاگردان حنبلی خواجه نصیر می‌نویسد: «خواجه مردی فاضل و کریم‌الاخلاق و نیکو سیرت و فروتن بود و هیچ‌گاه از درخواست کسی دلتنگ نمی‌شد و حاجت‌مندی را ردّ نمی‌کرد و برخورد او با همه با خوش‌رویی بود.» 🔹ابن شاکر یکی از مورخان اهل سنت اخلاق خواجه را چنین توصیف می‌کند: «خواجه بسیار نیکو صورت و خوش‌رو و کریم و سخی و بردبار و خوش معاشرت و زیرک و با فراست بود و یکی از سیاست‌مداران روزگار به شمار می‌رفت.» 🔹 ویکنز (مترجم اخلاق ناصری به زبان انگلیسی) در مورد ایشان نوشته: «خواجه نصیرالدین طوسی دارای روحی نیرومند و حساس بوده که گرفتار تحولات شدید سیاسی و معنوی گشته‌است و در عین این گرفتاریها به گونه ای سخن گفته‌است که تو گویی با مردم این روزگار در نیمه دوم قرن بیستم سخن می‌گوید.» 🔹 مرحوم علامه محمّدتقی جعفری گفته است: «دانشگاهی ذاتاً حوزوی است و حوزوی ذاتاً دانشگاهی همان طوری که در طول تاریخ سراغ داریم، خواجه نصیرالدین تجسمی از این دو نهاد بزرگ جامعه بشری است.» 🔹مرحوم علامه حسن حسن‌زاده آملی نیز بر این باور بود که: «خواجه نصیرالدین طوسی انسانی است قرآنی که قلم و قدم و سیاست عملی او تمامٹ برای رضای خدا بوده‌است.» •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت نهم، برخی از خدمات درخشان خواجه نصیر 🔹 مقام علمی و ارزش فکری نصیرالدین طوسی موجب شد تا هلاکو، او را در شمار بزرگان خود دانسته، نسبت به حفظ و حراست از جان وی کوشا باشد و او را در همه سفرها به همراه خویش دارد. خواجه كه در آن ایام دارای مقام و صاحب نفوذ شده بود از موقعیت استفاده كرد و خدمات بسیاری به فرهنگ اسلام و كشورهای مسلمان روا داشت كه برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: 🔸 اقدامات علمی و فرهنگی و نگارش کتاب‌های ارزشمند و مفید برای جهان اسلام. 🔸 جلوگیری از به آتش کشیدن کتابخانه بزرگ حسن صباح در قلعه الموت به دست سربازان مغول. 🔸 نجات جان دانشمندان و فرهیختگان مانند ابن ابی‌الحدید (شارح نهج‌ البلاغه) و برادرش موفق الدوله و عطاملک جوینی که همگی مورد خشم مغول قرار گرفته بودند. 🔸 آشنا کردن قوم مغول با فرهنگ و تمدن اسلامی به گونه‌ای که موجب گرویدن عده زیادی از مغولان حتی خان مغول به دین اسلام شد. و از سال ۶۹۴ق. اسلام دین رسمی ایران قرار بگیرد. 🔸 جلوگیری از تهاجم آنان به سایر کشورهای اسلامی. 🔸 تاسیس و تجهیز کتابخانه بزرگ مراغه. 🔸 تاسیس رصدخانه مراغه در سال ۶۵۶ق، با همکاری عده‌ای از اندیشمندان مسلمان. 🔸 دست‌آوردهای علمی و نوآوری‌های فراوان در دانش‌های ریاضی، نجوم، شیمی، فیزیک و زیست‌شناسی 📷 شرح تصویر: طرحی تخمینی از طراحی رصدخانه مراغه •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت دهم، شخصیت ادبی و نمونه‌ای از اشعار خواجه نصیر 🔹 شخصیت ادبی خواجه نصیرالدین طوسی در سایه قدرت علمی این دانشمند برجسته جهان اسلام قرار گرفته و کمتر از آن سخن گفته‌اند. از طرفی میراث ادبی به جا مانده از خواجه،‌ به‌دلایل مختلف از بین رفته و اشعار اندکی از او باقی مانده است. «مِعیار الأشعار» یکی از مهم‌ترین آثار ادبی محقق طوسی، در نقد شعر و علم عروض معرفی می‌شود. توجه و علاقه خواجه به قالب رباعی و مضامین فلسفی، عرفانی و اخلاقی، چون بسیاری از دیگر شاعران آن روزگار، از دیگر موارد قابل‌توجه در این حوزه است. تعدادی از این رباعیات را در ادامه بخوانید: هر چند همه هستی خود می‌دانیم چون کار به ذات می‌رسد حیرانیم بالجمله به دوک پیرزن می‌مانیم سررشته به دست ما و ما حیرانیم ***** لذّات دنیوی همه هیچ است نزد من در خاطر از تغییر آن هیچ ترس نیست روز تنعّم و شب عیش و طرب مرا غیر از شب مطالعه و روز درس نیست ***** گفتم که دلم ز علم محروم نشد کم ماند ز اسرار که مفهوم نشد اکنون که بچشم عقل در می‌نگرم معلوم شد که هیچ معلـوم نشد ***** افسوس که آنچه بُرده‌ام؛ باختنی ست بشناخته‌ها تمام نشناختنی ست برداشته‌ام هرآنچه باید بگذاشت بگذاشته‌ام هرآنچه برداشتنی ست ***** آنان که در این دیرِ فنا می‌آیند بس جایگهی نیست؛ کجا می‌آیند‌ کو آن که خبر دهد به ناآمدگان کآن‌ها همه رفتند؛ چرا می‌آیند •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ خواجه نصیرالدین طوسی رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت یازدهم (پایانی)، وفات خواجه نصیر 🔹 در سال ۶۷۲ هجری قمری، خواجه نصیر با جمعی از شاگردان خود به بغداد رفت که بقایای کتاب‌های تاراج رفته را جمع‌آوری کند و به مراغه بیاورد، اما اجل مهلتش نداد. 🔹 خواجه وقتی در حال احتضار بود یکی از اطرافیان به او نزدیک شد و گفت: وصیت کن پس از مرگ در حرم امام علی (علیه‌السّلام) به خاک سپرده شوی! خواجه با ادب جواب داد: مرا شرم می‌آید که در جوار این امام (امام کاظم (علیه‌السّلام)) بمیرم و از آستان او به جای دیگر برده شوم. 🔹 وی در تاريخ ۱۸ ذی‌حجه سال ۶۷۳ هجری قمری در بغداد دار فانی را وداع گفت. مراسم تشییع جنازه او با حضور شماری از ارادتمندان و مشتاقانش به سوی آستان امام موسی کاظم (علیه‌السّلام) انجام گرفت. 🔹 هنگامی که می‌خواستند قبری برای او حفر کنند به قبری از پیش ساخته برخوردند که تاریخ آماده شدن آن مصادف با تاریخ تولد خواجه بود. سرانجام پیکر مطهر این دانشمند طوسی در همان قبر، به خاک سپرده شد. 🔹 او همچنین وصیت کرده بود که روی قبرش اشاره‌ای به ویژگی‌های علمی‌اش نشود و فقط عبارت «و کَلبُهُم باسِطٌ ذِراعَیهِ بِالوَصید» بر روی سنگ قبرش نوشته شود. 🔹 در سوگ او سروده‌اند: فلک به مرقد پاکش به خاکبوسی شد کبود جامه به مرگ نصیر طوسی شد 🌹 روح پاکش شاد و راهش پررهرو باد... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت نخست، ابتدای زندگی و تحصیلات 🔹 جعفر بن شیخ خضر جناجی نجفی و معروف به کاشف الغطاء در سال ۱۱۵۴ق در نجف اشرف چشم به جهان گشود و از همان اوان کودکی به تحصیل علوم دینی پرداخت در آغاز مقدمات را نزد پدر خود آموخت و سپس از محضر بزرگانی نظیر: شیخ محمد مهدی فتونی و آقا محمدباقر وحید بهبهانی و سید مهدی بحرالعلوم کسب دانش کرد و به مرتبت والایی از علم و عمل نائل آمد که بزرگان در حق او گفته‌هایی دارند. 🔹 نسب آل کاشف الغطاء به مالک اشتر می‌رسد. پدر او خضر، از عالمان و زاهدان روزگار خود شمرده می‌شد، از جناجیه در اطراف شهر حله به قصد تحصیل به نجف رفت و در همان شهر ماند و در سال ۱۱۸۱ق درگذشت. شیخ جعفر هم در نجف زاده شد. 🔹 او در کربلا و نجف به تحصیل پرداخت و پس از آموختن علم تا پایان عمر در نجف ساکن بود. شیخ جعفر کاشف الغطاء، در صدر خاندان کاشف الغطاء قرار دارد که از خاندان‌های علمی شیعی قرن ۱۳ و ۱۴ق است. عالمان بسیاری از این خاندان برخاسته‌اند؛ از جمله محمدحسین کاشف الغطا که از مراجع تقلید شیعه قرن ۱۴ قمری است. مبارزه با اخباری‌گری و گسترش اندیشه‌های اصولی وحید بهبهانی، از ویژگی‌های عالمان این خاندان بوده است. 🔹 شیخ جعفر نزد پدر مقدمات علوم را خواند و پس از آن خارج فقه و اصول را نزد عالمان عراق مانند سید صادق فَحّام (۱۱۲۴-۱۲۰۵ق)، شیخ محمد دوْرَقی (م ۱۱۸۷ق)، شیخ فتّونی، وحید بهبهانی در کربلا، و اندکی نزد سید محمد مهدی بحرالعلوم (۱۱۵۵-۱۲۱۲ق) در نجف فرا گرفت و خود از مجتهدان و عالمان بلندآوازه گردید و به تدریس پرداخت. ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت دوم، زعامت دینی و مبارزه با اخباری‌گری 🔹شیخ جعفر پس از درگذشت بحرالعلوم، به رهبری دینی شیعیان عراق و ایران و دیگر کشورها دست یافت و بر شهرت و نفوذ اجتماعی و سیاسی او افزوده شد. با اینکه پیش از شیخ مرتضی انصاری نظریۀ وجوب تقلید از اعلم چندان رواج نداشت و از این‌رو مقلّدان شیعی همزمان از مجتهدان مختلف و عمدتاً محلّی و منطقه‌ای تقلید می‌کردند، کاشف الغطاء عملاً مرجع تقلید شیعیان جهان گردید. 🔹 در روزگار کاشف الغطاء برخورد علمی سختی میان عالمان اصولی و اخباری شیعی پدید آمده بود و هریک از آن دو طایفه می‌کوشید نظر خود را اثبات و نظر مخالف را رد و محکوم کند. شیخ جعفر که از تربیت یافتگان مکتب اصولی وحید بهبهانی و طرفدار اجتهاد و استنباط بود و از به کارگیری عقل و استدلال در درک عقاید و احکام شرعی دفاع می‌کرد، به دفاع از علم اصول برخاست. 🔹 نمود برجستۀ این جدال، برخورد شدید او با شیخ محمد بن عبدالنّبی نیشابوری (م ۱۲۳۲ق) عالم اخباری مشهور بود که بر اثر آن، میرزا محمد احساس خطر کرد و به ایران آمد و به فتحعلی شاه پناه برد. شیخ جعفر نخست کتابی با عنوان کشف الغطاء عن معایب میرزا محمد عدوّالعلماء در رد آرای او نوشت و آن را برای شاه ایران فرستاد و آنگاه خود به ایران آمد و کاری کرد که شاه قاجار شیخ محمد را از خود راند. 🔹 وی سپس ضمن سفر به اصفهان کتاب دیگری به نام الحق المبین برای فرزند خود شیخ علی نوشت و باز هم نظریات اخباریان را رد و محکوم کرد. میرزا محمد اخباری نیز کتابی با عنوان الصیحة بالحق در ردّ کتاب یاد شده تألیف کرد. ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت سوم، مبارزه با وهابیت 🔹 در سالهای آخر سدۀ ۱۲ق/۱۸م پیروان محمد بن عبدالوهاب (۱۱۱۱-۱۲۰۷ق) در عربستان سر به شورش برداشتند و با ادعای پیرایشگری دینی، با بسیاری از اعتقادات فرقه‌های مختلف اسلامی (و بیش‌تر شیعیان) مخالفت ورزیدند و در عمل تلاش گسترده‌ای را برای مبارزه با آنچه خود مظاهر غیردینی و شرک‌آلود می‌خواندند، آغاز کردند. 🔹 دامنۀ این طغیان از مرزهای عربستان و مکّه و مدینه گذشت و به عراق کشیده شد و دو شهر کربلا و نجف مورد هجوم وهابیان قرار گرفت. در حملۀ آنان به نجف، شیخ جعفر کاشف الغطاء به دفاع از شهر و مقدسات و مردم آن برخاست و خود مسلّح شد و دیگر عالمان و طلاب و مردم را نیز مسلح ساخت و با مهاجمان جنگید و سرانجام آنان را مجبور به فرار کرد. وی پس از آن دستور داد دیواری استوار بر گرد شهر نجف بکشند تا در هنگام تاخت و تاز وهابیان، شهر و مردم آن در امان باشند. 🔹 در صحنۀ مبارزۀ علمی نیز وی کتابی به نام منهج الرّشاد لمن اراد السّداد در نقد و ردّ آراء وهابیان نوشت که گویا نخستین کتاب در این زمینه بود. ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت چهارم، نفوذ سیاسی و تأکید بر اجرای حدود شرعی 🔹 کاشف الغطاء دوبار به حج رفت. یک بار در ۱۱۸۶ق و دیگر بار در ۱۱۹۹ق. در ۱۲۲۲ق عازم سفر به ایران شد و از شهرهای بزرگ ایران مانند تهران، اصفهان، قزوین، یزد، مشهد و رشت دیدار کرد و در همه‌جا از سوی مردم و علما به گرمی پذیرفته شد. جماعات و اجتماعات باشکوهی ترتیب داد و در همه‌جا با مردم سخن گفت. 🔹 در زمان سفر به ایران، شیخ جعفر که در اوج شهرت و اقتدار دینی و سیاسی بود، در تهران به دیدار فتحعلی‌شاه قاجار رفت و در این دیدار شخصاً کتاب کشف الغطاء را به شاه تقدیم کرد و برای جهاد با کافران و گردآوری سربازان و ستاندن مالیات و زکات از مردم به منظور سامان دادن سپاه، اجازۀ رسمی به او داد. این فتوا در جریان جنگ اول ایران و روسیه (۱۲۱۸-۱۲۲۸ق) صادر شد. کاشف الغطاء در نزد دولت‌های ایران و عثمانی از اعتبار فراوان برخوردار بود و از این‌رو در موارد لازم از نفوذ کلام او در رفع اختلافات دو کشور استفاده می‌شد. 🔹 وی به اجرای احکام اسلام به‌ویژه حدود و دیات و تعزیرات و امر به معروف و نهی از منکر اعتقاد راسخ داشت و با تمام قدرت و امکانات خود در این راه می‌کوشید، گاهی نیز پای فشردن او در اجرای حدود به حوادثی منتهی می‌شد. شیخ در رسیدگی به وضع تهیدستان اهتمام می‌ورزید، از توانگران می‌گرفت و به نیازمندان می‌داد و گاهی برای یاری رساندن به محرومان شخصاً اعانه جمع می‌کرد. ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت پنجم، شاگردان شیخ 🔹 یکی از آثار مهم عملی و علمی شیخ جعفر را می‌توان تربیت کردن فرزندانی برجسته و فقیه ذکر نمود. شـیـخ جعفر دارای سه فرزند مجتهد بود که هر سه از فقهای بنام شیعه‌اند و بزرگترین آنها شیخ موسی است که پدر برای وی احترامی فوق‌العاده قائل بود و برخی از تالیفات این فرزند به خواهش پـدر بـوده اسـت. شـیـخ ‌جـعـفر این فرزندش را بر تمام فقها، به استثنای شهید اول و محقق برتر می‌دانست. در حق او گفته شده است: کسی همانند شیخ موسی آگاه به قوانین فقه نبوده است. دو فرزند دیگرش شیخ علی و شیخ حسن می‌باشند که هر دو مجتهد بوده‌اند. 🔹 شـیـخ جعفر پنج داماد داشته است که این پنج داماد نیز هر کدام از فقهای به نام شیعه می‌باشند و آنها عبارتند از:. ۱ ـ شیخ اسداللّه تستری کاظمی، صاحب کتاب المقابیس. ۲ ـ شیخ محمدتقی رازی اصفهانی، صاحب هدایة المسترشدین. ۳ ـ سید صدرالدین موسوی عاملی. ۴ ـ آقا محمدعلی هزار جریبی. ۵ ـ شیخ محمد، پدر شیخ راضی. 🔹 کاشـف الغطاء را شـاگردان بسیار دیگری نیز هست که بیشتر آنها از مجتهدین و شخصیت‌های برجسته تاریخ بوده‌اند که نام برخی از آنها را ذکر می‌کنیم: ۱- سید جواد عاملی، مؤلف کتاب مفتاح الکرامه. ۲- شیخ محمدحسن نجفی، صاحب جواهر الکلام. ۳- سید محمدباقر شفتی. ۴- حاج محمدابراهیم کرباسی، صاحب اشارات. ۵- شیخ قاسم مجیب‌الدین عاملی نجفی. ۶- ملا زین‌العابدین سلماسی. ۷- شیخ عبدالحسین اعسم. ۸- سید باقر قزوینی. ۹- آقا جمال. ۱۰- شیخ حسین نجفی. ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
💠 مروری بر زندگینامۀ شیخ جعفر کاشف‌الغطاء رضوان‌الله‌علیه 🔰 قسمت ششم، آثار و تألیفات شیخ 🔹 از کاشف الغطاء آثار علمی متنّوعی به جای مانده که عمدتاً در فقه، اصول، کلام و ادب عربی است: 1. الحقّ المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین، چاپ تهران، ۱۳۰۶ق و ۱۳۱۹ق. 2. کشف الغطاء عن مبهمات الشّریعه الغّراء، تهران، ۱۲۷۱ق و ۱۳۱۷ق؛ تبحّر و مهارت کاشف الغطاء بیش‌تر در فقه و اصول بود و آثار او در این دانشها به‌ویژه کتاب کشف الغطاء، نشانۀ چیره‌دستی او در استنباط احکام است. وی این کتاب را در ضمن سفر به ایران نوشته در حالی که جز کتاب قواعد علامۀ حلّی کتاب دیگری همراه نداشته است. چنین نقل شده که شیخ مرتضی انصاری (۱۲۱۴-۱۲۸۱ق) گفته است: اگر کسی قواعد و اصول این کتاب را بداند، نزد من مجتهد است. او خود ادّعا کرده است که اگر همۀ کتابهای فقهی از دسترس من بیرون رود، باز قادر خواهم بود همۀ ابواب و مباحث فقهی را از آغاز تا انجام بنویسم[۱۷] تبحّر علمی و فقهی او مورد تأیید فقیهان معاصرِ او و پس از اوست. 3. بغیة الطّالب فی معرفة المفّوض و الواجب: رساله‌ای عملیه و کوتاه که بخش اول آن در اصول عقاید و بخش دوم آن در احکام است. 4. التحقیق و التّنقیر فیما یتعلّق بالمقادیر 5. الرّساله الصّومیه 6. مشکاه المصابیح 7. رساله فی العبادات المالیه 8. غایه المراد فی احکام الجهاد 9. منهج الرّشاد لمن اراد السّداد 10. شرح قواعد علامه 11. کتاب الطهاره که خیلی مفصل بوده و در آن اقوال دانشمندان نیز در باب طهارت بررسی شده است. 12. العقائد الجعفریه فی اصول الدین 13. غایة المامول فی علم الاصول 14. شرح الهدایه للطباطبائی 15. الحق فی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین، کتابی است استدلالی در رد اخباریین و اظهار حق اصولیین 16. رساله منهج الرشاد لمن اراد السداد شاید اولین کتابی است که در رد وهابیان نوشته شده است 17. شیخ جعفر همچنین دارای قریحه‌ای شعری بوده و دیوان شعری از او موجود است که در آن اشعار بسیار جالب و زیبا سروده است. بین او و استادش آیت اللّه سید مهدی بحرالعلوم (ره) اشعار زیادی رد و بدل می‌شد که در کتاب‌های ادبی ثبت است ⬅️ ادامه دارد ... •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
🔹 «در طول زمان، در مسائل سیاسی هم این حوزه‌‌ها[ی علمیه] تأثیر گذاشتند، و ما این را در تاریخ گذشته‌‌ی خودمان هم دیده‌‌ایم؛ مثل ... زمان مرحوم کاشف الغطاء که حوزه‌‌های علمیه آن وقت در وضع تحولات جاری زندگی مؤثر بودند؛ ... و چه در زمان ما، که تحرک ملت و تحقق انقلاب اسلامی و حدوث جامعه‌‌ای با پایه‌‌های اسلامی، به وسیلۀ حوزه‌‌های علمیه انجام گرفت. استاد حوزۀ علمیه بود که پیشاهنگ بود. طلاب و فضلای حوزۀ علمیه بودند که در سرتاسر کشور، سربازان آن فرمانده و آن رهبر بودند. کاری انجام گرفت که در طول تاریخ اسلام، از بعد از صدر اول تا امروز انجام نگرفته بود و آن تحقق این نظام اسلامی بود. در دوران بعد از انقلاب تا امروز هم که حضور طلاب و حوزه‌‌های علمیه در مراحل مختلف انقلاب واضح است.» رهبر معظّم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه‌ای حفظه‌الله - ۱۳۷۰/۰۶/۳۱ ➖➖➖➖➖ ✍🏻 215 سال پیش در چنین روزی، جعفر بن خضر بن یحیی جناجی حلّی نجفی، ملقب به کاشف الغطاء از مراجع بزرگ تقلید شیعه در قرن سیزدهم قمری و صاحب اثر گرانسنگ «کَشفُ الغِطاء عَنْ مُبْهَماتِ الشّریعَةِ الغَرّاء» رحلت نمود. ✅ به همین مناسبت، زندگی‌نامۀ آن فقیه عالی‌قدر را مرور می‌کنیم. ✳️ با ما همراه باشید. •┈┈•••🔆•••┈┈• 🌐معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان: 📚 eitaa.com/joinchat/1846018082C067d491c5f 🔎 @howzehpajohesh
بمناسبت 8 اسفند روز بزرگداشت حکیم ملاهادی سبزواری گزارشی باختصار درباره زیست نامه به دوستداران حکمت وفلسفه تقدیم می شود. ملا هادی سبزواری در سال ۱۲۱۲ ق. در شهر سبزوار به دنیا آمد. پدر او حاج میرزا مهدی از تجار سبزوار و از خیرین آن شهر بود. در اوان نوجوانی ادبیات عرب را فراگرفت و در ده سالگی به همراه ملاحسین سبزواری راهی مشهد شده و در حوزه علمیه مشهد مشغول به تحصیل شد. او ده سال در کنار بارگاه امام رضا علیه‌السلام به تحصیل پرداخت. سپس شهرت حکمای اصفهان او را برای تحصیل عرفان و فلسفه به اصفهان کشانید. ملا هادی در سال ۱۲۴۲ به مشهد بازگشت و پنج سال در مدرسه حاج حسن مشغول تدریس شد. حکیم سبزواری علاوه بر حوزه علمیه کرمان، نزدیک چهل سال در حوزه علمیه مشهد به تدریس پرداخت. عظمت تألیفات حکیم سبزواری بر اهل دانش و حکمت پوشیده نیست و ما در این جا با بررسی آثار ارزشمند وی، گوشه‌ای از افق فکری و وسعت علمی ایشان را معرفی می‌کنیم: ۱. منظومه و شرح منظومه ۲. دیوان حاج ملا هادی: در شعر "اسرار"تخلص می کرد. ۳. اسرار الحکم ۴. شرح فارسی بر برخی از ابیات مشکل مثنوی مولانا ۵. مفتاح الفلاح و مصباح شیرازی و... . حکیم ملا هادی با همه شخصیت علمی خویش روح بلندی داشت و زندگی را تنها دریچه حکمت و فلسفه نمی‌نگریست؛ زاهدانه و ساده می زیست.مرحوم حکیم سبزواری در عصر روز ۲۸ ذی الحجه سال ۱۲۸۹ قمری دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر آن عالم فرزانه بعد تشییع در مزارش مدفون گردید. خدایش رحمت کند. از طرف اعضا محترم قرارگاه و پایگاه های علوم عقلی حوزه علمیه خراسان