💢تشویق معکوس
🖊️پوریا بختیاری
■رهبران اروپایی در دهه ۱۷۰۰ استرس زیادی گرفتن. جمعیتشون رشد داشت، اما غذای زیادی وجود نداشت. از طرفی، خطر خشکسالی هم باعث قحطی و جنگ و #انقلاب میشد. این همه استرس بخاطر چی بود؟ بخاطر اینکه اتکای بیش از حد به گندم داشتن و تک محصول بودن.
□روی همین حساب ورود سیب زمینی به اروپا اهمیت سیاسی و #راهبردی زیادی داشت. اما یه چالش بزرگ داشتن اونم اینکه مردم نمیدونستن سیبزمینی چیه!
●تصور کنید اولین بار که مردم سیبزمینی رو دیدن، یه ماده غذایی عجیب و نچسب، که سفت و بیمزه بود! کی همچین چیز چندشی رو دوست داره آخه؟!
○از طرفی، روش کشت سیبزمینی رو هم بلد نبودن. تجسم کنید به کسایی که کل عمرشون گندم و غلاتی رو میکاشتن که محصولش از خاک بیرون میزده و رشدش رو میدیدن، حالا بخوای حالیشون کنی بیا سیبزمینی این محصول نچسب رو بکار، تو خاک رشد میکنه و رشدش رو هم نمیبینی! مگه قبول میکردن؟
■حتی بد نیست بدونید کلیسا هم سیب زمینی رو قدغن کرده بود! توی کتابهای مقدس هیچ اسمی از سیب زمینی نیومده ولی صحبت های زیادی راجع به گندم شده. رهبرای اروپایی برای ترغیب آدمها به سیبزمینی چالش اساسی داشتن. حتی چند باری هم به زور متوسل شدن برای کشت سیبزمینی که جواب نداد!
□فردریش کبیر علاقه خاصی به سیب زمینی پیدا کرد، چون اینو فهمید که سیبزمینی میتونه قیمت نون رو کم کنه و یه بخش خیلی زیادی از کمبود حبوبات رو برطرف کنه. اولین کاری هم که کرد این بود که سال ۱۷۴۴ سیب زمینی رو آورد توی رژیم غذایی نظامیها، اما همچنان مردم در مقابل کشت سیبزمینی مقاومت میکردن!
●توی خشکسالی ۱۷۴۴ فردریش دستور کشت ملی سیب زمینی رو صادر کرد. مردم میگفتن: سیبزمینی نه بو داره و نه مزه، حتی سگها هم لب نمیزنن، چه سودی برامون داره که بکاریم؟
○فردریش به زور متوسل شد، تهدید کرد گوش و بینی هر دهقانی که سیبزمینی نکاره رو از بیخ میبره
اما فردریش خیلی زود تغییر رویه داد. فردریش بجای تهدید کردن سیاست به خرج داد. چیکار کرد؟ به سربازها دستور داد که حفاظهای سنگین و بزرگی نزدیک مزارع سلطنتی سیبزمینی بکشن و ضمنا بهشون گفت در حراست از اون مزرعه ها عمدا سهل انگاری کنن که مردم بتونن بدزدن.
■فردریش برای اینکه مردم بیشتر برای دزدی تحریک بشن یه کار دیگه هم کرد. فردریش اومد توی سخنرانیاش دائم از سیب زمینی درباری تعریف کرد. آنقدر تعریف کرد که مردم گفتن آقا بریم یکم از اینا بخوریم ببینیم چی هست که پادشاه آنقدر تعریف میکنه؟ پادشاه که چیز بد نمیخوره! بریم یکم سیب زمینی بکاریم، ما هم غذای اعیونی بخوریم.
□توی مدت کوتاهی کل مزارع سلطنتی غارت شد و دهقانها و محلیها سیب زمینی رو به طرز گستردهای کشت و مصرف کردن، آنقدری که توی جنگ چند سالهای که بعدها در گرفت اهالی پروسیا برخلاف خیلی از کشورهای رقیب، قحطی نداشتن! قبول سیبزمینی هم جون خیلیا رو نجات داد و هم پروسیا رو قدرت منطقه کرد.
●به این پدیده در اقتصاد رفتاری میگن #تشویق_معکوس . یعنی خیلی وقتا بجای اینکه به زور متوسل بشیم تا مردم رو به کاری مجبور کنیم میتونیم بدون درگیری و فشار به طرز برعکس اینکار رو انجام بدیم.
○کافیه خیلی وقتا از افعال معکوس استفاده کنیم. مثلا بگیم تو نمیتونی اینکار رو بکنی، اجازه نداری فلان حرکت رو بزنی و... .
@hrm_academy