یازدهمین نشست از سلسله نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی با موضوع توسعه فلسفه در چشم انداز چهل ساله انقلاب اسلامی هم اکنون در تالار طبرسی در حال برگزاری است پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی www.isca.ac.ir کانال پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پیام رسان داخلی eitaa.com/isca24

نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی گزارش نشست علمی «انقلاب اسلامی و توسعه فقه سیاسی» به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی؛ نشست «انقلاب اسلامی و توسعه فقه سیاسی» در تالار امام مهدی(عج) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ارائه حجت الاسلام والمسلمین ایزدهی و دبیری حجت الاسلام والمسلمین شریعتی در تاریخ ۱۵ شهریور ۹۷ برگزار شد. در ابتدای این نشست دبیر جلسه با اشاره به پیشرفت های صورت گرفته پس از انقلاب اسلامی ایران و بویژه در چندین سال اخیر، افزود: با گسترش رشته فقه سیاسی و انتشار کتاب هایی با موضوع فقه سیاسی شاهد پربار شدن این رشته هستیم. در ادامه حجت الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی ارائه بحث نمود و گفت: پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی از پیشگامان رشته فقه سیاسی و از اولین گروه های تخصصی این رشته در کشور هستند. وی در ادامه مباحث خود را بر اساس محورهای ذیل ادامه داد: وضعیت چهل سال قبل (قبل از انقلاب) ـ وضعیّت فقه سیاسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی (حرکت از فقه حداقلی ماقبل مشروطه، فقه عرفی مشروطه به فقه انقلاب اسلامی) ـ دیدگاه های امام خمینی در خصوص تحجر حوزه های قبل انقلاب (عدم ارتباط دین با سیاست و حکومت) ـ مهجوریّت نظریه ولایت فقیه قبل از انقلاب و تبدیل آن به نظریه های متعدد (ولایت انتصابی، ولایت انتخابی، ولایت شورایی، ولایت مطلقه، ولایت مقیّدة، ولایت عامّة، ولایت شورای مراجع تقلید، نظریه مالکیّت مشاع، وکالت فقیه و ... ) ـ مهجوریّت اسلام سیاسی و تبدیل آن به گفتمان رایج حوزه ـ عدم طرح مباحث فقه نظام و طرح مباحث فقه فردی و اکتفا به امور فردی و احوالات شخصیّه توسعه فقه سیاسی در طول چهل سال گذشته ۱ـ از حیث توسعه مسائل توسعه به گستره مسائل فردی، اجتماعی و مسائل نظام سیاسی و روابط بین الملل) ۲ ـ از حیث سطح انتظار از ارائه فتوا و حکم، به نظریه پردازی، نظام سازی، تمدن سازی ۳ـ از حیث روش شناسی روش شناسی مبتنی بر عقلانیّت، مقاصد شریعت، عرف، بنای عقلاء، روش شناسی فقه حکومتی، اصول فقه حکومتی، استفاده از مبانی کلامی در استنباط ۴ـ از تبدیل حکم، به نرم افزار اداره جامعه تبدیل فقه سیاسی فردی، اجتماعی به فقه حکومتی (با قرائت های مختلف: فقه سرپرستی، فقه الاداره، فقه کلان، فقه نظام، فقه حکومتی، فقه تمدنی و ...) ۵ـ از حیث جلسات و کلاس های رایج حوزوی دروس خارج فقه سیاسی در قم، جلسات و نشست های فقه سیاسی در موسسات و پژوهشگاه های حوزوی، کرسی های تخصصی و ترویجی فقه سیاسی، ر.ک. سایت وسائل ۶ـ از حیث کتب نگاشته شده فقه سیاسی برگزیده های فارابی، کتاب سال و ... بسیاری از این کتاب ها امروزه منابع درسی دروس ارشد و دکتری هستند. ۷ـ از حیث مقالات بسیار زیاد علمی پژوهشی، تخصصی و ترویجی علاوه بر نگارش در مجلات تخصصی متعدد امروزه مجلات علمی پژوهشی و ترویجی و تخصصی به مباحث فقه حکومتی اختصاص دارند. (حکومت اسلامی، علوم سیاسی، فقه حکومتی، گفتمان فقه حکومتی، ۸ـ از حیث دوره های دانشگاهی (ارشد، دکتری، بلکه دوره های تخصصی دکتری) جامعة المصطفی العالمیّة (دوره ارشد، دکتری و سطح چهار) با چند گرایش در فقه سیاسی، مثل روابط بین الملل، دانشگاه باقرالعلوم (طرح سرفصل های آموزشی در دوره های دکتری فقه الدولة، فقه النظارة، فقه الأمّة و المواطنین، فلسفه فقه سیاسی، فقه امنیّت) موسسه امام رضا (ع) ۹ـ از حیث پایان نامه های سطح سه و چهار حوزه و ارشد و دکتری ۱۰ـ از حیث تعدد مراکز مختلف حووزوی، دانشگاهی و آموزشی و پژوهشگاهی پژوهشگاه دفتر تبلیغات، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، موسسه فقه ولیّ امر(اراکی)، موسسه فقه و علوم اسلامی(تحت اشراف رهبری)، پژوهشکده فقه نظام، موسسه فقه ائمه اطهار (فاضل)، موسسه فتوح اندیشه، ۱۱ـ از حیث تعداد نظریه های سیاسی فقه امنیّت، تجسس، فقه نظارت، فقه مصلحت، فقه جغرافیای سیاسی، فقه دولت، مردم سالاری دینی، استقلال قوا، انتخابات، پارلمان، نظریه حقّ الطاعة، نظریه منطقة الفراغ، استعاره حکومت به وقف و ولایت، ۱۲ـ از حیث نگرش جامع و مناسب با نیازهای روز ۱۳ـ از حیث موضوع شناسی تخصصی فهم روزآمد از مقولات مدرن و مستحدثه توسط فقیهان و متفقهان در استنباط و ... ۱۴ـ حجم وسیع دانشجویان علوم سیاسی در سطح حوزه علمیه (نه به غایت تصدی امور سیاسی بلکه به غرض، تبیین مسائل سیاست در حوزه فقه، مثل دانشجویان باقرالعلوم، امام رضا، المصطفی، و سایر طلابی که در دانشگاه های رسمی کشور تحصیل کرده و از آن در فقه سیاسی و حکومتی استفاده می کنند. در خاتمه، حضار سئوالات خود را مطرح کردند

نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی گزارش نشست علمی انقلاب اسلامی و کرامت و حقوق بشر به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی؛ نشست علمی «انقلاب اسلامی و کرامت و حقوق بشر» به همت پژوهشکده فقه و حقوق و مرکز همکاری‌های علمی و بین‌الملل پژوهشگاه د تاریخ ۱۷ شهریور برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید عباس نبوی و دکتر محمود حکمت‌نیا به عنوان ارائه دهنده و حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی فیروزی به عنوان دبیر علمی در این نشست علمی حضور داشتند. در ابتدای این نشست، دبیر علمی ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام راحل و شهدای گرانقدر انقلاب اسلامی، با طرح سؤالاتی ابعاد مختلف این موضوع کرامت و حقوق بشر را مورد بررسی قرار داد و اظهار داشت هدف این نشست بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه کرامت و حقوق بشر است. سپس حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدعباس نبوی به ارائه دیدگاه‌های خود پرداخت و در ابتدا با بیان اینکه ما در دوران پس از انقلاب اسلامی با ضعف تبیین مسائل مبنایی فقه اجتماعی روبه‌رو بوده‌ایم و همین مسئله باعث شده است که از داشتن نظریه‌های بنیادین در این عرصه محروم باشیم، اظهار داشت ما در هفت عرصه باید مبانی و قواعد روشنی داشته باشیم به گونه‌ای که هرکدام از این عرصه‌ها به عنوان نظریه‌ای که ابعاد فلسفی و کلامی آن روشن باشد، مطرح گردند. وی این هفت عرصه را شامل: عقلانیت، دینداری و عبودیت، عدالت، کرامت، آزادی، ولایت و دولت برشمرد. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید عباس نبوی سپس به بحث کرامت پرداخت و با اشاره به مفهوم کرامت که به معنای ارزش داشتن شیء منهای ماهیت آن است، اظهار داشت که سه مبنا برای کرامت وجود دارد: دیدگاه اول قائل است که کرامتی برای انسان لحاظ نشده است و خداوند از باب تفضل انسان را کریم آفریده است. در دیدگاه دوم که دیدگاه غرب است، انسان دارای کرامت و ارزش ذاتی است و این کرامت، موجد حقوق اساسی برای انسان است. دیدگاه سومی نیز وجود دارد که معتقد است انسان دارای کرامت است اما این کرامت ذاتی انسان نیست بلکه کرامتی شأنی و اقتضایی است. در ادامه این نشست، دکتر محمود حکمت‌نیا به بیان نقطه نظرات خود پرداخت و اظهار داشت در بحث از مفهوم کرامت، از دو جنبه فلسفی و کلامی می‌توان بحث کرد و حقوق بشر نیز دو جنبه فلسفی و اسنادی دارد. ایشان با بیان اینکه در تبیین هر دو جنبه فلسفی و اسنادی حقوق بشر کار چندانی صورت نگرفته است، به بیان دیدگاه‌های موجود در بحث کرامت پرداخت و اظهار داشت برخی معتقدند کرامت یک ارزش مستقل نیست در حالی که دیدگاه دیگری، هرچند کرامت را دارای ارزش می‌داند اما آن را منبع استنباط قاعده نمی‌داند و حداکثر توجیه کننده قاعده می‌داند. دیدگاه سوم، ضمن اینکه کرامت را ارزش بر می‌شمارد آن را منبع استنباط قاعده و موجد حقوق نیز می‌داند. دیدگاه چهارمی نیز در این باره وجود دارد که کرامت را حداکثر وصفی برای رفتارهای خوب انسان می‌داند لذا می‌گوییم رفتار کریمانه. دکتر حکمت‌نیا سپس با اشاره به موضوع کرامت در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت در مقدمه و بند ششم از اصل دوم قانون اساسی به موضوع کرامت پرداخته و این اصل در باره کرامت مبناسازی کرده است اما معلوم نیست که قانون‌گزار اساسی، با دیدگاه فلسفی به این موضوع پرداخته است یا خیر. وی در ادامه با بیان اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بین کرامت انسان و مسئولیت او ارتباط برقرار کرده است، در پاسخ به این سؤال که آیا قانون اساسی کرامت را به عنوان یک اصل مد نظر قرارداده است یا نه، اظهار داشت این مسئله نیاز به تأمل بیشتری دارد. عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در پایان با اشاره به ضعف جدی موجود در تولید ادبیات مربوط به کرامت و حقوق بشر، به موضوع حقوق بشر پرداخت و در باره مشکلات فراروی کشور در موضوع حقوق بشر در عرصه بین‌المللی اظهار داشت این مشکلات فلسفی و کلامی نیستند بلکه مربوط به اجرای اسناد حقوق بشری است که قبل یا بعد از انقلاب پذیرفته‌ایم. بر همین اساس، ما باید تکلیف خود را با این اسناد روشن کنیم و به نظر می‌رسد این مشکل قابل حل شدن است. در ادامه این نشست، حاضران در جلسه نیز دیدگاه‌های خود را مطرح نمودند. پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی www.isca.ac.ir کانال پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پیام رسان داخلی eitaa.com/isca24

اپلیکیشن معرفی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی https://cafebazaar.ir/app/com.adib.mh.isca

نشست های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی گزارش نشست علمی توسعه فلسفه در چشم اندار چهل ساله انقلاب اسلامی پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی www.isca.ac.ir کانال پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پیام رسان داخلی eitaa.com/isca24

دکتر علیپور: بحث ما در این جا، نگاه ایجابی است نه سلبی، در این جلسه به نکات ایجابی فلسفه خواهیم پرداخت، در ابتدا اشاره ای به منظومه معرفتی بحث می کنیم وقتی در این چهل سال می خواهیم عبور کنیم چگونه می توانیم این تحول را احرازکنیم، ما می توانیم با قبل از انقلاب مقایسه کنیم، می توانیم با مدارس فلسفی مقایسه کنیم و یا نگاهی کلان به لیست اندیشمندان قبلی و فعلی کنیم و در این زمینه مقایسه ای داشته باشیم یا در مورد روش های بحث این دو دوره مقایسه داشته باشیم. اگر نگاهی به حوزه و دانشگاه داشته باشیم مشاهده می کنیم که فلسفه قبل از انقلاب یا تدریس نمی شد یا خیلی کم تدریس می شد، یا در مراکز آکادمیک احترامی برای فلسفه و فیلسوف قائل نمی شدند. ولی امروز مراکز با نشاط فلسفی و عقلانی زیاد مشغول فعالیت هستند، به عنوان نمونه مجمع عالی حکمت به صورت هفتگی جلسات فلسفی با حضور طلاب و فضلاء برگزار می کند. امروزه کتابخانه های تخصصی در مورد فلسفه وجود دارد که در پژوهشگاه های متعدد وجود دارد که این نشان از توسعه فلسفه بعد از انقلاب دارد. در مورد معرفت شناسی بحث های تخصصی بعد از انقلاب اسلامی مطرح شده است یا در مورد فلسفه های مضاف پژوهش های فراوانی در بعد از انقلاب انجام شده است که در این جا باید به زحمات استاد مطهری در این زمینه اشاره کرد. بعد از انقلاب اسلامی ترجمه های غربی به صورت فراروان انجام شده است که این نیز یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی به شمار می آید. در پایان جلسه اساتید به پرسش های افراد حاضر در جلسه پاسخ دادند. مقرر شد در جلسه دیگری آسیب های فلسفه ورزی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.