🔸جایگاه حاکمیت در تکثیر جمعیت
نشست علمی «جایگاه حاکمیت در تکثیر جمعیت» در پژوهشگاه فقه نظام برگزار شد.
🔹حجت الاسلام #نجفی_عمران: یکی از راهکارهای تکثیر جمعیت این است که زیر ساختهای اقتصادی کشور ساخته شود. که متاسفانه الان خبری از تولیدهای قدیم در بخشهای مختلف اعم از کشاورزی و دامداری نیست. یکی دیگر از برنامهها و راهکارها کار فرهنگی است. دشمن با القاء شعار فرزند کمتر زندگی بهتر جامعه را به سمت آسایش و راحت طلبی برده است.
🔹ما یک وقت جایگاه حاکم را از طریق قاعده اولی مورد بحث قرار می دهیم و یک وقت از باب قاعده ثانویه مورد بحث قرار می دهیم. در این بحث از آیات و روایات استفاده می کنیم از حکم عقل هم می توان در این بحث استفاده کرد.
🔹حجت الاسلام #بهرامی_نسب: شما حاکم را به معنای حاکم عادل گرفته اید در حالی که حاکم مشروع می بتواند اعم از عادل و جائر باشد. و مراد از حاکم عادل خصوص ولی فقیه جامع الشرایط نیست. عبارت تذکره این است که یکی از مصادیق حاکم عادل می تواند فقیه جامع الشرایط باشد. (وسائل)
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
🔸نظام جامع خانواده در اسلام
حجت الاسلام والمسلمین #سید_منذر_حکیم در درس خارج فقه نظامهای اسلامی که از سوی دبیرخانه مفتاح برگزار گردید، مطرح کرد:
🔹 نظام جامع خانواده دارای خرده نظامهای متعددی در درون خود است. بحث ما در مورد نظريه و نظام تربیتی اسلام است كه در نظام جامع خانواده تأثيرگذار میباشد.
🔹 تربیت هر شیء متناسب با ماهیت و کموکیف وجود آن و هویت، اجزا و ابعاد تشکیل دهنده آن شی است. در نظریه تربیتی اسلام باید انسان را به خوبی شناخت سپس متناسب با شناخت بدست آمده نسبت به رشد و تربیت او به نظریه و نظام رسید.
🔹 قرآن بهترین راهنما برای شناخت انسان و استعدادها و ظرفیتهای انسان است.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
درجلسه #حلقه_نظام_سازی فقهی مطرح گردید:
💢حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم #مقیمی_حاجی / دبیر علمی کنگره بین المللی فقیه فقه نظام:
🔹بعد از انقلاب نظامات و الگوهای اداره کشور از غرب وارد نظام انقلاب شد و فقها با فقه موجود اجزاء نظامات غربی را به صورت جزء جزء مورد بررسی فقهی قرار دادند در حالیکه غافل از این بودند که این اجزاء در کنار هم و به صورت کلان دارای آثاری هستند که در نظام اسلامی بی تاثیر نیستند.
🔸 پس از ایجاد چالش ها، حوزه ها به این فکر افتادند که راه دیگری را برای ساختار حکومت اسلامی پیش گیرند. یکی از راه ها این بود که مجموعه نظاماتی را که از غرب آمده است را به صورت کلان مورد بررسی قرار دهند و نظر فقهی خود را در باره آن بیان کنند. راه دیگر این بود که نظام وارداتی غربی را به طور کل کنار بگذارند و با همین فقه موجود، ساختار نظام اسلامی را طراحی کنند. (فقه نظام ساز)
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
🔸شصت و سومین نشست علمی تخصصی بررسی نظریه فهم اجتماعی نص در فقه اجتماعی
🔹نظریه پرداز : آیت الله محسن اراکی /موسس و رئیس هیات امنای پژوهشگاه فقه نظام
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢هشتمین نشست هماندیشی « فقه حکومتی»
ارائه نظریه فقه حکومتی توسط استاد ابوالقاسم علیدوست
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💷 بانکداری اسلامی
🔵 تجربه بانکداری بدون ربا در ایران
🔘 اثر مشترک حجتالاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان و آقای حسین میثمی
◽️ توضیحات این کتاب در گروه نظامها و مطالعات انقلاب اسلامی مرکز پژوهشهای جوان پژوهشگاه با هدف تبیین بانکداری اسلامی و به دور از ربا به زیور چاپ آراسته شد. کتاب حاضر «تجربه بانکداری بدون ربا در ایران» بهدنبال تبیین بانکداری اسلامی در فضای تجربی و چارچوبهای رایج ایران است که در آن، مسایل مهمی مانند: اصول و ضوابط بایسته انطباق بانکداری با شریعت، نظارت شرعی و غیره بیان شده است. این کتاب با ارائه مبانی نظری بانکداری اسلامی و تجربه اجرای بانکداری بدون ربا در نظام بانکی کشور، اشارههای مفیدی به برخی از مباحث بانکی با اهمیت از منظر شرعی دارد. افق حوزه
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💠 فتح مبین
📝 بخشی از نامه شهید صدر به سید مرتضی مستجابی در اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی در ایران:
🔹 پسرعمو جان! چقدر در این دوران به تجدید آن لحظات و دیدارهایمان احساس نیاز میکنم؛ در این دوران سرنوشتساز از تاریخ ایران عزیز و در موج این شادی بزرگی که همه ما را غرق خود کرده است و ما همگی سرمستیم از پیروزی مردم مسلمان ایران و تحقق اهداف عظیم آن در برپایی حکومت اسلامی به رهبری امام خمینی و همیاری همه نیروهای نیکوکار و علمای اعلام. بیان احساسات نسبت به این پیروزی در کلمات نمیگنجد؛ چراکه احساسات امتی است که از دیرباز در انتظار این فتح مبین بوده است.
🔸 ر.ک: السيرة والمسيرة في حقائق ووثائق ج۴، ص٢٨.
@shahidsadr
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
🔸در حال برگزاری
🔹دوره آموزشی
#عصر_نظام_سازی_توحیدی_افول_آمریکا
✔️استاد: دکتر جبار پور
#پژوهشگاه_فقه_نظام
#پژوهشکده_شهید_صدر
.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢 حوزه علميه؛قاعده نظام جمهورى اسلامى ا
🔰آیت الله العظمی امام خامنه ای
💠 عزيزان! طلاب جوان! فضلا! توجه كنيد كه #حوزه_علميه- همانطور كه امام (ره) مكرر فرمودند- قاعده #نظام_جمهورى_اسلامى است و همه چيز روى اين قاعده بنا شده و دوام خواهد يافت. اين قاعده بايد محكم باشد. استحكام اين قاعده، با تضمين #سه_عنصر اصلى امكانپذير است...
💠 اولين عنصر، #فقه است. #فقاهت را به همان معناى پيچيده و ممتازى كه امام (ره) براى ما معنا مى كردند و بخصوص در بيانات دو، سه سال اخيرشان بر آن تأكيد داشتند، معنا مى كنيم؛ يعنى تركيبى از متد علمى و دقيق فقاهتى و به تعبير امام (ره): #فقه_جواهرى. فقه صاحب جواهر، به معناى دقت و اتقان كامل در قواعد فقهى و استنتاج منظم فروع از همان قواعدى است كه در فقه و اصول مشخص شده است.
💠اين #فقاهت، دو ركن دارد، كه ركن اول آن، اصول معتدل و قوى و آگاه به همه جوانب استنباط است، و ركن دوم، تطور فقه مى باشد و همان چيزى است كه امام در معناى اجتهاد و مجتهد و فقيه مى فرمودند و تأكيد داشتند كه مجتهد و فقيه بايد با ديد باز بتواند استفهامها و سؤالهاى زمانه را بشناسد. سؤال، نصف جواب است. تا شما سؤال زمان را ندانيد، ممكن نيست بتوانيد در فقه براى آن جوابى پيدا كنيد. بنابراين، فهم سؤال و ترتيب جواب مناسب براى آن، مهم است.
💠عنصر دوم، تهذيب و اخلاق است. روزى به اتفاق جمعى از فضلاى بزرگ در خدمت امام (ره) بوديم. ... آن روز امام (ره) فرمودند ... شما اگر فقط به ابقاى دو عنصر در حوزه قم توجه كنيد، همه چيز حل خواهد شد: اول، #فقاهت است- كه گمان مى كنم تعبير ايشان اين بود كه مواظب باشيد شعله فقاهت فروننشيند- و دوم، #اخلاق و #تهذيب است. ما اگر مهذب باشيم، خواهيم توانست هستى خود را در خدمت اسلام و نظام اسلامى قرار دهيم؛ ولى اگر مهذب نباشيم، آنچه كه داريم، در خدمت قرار نخواهد گرفت و چه بسا كه در جهت عكس هم قرار گيرد...
💠 عنصر سوم، #آگاهى_سياسى است. آگاهى سياسى به مثابه چشمى است كه اگر نداشته باشيم، آن دو عنصر ديگر در حركت به ما كمك نخواهند كرد. بايد سه عنصر اصلى قاعده را حفظ كرد. البته حوزه علميه بايد يكپارچه باشد و از برخى تشنجات كه در گوشه و كنار وجود دارد، برى و بركنار بماند. حوزه علميه، جايگاه قداست و پاكى است.
📚 بیانات 68.03.22
( گفتمان فقه دولت سازی اسلامی )
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
هدایت شده از عبدالحسین خسروپناه
◾️شهادت جمعی از مرزبانان و پاسداران انقلاب اسلامی ایران تسلیت باد روحشان شاد و صبر جزیل نثار خانواده هایشان
🌐 @khosropanah_ir
🔻آیت الله اراکی؛ استاد درس خارج حوزه علمیه:
💠مالکیت از دیدگاه غرب و اسلام/مشروعیت غصب در نظر غرب
🔹ثروتهای طبیعی متعلق به چه کسی است؟ طبیعت ملک چه کسی است؟ آیا مالک دارد یا ندارد؟ هیچ یک از اقتصادها جواب درستی به این پرسش ندارد. آنها میگویند که متعلق به ملت و مردم است اما آیا مردم برای آن زحمت کشیدهاند؟ برای آنها کار کرده و مثلاً کوه درست کردهاند؟ به چه مناسبت متعلق به آنها میشود؟!
🔸میگویند خود مردم مستولی هستند اما اگر اینطور باشد پس غصب مبنای درستی برای دست گذاشتن بر اموال دیگران است. محتوای نظر آنها هم همین است، برای همین است که همۀ دنیا را مال خود میدانند.
🔹در نظریۀ اسلامی به خوبی روشن است که خدا خالق و آفریننده است. هر کسی مالک نتیجۀ کار خود است و همانطوری که در عرف بشر هر کسی مالک کار و تلاش خود است این دنیا هم نتیجۀ کار خداست و خداوند مالک آن است.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢کشف ساختارهای اجتماعی؛ وظیفه خطیر فقیه فقه نظام
✔️حجتالاسلام والمسلمین محمد حاج ابوالقاسم، رییس پژوهشگاه فقه نظام؛ در سمینار «فقه نظام»:
🔹فقیه میتواند مکتب اجتماعی را کشف کند، ساختارهای اجتماعی را ایجاد کند و تحت نظر فقها سازمانهای اجتماعی توسط کارشناسان ایجاد شود، در این زمان شاهد زمینه تحقق احکام الله خواهیم بود.
🔹دستورات دینی تنها در صورت نظاممند بودن زندگی اجرایی خواهند شد.
🔹کسی که دین شناس و فقیه نباشد نمیتواند بستر ساز ایجاد نظام اجتماعی و ساختار مناسب برای اقامه دین باشد.
🔹فقیه باید مکاتب را کشف کند، بعد از آن در تولید ساختار اجتماعی فعالیت کند و در نهایت در تولید سازمان اجتماعی نقش نظارتی داشته باشد.
🔹امام خمینی(ره) ابتدا مکتب سیاسی اسلام را کشف کرد و مسأله ولایت فقیه را مطرح نمود؛ در میان احکام متعدد که روبنا هستند زیربنایی به نام ولایت فقیه را کشف کرد.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢فقه هیچ گاه غیرسیاسی نبوده است و نمیتواند غیرسیاسی باشد
✔️حجت الاسلام و المسلمین نجف لک زایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی:
🔹دین اسلام هیچ گاه نمیتواند غیرسیاسی باشد، به همین خاطر کسی که نگاه اجمالی به قرآن هم داشته باشد، سراسر آیات، مسائل سیاسی و اجتماعی را دارد.
🔹مهمترین دلیل که میگوییم دولت، حکومت و نظام سیاسی باید دینی باشد این نکته است که نظام سیاسی دینی و اسلامی، دغدغه امنیت دنیوی و اخروی مردم را دارد، در حالیکه نظام سیاسی غیردینی و سکولار تنها به دغدغه دنیوی مردم توجه دارد و کاری به امنیت اخروی مردم ندارد.
🔹مهمترین کار دین این است که در معنای امنیت تصرف میکند.
🔹ما انسانها چه بخواهیم و چه نخواهیم نهاد حکومت با ما در ارتباط است و در حوزههای اقتصاد، فرهنگ، خانواده، تعلیم و تربیت و غیره با ما کار دارد، بنابراین مهمترین نهاد بشری، نهاد حکومت است. (اجتهاد)
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
♨️ بیانیه #گام_دوم_انقلاب، حکم جهاد رهبری برای حضور فعال جوانان در تمامی عرصه ها است.
☑️ پست حجت الاسلام دکتر محمد حاج ابوالقاسم (ریاست پژوهشگاه فقه نظام) در پی ابلاغ بیانیه گام دوم انقلاب توسط مقام معظم رهبری حفظه الله
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
نشست هم اندیشی #فقه_نظام_ساز
🔹درآمدی بر همایش ملی فقه نظام ساز
🔹پنجشنبه 9 اسفند ماه 97 ساعت 08:00 - تهران، موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع)
با حضور
حجت الاسلام دکتر محمد حاج ابوالقاسم
(ریاست پژوهشگاه فقه نظام )
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
⚡️ بهترین تبلیغ، رفتار عملی حاکمان
🔻 حضرت آیتالله خامنهای: «عزیزان من! بدانید این راه احتیاج دارد به #تقوا. بدانید بهترین تبلیغ، تبلیغی است که شخصیّت عملی شما نسبت به آن اهداف و آرمانهای شما انجام خواهد داد و اثری که خواهد گذاشت: مَن نَصَبَ نَفسَهُ لِلنّاسِ اِماماً فَلیَبدَأ بِتَعلِیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلیمِ غَیرِه؛ اوّل روی خودمان باید کار کنیم ... اخلاق و معنویّت، البتّه با دستور و فرمان به دست نمیآید، پس حکومتها نمیتوانند آن را با قدرت قاهره ایجاد کنند، امّا خود باید منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند.»
🔺 پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR براساس این بخش از بیانیه گام دوم انقلاب، تصویر تابلویی که حکمت ۷۳ نهج البلاغه در آن توسط مرحوم حجتالاسلاموالمسلمین مرتضی نجومی نوشته شده است و حضرت آیتالله خامنهای آن را در اتاق دیدارهایشان خود نصب کردهاند را منتشرکرد.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
🔸استنباط فقیه نباید تحت الشعاع جو اجتماعی قرار گیرد
#بخش_اول
نشست علمی فهم اجتماعی نصّ»، چهارشنبه 24 بهمن ماه به همّت گروه فقه اجتماعی مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در تالار امام خمینی (ره) این مرکز برگزار شد.
🔹آیت الله محسن #اراکی: یکی از افتخارات علوم شیعی این است که در فنّ اصول استنباط ما برترین اندیشهها را تولید کردهایم و نه تنها در حوزه علوم اسلام و حتّی حوزه اسلامی، بلکه در جهان بشر علمی که در حوزههای ما در رابطه با اصول استنباط تولید شده است از برترین علوم و جدیدترین علوم و مفیدترن علوم است و متأسفانه در نتیجه ظلمی که به حوزه شده است این علم هم مظلوم واقع شده است.
🔹علم اصول ما بالخصوص از دوره وحید بهبهانی به بعد، تحولاتی در آن رخ داد که آنرا به یک علم نو و جدید تبدیل کرد. ما یک کتابچهای داریم تحت عنوان معالم الفکر الاصولی الجدید که در آن توضیح دادهایم که پس از مرحوم بهبهانی چه تحولی در علم اصول پدید آمد که آن را به یک علم ژرف و کاربردی تبدیل کرد.
🔹در علم اصول، هم اثبات الدلیل علمی است و طبق قواعد است و همچنین قواعد دلالت دلیل را نیز اثبات میکنیم که با هم دو عنصر علمی استنباط را تشکیل میدهند. ما در آنجا به اثبات رساندهایم که دخالت شرائط شخصی مستنبط یا دخالت شرائط اجتماعی مستنبط در استنباط خروج از قواعد علم اصول است یعنی یکی از شرائط شخص مستنبط این است که بریء باشد از تحت تأثیرقرار گرفتن شرائط شخصی و اجتماعی.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
🔸تحوّلات اجتماعی نمیتوانند بر قواعد فهم متن تأثیر بگذارند
نشست «فهم اجتماعی نصّ»
#بخش_دوم
🔹به گزارش پژوهشگاه فقه نظام به نقل از وسائل، نشست علمی «فهم اجتماعی نصّ»، چهارشنبه 24 بهمن ماه 1397 به همّت گروه فقه اجتماعی مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) در تالار امام خمینی(ره) این مرکز برگزار شد.
🔹آیت الله محسن #اراکی: ما در مباحث اصول فقه از این علم به علم منطق الدلالة یا قواعد الدلاله تعبیر کردهایم و معتقدیم که این علم فراتر از ظهور است. مراد ما از دلالت در قواعد الدلالة، دلالت لفظ گوینده بر مراد گوینده است.
🔹لذا فقهای ما دلالت را به دلالت تصوری و تصدیقی و ... تقسیم کردهاند. این تقسیمات برای این بوده که مشخص کنند، آن قواعدی که میتواند به مراد متکلّم برساند چه نوع قواعدی هستند؟
✔️متن کامل #گزارش :
🌐http://yon.ir/BpIQA
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
#کرسی_آزاد_اندیشی (ترویجی)
💢نجفی: دشمن در القاء سیاست کاهش جمعیت، موفق بود/ بهرامینسب: بررسی فقهی این موضوع، بیهوده است
✔️در نشست «جایگاه حاکمیت در تکثیر جمعیت»:
🔹یکی از مهمترین بحرانهای کشور، بحران جمعیت است. این بحران، متأسفانه ناشی از سیاستهای غلط دولتمردان قبلی و توطئههای پنهان و آشکار استکبار جهانی بود و اینکه در اثر برنامهریزیهایی که بر روی آن فکر شده که در آینده کشور را به چالش بکشانند.
🔹پس از تشکیل نظام مقدس اسلامی، دشمنان اسلام و انقلاب دیدند اگر بخواهند انقلاب اسلامی را به عقب برانند باید به فکر راهکارهایی باشند و در جهات و جنبههای مختلف، راهکارهایی را عملیاتی کردند که جمعیت را کاهش دهند. یکی از جنبههایی که دشمن در آن بسیار فعالانه عمل کرد، همین مسائل اقتصادی است. (اجتهاد)
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢پیامدهای اصرار برای بهکارگیری «مقاصد الشریعه» در فقه
📌آیتالله ابوالقاسم علیدوست در هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی گفت:
🔹اصرار برای بهکارگیری «مقاصد الشریعه» در فقه، برای جلوگیری از اطلاق گیریهای رایج در فقه موجود است که در برخی از موارد، پیامدهای نادرستی به دنبال دارد. تمسک به مقاصد تا آنجا درست است که نصوص دینی را از کار نیندازیم.
🔹یکی از مقاصد شارع آن است که انسانها بیدلیل در رنج نباشند. این مطلب را میتوان از روایت نبوی «بُعثتُ بالحَنیفیّة السَّمحة السَّهلة» به دست آورد که ازنظر وی یکی از نصوص مبین مقاصد است.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
✔️هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست
#قسمت_اول
🔹نظریه فقه حکومتی آیت الله ابوالقاسم علیدوست بررسی شد
🔸هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.
هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی، روز پنج شنبه ۲۵ بهمن ماه ۹۷ به همت دبیرخانه هم اندیشی فقه حکومتی و با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد. مطابق روال این هماندیشیها، شاگردان اساتید نظریهپرداز و نمایندگان مؤسسات فعال در عرصه فقه حکومتی، حضور داشتند. این نشست پس از دو جلسه مباحثه اعضای هماندیشی در خصوص نظریه «فقه حکومتی» آیت الله علیدوست و تنظیم سؤالاتی در همین خصوص برگزار شده است.
لازم به ذکر است اساتیدی مانند رشاد، قوامی، مبلغی، میرباقری و اراکی قبلا در هماندیشی فقه حکومتی به ارائه نظریه فقه حکومتی خود پرداخته و به سؤالات اعضای این هماندیشی پاسخ دادهاند. علاوه بر این، موازی با این سلسله جلسات، هماندیشیهای مشابهی در موضوع علم دینی نیز در حال برگزاری هستند.
در آغاز این نشست یکی از شاگردان آیت الله علیدوست به تبیین مهمترین دستاوردهای وی در زمینهی فقه حکومتی پرداخت. در این بخش، حجتالاسلام حسینی کمالآبادی «نظریه استصلاح شیعی» را یکی از شاخصههای نظام فقهی مورد نظر علیدوست معرفی کرد و آن را نتیجه تنقیح مبانی گذشتگان و بهویژه «قاعدهی ملازمه» دانست. وی از کتاب «فقه و عقل» بهعنوان یک پشتوانه مهم برای کتاب فقه و مصلحت یاد کرد. سپس، حجتالاسلام حسینی به طرح مسئله استنباط اول و دوم در اندیشه فقهی استاد خود اشاره کرد و اینکه وی چگونه با تکیه بر همین نوآوری، جلوی بسیاری از مفاسد را در فقه بسته است. به گفته حجتالاسلام حسینی، علیدوست در استنباط نوع اول معتقد به «تراکم ظنون» است و بهسادگی به اصول عملیه تن نمیدهد؛ تا جایی که در پانزده سال اخیر، هیچگاه از اصول عملیه استفاده نکرده است.
نخستین محور سخنان آیت الله علیدوست در این نشست، توجه به تفکیک میان علل الشرایع و مقاصد الشریعه در بخش اول کتاب فقه و مصلحت بود. وی اولی را ناظر به اهداف هر یک از مقررات شریعت و دومی را اهداف کلی دین میداند. پرسش شماری از شرکتکنندگان در نشست این بود که در فرایند استنباط از نصوص مبیّن شریعت با نظارت نصوص مبیّن مقاصد الشریعه، نصوص مبیِّن علل الشرایع چه جایگاهی دارند؟
علیدوست در پاسخ به این پرسش، به دو نکته مطرحشده در کتاب فقه و مصلحت اشاره کرد. نخست آنکه ممکن است فقیهی یک نص خاص را مبین مقاصد بداند (مانند دیدگاه مرحوم ایروانی درباره عبارت «المؤمنون عند شروطهم») و فقیه یا فقهای دیگری همان نص را مبین شریعت بدانند. دیگر آنکه نصوص مبین مقاصد در برخی از ساحتها تبدیل به نصوص مبین شریعت میشوند. مثلاً تعبیر «اعدلوا هو أقرب للتقوی» در آیه ۸ سوره مائده، بیانگر دستور خاصی برای زندگی فردی نیست، اما همین عبارت هنگامیکه در اختیار یک مقام قضایی قرار گیرد، چون میتواند از آن برنامه استخراج کند، برای او یک نص مبین شریعت خواهد بود.
وی توضیح داد که اکنون و سالها پس از نگارش این کتاب به این باور رسیده است که بسیاری از نصوص مبین مقاصد، در فقه الدوله و فقه الحکومه در جایگاه نصوص مبین شریعت قرار میگیرند. به عنوان مثال حیاء و عفاف در نسبت به مکلفین فردی به مثابه مقاصد الشریعه است چرا که برای او، حجاب و عفاف احکام مشخصی دارد، اما به نسبت دستگاه حاکمیت یک حکم شرعی است که می بایست در مسیر تحقق آن کوشش نمایند. وی تأکید کرد که از همین رو، اخیراً این نکته را بسیار گفته است که ما نیازمند دو توضیح المسائل هستیم: یکی برای مردم و دیگری برای دولت و دولتمردان.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست
#قسمت_دوم
✔️دومین پرسش این نشست، معطوف به بخش دیگری از کتاب فقه و مصلحت و نیز مطلب موردبحث در حاشیهی نهم بخش اول این کتاب بود: با توجه به اینکه یکی از انگیزههای مخالفت با استصلاح در فقه شیعه، باز شدن پای تشخیصهای غلط به اسم مصلحت عقلی به فقه است، چرا نگوییم که هیچ مصلحتی را جز با استناد به نصوص معتبر دینی نمیپذیریم؟ آیا این کار، زمینهساز همراهی بیشتر فقیهان با این نظریه و بستن راه بر روی مخاطرات احتمالی مصلحت عقلی نمیشود؟
ازنظر آیت الله علیدوست، در این پرسش، پرسشگر به نوعی استصلاح در بهکارگیری استصلاح پناه برده است و میخواهد با ضرورت استناد مصلحت به نص و نیاوردن اسمی از عقل به دو نتیجه دست یابد: یکی جلوگیری از مخاطرات احتمالی و دیگری همراه سازی بسیاری از فقیهان حساس به کاربرد عقل در فقه. وی با اشاره به بخشی از نوشتههای خود در دو کتاب فقه و عقل و فقه و مصلحت تأکید کرد که در استنباط نوع اول دست ما برای عدم استفاده از عقل باز است و کسی که فقط از نصوص بهره میگیرد، چندان دچار آسیب نخواهد شد. اما در استنباط دوم ـ برخلاف دیدگاه کسانی مانند استاد محسن اراکی، آن را هم از جنس استنباط می دانند ـ بسیار پیش میآید که ما نص روشنی در اختیار نداریم و عقل نقش ایفا می کند.
وی برای تبیین این مطلب، توسعهی شهرها را به عنوان یکی از وظایف دولتها مثال زد که لازمهی آن در بسیاری از موارد، خرید ملکهای مردم از سوی شهرداریها، حتی با عدم رضایت مالکان و گاهی با تعیین قیمت از سوی شهرداری است. روشن است که این مسئله در استنباط اول مشمول تصرف در مال دیگری بدون اذن و رضایت است و حکم آن حرمت میباشد، اما پرسش این است که اگر در جایی دولت و نهادهای دولتی مانند شهرداری بر سر دوراهی احترام به حقوق شخصی مردم و یا حفظ حقوق جمعی و حتی حقوق نسلهای آینده قرار گیرد، کدامیک مقدم است؟ به باور آیت الله علیدوست درست است که در اینجا هیچ نصی برای گام گذاشتن در راه دوم در اختیار نداریم، اما میدانیم که یکی از مقاصد شارع آن است که انسانها بیدلیل در رنج نباشند. این مطلب را میتوان از روایت نبوی «بُعثتُ بالحَنیفیّة السَّمحة السَّهلة» به دست آورد که یکی از نصوص مبین مقاصد است.
علیدوست در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به یکی از پرسشهای مطرحشده، بیان کرد که اصرار برای بهکارگیری «مقاصد الشریعه» در فقه، برای جلوگیری از اطلاق گیریهای رایج در فقه موجود است که در برخی از موارد، پیامدهای نادرستی به دنبال دارد؛ البته با این توضیح که تمسک به مقاصد تا آنجا درست است که نصوص دینی را از کار نیندازیم. وی برای تبیین بیشتر این مطلب به یکی از دیدگاههای فقهی مرحوم آیتالله تبریزی اشاره کرد که بر اساس آن، فروش سلاح به دشمنان دین یک حرام تکلیفی است اما عقد صحیح است و می بایست کالای خریداری شده را تحویل داد، چرا که اطلاق نص «أفوا بالعقود» آن را دربرمی گیرد.
اما ازنظر آیت الله علیدوست، روشن است که این دلیل، این مسئله را در برنمیگیرد و چهبسا در هنگام عقد قرارداد فروش سلاح، این کار مصداق تقویت کفر نبوده، اما هماکنون زمینهساز تقویت کفر است. وی در ادامهی تشریح این دیدگاه فقهی خویش، گریزی گذرا به کاربرد آن در مسائل روز نیز داشت. ازنظر علیدوست، هنگامیکه در مقام عقد یک قرارداد با کفار و دشمنان دین هستیم که برای کیان اسلام ضرر دارد و یا میخواهیم عضو یک میثاق یا معاهدهی بینالمللی شویم که کارشناسان فراوانی بر این باورند که ورود به این معاهده و پای بندی به آن ضرر دارد، نمیتوان چنین گفت که حداکثر حکم دربارهی این معاهده، حکم به حرمت است و نه بطلان. وی در پایان این بخش تأکید کرد که ازنظر ما چنین اطلاق گیریهایی مشکل درست میکند.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
♨️هشتمین نشست از سلسله نشستهای هماندیشی فقه حکومتی با حضور آیت الله ابوالقاسم علیدوست
#قسمت_سوم
✔️در ادامه و با توجه به سخنان علیدوست دربارهی کاربست مقاصد در فقه، پرسشی از سوی یکی از حاضران در نشست مطرح شد با این مضمون که آیا گسترش مقاصد در فقه، به نصوص و جایگاه آنها در فقه ضربه نمیزند؟ پاسخ علیدوست این بود که این اتفاق در صورتی میافتد که ما در فقه خود، «مقاصدمحور» باشیم؛ درحالیکه ما در کتاب فقه و مصلحت هم توضیح دادهایم که دربارهی نسبت میان مقاصد و نصوص پنج نظریه وجود دارد و یکی از آنها این است که ما مقاصد را در خدمت نصوص قرار میدهیم و به کمک آنها، به استنطاق نصوص میپردازیم.
یکی دیگر از پرسشهای این نشست، پرسش از چگونگی تفسیر نصوص مبیِّن شریعت به کمک نصوص مبین مقاصد بود و اینکه چگونه میتوان چنین رابطهای را پذیرفت، حالآنکه ظهور نصوص مبین شریعت قویتر است؟ علیدوست در نقد این پرسش اینگونه گفت که پیشفرض صاحب این پرسش این بوده است که نصوص مبین شریعت از هر نظر، آشکارتر از نصوص مبین مقاصد هستند و برعکس. ازنظر وی، مبیَّن یا غیر مبیّن بودن یک نص نسبی است و یک نص میتواند از یک جنبه مبیَّن باشد و از جنبهی دیگر، ابهام داشته باشد.
علیدوست، بخش نخست این پرسش را که از فرایند تفسیر نصوص مبین شریعت به کمک نصوص مبین مقاصد پرسیده بود، یک پرسش خوب و فنی دانست که جای بسط و توضیح دارد. وی، توضیح داد که این فرایند، یک فرایند خاص و پیچیده نیست که متفاوت از دیگر برداشتهای فقهی باشد و آن را همانند تفسیر متشابهات قرآن به کمک محکمات قرآن دانست. بهبیاندیگر، همان فرایندی که در تفسیر بعضی از آیات قرآن به کمک بعضی دیگر از آیات و یا در تفسیر بعضی از روایتها به کمک بعضی دیگر از آنها طی میشود، در اینجا نیز پی گرفته میشود. وی بازگشت این فرایند را به دستور زبان دانست و تأکید کرد که نباید اینگونه پنداشت که ما حرف عجیب و خاصی زدهایم که فهم آن نیازمند توضیح ویژهای است
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir
💢آیت الله اعرافی خواستار شد؛
📌دروس خارج فقه در موضوع وقف برگزار شود
🔹مطالعات پیرامون وقف و تحقیقات در زمینه مطالعات اجتماعی درباره وقف از مباحثی است که حوزه باید به آن توجه کند.
🔹لازم است که هر سال چند درس خارج فقه پیرامون منظومه وقف داشته باشیم و این کار باید به صورت پیوسته و با رویکرد مباحث مستحدثه پیگیری شود.
🔹ما باید به سمتی برویم که مسائل حوزه و فرهنگ دینی روی شانه مردم و موقوفات قرار گرفته و از دولت و بودجههای دولتی فاصله گیریم، چرا که عزت حوزه در تحقق این امر است.
🔻کانال رسمی پژوهشگاه فقه نظام
🆔 @jiiss_ir