🔶 اثبات پذيرى وجود خدا گفته شده قرآن كريم اصل وجود خدا را بديهى دانسته و به بيان اوصاف كمال الهى مانند وحدت، علم، قدرت، اراده و... پرداخته است؛ در عين حال همانطور كه گذشت بر اساس تعاليم عترت طاهرين عليهم السلام به دست مى آيد كه وجود خدا را از راه هاى گوناگون مى توان استفاده كرد. 🔵 فلاسفه مسلمان نيز در آثار خود براهين متعددى را براى اثبات وجود خدا اقامه كرده اند. ايشان معتقدند براى اثبات وجود واجب متعال دو نوع برهان مى توان اقامه كرد: - برهان اين سويى يا خَلقى مانند برهان حركت، برهان حدوث، برهان علّت و معلول و برهان امكان و وجوب. - برهان آن سويى يا برهان صدّيقين ✏️ به تعبير جناب فارابى برهان بر وجود خدا دو گونه است: يا برهان از خَلق به خالق است كه آورنده برهان از عالم ناسوت به بالا مى رود و خداى متعال را در آن سوى عالم امكان اثبات مى كند و به او مى رسد و يا از آن سوى عالم ماده به پايين مى آيد؛ يعنى از وجود محض، وجود واجب را به دست مى آورد كه در اين سير، برهان آورنده از بالا نزول مى كند و با اين نزول مى فهمد كه وجود محض، همان خداست. 📖 برهان صدّيقين علامه طباطبايى، ص ٢٢. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 معناى اثبات پذيرى وجود خدا (وجود واجب) اثبات پذيرى وجود خدا امرى ممكن است؛ توضيح اينكه: در منطق به مناسبت تقسيم قضايا به مطلقه و موجّهه، از مواد ثلاث (وجوب، امكان و امتناع) نيز بحث مى شود. در هر قضيه حمليّه هنگامى كه محمولى به موضوعى اسناد داده مى شود (حمل مى شود)، اين اسناد و حمل از سه صورت خارج نيست: - ثبوت محمول براى موضوع ضرورت دارد. - ثبوت محمول براى موضوع امتناع دارد. - ثبوت محمول براى موضوع نه ضرورت دارد و نه امتناع؛ بلكه امكان دارد. 🔵 امكان دو اصطلاح دارد: - امكان خاصّ كه عبارت است از سلب ضرورت از هر دو طرف (ايجاب و سلب). - امكان عامّ كه عبارت است از سلب ضرورت از طرف مقابل. 📖 المنطق، ص ١٦٩-١٧١ 🔵 اكنون مى گوييم: اثبات وجود واجب متعال امكان دارد و مراد از امكان در اينجا امكان عام است؛ يعنى سلب ضرورت از طرف مقابل (سلب) است. به عبارت ديگر اثبات وجود خدا ممتنع نيست. چيزى كه ممتنع باشد، اقامه برهان براى آن ممكن نيست و چيزى ممتنع است كه مشتمل بر تناقض صريح يا مضمر باشد. مفهوم واجب الوجود (به تعبير قرآن غنىّ حميد) مشتمل بر تناقض صريح يا مضمر نيست؛ پس اقامه برهان بر وجود خدا امكان دارد. 📖 برهان صدّيقين علامه طباطبايى، ص ١٧. ✏️ از اين رو حكيم لاهيجى در "گوهر مراد" باب اول از مقاله دوم را به اثبات واجب الوجود متعال اختصاص داده و برهان "وجوب و امكان" را تبيين كرده است كه به خواست خدا به آن خواهيم پرداخت. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 معرفى حكيم لاهيجى و كتاب "گوهر مراد" در برنامه معرفت 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 خادم علوم يا معيار علوم؟ از منطق با تعابيرى چون "خادم العلوم" ، "معيار عقل" و "ميزان" ياد شده است. حكيم سبزوارى در خطبه منظومه مى نويسد: قال تَعالَوا طالبِى الإيقانِ أتلُ عليكم حكمةَ الميزانِ اى طالبان يقين بياييد تا از حكمت ميزان براى تان بگويم. 🔵 ايشان معتقد است هر طور كه حكمت را تحليل كنيم (خروج نفس به كمال ممكنش در دو ساحت علم و عمل يا علم به احوال اعيان موجودات آنطور كه در نفس الأمر محقق اند به اندازه توان بشر)، منطق، جزئى از حكمت است؛ چگونه منطق از حكمت نباشد حال آنكه اصلا به عنوان ابزارى براى حكمت قرار داده شده و به وسيله منطق به حكمت توجه مى شود؟ 🔵 علامه حسن زاده به نقل از شيخ الرئيس: منطق ياور خوبى است در ادراك همه علوم؛ فاضل متأخر (يعنى جناب فارابى) حق دارد كه در مدح منطق زياده روى كند تا جايى كه گفته: جايگاه منطق نسبت به علوم، خادمى علوم نيست؛ بلكه جايگاه رئيس نسبت به علوم دارد چون معيار و مكيال است. 📖 شرح المنظومه (با تعليقات علامه حسن زاده)، ج ١، ص ٣٥-٣٨. نويسندگان كتاب ارزشمند "كليات فلسفه" (ريچارد پاپكين - آوروم استرول) نيز مى گويند: ✅ ...منطق شايد اساسى ترين شاخه فلسفه باشد. منطق را مى توان به عنوان آن شاخه از فلسفه تعريف كرد كه در آن، مورد تفكر، ماهيت خود تفكر است. در منطق كوشيده مى شود كه به چنين مسائلى پاسخ داده شود: ❓ استدلال صحيح چيست؟ ❓ چه چيز يك دليل صحيح را از يك دليل غلط مشخص و متمايز مى سازد؟ ❓ آيا روش هايى وجود دارد كه مغالطات استدلال را كشف و آشكار كند و در اين صورت آن روش ها كدام است؟ 📖 كليات فلسفه، ص ٣٣٨. 🔵 مرحوم ميرزا محمود شهابى نيز به نقل از ابو سليمان سجستانى از منطق به "معيار عقل" تعبير كرده است و مى نويسد: "عنايت ازلى مفيض حق و حكيم مطلق در تنگناى تحصيل حقائق نيز سعادت و شرافت حقيقى بشر را تأمين كرده و براى شناختن راه از چاه و تحرّز از غلط و اشتباه، وسيله اى به وى ارزانى داشته و آن وسيله قوه منطق و ميزان برهان و به تعبير ابو سليمان سجستانى معيار عقل است كه به حكمت در نهاد وى به وديعت نهاده است تا هر كس پايه خويش بداند و مقام ارجمند خود را بشناسد و بالتالى به سعادت و شرافت حقيقى نائل گردد. 📖 رهبر خرد، ديباچه. ✏️ در اهميت منطق ترديدى وجود ندارد؛ از اين رو برخى از منابع منطقى در سه مرتبه مقدماتى، متوسطه و عاليه معرفى خواهد شد. إن شاء الله تبارك و تعالى 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 برخى از متون منطقى در اين فرصت به برخى از منابع منطقى در سه سطح مقدمات، متوسط و عالى اشاره مى شود؛ اما پيش از آن جمله اى از جناب شيخ الرئيس ابوعلى سينا را در توضيح "منطق" تقديم مى كنم: 🔵 "و علم منطق علم ترازوست و علم هاى ديگر علم سود و زياد است. و رستگارى مردم به پاكى جان است و پاكى جان به صورت بستن هستى هاست اندر وى، و به دور بودن از آلايش طبيعت؛ و راه به دين هر دو، به دانش است، و هر دانشى كه سَختِه (سنجيده) نبود، يقين نبود؛ پس به حقيقت دانش نبود؛ پس چاره نيست از آموختن علم منطق. 📖 رساله منطق از دانشنامه علائى، ص ٤٢. - مقدمات: ١. منطق صورى، دكتر محمد خوانسارى. ٢. رهبر خرد، ميرزا محمود شهابى خراسانى. ٣. المنطق، شيخ محمدرضا المظفر. ٤. حاشيه ملّا عبدالله بر تهذيب المنطق تفتازانى. - متوسط: ١. تحرير القواعد المنطقيّة فى شرح الرسالة الشمسيّة، قطب الدين رازى. ٢. القواعد الجليّة فى شرح الرسالة الشمسيّة، علامه حلّى. ٣. الجوهر النّضيد فى شرح منطق التّجريد، علامه حلّى. ٤. اللئالى المنتظمة (منطق شرح منظومه)، ملا هادى سبزوارى. عالى: ١. أساس الإقتباس، محقّق طوسى. ٢. شرح الإشارات و التّنبيهات (بخش منطق)، محقّق طوسى. ٣. الشّفاء (بخش منطق به ويژه كتاب برهان)، ابوعلى سينا. ٤. رساله برهان علامه طباطبايى. ✏️ يك محصل (طلبه) در سنّت اصيل علوم اسلامى بعد از تحصيل " الكبرى فى المنطق" از مجموعه ارزشمند "جامع المقدمات" و "حاشيه ملا عبدالله" بسيارى از متون مرتبه متوسطه و عاليه را تحصيل مى كرد. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

#معرفى_كتاب #اصطلاحات_منطق 🔶 اصطلاح نامه هايى نيز درباره منطق وجود دارد كه دانش پژوه مى تواند از آنها بهره مند گردد. 📚 فرهنگ اصطلاحات منطقى مرحوم دكتر محمد خوانسارى جمع و جور است؛ در عين حال دو اصطلاح نامه ديگر مفصّل تر و نتيجه كار گروهى است. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 مبادى و مسائل كلام همّت دين پژوه بر تبيين، اثبات معارف دينى و دفاع از آنهاست؛ براى همين از انواع استدلال بهره مند مى شود. موضوعات متنوع اعتقادى گاهى با دليل عقلى تبيين و اثبات مى شود و گاهى با دليل نقلى و گاهى نيز با هر دو. دفاع از آموزه هاى اعتقادى هم همين وضعيت را دارد. 🔵 علمى كه هم از عقل بهره مند است و هم از نقل، مبادى عقلى و نقلى دارد كه از آن بى نياز نيست. در اين فرصت به مبادى عقلى كلام مى پردازيم. -مبادى عقلى كلام: ١. منطق: مباحث منطقى بيان گر قواعد تفكر صحيح است و اين قواعد (چناچه در جاى خود تبيين شده) در سرشت آدمى آفريده شده و زبان مشتركى ميان انسان ها پديد آورده است. عقل انسان اين قواعد را تصديق مى كند. در نيازمندى كلام به منطق جاى ترديد نيست؛ از اين رو برخى از متكلّمان در ابتداى آثار كلامى خود، قواعد مهم منطق را مطرح كرده اند. ٢. معرفت شناسى: مباحثى چون چيستى معرفت، امكان معرفت، ابزار معرفت، ارزش معرفت و... در معرفت شناسى مورد بررسى قرار مى گيرد. روشن است كه اين مباحث نيز با زبان مشترك عقل به سامان مى رسد. ٣. هستى شناسى: احكام كلّى وجود (هستى) مانند اصل عليّت، موجود واجب و ممكن، وحدت و كثرت، مادى و مجرد، حادث و قديم و... نيز از مبادى عقلى كلام به شمار مى رود كه اقامه برهان بر وجود مبدأ متعال و برخى از صفات كماليه خدا بر اين اصول و قواعد توقف دارد. 📖 براى مطالعه بيشتر مراجعه كنيد به: روش شناسى علم كلام، ص ١٥٧ به بعد. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

#موعظه #ماه_شعبان آية الله جوادى آملى ❓ ماه مبارك رمضان اول سال چه كسانى است؟ ماه شعبان منه از دست قدح كاين خورشيد از نظر تا شب عيد رمضان خواهد شد 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a

🔶 قُلِ انْظُرُوا مَاذَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ... يونس/ ١٠١ اهميت منطق و جايگاه آن در الهيّات سبب شده كه برخى از متكلّمان و حكيمان مانند ابن ميثم بحرانى، علامه حلّى و فاضل مقداد در ابتداى آثار خود به بعضى از مباحث منطقى اشاره كنند. 🔵 نظر و فكر واجب است. در اين جمله دو مسئله بايد روشن شود: يكى تعريف نظر و فكر و ديگرى تبيين نحوه وجوب نظر و فكر. - در تعريف نظر و فكر گفته شده: ترتيب دادن مقدّمات علمى (يقينى) يا ظنّى براى دستيابى به علم (يقين) يا ظنّ ديگر. 📖 قواعد المرام فى علم الكلام، ص ٢٤. يا به تعبير حكيم سبزوارى در شرح منظومه: و الفكر حركة الى المبادى و من مبادئ الى المراد - و اما وجوب اين نظر و فكر چطور وجوبى است؟ متكلّمان عقل گراى اماميّه معتقدند اين وجوب، عقلى است؛ گرچه به بيان علامه حلّى سمع (دليل نقلى) نيز بر آن دلالت مى كند. از صيغه امر در آيه ١٠١ سوره يونس، وجوب نظر استنباط شده است. 📖 نهج الحق و كشف الصدق، ص ٥٠. ✏️ در تبيين وجوب عقلى نظر و فكر با يك قياس استثنائى چنين استدلال شده: اگر وجوب نظر و فكر عقلى نباشد، الزام و افحام انبياء (باطل شدن حجت انبياء) لازم مى آيد؛ در حالى كه لازم (تالى) باطل است؛ پس ملزوم (مقدّم) نيز باطل است. توضيح ملازمه ميان مقدّم و تالى: وجوب تبعيّت از پيامبر بر احراز صداقت پيامبر توقف دارد. و اين احراز صداقت به وسيله نظر و فكر محقق مى شود؛ چون ضرورى (بديهى) نيست. اگر بنا باشد وجوب نظر و فكر به واسطه دستور پيامبر (كه به دليل عدم احراز صداقتش هنوز حجت و معتبر نيست) به دست آيد، دَور لازم مى آيد كه باطل است. در نتيجه حجت بودن پيامبر منتفى مى شود. 📖 إرشاد الطالبين، ص ١١١. ✅ توجه داريد كه بطلان دَور به اين سبب است كه به "توقّف الشىء على نفسه" باز گشت مى كند؛ يعنى چيزى كه بر خودش توقّف دارد و قبل از اينكه محقق شود، بايد باشد: اعتبار پيامبر (احراز صداقتش) بر نظر و فكر توقّف دارد. و نظر و فكر بر اعتبار پيامبر (احراز صداقتش) توقّف دارد. 💠 کانال تخصّصی کلام اسلامی @kalameslami 🔅🔅🔅 https://eitaa.com/joinchat/1768095837C159b256e9a