✅ انواع کراهت‌های زوجه در طلاق خلع 📝 #طلاق زنی را که به شوهرش مایل نیست و از او کراهت دارد و مهر یا مال دیگر خود را به او می‏بخشد که طلاقش دهد، «طلاق خلع» گویند. در #طلاق_خلع طبق نظر آیت‌الله #سیستانی معتبر است که کراهت زن از شوهرش به حدی باشد که او را به مراعات ننمودن حقوق زناشویی تهدید نماید. #امام_خمینی نیز این مسئله را با قید احتیاط واجب مطرح کرده‌اند. کراهت زوجه اقسامی دارد: 1- کراهت، ذاتیه است؛ یعنی به دلیل خصوصیات شوهر است؛ مانند قیافۀ زشت شوهر یا فقر او یا اخلاق بد وی. 2- کراهت، عَرَضیه است؛ مثلاً شوهر تجدید فراش می‌کند یا در ادای بعضی حقوق واجب و مستحب کوتاهی می‌کند. 3- کراهت به سبب آزار و اذیت شوهر است؛ یعنی مثلاً شوهر فحاشی می‌کند یا کتک می‌زند یا بطور کلی حقوق واجب همسرش را ادا نمی‌کند. ⚠ در دو صورت نخست، طلاق خلع محقق می‌شود و شوهر صاحب مالی می‌شود که همسرش بخشیده‌است؛ اما در صورت آخر طلاق خلع محقق نمی‌شود؛ بلکه طبق نظر امام‌خمینی این طلاق، طلاق رجعی است؛ ولی از نظر ایت‌الله سیستانی بطور کلی طلاق واقع نمی‌شود و ضمناً در این صورت طبق نظر امام‌خمینی و آیت‌الله سیستانی شوهر صاحب مالی که همسرش برای رهایی خود از وضع بدی که دارد، می‌بخشد، نمی‌شود. ___________ تحریر الوسیلة، کتاب الخلع و المباراة، م 1 و 13 و 14؛ توضیح المسائل آیت‌الله سیستانی، م 2546؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 616

✅ چند مسئلۀ شرعی در باب #خمس خمس افراد نابالغ آیت‌الله #خامنه_ای: اگر طفل صغیر سرمایه‌ای داشت که از آن منافعی حاصل شد (ارباح مکاسب)، ولیّ طفل مجاز به پرداخت خمس نیست؛ بلکه بنابر احتیاط واجب در صورتی که سود حاصله تا زمان بلوغ باقی بماند، ادای خمس بر خود طفل بعد از رسیدن به سن تکلیف واجب است آیت‌الله #سیستانی: در منافع اموال صغیر و سفیه خمس واجب است و وظیفه ولیّ اوست که خمس آن‌ها را بدهد و چنانچه نداد، بر صغير پس از بلوغ واجب است كه خود، خمس آن را بپردازد. قصد قربت در پرداخت خمس خمس از واجبات عبادی است که قصد قربت در آن واجب است و اگر مکلف بدون قصد قربت، خمس خود را پرداخت کند مرتکب گناه شده است. اما اینکه آیا در حکم وضعیِ خمس، بدون قصد قربت، خمس از گردن مکلف ساقط می‌شود یا نه، دو دیدگاه وجود دارد که #امام_خمینی مجزی نمی‌دانند، ولی آیت‌الله سیستانی کافی می‌دانند. ________ برگرفته از کتاب خمس، پژوهش حجت‌الاسلام‌والمسلمین کریمی، ص 73 و 74

✅ حقوق لازم زن که بر عهدۀ شوهر است 1- دادن نفقۀ او در حد شأن و شئون زن؛ 2- اذیت نکردن و ظلم نکردن و بد اخلاقی نکردن با او بدون وجه شرعی؛ 3- رها نکردن او به طوری که زن نه شوهردار به حساب بیاید و نه مطلقه؛ 4- ترک نکردن مقاربت با زن بیش از چهار ماه بدون عذر یا بدون رضایت زن. (البته آیت‌الله #سیستانی این حکم را مقید به زن جوان می‌دانند.) _____ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، م 13 و فصل فی القسم و اانشوز و الشقاق، مقدمه و م 1؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 9 و قبل از م 341

✅ وظیفۀ وراث نسبت به ترکۀ میت 📝 وراث میت در قبال اموالی که در اختیار میت قرار داشته، باید به ترتیب زیر عمل نمایند: 1- خارج کردن اعیانی که مال میت نیست (مواردی که شک داریم مال میت بوده یا خیر، طبق قاعدۀ ید، جزء اموال میت به حساب آورده می‌شود)؛ 2- هزینه‌های تجهیز میت، مثل کفن و دفن و خرید سدر و کافور از ترکۀ وی برداشت می‌شود. (به قدر متعارف و به حسب شئون میت) 3- پرداخت دیون میت مثل مهریه، خمس، حج (در صورتی که مستطیع بوده و نرفته)، زکات و دیون به مردم 4- پرداخت #حبوه به پسر بزرگتر (1) 5- عمل به وصیت میت تا ثلث (اگر ورثه اجازه ندهند، تا ثلث؛ ولی اگر اجازه بدهند بیش از ثلث اموال میت هم مجاز است که به وصیت عمل شود) 6- تقسیم اموال طبق قانون ارث ____________ (1): طبق نظر #امام_خمینی و آیت‌الله #سیستانی حبوه مجاناً به پسر بزرگتر می‌رسد (قرآن و انگشتر و شمشیر میت و لباس‌هایی را که پوشیده یا برای پوشیدن نگه داشته‌است، مال پسر بزرگ‌تر است و اگر میت از سه چیز اوّل بیشتر از یکی دارد، مثلاً دو قرآن یا دو انگشتری دارد، طبق نظر امام اگر مورد استعمال است یا برای استعمال مهیا شده‌است، مال پسر بزرگتر است، اما طبق نظر آیت‌الله سیستانی احتیاط واجب آن است که پسر بزرگ در آن‌ها با ورثۀ دیگر صلح کند.) و چیزی از سهم ارث او کم نمی‌شود؛ (تحریر الوسیلة، کتاب المواریث، الأمر الثالث: فی السهام، المقصد الأول: فی میراث الأنساب، الخامس، م 1 و2 و 5؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 1006 و 1007 و 1008)

✅ نفقۀ حیوان 📝کسی که مالک حیوانی است، طبق نظر #امام_خمینی بنا بر فتوا و طبق نظر آیت‌الله #سیستانی بنا بر احتیاط واجب باید آنچه را که حیوان بدان نیاز دارد و خودِ حیوان قادر بر تهیۀ آن نیست، برایش فراهم کند (نفقۀ حیوان)؛ مانند آب و غذا و مکان. یا اگر مالک، نفقۀ حیوان را نمی‌دهد، آن را به کسی دیگر منتقل کند؛ مثلاً حیوان را بفروشد؛ و یا اینکه حیوان را ذبح شرعی کند به شرطی که این کار تضییع مال به حساب نیاید. (1) ⚠همچنین جایز نیست که انسان حیوانی را حبس کند یا بدون آب و غذا او را رها کند تا بمیرد. (2) ــــــــــــــــــــــــ 1- تحریر الوسیلة، القول فی نفقة الاقارب، م 15؛ منهاج الصالحین، ج 2، م 458 2- منهاج الصالحین، ج 2، م 460

✅ وجود موی گربه در لباس نمازگزار 📝 طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای اگر موی حیوان حرام گوشت، مانند گربه، بر بدن یا لباس نمازگزار باشد، هر مقدار که باشد، نماز باطل است؛ اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اگر موی حیوان حرام گوشت بسیار کم و ناچیز باشد مثلاً یک یا دو یا سه موی کوچک حیوان بر لباس نمازگزار باشد، اشکال ندارد.

✅ حق حضانت (قسمت اول) 📝 طبق نظر #امام_خمینی حق حضانت پسر تا دو سال و دختر تا هفت سال با مادر است؛ 📝 اما طبق نظر آیت‌الله #سیستانی تا دو سال حق حضانت مشترکاً و بالسویة متعلق به پدر و مادر است؛ البته تا وقتی که مادر ازدواج نکرده باشد (یعنی حتی اگر پدر و مادر از هم جدا شوند، حق حضانت مادر تا زمانی که شوهر دیگری اختیار نکند، از بین نمی‌رود). تا مدت شیر دادنِ پسر یا دختر تمام نشده (دو سال)، پدر نمی‌تواند بچه را از مادر جدا کند. البته طبق نظر آیت‌الله سیستانی بنا بر احتیاط مستحب بچه (دختر یا پسر) را تا هفت سالگی نباید از مادر جدا کرد؛ بلکه طبق نظر معظم‌له اگر جدا کردن بچه از مادر برای بچه مضر باشد، نباید تا هفت سالگی بچه را از مادر جدا کرد. ⚠ هیچ یک از پدر و مادر نمیتوانند دیگری را از دیدن فرزند و دفع ضرر از وی و نیز رساندن چیزی به وی منع کنند. 📝 اگر پدر بمیرد، حق حضانت تا سن بلوغ مربوط به مادر است؛ چه مادر ازدواج کرده باشد و چه ازدواج نکرده باشد و اگر پدر و مادر نباشند، با پدر بزرگ پدری است. ــــــــــــــــــ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، القول فی احکام الولادة و ما یلحق بها، م 16 و 17؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 401 و 402 و 403 و 404 و 406

✅ عقیقه (قسمت اول) 📝 یکی از مستحبات در مورد فرزندان، #عقیقه کردن است؛ به این معنی که انسان، گاو یا گوسفند یا میش یا بز یا شتر را به قصد عقیقه قربانی کند و گوشت آن را به صورت خام یا پخته بین مؤمنین تقسیم کند؛ یا اینکه گوشت آن را بپزد و جماعتی از مؤمنین ( #امام_خمینی می‌فرمایند تعدادشان حداقل ده نفر باشد، ولی آیت‌الله #سیستانی می‌فرمایند افضل آن است که تعدادشان ده نفر و بیشتر باشد) را دعوت کند تا از آن گوشت بخورند و سپس برای فرزند دعا کنند. 📝 خوب است عقیقه، روز هفتم از تولد بچه باشد و اگر به جهت عذری یا‏‎ ‎‏بدون عذر از آن تأخیر بیفتد، ساقط نمی‌شود؛ بلکه اگر برای او عقیقه نشود تا اینکه فرزند بالغ شود، خود‏‎ ‎‏او برای خودش عقیقه کند. بلکه اگر در زمان حیاتش عقیقه ننماید، مستحب است (آیت‌الله سیستانی قید استحباب را ندارند و می‌فرمایند: «اشکالی ندارد»)‏‎ ‎‏که بعد از فوتش از طرف او عقیقه نمایند.

✅ عقیقه (قسمت دوم) 📌 مستحب است که پا و ران قربانی به قابله داده شود و افضل آن است که یک چهارم‏‎ ‎‏عقیقه به او اختصاص پیدا کند. 📌طبق نظر #امام_خمینی مستحب است آنچه برای پسر قربانی می‌شود، نَر و برای دختر، ماده باشد. 📌طبق نظر آیت‌‌الله #سیستانی مکروه است والدینِ فرزند (مخصوصاً مادر) و نان‌خوران پدر از گوشتِ عقیقه استفاده کنند. _____ تحریر الوسیلة، کتاب النکاح، القول فی احکام الولادة و ما یلحق بها، م 9 و 10؛ منهاج الصالحین، ج 3، م 394 و 395

✅ عدالت امام جماعت (قسمت اول) 📝 یکی از شرایط امام جماعت، عدالت است. اگر برای کسی عدالت امام احراز نشود، نمی‌تواند به او اقتدا کند. بنابراین نمی‌شود بدون هیچ شناختی از یک پیش‌نماز، صرف اینکه عده‌ای پشت او نماز می‌خوانند، انسان اقتدا کند. 📝 معنای عدالت از نظر #امام_خمینی عبارت است از حالتی در انسان (ملکۀ نفسانی) است که با آن حالت از انجام گناهان کبیره و صغیره اجتناب می‌کند و کارهای خلاف مروتی را که نشان از بی‌مبالاتی به دین دارد، انجام نمی‌دهد؛ اما از نظر آیت‌الله #سیستانی، عدالت، استقامت در جادۀ شریعت است که معمولاً ناشی از خوف خداست که در دل انسان نفوذ کرده و بر اساس آن فرد عادل كارهایی را كه بر او واجب است، بجا می‌آورد و كارهایی را كه بر او حرام است، ترک می‌كند و در این امر، فرقی بین گناه صغیره و كبیره نیست. (البته چنین فردی اگر گناهی کرد و از آن توبه نمود، عدالتش برمی‌گردد) عدالت از چند راه برای انسان ثابت می‌شود ... ادامه در قسمت بعد

✅ نکاتی در مورد حرمت ایذاء پدر و مادر 📝طبق نظر آیت‌الله #سیستانی اطاعت از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست (همچنین ر.ک. به پاورقی 1 در مورد نظر آیت‌الله #خامنه_ای)؛ ولی طبق نظر #امام_خمینی اطاعت از پدر و مادر، حتی اگر عدم اطاعت باعث اذیت آنها هم نشود، بنا بر احتیاط واجب است. 📝همچنین اذیت کردن پدر و مادر حرام است؛ اما گاهی انسان قصد اذیت پدر و مادر را ندارد، اما کار مباح یا مستحبی انجام می‌دهد که پدر و مادر از این کار اذیت می‌شوند یا اینکه پدر و مادر او را به کاری امر می‌کنند و اگر فرد اطاعت اوامر والدین را نکند، آن ها اذیت می‌شوند. در این صورت اگر پدر و مادر از روی شفقت و مهربانی به فرزند اذیت شوند، فرزند مرتکب حرام شده؛ اما اگر اذیت شدن پدر و مادر بخاطر لجبازی آن دو است یا از روی دلسوزی و شفقت به حال فرزندشان نباشد، بلکه در امر و نهی نسبت به فرزند تنها مصلحت خود یا نفع شخصی‌شان را در نظر داشته باشند، دیگر فرزند مرتکب حرام نشده‌است (همچنین ر.ک. به پاورقی 2 در مورد نظر آیت‌الله خامنه‌ای) . 📌همچنین با توجه به اینکه طبق نظر آیت‌الله سیستانی اطاعت فرزند از پدر و مادر به خودی خود واجب نیست، فرزند اگر بدون اینکه پدر یا مادر متوجه شوند، کاری را انجام دهد که این کار به خودی خود ایراد ندارد، ولی پدر یا مادر، فرزند را از آن کار نهی کردند، مرتکب گناهی نشده‌است. زیرا پدر یا مادر چون از انجام آن کار خبر ندارند، دیگر اذیت نمی‌شوند. ــــــــــــــــــــــــــ 1- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا مخالفت با سليقه پدر و مادر در کارها حرام است؟ ج) اگر منظور مخالفت با سليقه پدر و مادر در كار مربوط به خودشان است، شما حق دخالت نداريد ولى اگر مخالفت با سليقه آنان در رابطه با كارهاى خود شماست، صرف مخالفت حرام نيست لكن ايذاى والدين حرام است. 2- در استفتائی از آیت‌الله خامنه‌ای آمده‌است: س: آيا از نظر شرعى پدر و مادر زوج يا زوجه مى‌توانند در امور زندگى دختر يا پسرشان بعد از ازدواج (عروسى) دخالت داشته باشند؟ ج) والدين زوج يا زوجه به عنوان ولّىِ شرعى حق دخالت در زندگى شخصى و خصوصى آنها را ندارند.

✅ اعتکاف (قسمت اول: مکان اعتکاف) 📝 اعتکاف در یکی از مساجد چهارگانه (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه و مسجد بصره) صحیح است. اعتکاف در مساجد جامع طبق نظر آیت‌الله #خامنه_ای و آیت‌الله #سیستانی صحیح است، اما طبق نظر #امام_خمینی محل اشکال است و باید به قصد رجاء و احتمال مطلوب بودن از نظر شرع در این مساجد اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع، اعتکاف از نظر امام‌خمینی جایز نیست! اما آیت‌الله سیستانی اعتکاف در چنین مساجدی را به قصد رجاء و امید مطلوب بودن جایز می‌دانند. طبق نظر آیت‌الله خامنه‌ای نیز اگر در چنین مساجدی نماز جماعت برپا می‌شود و امام جماعت این مساجد عادل است، می‌توان به قصد رجاء اعتکاف کرد. ـــــــــــ 1) آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند: «منظور از مسجد جامع، مسجدی است كه اختصاص به محلّه یا منطقۀ خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفت‌وآمد مردم مناطق و محلّات مختلف شهر باشد.» 2) توضیح المسائل امام‌خمینی، م 1721؛ توضیح المسائل جامع آیت‌الله سیستانی، م 2105