﷽ واژه تربیت از کجا آمد⁉️
#تبارشناسی
1⃣ در ایران باستان تعلیم و تربیت در تمایز بین دو مفهوم #نیکی و #بدی، خیر و شر، در سه محور پندار، گفتار و کردار بیان میشود. در این رویکرد، انسان تربیت شده در قالب واژه های نیک مرد و یا راست مرد بیان شده و وظیفه او در زندگی، نبرد بین خوبی و بدی است که در نهایت به خوشی ، خرسندی و شادمانی در دنیای مادی و جهان باقی نائل میگردد.
2⃣با ورود اسلام تعلیم و تربیت با مفاهیمی اسلامی و واژه های متناظر با آنها بیان شد. در عمده متون تربیتی این دوران، چه فارسی و چه عربی، محوریترین واژه برای تعلیم و تربیت #ادب بوده است و عمدتا همه منابع آموزش و پرورش اسلامی در این دوران ذیل واژه آداب تعلیم و تعلم مطرح شده اند.
3⃣با حمله مغول به ایران، تعلیم و تربیت ذیل مفاهیم صوفی گرانه و با واژه هایی چون #سیر_و_سلوک، طریقت، ریاضت و تهذیب نفس بیان شد. در این دوران بیشتر بر ذوق و عرفان تکیه میشد تا عقل و برهان و تربیت از حرکتی شخصی در مسیر رشد و کمال آدمی به سیری زیر نظر شیخ و مرید تبدیل گشت که در سراسر مسیر نسبت تربیت فرد با نسبت او با مریدش سنجیده می شد. در متون تربیتی این دوران نیز واژه #ادب قالب است که البته در ذیل مفاهیم عرفانی و سلوک صوفی گرانه به کار رفته است.
4⃣در دوران صفویه مفاهیم تعلیم و تربیت رنگ و بویی شیعی به خود گرفتند و واژههایی چون #محبت، مودت و #اطاعت در کنار واژههای محوری ادب و علم قرار گرفتند.
5⃣ بعد از فروپاشی صفویه، با آغاز حکومت قاجار، ارتباطات ایران و اروپا افزایش پیدا کرد و در کنار مدارس قدیم، مدارس جدید و به سبک اروپایی به وجود آمد و رفته رفته به آموزش و پرورش عمومی و نظام دار توجه شد. این نگاه در مشروطیت به اوج خود رسید و برای آموزش و پرورش قوانینی وضع شد ومحتوایی خاص و بودجه ای معلوم در نظر گرفته شد. در این دوران واژه ادب در تعلیم و تربیت سنین پایین و در #ادبستان ها جا ماند و واژه هایی چون #معارف و #فرهنگی در سطح کلان آموزش و پرورش مطرح شدند.
6⃣در سال 1329 برای اولین بار محصلینی برای تحصیل در رشته آموزش و پرورش در کشورهای اروپایی اعزام شدند و در آن زمان با واژه«education» به عنوان کلیدواژه مسلط تعلیم و تربیت غربی آشنا شدند. از آن زمان به بعد عبارت «آموزش و پرورش» و یا «تعلیم و تربیت» بیشتر در نظام سازی و محتوای تربیتی به کار گرفته شد.
7⃣در نهایت در سال 1343 وزارت فرهنگ به سه قسمت آموزش و پرورش(تعلیم و تربیت) ، فرهنگ و هنر و سازمان اوقاف محول گردید و برای اولین بار واژه آموزش و پرورش برای اولین بار در نظام تربیتی کشور به طور رسمی به کار گرفته شد و تا به امروز سلطه خود را حفظ کرده است.
*⃣امروزه تربیت، کلید واژه اصلی مفاهیم تربیتی در سطح خرد و کلان است؛ همانگونه که بیان شد دلیل اصلی این کاربرد گسترده، صرفا به ترجمه این واژه در ازای واژه مسلط «education» در تعلیم و تربیت غربی بر میگردد؛ وگرنه :
◀️کلمه تربیت نه از لحاظ لغوی و نه از لحاظ تبار تاریخی و فرهنگی اصالتی در خود ندارد. از آنجا که واژه و معنا تاثیر متقابل بر یکدیگر دارند و متناسب با واژه مسلط در فضای تعلیم و تربیت، اهداف، اصول و روشهای تربیتی مشخص میگردد, لازم است در استعمال واژه تربیت در چنین سطح وسیع و گسترده ای تجدید نظر کرد.
چرا که واژه تربیت در کنار واژه های دیگری چون، علم، ادب و فرهنگی از غنای مطلوبی برخوردار نیست و دوگانگی تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش در فضای فعلی ایران، به عدم کفایت معنایی این واژه برمیگردد که مشکلات بسیاری در سطح ساختار، محتوای و اجرا به دنبال داشته است.
سرکار خانم#عسکری
در مقاله
تبار شناسی تربیت در تاریخ آموزش و پرورش ایران
📩 #مدرسه_اولیا
Eitaa.com/lohe_school