🔔چرا شناخت استعمار مهم است؟
✏️محمدرضا مرادی؛ تحلیل‌گر سیاسی
📌یکی از سؤالات مهمی که شاید لازم باشد قبل از توجه به بحث تاریخ استعمار به آن پاسخ گفت این است که چرا باید به موضوع تاریخ تحولات جهان در قرون گذشته پرداخت؟ شناخت تحولات قاره سیاه و سرخ، چه فایده‌ای برای امروز ما دارد؟ بحث‌هایی که برای گذشته بوده، به اتمام رسیده است و یادآوری آنها چه دردی را از دردهای امروز جامعه ما دوا خواهد کرد؟ و جنایات دیروز غرب چه ارتباطی به جانشینان امروز آنها دارد؟ برای ارائه پاسخ به این سؤالات و سؤالاتی از این قبیل باید به ملاحظات زیر توجه کرد:
1. نخستین نکته اینکه ارائه تصویری صحیح، همه‌جانبه و مستند از حوادث پرمخاطره قرون اخیر (از قرن 15تا 20میلادی) خواهد توانست نگرش ما را نسبت به آنچه امروز «تمدن غرب» نامیده می‌شود، تغییر دهد و حساسیت‌ها و دغدغه‌هایی را برانگیزد که پیش از آن به سبب بی‌اطلاعی یا کم‌اطلاعی یا سانسور و فریب، وجود نداشته است.
2. نکته دیگر توجه به این مسئله است که مهم‌ترین عامل فقر و بدبختی بسیاری از کشورهای جهان سوم، مسئله استثمار و استعمارگری غرب است. هر چند در این میان غرب تلاش کرده است تا با نظریه‌پردازی‌های مختلف، عوامل درونی را موجب عقب‌ماندگی جهان سوم معرفی کند اما بدون شک یکی از مهم‌ترین عوامل فقر و فلاکت جهان سوم، در غارت منابع زیرزمینی و کشاورزی و جنایات متعددی نهفته که توسط متجاوزان اروپایی صورت گرفته است.
3. مسئله دیگری که بر اهمیت شناخت ما از داستان استعمار می‌افزاید، فهم آن روی سکه استعمار است. غارت مستعمرات، هر چند سرزمین‌های سوخته‌ای برای ساکنان سرزمین‌های غارت شده به جای گذاشت اما از دیگر سو، مکنت و توسعه و آبادانی کشورهای استعمارگر را به همراه داشت. اروپا که در قرون 14و 15در فقر و فلاکت غرق شده بود، به واسطه ثروت‌های باد‌آورده، در مسیر آبادانی قرار گرفت و توانست رفاه و توسعه را برای خود تضمین کند و نسبت به دیگر تمدن‌ها و سرزمین‌ها تفوق یابد.
4. استعمار ماجرایی نیست که مربوط به گذشته بوده و در عصر حاضر به پایان رسیده باشد بلکه جریان سیالی است که بعد از قریب به 5قرن، همچنان با قدرت تمام در حال تداوم و پیشروی است، با این تفاوت که در طول دهه‌های مختلف رنگ و بوی متفاوتی یافته است. امروز، شاید از استعمار کهنه و شیوه‌ها و سناریوهای آن کمتر خبر باشد اما از سوی دیگر استعمار فرانو با مشخصات و ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد جدیدی، توسط استعمارگران غربی در حال پیگیری و تداوم‌بخشی است
#استعمار_فرانو
#استعمار_شناسی
#آدرس_غلط
🆔 @m_rasad
🔔 #عرب_زدگی یا #غرب_زدگی
#شناخت_لازمه_استعمار
✂️بخش دوم
📌با فتح اندلس در شبه‌جزیره‌ی ایبری در قرن نخست هجری و برچیده شدن حکومت گوتها حکومت مقتدری اسلامی در آن سرزمین حاکم شد. در دوره‌ی حاکمیت امویان در اندلس گوتهای کاتولیک با اسلام به صورت مستقیم مواجهه پیدا کردند. مسلمانان در پرتو اقتدار سیاسی جلوه‌هایی از سماحت دینی، توجه به حقوق مادی و معنوی طبقات محروم و اهتمام به دانش و هنر و ادب را به نمایش گذاشتند تا جایی که برخی از مردم به اسلام گرویدند. ازدواج مسلمانان عرب با مردم اسپانیا یکی دیگر از راه‌های گسترش فرهنگ نوین در اسپانیا بود. گروهی دیگر از مردم اسپانیا که در دین خود باقی ماندند جذب فرهنگ اسلامی شده بودند به صورتی که در آدالب معاشرت، نام‌گذاری، روش لباس پوشیدن، زبان مکالمه روزمره و استفاده از زبان عربی شبیه به اعراب عمل می‌کردند. این گروه را « موزارب» می‌نامیدند که تلفظ اسپانیایی« مستعرب» بوده است. مستعرب در اینجا به معنای عرب‌گرا و یا عرب‌زده است. یعنی کسی که روش و منش اعراب را الگوی خود قرار داده است. فریاد برخی از پدران و رهبران کلیسا در قرنهای نهم و دهم از استعراب (عرب‌زدگی) جوانان اسپانیایی بلند بود. علاوه بر این حکام عربی اندلس مدارس و کتابخانه‌های بزرگ را دایره کرده بودند که نه تنها جوانان مسلمان بلکه یهود و نصاری نیز در آنها به کسب علم می‌پرداختند. در دوران حاکمیت مسلمانان در بخش هایی از اروپا تاثیر مثبتی بر روی اروپاییان داشت اما کشیشان متعصب کاتولیک در مقابل این حکومت اسلامی اقداماتی را انجام دادند
#آدرس_غلط
#استعمار_فرانو
#استعمار_شناسی
🆔 @m_rasad
🔔 #تجربه_تاریخی_آندلس
📌شايد براي افرادي كه اندك اطلاعي از تاريخ دارند، قبول كردن اين مطلب سخت باشد كه بخش گسترده‌اي از اسپانياي امروزي و آندلس ديروزي مسلمان بوده‌اند. اما در يك دوره تاريخي و فعاليت‌هاي گسترده‌اي كه براي فروپاشي تفكرات اسلامي در آن منطقه انجام شد. اكثريت مردم باورها و اعتقادات اسلامي خود را از دست دادند. دو علت اساسي را براي تغيير آئين در آندلس ذكر كرده‌اند؛ اول اختلافات و نزاع‌هاي حاكمان اسلامي، دوم حركت برنامه‌ريزي شده كه شرايط عياشي، زنبارگي و فساد را در بين مسلمانان ايجاد كردند.
آندلسي كه زماني مركز مسلمانان اروپايي بود، تبديل به منطقه‌اي شده است كه مسلمانان جمعيت بسيار قليلي دارند. تجربه تاريخي آندلس نشان مي‌دهد كه مخالفان اسلام بهترين شيوه مقابله و حذف با اسلام را دو شيوه اختلاف‌افكني و ترويج فحشاء براي ضربه‌زدن و نابودي سرزمين‌هاي اسلامي مي‌دانند، چراكه اگر بخواهند در جنگ با مسلمانان مقابله كنند، مسلمانان با توجه به روحيه جهاد و شهادت‌طلبي كه در آنها وجود دارد با اتحاد و انسجام بسيار بالايي در مقابل دشمنان خارجي به مقابله خواهند پرداخت. جنگ‌هاي صليبي و جنگ‌هايي كه در سده اخير در كشورهاي اسلامي رخ داده گواه اين مدعاست.
در واقع جنگ گرم و سخت براي اعمال فشار بر مسلمانان و تسخير كردن سرزمين‌هاي اسلامي راهكار مناسبي نيست بلكه جنگ نرم با دو تاكتيك اختلافات و نزاع‌هاي داخلي و تغيير عقايد و باورهاي آدمي از طريق بي‌بندوباري و فساد بهترين شيوه براي فرسايش و غلبه بر سرزمين‌هاي اسلامي است. تفرقه و فساد بنيادهاي ايستادگي يك جامعه را در مقابل دشمن مي‌سوزاند.
#استعمار_شناسی
#استعمار_فرانو
#آدرس_غلط
🆔 @m_rasad
✅روایتی از شرق‌شناسی و نقش آن در سیاست‌های استعماری✅
با پایان جنگ جهانی اول استعمار غربی فروپاشی امپراتوری عثمانی و تجزیه‌ی سرزمین‌های اسلامی را رقم زد. شکل‌گیری کشورهای نوین عربی بر پایه‌ی قبایل عربی و خاندان‌های نزدیک به استعمار انگلیس و فرانسه انجام شد. ماجرای شکل‌گیری این مرزهای سیاسی در روایت‌های رسانه‌ای نیز نقل و روایت شده است. مشهورترین شخصیت برساخته برای مخاطب ایرانی لورنس عربی هست که مامور ارشد انگلیس در عربستان بوده است. خانم گرترود بل اما اخیرا با دو اثر رسانه‌ای یکی فیلم سینمایی و دیگری مستند به قاب تصویر راه یافته است.
در این دو اثر تصویری ضمن روایت جذاب حضور این زن در سیاست و شکل‌گیری کشور عراق سیاست‌های استعماری و شرق‌شناسی نیز مورد نقد، بررسی و روایت قرار می‌گیرد.
فیلم «ملکه‌ی صحرا» ساخته‌ی هالیوود و مستند«نامه‌هایی از بغداد» روایتی از شکل‌گیری خاورمیانه‌ی جدید در ابتدای قرن بیستم را به خواننده منتقل می‌کند.
در این بخش تحلیلی از فیلم ملکه‌ی صحرا را با هم مرور می‌کنیم.
#شرق‌شناسی
#استعمار_شناسی
🆔 @m_rasad
✅فیلم ملکه‌ی صحرا به معنای واقعی کلمه به زندگی و تاثیرات شرق‌شناسان می‌پردازد و بار دیگر شرق را به مثابه یک ابژه و شی مورد مطالعه قرار می‌دهد.
از ابتدا تا انتهای فیلم گزاره‌های شرق‌شناسی و راهبردهای آنان برای اداره سرزمین‌های مستعمره تکرار می‌شود. آن گونه که تاکید بر « یکپارچگی» شرق و هم‌چنین فرهنگ و مردمان آنها به تواتر در فیلم تکرار شده است و مردم مسلمان به صورتی کاملا استاندارد به تصویر کشیده شده‌اند که کنترل آنها از ایده و راهبری واحد پیروی می‌کند.
فیلم ملکه‌ی صحرا انسان شرقی مسلمان را به گونه‌ای ترحم‌برانگیز به تصویر می‌کشاند که به تعبیر گرترود بل نیازمند کمک غربی برای رسیدن به « آزادی» و « کرامت» است و راهی به جز این نیز پیش روی او وجود ندارد.
✅ به نظر می‌رسد ملکه‌ی صحرا در پی پاسخ به این سوال اساسی است که راهبرد ایالات متحده برای ایجاد نظم‌های سیاسی جدید در مناطق عربی و اسلامی چه باید باشد و چگونه کنترل بر این مناطق امکان‌پذیر خواهد شد. یا در پرسشی اساسی‌تر چه نوع و مدلی از حکومت و نظم سیاسی منافع راهبردی عرب را تامین می‌کند.
ملکه‌ی صحرا در پی پاسخ به همین پرسش اساسی است هر چند داستان آن به صد سال قبل باز می‌گردد اما راهبردهایی برای وضعیت امروزی منطقه غرب آسیا دارد.
✅گرترود بل در این فیلم با شناختی که از فرهنگ و نظام روابط قبیله‌ای و عشیره‌ای اعراب به دست آورده است نهایتا این راهبرد اساسی را ارائه می‌کند که برای ادامه استیلا و سیادت بریتانیا بر این مناطق باید آنها را به شیوه‌ی خوشان « درک» کرد و « آزادی» و « کرامت» مردم این منطقه راهی متفاوت از شیوه‌های « دموکراسی» دارد.
بنا بر این راهبرد غرب باید با تاکید بر « عصبیت قومی» آنها باشد.در این صورت کشورهای متعدد عربی از دل یک امپراتوری بزرگ اسلامی بیرون خواهد آمد که کنترل آن به مراتب ساده‌تر از اعلام منازعه با یک کشور بزرگ عربی یا اسلامی هست.
هر چند گرترود بل بر یکپارچگی فهم شرق تاکید می‌کند اما راهبرد کنترل او بر مناطق غرب آسیا تشکیل کشورهای متعدد است. از همین رو تنها از یک خاندان یعنی خاندان هاشمی و توسط دو برادر دو کشور عراق و اردن ایجاد و تاسیس می‌شوند.
از سوی دیگر با مطالعه‌ی ضعف و قدرت قبایل آینده حکومت در منطقه‌ای دیگر تعیین می‌گردد و به نتیجه می‌رسند که تنها « آل‌سعود» ظرفیت حکومت در شبه‌جزیره عربستان را دارد.
✅چرایی ساخت چنین فیلمی در سال ۲۰۱۵م را باید در تجارب اخیر آمریکا در غرب آسیا و بازنگری در برخی از سیاست‌های جمهوری‌خواهان و سیاست‌مداران جنگ‌طلب پیشینی باید دانست.
حمله به افغانستان و عراق در سالهای نخستین قرن بیست و یکم از سوی آمریکا و شکست در اعمال راهبرد حضور در این کشورها بازخوانی روندها و شناخت مردم این سرزمین را برای سیاست‌مداران و اتاق‌های فکر وابسته به سیاست ضروری ساخت.
شرق‌شناسی هالیوود، مجید سلیمانی ساسانی، صفحات ۱۷۷ الی ۱۷۹
#شرق‌شناسی
#استعمار_شناسی
🆔 @m_rasad