✅ #مصاحبه ⏪ پایگاه تخصصی فقه حکومتی #وسائل 🔶 موضوع: ابر نظریه اصولی #خطابات_قانونیه #امام_خمینی 🔶 آیت الله ملک زاده 👇👇👇 http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9

✅ گفتگوی پایگاه تخصصی فقه حکومی #وسائل با آیت الله ملک زاده 🔶 بخش #اول 🔶 آیت الله ملک زاده ⏪ خطابات قانونی؛ اَبَر نظریه اصولی ⏪ وسائل ـ استاد محمدحسین ملک زاده گفت: #خطابات_قانونیه را به خاطر تغییر اساسی که در نگاه به اصل تشریع ایجاد می‌کند و گستردگی آثار و پیامدهای اصولی و فقهی‌اش، به جای نظریه، می‌توان یک « #اَبَر_نظریه_اصولی » نامید و روشن است که این ابر نظریه، گذشته از اهمیت زیادی که دارد، نشان‌گر نبوغ مبدِع و پردازندۀ آن هم هست. ⏪ به گزارش خبرنگار وسائل، امام خمینی(ره) یکی از فقهای برجسته تاریخ تشیع است و با توجه به نظریات راهگشا و مبنایی که در اصول دارد، می تواند معضلات و مشکلات فقهی عصر جدید و نظام اسلامی را چاره اندیشی کند. ⏪ به منظور تبیین نظریات #امام_خمینی (ره) به ویژه نظریات اصولی و مبنایی ایشان، پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل تصمیم به برگزاری نشست علمی به موضوع «خطابات قانونی» کرده است. از این‌رو سلسله مصاحبه هایی را با برخی از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم انجام داده ایم. در این مجال پای سخنان 🔶 حجت الاسلام محمد حسین #ملک_زاده 🔶 محقق و #مدرس_درس_خارج #حوزه_علمیه_قم نشستیم؛ ⏪ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:   ⏪ وسائل ـ لطفاً توضیحاتی را به اجمال درباره نظریه خطابات قانونیه بفرمایید. 🔶 «خطابات قانونیه» نام نظریه‌ای در علم اصول است که امام خمینی (ره) آن را ابداع و طرح کرده است و چه بسا بتوان از آن به عنوان ما به الامتیاز اندیشه اصولی حضرت امام(ره) از سایر اصولیان یاد کرد. خطابات قانونیه را به خاطر تغییر اساسی که در نگاه به اصل تشریع ایجاد می‌کند و گستردگی آثار و پیامدهای اصولی و فقهی‌اش، به جای نظریه، می‌توان یک «اَبَر نظریه اصولی» نامید و روشن است که این ابر نظریه، گذشته از اهمیت زیادی که دارد، نشان‌گر نبوغ مبدِع و پردازندۀ آن هم هست. اَبَر نظریۀ خطابات قانونیه یک دیدگاه سرنوشت‌ساز در اجتهاد و فقاهت با رویکرد اجتماعی و حکومی درباره کیفیت جعل احکام، و در حقیقت، در باب رابطه خدا با مردم است که گفتمان مولی و عبید را به قانون‌گذار و مردم تغییر می‌دهد و این‌گونه بیان می‌کند که این امّت و عموم مکلفین هستند که اولاً و بالذات، مخاطب خطابات تشریعی می‌باشند، نه افراد و آحاد. امام خمینی(ره)، خطابات تشریعیۀ متوجه به جامعه و عامّة المکلفین را «خطابات قانونیّه» می‌نامند. شایسته ذکر است که این دیدگاه در قیاس با دیدگاه‌های رقیب، انسجام و قرابت به مراتب بیشتری با وجدان عقلا و اعتبارات و بنائات عقلائیه دارد.  ⏪ وسائل ـ نظریه، یا به قول شما ابر نظریۀ خطابات قانونیه از چه جایگاهی در حوزه‌های علمیه و در دروس خارج فقه و اصول برخوردار است؟ و آیا ابعاد این نظریه به خوبی در حوزه و به وسیله علما و فقها، به خصوص شاگردان امام خمینی(ره) واکاوی شده است؟ 🔶 این نظریه در عین آنکه در بسیاری از ابحاث فقهی و اصولی کاربرد دارد و راهگشا می‌باشد، و با وجود آثار و پیامدهای شگرف و گسترده‌ای که در بخش‌های مهمی از علم اصول دارد، به شدت ناشناخته و مجهول است؛ بدین معنا که نه تنها مجهول القدر است و ارزش آن شناخته نشده است بلکه حتی اصل آن هم ناشناخته مانده است. این نظریه پر اهمیت، چونان بئر معطّله، مهجور و مغفول گذاشته شده است؛ نه در مجامع علمی مطرح است و نه در دروس خارج اصول، حتی در دروس ادامه‌دهندگان مکتب قم، به میزانی که شایسته است، عین و اثری از آن مشاهده می‌شود. در نتیجه، عموم حوزویان اطلاع چندانی از این نظریه ندارند و چه بسا بسیاری حتی با نام این نظریه هم آشنا نباشند تا چه رسد به مفاد و محتوای آن. بنده گاهی که با برخی از اساتید دروس خارج حوزه درباره این نظریه سخن گفته‌ام با کمال تعجّب دیده‌ام که آنها می‌گفتند حتی نام این نظریه هم به گوششان نخورده است و از وجود آن بی‌اطلاع هستند. طبیعتاً انتظار می‌رفت در طیّ این چند دهه، به ویژه پس از رحلت حضرت امام (ره)، نه ده‌ها همایش بزرگ، بلکه لااقل چند کرسی و نشست علمی و تخصصیِ وزین برای تبیین این نظریه و بررسی ابعاد، کارکردها، آثار و لوازم آن به وسیله متصدیان رسمی انتشار و اشاعه آثار امام(ره) و مجموعه مربوط به بیت ایشان، در حوزه علمیه قم برگزار می‌شد، یا شاگردان و ارادتمندان آن قائد اعظم و یا مراکز و مؤسسات حوزوی در معرفی گسترده این نظریه اقدامی می‌کردند و قدمی جدّی برمی‌داشتند. اما متأسفانه به جز چند کتاب که در همین چند سال اخیر منتشر شده است، اکثر حوزویان، محافل و حلقات علمی در حوزهاز وجود آنها بی‌اطلاع هستند و کار قابل ذکری انجام نشده است. تازه همین چند کتاب نیز بعضاً دچار ضعف و سستی‌های غیر قابل اغماضی هستند که در جای خود باید به نقد و بررسی آنها هم پرداخت. 

✅ #مصاحبه ⏪ پایگاه تخصصی فقه حکومتی #وسائل 🔶 موضوع: ابر نظریه اصولی #خطابات_قانونیه #امام_خمینی 🔶 آیت الله ملک زاده 👇👇👇 http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9

✅ گفتگوی پایگاه تخصصی فقه حکومی #وسائل با آیت الله ملک زاده 🔶 بخش #اول 🔶 آیت الله ملک زاده ⏪ خطابات قانونی؛ اَبَر نظریه اصولی ⏪ وسائل ـ استاد محمدحسین ملک زاده گفت: #خطابات_قانونیه را به خاطر تغییر اساسی که در نگاه به اصل تشریع ایجاد می‌کند و گستردگی آثار و پیامدهای اصولی و فقهی‌اش، به جای نظریه، می‌توان یک « #اَبَر_نظریه_اصولی » نامید و روشن است که این ابر نظریه، گذشته از اهمیت زیادی که دارد، نشان‌گر نبوغ مبدِع و پردازندۀ آن هم هست. ⏪ به گزارش خبرنگار وسائل، امام خمینی(ره) یکی از فقهای برجسته تاریخ تشیع است و با توجه به نظریات راهگشا و مبنایی که در اصول دارد، می تواند معضلات و مشکلات فقهی عصر جدید و نظام اسلامی را چاره اندیشی کند. ⏪ به منظور تبیین نظریات #امام_خمینی (ره) به ویژه نظریات اصولی و مبنایی ایشان، پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل تصمیم به برگزاری نشست علمی به موضوع «خطابات قانونی» کرده است. از این‌رو سلسله مصاحبه هایی را با برخی از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم انجام داده ایم. در این مجال پای سخنان 🔶 حجت الاسلام محمد حسین #ملک_زاده 🔶 محقق و #مدرس_درس_خارج #حوزه_علمیه_قم نشستیم؛ ⏪ مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:   ⏪ وسائل ـ لطفاً توضیحاتی را به اجمال درباره نظریه خطابات قانونیه بفرمایید. 🔶 «خطابات قانونیه» نام نظریه‌ای در علم اصول است که امام خمینی (ره) آن را ابداع و طرح کرده است و چه بسا بتوان از آن به عنوان ما به الامتیاز اندیشه اصولی حضرت امام(ره) از سایر اصولیان یاد کرد. خطابات قانونیه را به خاطر تغییر اساسی که در نگاه به اصل تشریع ایجاد می‌کند و گستردگی آثار و پیامدهای اصولی و فقهی‌اش، به جای نظریه، می‌توان یک «اَبَر نظریه اصولی» نامید و روشن است که این ابر نظریه، گذشته از اهمیت زیادی که دارد، نشان‌گر نبوغ مبدِع و پردازندۀ آن هم هست. اَبَر نظریۀ خطابات قانونیه یک دیدگاه سرنوشت‌ساز در اجتهاد و فقاهت با رویکرد اجتماعی و حکومی درباره کیفیت جعل احکام، و در حقیقت، در باب رابطه خدا با مردم است که گفتمان مولی و عبید را به قانون‌گذار و مردم تغییر می‌دهد و این‌گونه بیان می‌کند که این امّت و عموم مکلفین هستند که اولاً و بالذات، مخاطب خطابات تشریعی می‌باشند، نه افراد و آحاد. امام خمینی(ره)، خطابات تشریعیۀ متوجه به جامعه و عامّة المکلفین را «خطابات قانونیّه» می‌نامند. شایسته ذکر است که این دیدگاه در قیاس با دیدگاه‌های رقیب، انسجام و قرابت به مراتب بیشتری با وجدان عقلا و اعتبارات و بنائات عقلائیه دارد.  ⏪ وسائل ـ نظریه، یا به قول شما ابر نظریۀ خطابات قانونیه از چه جایگاهی در حوزه‌های علمیه و در دروس خارج فقه و اصول برخوردار است؟ و آیا ابعاد این نظریه به خوبی در حوزه و به وسیله علما و فقها، به خصوص شاگردان امام خمینی(ره) واکاوی شده است؟ 🔶 این نظریه در عین آنکه در بسیاری از ابحاث فقهی و اصولی کاربرد دارد و راهگشا می‌باشد، و با وجود آثار و پیامدهای شگرف و گسترده‌ای که در بخش‌های مهمی از علم اصول دارد، به شدت ناشناخته و مجهول است؛ بدین معنا که نه تنها مجهول القدر است و ارزش آن شناخته نشده است بلکه حتی اصل آن هم ناشناخته مانده است. این نظریه پر اهمیت، چونان بئر معطّله، مهجور و مغفول گذاشته شده است؛ نه در مجامع علمی مطرح است و نه در دروس خارج اصول، حتی در دروس ادامه‌دهندگان مکتب قم، به میزانی که شایسته است، عین و اثری از آن مشاهده می‌شود. در نتیجه، عموم حوزویان اطلاع چندانی از این نظریه ندارند و چه بسا بسیاری حتی با نام این نظریه هم آشنا نباشند تا چه رسد به مفاد و محتوای آن. بنده گاهی که با برخی از اساتید دروس خارج حوزه درباره این نظریه سخن گفته‌ام با کمال تعجّب دیده‌ام که آنها می‌گفتند حتی نام این نظریه هم به گوششان نخورده است و از وجود آن بی‌اطلاع هستند. طبیعتاً انتظار می‌رفت در طیّ این چند دهه، به ویژه پس از رحلت حضرت امام (ره)، نه ده‌ها همایش بزرگ، بلکه لااقل چند کرسی و نشست علمی و تخصصیِ وزین برای تبیین این نظریه و بررسی ابعاد، کارکردها، آثار و لوازم آن به وسیله متصدیان رسمی انتشار و اشاعه آثار امام(ره) و مجموعه مربوط به بیت ایشان، در حوزه علمیه قم برگزار می‌شد، یا شاگردان و ارادتمندان آن قائد اعظم و یا مراکز و مؤسسات حوزوی در معرفی گسترده این نظریه اقدامی می‌کردند و قدمی جدّی برمی‌داشتند. اما متأسفانه به جز چند کتاب که در همین چند سال اخیر منتشر شده است، اکثر حوزویان، محافل و حلقات علمی در حوزهاز وجود آنها بی‌اطلاع هستند و کار قابل ذکری انجام نشده است. تازه همین چند کتاب نیز بعضاً دچار ضعف و سستی‌های غیر قابل اغماضی هستند که در جای خود باید به نقد و بررسی آنها هم پرداخت. 

✅ #مصاحبه 🔶 مصاحبه اختصاصیِ پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل با استاد محمد حسین ملک زاده 💥 موضوع: ابر نظریه اصولی #خطابات_قانونیه #امام_خمینی 🗓 زمان: ۱۹ اسفند ۹۷ http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9 👇👇👇

✅ #نکته_اصولی ⏮ #خطابات_قانونیه 🔶 حق این است که نظریه خطابات قانونیه یک نظریه بسیار بسیار بزرگ، مهم و تأثیرگذار است که در ابواب مختلف فقهی و اصولی می‎تواند اثر بگذارد. یکی از ملاک‎ها برای اینکه شخصی را در عرصه‎ای، #صاحب_مکتب بدانیم، این است که وی صاحب نظریاتی باشد که این نظریات دارای آثار بسیار زیادی در آن عرصه بوده و تغییر و تحولی در آن ساحت ایجاد کند. به خصوص اینکه خود آن شخص، آن‎قدر احاطه و تسلط بر آن عرصۀ علمی و معرفتی داشته باشد که بتواند آثار و پیامدهای نظریۀ خود را احصا کند و عملاً نشان دهد که التزام به این نظریه در این بخش‎های این ساحت علمی و حوزه معرفتی، دارای چه آثار و پیامدهایی است. 🔶 انصافا این ویژگی‎ها در نظریه خطابات قانونیه وجود دارد، یعنی اگر کسی بخواهد با استناد به برخی از نظریات مرحوم امام، ایشان را صاحب یک مکتب در عرصه فقه و اصول معرفی کند، بلا شک یکی از پایه‎های آن، باید نظریه خطابات قانونیه باشد. خطابات قانونیه چنین جایگاهی را دارد. 👤 آیت الله ملک زاده 💥 برگرفته از دوره سوم تدریس خارج اصول 🗓 زمان: ۲۰ آذر ۱۴۰۲ 🕌 مکان: مدرسه آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی، مدرس ۱۱۳ http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9

✅ #نکته_اصولی ⏮ #خطابات_قانونیه 🔶 نکته دیگر اینکه، این نظریه می‎تواند بسیار راهگشا باشد. یعنی موارد متعددی از عویصات و مشکلاتی که در علم اصول با آن درگیر هستیم و پاسخش برایمان دشوار شده و نیازمند توجیهات مختلفی است تا بتوانیم از آن اشکالات عبور کنیم، با التزام به نظریه خطابات قانونیه، پاسخ داده می‎شود، لذا خطابات قانونیه، نظریه ارزشمندی است و همچنان که بنده از سال‎ها قبل، این را بارها تکرار کرده‎ام و در جلسات مختلف کتباً و شفاهاً به شکل‎های مختلف عرض کرده‌ام، جا دارد حوزه‎های علمیه به این نظریه اهمیت بدهند و در دروس #خارج_اصول، مورد بررسی قرار بگیرد. لکن بررسی به این معنا نیست که حتما باید این نظریه را پذیرفت. 🔶 یکی از آقایان نقل می‎کرد که ما به مرحوم امام اشکال کردیم و گفتیم شما در درس‎تان همواره مطالبی را از محقق نائینی نقل می‎کنید و آن را به شدت نقد می‎کنید. آقا! اگر از محقق نائینی خوش‎تان نمی‎آید از کنار حرف‎های او مرور کرام داشته باشید و اینقدر با نظرات ایشان درگیر نشوید. مرحوم امام فرمودند اتفاقا چون من برای مرحوم نائینی ارزش قائلم و دیدگاه‎های او را مهم و قابل اعتنا می‎دانم، به اسم او اشاره می‎کنم و دیدگاه‎هایش را نقد می‎کنم. 🔶 در بحث‌های علمی، تعبّد در کار نیست و باید بحث کرد، «نحن ابناء الدلیل نمیل حیث یمیل»؛ به اصطلاح فارسی، ما نوکر دلیل هستیم. فلذا این جهت خیلی مهم است ما این نظریه و برخی از نظریات مهم مرحوم امام را طرح و بررسی کنیم. 👤 آیت الله ملک زاده 💥 برگرفته از دوره سوم تدریس خارج اصول 🗓 زمان: ۲۰ آذر ۱۴۰۲ http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9

✅ #خطابات_قانونیه ⏮ بررسی توجه خطاب به عاصیان و کفّار 🔶 اشکال دیگری که صاحب نظریۀ خطابات قانونیه مطرح فرمودند، در باب توجه خطاب به عُصاة و کَفرة بود که در صورت پذیرش نظریۀ رقیب، «انفکاک الانبعاث عن البعث» لازم می‎آید، ایشان فرمود: «هذا، مضافا إلى أنّ الإرادة التشريعيّة ليست إرادة إتيان المكلّف و انبعاثه نحو العمل، و إلاّ يلزم في الإرادة الإلهيّة عدم انفكاكها عنه و عدم إمكان العصيان» (مناهج الوصول، ج ۲، ص ۲۷.) 🔶 در پاسخ می‎گوییم با پذیرش اینکه خطاب منحل شود و کأنّ به نحو قضیۀ شخصیه متوجه به عاصی و کافر شود، باز هم محذور مذکور پیش نخواهد آمد. زیرا رابطه تضایف میان بعث و انبعاث و عدم انفکاک بعث فعلی از انبعاث در تکوینیات جاری است و در ساحت تکوین، چون میان اراده و مراد فاصله‎ای نیست «إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُون‏» تمام است. اما در «بعث امکانی» که در تشریعات جاری است، انفکاک انبعاث از بعث ممکن است. زیرا ارادۀ مکلف، بین بعث و انبعاث قرار می‌گیرد و تخلل ایجاد می‌کند. 🔶 لقائل ان یقول: «انّ الداعی مقدّمٌ تصوّراً و مؤخّرٌ وجوداً» پس اگر داعی از بعث، انبعاث باشد، بدون تصور آن و در حالی که می‌دانیم قطعا انبعاثی صورت نمی‌گیرد، اساسا بعث ممکن نیست. 🔶 در پاسخ می‎گوییم: اولاً، ما میان اینکه باعث و آمر، شارع مقدس باشد یا آمر عرفی، تفاوت قائل می‎شویم. ممکن است در آمر عرفی این انگیزه ایجاد نشود که در حالی که می‌داند انبعاثی در کار نیست، بعث کند ولی در خداوند اینگونه نباشد. ثانیاً، در اینجا، انبعاث ارادی و اختیاریِ مخاطب لحاظ شده است، یعنی از ابتدا بعثی صورت پذیرفته که امکان تخلف مخاطب وجود دارد. ثالثاً، پیش‎تر با ذکر ادله و آیات نشان دادیم که در اینجا تنها داعی، انبعاث و انزجار نیست. بلکه غرض دیگری نیز وجود دارد که «اتمام الحجة» و «اقامة البیّنة» می‎باشد که باید، این دو غرض را،به صورت طولی در نظر گرفت، نه عرضی؛ یعنی انشاء حکم به داعیِ جعلِ «داعی امکانی» صورت می‌گیرد، نه ایجاد «داعی فعلی» که در کافر و عاصی وجود ندارد. 🔶 مشهور در تحلیل جعل احکام تکلیفیه، مخصوصاً الزامیات یعنی وجوب و حرمت را، می‌گویند «التکلیف عبارةٌ عن انشاء حکم بداعی جعل الداعی الامکان». یعنی یعنی انگیزه‎اش این است که یک انگیزه امکانی در او ایجاد کند و به حد الجاء، اجبار و اضطرار نرسد و کما کان مختار باشد که «إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً» ؛ پس اساسا تکلیف یعنی انشاء حکم به داعی جعل داعی امکانی؛ لذا میان مطیع و عاصی مشترک خواهد بود چرا که در هر دو می‌تواند، داعی امکانی وجود داشته باشد. بله، داعی فعلی در عاصی نیست. حال می‎گوییم شارع مقدس، تکلیفی که به داعی جعل داعی امکانی انشاء کرده، به غرض اتمام حجت و اقامه بینه بوده است و در واقع اتمام حجت و اقامه بینه، علةُ العلة به شمار می‎رود. 🔶 به بیانی دیگر، سوال می‎شود چرا تکلیف جعل شده؟ پاسخ داده می‎شود، به این انگیزه که داعی امکانی در مخاطب ایجاد شود. دوباره سوال می‎شود چرا به دنبال این بودید که داعی امکانی در مخاطب ایجاد شود؟ پاسخ داده می‌شود به غرض اینکه اتمام حجت و اقامه بینه شود. با این بیان و لحاظِ طولیت، اتمام حجت و اقامه بینه، غرض نهایی است که در مورد مطیع و عاصی و کافر تصور دارد. لذا اساسا محتاج این نیستیم که برای فرار از این محاذیر، به نظریه خطابات قانونیه متمسک شویم. 👤 آیت الله ملک زاده 💥 برگرفته از دورۀ سوم درس خارج اصول 🗓 زمان: ۳ دی ۱۴۰۲ 🕌 مکان: مدرسۀ آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی، مدرس ۱۱۳. http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9

✅ #نکته_اصولی ⏮ #خطابات_قانونیه 👤 آیت الله ملک زاده 🔶 در مقام جمع بندی می‎توان گفت، نظریه انحلالیت و حقیقیه بودنِ قضایای شرعیه، خالی از اشکال نیست، مخصوصا در مقام تطبیق و کاربرد در برخی از مواضع، با ضعف و کاستی روبرو می‎باشد که باید این ضعف‎ها و نقیصه‎ها بر طرف شود. لکن نظریه رقیب، یعنی خطابات قانونیه از اساس قابل قبول نیست، هرچند در مقام کاربرد قوی‎تر و جوابگوتر از نظریه انحلالیت قضایا ظاهر بشود. یعنی امر دائر است بین #نظریه_انحلالیت_قضایا که به خودی خود قابل قبول است اما در مقام استفاده در جواب به عویصات و معضلات اصولی، گاهی نقص دارد و بین #نظریه_خطابات_قانونیه که به خودی خود قابل قبول نیست لکن در مقام پاسخگویی به عویصات و مشکلات چه بسا از نظریه رقیب، قوی‌تر عمل می‌کند. در اینجا عقل حکم می‌کند، نظریه اول را انتخاب کنیم و تلاش کنیم نقص‎ها و اشکالات آن برطرف شود. 🔶 البته همچنان که بیان شد، اساسا هیچ ملازمه‎ای نیز بین عدم قبول یکی از دو نظریه با قبولِ دیگری وجود ندارد، و لعلّ نظریۀ سومی در اینجا مطرح شود. 💥 برگرفته از سال دوم از دورۀ سوم خارج اصول 🗓 زمان: ۳ دی ۱۴۰۲ 🕌 مکان: مدرسه آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی، مدرس ۱۱۳ http://eitaa.com/joinchat/761921543C9cf554b0c9