⬆️ خارج اصول فقه سه شنبه ۱۴۰۱/۹/۸ جلسه (۳۶) متن کامل مطابق صوت

⬆️ خارج فقه سه شنبه ۱۴۰۱/۹/۸ جلسه (۳۵) متن کامل مطابق صوت

⬆️ خارج فقه چهارشنبه ۱۴۰۱/۹/۹ جلسه (۳۶) صوت

مادح خورشید مدّاح خود است/ که دو چشمم روشن و نامُرمَد است 1. این حکایت را بارها سر درس برای رفقا تعریف کرده‌ام: استادی سر کلاس به یکی از دانشجویان گفت: شما چرا مثل بقیّه جزوه نمی‌نویسید؟ دانشجو پاسخ داد: آخه نیازی به این کار ندارم. چرا؟ چون پدرم 30 سال قبل دانشجوی شما بود. جزوه‌هاش هست. همونا را می‌خونم. 2. ظاهراً دورۀ دوم درس خارج اصول حضرت استاد آیت الله مددی امروز به اتمام رسیده و به فضل خدا و عنایات اهل بیت ان شاء الله از روز شنبه دورۀ جدید را شروع خواهند فرمود. 3. دروس ایشان همه بیت‌الغزل معرفت بود و بی‌تردید برخلاف بسیاری از نامداران که دوره‌های اخیرشان تکرار واو‌به‌واو مطالب قبل بود و اگر بدون حضور در کلاس تقریرات ادوار پیشین را می‌خواندی چیزی را از دست نداده بودی، استاد بزرگوار هربار چیزهایی می‌فرمودند که نتیجۀ مطالعات و تعمّقات اخیر بود که با این سن و سال باز بیش از همۀ رفقا به این دو (مطالعه و تفکّر) می‌پرداخته و می‌پردازند. برخلاف آنچه وانمود می‌کنند عبارات اکثر قدما و متاخّرین را دیده‌اند، امّا نه تنها در برابر کلام هیچ‌کس تعبدی نداشتند، که عمر را به‌مراتب ارزشمندتر از آن می‌دانستند که صرف بررسی احتمالات رنگ‌و‌وارنگ کلمات زید و عمر شود. یقیناً این دوره هم سرشار از نکات بی‌نظیری خواهد بود که چند دهه چکش خورده‌اند و مطالب ناب فراوانی که زاییدۀ مطالعات و تفکّرات نو اند و همین جا اجازه بفرمایید که توفیق شرکت در آن را به همۀ کسانی که برخلاف این بندۀ محروم بخت یارشان خواهد بود تبریک عرض کنم. 4. خیلی از دوستان با این کمترین موافق‌اند که عمر تمام کسانی که با استاد آشنا می‌شوند به دو مرحلۀ کاملاً متمایز تقسیم می‌شود: قبل و بعد از آشنایی با وجود مبارک ایشان. همچون همیشه از درگاه لایزال ربوبی استدعای آن دارم که: جزی الله عنّي وعنّا خیر الجزاء. 5. نه استاد خود را مبرّای از عیب و نقص می‌دانند و نه شاگردان خرد و کلانشان چنین ادّعایی دارند. البتّه کسانی هم هستند که به استاد هم که می‌رسند جملۀ فکورانۀ «فلانی که در... و ... کاملاً راجل است» را تکرار می‌کنند. خب، البتّه زبان که کنتور نمی‌اندازد و همه مختارند هرچه دل تنگشان می‌خواهد تکرار کنند، امّا آخر باید بین ناقد و طرف مقابل مناسبتی هم باشد!!! @doroos_erfanian

⬆️ خارج فقه چهارشنبه ۱۴۰۱/۹/۹ جلسه (۳۶) متن کامل مطابق صوت

1. اصولاً میراث‌های حدیثی و معارفی ما که در عراق بوده بیشترش ـ شاید بالای نزدیک 90% ـ مال کوفه است و توسّط عدّه‌ای از اشخاص به قم آمده که یا اصالتاً مال عراق بودند که به قم آمدند و یا قمی بودند و عراق رفتند و تحمل کردند و آوردند. یعقوب بن یزید، ابراهیم بن هاشم، برقی پدر، ابوسمینۀ صیرفی ـ که می‌گویند: کذّاب و اشهر الکذّابین ـ، محمّد بن عیسی بن عبید افرادی‌اند که اساساً عراقی بودند و به قم آمدند و میراث‌ها را در قم پخش کردند. 2. ابن‌شاذان قزوینی است. او سال 401 ـ 402 بغداد آمده و نجاشی از ایشان نقل می‌کند. یکی از راه‌های وصول نجاشی به مصادر قم ایشان و از انفرادات نجاشی است (یعنی: اگر جایی ابن‌شاذان را در اوّل سند دیدید شیخ طوسی ندارد، این سند پیش شیخ طوسی نیست)؛ چون وقتی شیخ طوسی به بغداد آمد ایشان را ندید. نجّاشی بچۀ بغداد است و کسی را هم که به‌عنوان مسافر آمده است دیده، امّا مرحوم شیخ سال 408 آمده و کسانی را که قبل از 408 آمده‌اند ندیده است. به هر حال ابن‌شاذان محمّد بن علی توثیق هم ندارد و ایشان غالباً از راه پسر محمّد بن یحیی نقل می‌کند (محمّد بن یحیی، استاد کلینی، پسری به نام احمد دارد). خلاصه: یکی از راه‌های وصول نجاشی به میراث‌های قم همین ابن‌شاذان است. پس نجاشی بغدادی و ابن‌شاذان قزوینی است که به بغداد آمده و [نجاشی از طریق] ایشان [از] مشایخ قم نقل می‌کند. 3. یکی از نکات مباحث فهرستی روشن بودن سیر تاریخی هر کتاب است و عرض کردیم: اصولاً نجاشی ـ با این‌که کوفه به بغداد نزدیک‌تر است ـ بیشترین کتاب‌ها را به قم می‌آورد1️⃣ و از قم به کوفه می‌رود؛ به‌خاطر عظمتی که در قم برای این کتاب‌ها هست. 4. عبیدالله بن احمد بن نَهیک که گاهی هم به او «عبیدالله نَهیکی» می‌گویند، یکی از روات معروف کتاب ابن ابی‌عمیر و یکی از نسخ مشهورش مال ایشان است. ایشان هم بغدادی و لذا هم راوی ابن ابی‌عمیر است. 5. حسین بن عبیدالله (ابن‌غضائری پدر که صاحب کتاب رجال، احمد بن الحسین، پسر ایشان است) شیخ الشیعه فی زمانه و انصافاً مرد فوق‌العاده‌ای است. او استاد مشترک بین نجاشی و شیخ است و 3 سال بعد از ورود شیخ به بغداد فوت کرده (شیخ 408 به بغداد آمده و ایشان 411 فوت کردند [فهرست أسماء مصنّفي الشيعة (رجال النجاشيّ)، ص 69؛ الأبواب (رجال الطوسيّ)، ص 425]). شیخ آثار ایشان را دارد. نجاشی اضافه بر آثار ایشان، با پسرش هم رفیق است؛ چون هر دو بغدادی و پدر هر دو هم از علمای بغدادند. نجاشی با پسر ایشان هم رفیق بوده و هم هم‌درس بودند (پیش پدرشان درس خواندند). ( حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج اصول فقه ، 24/ 8/ 1401 ) پانوشت: 1️⃣ چون ممکن است ابهامی ایجاد شود که: یعنی چه «نجاشی بیشترین کتاب‌ها را به قم می‌آورد؟» و تصوّر شود تبدیل گفتگوی شفاهی به متنی ایجاد ابهام می‌کند و طوری گفته‌اند که انگار نجاشی سفر داشته! ناچار باید اضافه کنم: یعنی: از طریق مشایخ و روات قمی خطّ سیر را ادامه می‌دهد. بالاخره نام یک قمی (مثل حمیری پدر) توی کار است. این تکیه‌کلام استاد است و چاره‌ای جز تکرارش نداریم. یک بار هم عرض کردم: یکی ندانسته و نفهمیده مسخره کرده بود: خب، چرا از سلفچگان نمی‌رن؟ نزدیک‌تره که!!! @doroos_erfanian

1. در «أخبرنا أبو عبد الله بن شاذان، قال: حدّثنا أحمد بن محمّد بن يحيى، عن الحميريّ، قال: حدّثنا يعقوب بن يزيد، عن أحمد بن الحسن» [فهرست أسماء مصنّفي الشيعة (رجال النجاشيّ)، ص 74، ش 179] نجاشی بغدادی است. ابن‌شاذان قزوینی است که به بغداد آمده و میراث قم را آورده. احمد قمی است. حمیری هم قمی است. یعقوب بن یزید بغدادی است که به قم آمده. از این جا میراث به عراق منتقل می‌شود. احمد ابن الحسن هم اهل کوفه است. 2. مرحوم آقای تستری در کتاب «قاموس» در عدّه‌ای از موارد، تقریباً شبه اشکال می‌کند، که چرا این شخص را مرحوم شیخ ذکر نکرده است (البتّه جلدهای 4، 5 و 6 این اشکال ایشان را ندیدم. این جلد های آخر دارد). یکی از چیزهایی که ایشان در مباحث رجالی اضافه کردند مقارنه‌ای بین فهرست شیخ و فهرست نجاشی است. گاهی تعبیر «غفلةٌ» را هم دارد که شیخ غفلت کرده است. گاهی اوقات مثلاً می‌گوید: شیخ در فهرست نیاورده، در رجال آورده، غفلة. این‌که در فهرست هم نیاورده و نجاشی آورده غفلةٌ. کتاب «قاموس» نکات لطیفی دارد و یکی از تنبّهات ایشان این است. 3. یکی از روش‌های بحث آقای خویی در این کتاب «معجم» ـ که روش درستی هم هست1️⃣ ـ آن است که اسمی را که در عنوان می آورند می‌گویند: وقع بهذا العنوان (یا در کتب رجال، یا فهارس، یا روایات)، حفظ عنوان می‌کنند؛ مثلاً عنوان زده‌اند: «محمّد بن الحسن بن زیاد المیثمی» و از کتاب نجاشی نقل کرده‌اند. این مطلب در نجاشی به همین عنوانی که ایشان فرمودند وجود دارد، امّا دیگر «میثمی» ندارد (أحمد بن الحسن بن إسماعيل بن شعيب بن ميثم التمار مولى بني أسد [فهرست اسماء مصنّفي الشيعة (رجال النجاشيّ)، ص 74، ش 179]). 4. این جا (در «محمّد بن الحسن بن زیاد المیثمی») هم مرحوم آقای تستری ـ رضوان الله تعالی علیه ـ گفته: عدم ذکر الشیخ له في الرجال والفهرست غفلةٌ، امّا ظاهراً غفلت نباشد. کراراً عرض کردیم: مرحوم نجاشی از مشایخی نقل می کند که اصولاً شیخ از آنها نقل نمی‌کند. یکی همین حسین بن هدیه است2️⃣ که ایشان را بالمرّة (اصلاً) نمی‌شناسیم. البتّه ظاهراً با شواهدی اسم ایشان باید حسین باشد.3️⃣ از مشایخ نجاشی است که منفرداً از ایشان نقل می کند و ایشان هم منفرداً از ابن‌قولویه. من فکر می‌کنم از این که فقط از جعفر نقل می کند احتمالاً مرحوم ابن قولویه میراثی از حدیث داشته که خیلی مشهور نبوده است (یک میراث شاذّ ایشان است)، والّا ایشان از مفید از ابن‌قولویه و از ابن‌غضائری (یعنی: از مشایخش) از ابن‌قولویه نقل می‌کند و خود من ـ چون بعضی اسانید را نگاه کردم ـ احتمال می‌دهم شاید مرحوم ابن‌قولویه در قم بعضی کتاب‌ها را نقل کرده، در بغداد که آمده نقل نکرده و ایشان از کسانی است که احتمالاً ناقل میراث های قمی ابن‌قولویه است، نه میراث‌های بغدادی. میراث‌های بغدادی را مشاهیر نقل کردند. پس این‌که مرحوم شیخ طوسی نقل نفرمودند غفلت نیست، بلکه چون آن استاد را اصلاً ندیده (ایشان میراث‌های ابن‌هدیه) را ندارد. امّا این‌که ایشان خیال کرده چرا فی الرجال نیاورده، عرض کرده‌ام: آنچه برای ما دربارۀ کتاب رجال مرحوم شیخ طوسی واضح است آن است که: آن را از کتب رجالی قبل از خودش (مثل رجال برقی یا کشّی) نوشته، یا خودش استخراج کرده است. در کتب رجالی قبل از شیخ این عنوان (محمد بن الحسن بن زیاد المیثمی) اصلاً کلّاً نیست. در کتب حدیثی که در اختیار شیخ بوده هم این عنوان نیست؛ مثلاً این جا در «کافی» هست، امّا «محمّد بن حسن میثمی» است و «زیاد» ندارد. پس کار شیخ حساب شده است و درست هم انجام داده؛ چون این کتاب به یک نسخۀ شاذّی از میراث‌های ابن‌قولویه برمی‌گردد و از انفرادهای نجاشی است. در کتب رجال و در اسانید هم ندیده.4️⃣ ( حضرت آیت الله استاد حاج سید احمد مددی الموسوی حفظه الله ، خارج اصول فقه ، 24/ 8/ 1401 ) پانوشت‌ها: 👇👇👇 @doroos_erfanian