✡ دربارهٔ یهودیان و بهائیان مخفی (٢)
1⃣ سرشناس‌ترین فرقهٔ #یهودی_مخفی در جهان اسلام #دونمه نام دارد.
2⃣ دونمه، به‌معنی «برگشته» و #جدیدالاسلام، به گروهی از یهودیان ساکن #عثمانی اطلاق می‌شود که در سدهٔ ١٧ میلادی، به پیروی از #شابتای_زوی، یهودی که خود را مسیح موعود یهودیان معرفی می‌کرد، و #ناتان_غزه‌ای، یهودی دیگر که در مقام مدعی «پیامبری» کردار شابتای را توجیه می‌نمود، توده‌وار به #اسلام گرویدند.
3⃣ اینان در طول دو سده نظام عثمانی را گام به گام از «درون» تسخیر کردند و سرانجام آن را منهدم نمودند.
4⃣ «جوداییکا» نهان‌پیشگی دونمه‌ها را چنین توصیف کرده است:
👈 دونمه‌ها در ظاهر خود را مسلمان می‌خواندند و به‌شدت مقید به انجام ظواهر اسلامی بودند. نخستین گروه دونمه‌ها در حوالی سال ١۶٩٠ به زیارت مکه رفتند. مع‌هذا، آنان #یهودیان_مخفی بودند و به شکل پنهان مناسک خود را، که آمیزه‌ای از مناسک سنتی یهودی و آداب جدید است، انجام می‌دادند. در زمان جنگ اول جهانی، تعداد آنها ١٠ الی ١۵ هزار نفر تخمین زده می‌شد. دونمه‌ها نوشته‌های خود را بر روی کاغذهای بسیار کوچک می‌نگاشتند که به‌راحتی قابل مخفی کردن بود. دونمه‌ها چنان ماهرانه موفق به پنهان کردن مسائل درونی خود بودند که تنها منبع شناخت ایشان شایعاتی بود که در بیرون از آنان در پیرامون‌شان وجود داشت.
5⃣ تأکید می‌کنم که این فرقه بیش از دو سده در عثمانی فعالیت پنهان کرد، در مراکز مهم قدرت عثمانی #نفوذ نمود و تلاش این فرقه سهم بزرگ در #فروپاشی_عثمانی داشت.
6⃣ فرقهٔ دونمه تنها به عثمانی محدود نبود. #یاکوب_فرانک شاخه‌ای از آن را در شرق اروپا بنا نهاد که، مانند دونمه‌های عثمانی، #مناسک_جنسی از آداب درونی‌شان بود. این فرقه #فرانکیست نام گرفت و حتی به درون جامعهٔ کشیشان مسیحی و اشرافیت هابسبورگ نفوذ کرد. امروزه، بسیاری از فرانکیست‌های شرق اروپا و اتریش به آمریکای شمالی مهاجرت کرده‌اند. به‌نوشته جوداییکا، فرقهٔ دونمه، علاوه بر عثمانی، از سدهٔ ١٨ میلادی در یمن، #ایران و شمال آفریقا نیز گسترش یافت. جوداییکا، در جای دیگر، ترکیه، ایتالیا، لهستان، مراکش و #کردستان را از مراکز حضور فعلی این فرقه معرفی می‌کند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
✡ شابتای زوی؛ از ظهور تا فروپاشی عثمانی (١)
1⃣ #شابتای_زوی در سال ١۶۶۵ در بنادر غربی عثمانی “ظهور” کرد؛ نخست ادعا کرد که مسیح است ولی مدتی بعد، در زندان عثمانی، ادعای خدایی نمود و کمی بعد به اسلام گروید!
2⃣ پیروان شابتای یهودیانی بودند که به بازار او رونق می‌دادند. با گروش شابتای به اسلام، پیروان یهودی او نیز “مسلمان” شدند و فرقه‌ای از #یهودیان_مخفی را در جهان اسلام بنیان نهادند که #دونمه نامیده می‌شوند.
3⃣ ظهور شابتای مقارن با دوران سلطان محمد چهارم در عثمانی، اواخر سلطنت شاه عباس دوم صفوی و اوایل سلطنت شاه صفی دوم در ایران است. شابتای زوی از حمایت یک پیامبر دروغین به‌نام #ناتان_غزه‌ای برخوردار بود. تکاپوی این‌دو سناریوی واحدی را رقم زد.
4⃣ شابتای از نوجوانی #کتاب_زوهر و سایر رساله‌های کابالایی را مطالعه کرد و جذب #کابالا شد. او در سال ١۶۶۴ در قاهره با یک زن #یهودی بدکاره ازدواج کرد. در این زمان دعاوی مسیحایی شابتای زوی آغاز شد!
5⃣ جئوفری ویگودر (مورخ یهودی) می‌نویسد: سارا همسر شابتای، از یک خانوادهٔ #مارانو [یهودیان مخفی] مستقر در لهستان بود. او به آمستردام مهاجرت کرد و چون بسیار زیبا بود به #فحشا اشتغال ورزید و سپس به قاهره رفت. سارا اعلام کرده بود که تنها با #مسیح ازدواج خواهد کرد و لذا در مراسم عروسی‌اش، شابتای او را عروس مسیح نامید!
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ شابتای زوی؛ از ظهور تا فروپاشی عثمانی (٢)
1⃣ نام اصلی #ناتان_غزه‌ای، آبراهام ناتان لوی است. پدرش، الیشا حییم بن یعقوب لوی به خاندان سرشناس لِوی تعلق دارد. او از لهستان به عثمانی مهاجرت کرد و در بیت‌المقدس سکنی گرفت. الیشا حاخامی سرشناس با گرایشهای #کابالی بود و رئیس یهودیان اشکنازی مقیم بیت‌المقدس بود.
2⃣ ناتان در سال ١۶۶٣ با دختر یک تاجر ثروتمند #یهودی مقیم غزه ازدواج کرد و در این بندر اقامت گزید. از این زمان به مطالعهٔ رساله‌های #کابالا پرداخت، از مریدان طریقت #اسحاق_لوریا شد و به مناسک و اعمال #رازآمیز روی آورد.
3⃣ مدتی بعد مدعی شد که در حال #مکاشفه صدای خداوند را شنیده که اعلام کرده #شابتای_زوی مسیح بن داوود است و ناتان پیامبر اوست! #یعقوب_نجارا حاخام بزرگ یهودیان غزه، ادعای ناتان را تأیید کرد و مرید و مروّج پیامبری او شد!
4⃣ با شیوع داستان “پیامبری” ناتان غزه‌ای، #یهودیان گروه گروه، از فلسطین و سوریه و مصر، برای زیارت او به غزه روی آوردند و بدین‌سان، ناتان را به مقام یک “قدیس” ارتقا دادند!
5⃣ شابتای که در قاهره می‌زیست، ماجرای “مکاشفه” ناتان غزه‌ای را شنید و در آوریل ١۶۶۵ برای دیدار او به غزه شتافت. روایت رسمیِ مندرج در دایرةالمعارف یهود حاکی از آن است که ناتان، او را قانع کرد که به‌راستی #مسیح_بن_داوود و #پادشاه_بنی‌اسرائیل است!!
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ شابتای زوی؛ از ظهور تا فروپاشی عثمانی (٣)
1⃣ به‌نظر ما، تمامی ماجرا یک سناریوی از پیش طراحی‌شده بود. میان شابتای و ناتان و سایر کارگردانان این نمایش از قبل رابطه وجود داشت و سرنخ آن در آمستردام بود.
2⃣ پس از اقناع شابتای، در ٣١ مه ١۶۶۵، #ناتان_غزه‌ای طی مراسمی ظهور مسیح بن داوود، پادشاه و ناجی اسرائیل را در غزه اعلام کرد و در سخنرانی خود به پیشگوییهای فراوان حاخام‌های یهودی و رساله‌های کابالایی استناد کرد.
3⃣ در این مراسم، تمامی #یهودیان_غزه و در رأس آنها حاخام یعقوب نجارا، به شابتای گرویدند. #شابتای_زوی که اینک در مقام پادشاه بنی‌اسرائیل جای داشت، یعقوب نجارا را، در مقام “کاهن بزرگ” منصوب کرد و ناتان غزه‌ای نیز در مقام “پیامبر” پادشاه بنی‌اسرائیل جای گرفت.
4⃣ شابتای به ازمیر بازگشت و یهودیان شهر در پیرامونش گردآمدند. او در ازمیر نیز “ظهور” خود را اعلام کرد. گفت “ناجی اسرائیل” است و به‌زودی خروج خواهد کرد و تاج و تخت “سلطان ترک” را به دست خواهد گرفت.
5⃣ ناتان غزه‌ای برای دور بودن از تیررس دولت عثمانی و ارتباط نزدیک با شمال آفریقا و جنوب اروپا، در بندر غزه ماند و همچنان به “مکاشفات” و پیشگوییهای “پیامبرانه” خود ادامه داد. او این “مکاشفات” را طی نامه‌هایی به شابتای زوی و حاخام‌های هوادار او در تمامی مراکز محل زندگی یهودیان، در اروپا و شمال آفریقا و خاور نزدیک، اعلام می‌کرد.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ شابتای زوی؛ از ظهور تا فروپاشی عثمانی (۴)
1⃣ [در این دوران] دولت #عثمانی به‌دلیل اصلاحات #محمد_کوپرولو وزیر اعظم، بر دوران طولانی “حکومت حرمسرا” و “آغاها”، که از زمان سلطان سلیم دوم آغاز شده بود، نقطهٔ پایان نهاده و مرحلهٔ نوینی از نوزایی سیاسی خود را آغاز کرده بود.
2⃣ روشن است که ماجرای شابتای توجه مقامات دولتی عثمانی را جلب می‌کرد و واکنش آنان را برمی‌انگیخت. چنین نیز شد. احمد فرزند و جانشین محمد کوپرولو دستور دستگیری شابتای را صادر کرد. در فوریه ١۶۶۶ شابتای را به قسطنطنیه و نزد وزیر اعظم بردند.
3⃣ قطعاً #احمد_کوپرولو ماهیت سیاسیِ ماجرای #شابتای_زوی را درنیافت و آن را یک داعیهٔ دینیِ متعارف و احتمالاً ناشی از عدم تعادل روانی شابتای دانست. ادعای مسیحایی شابتای در چارچوب فرهنگ و عقاید دینی یهود بود و به مسلمانان ارتباط نداشت. دعویِ سلطنت او بر بنی‌اسرائیل حقیر و احمقانه جلوه می‌کرد.
4⃣ قطعاً شابتای در دیدار با کوپرولو سلوکی عاجزانه یا متواضعانه داشت زیرا بر او سخت نگرفتند و تنها وی را در قلعه گالیپولی حبس کردند.
5⃣ شابتای در زندان آزادانه با حاخام‌های یهودی و پیروانش دیدار می‌کرد و مکاتبات خود را به #یهودیان سراسر جهان می‌فرستاد. اکنون او #ادعای_خدایی می‌کرد و برخی از نامه‌هایش را چنین امضا می‌نمود: “منم خدای شما، شابتای زوی.“
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
🇮🇷👉 @jscenter
✡ شابتای زوی؛ از ظهور تا فروپاشی عثمانی (۵)
1⃣ #شابتای_زوی در زندان زیر هیچ فشاری نبود. ولی معلوم نیست چرا، بناگاه به #اسلام گروید!! به‌علت فقدان اسناد عثمانی، ارائهٔ داستان این گروش شابتای نیز تنها بر اساس روایات یهودی ممکن است.
2⃣ طبق این روایات، #نحمیا_کوهن از رهبران فرقه #کابالا در لهستان، به ملاقات شابتای رفت و به مباحثه با او پرداخت. در اثنای بحث، نحمیا کوهن بناگاه در حضور محافظین عثمانی اعلام کرد که مسلمان خواهد شد.
3⃣ کوهن سپس به دربار عثمانی رفت، به اسلام گروید و مقامات عثمانی را به مسلمان کردن شابتای ترغیب نمود. کوهن پس از بازگشت به لهستان، بار دیگر #یهودی شد و ادعا کرد که خود مسیح است!!
4⃣ پس از این ماجرا، مقامات عثمانی شابتای را به آدریانوپول بردند و وی در حضور سلطان محمد چهارم اعلام مسلمانی کرد. سلطان تحت تأثیر گروش شابتای قرار گرفت، نام عزیز محمد افندی را بر او نهاد و به او مقرری روزانه‌ای به مبلغ ١۵٠ پیاستر اعطا کرد. سلطان ساده‌دلانه گمان می‌کرد به توفیقی بزرگ به سود اسلام دست یافته است!
5⃣ روشن است که گروش گروه کثیری از #یهودیان به اسلام و پذیرش آنان در ساختار سیاسی دولت عثمانی نمی‌توانست بدون توجیه معقول و مقدمات عقل‌پسند و موجه، رخ دهد. حرکت شابتای زوی پایه‌های این تحول را پدید ساخت.
6⃣ بر بنیاد این موج بود که سازمان مخفی و رازآمیزی از پیروان #جدیدالاسلام شابتای زوی شکل گرفت، اعضای آن به‌تدریج در دستگاه حکومتی عثمانی #نفوذ کردند، در سدهٔ ١٩ به اقتدار فوق‌العاده دست یافتند و سرانجام #امپراتوری_عثمانی را از درون تسخیر نمودند.
✍ استاد عبدالله شهبازی
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter