💥 هماهنگیِ بین «معرفت‌های دینی و معرفت‌های علمی»، نيازمند هماهنگیِ روش‌ها و متدلوژی‌های آنهاست،
و هماهنگیِ روش‌ها نیازمند فلسفۀ روش (فلسفۀ شدن).
🔴 استاد سید محمدمهدی میرباقری:
🔹 منظومۀ عقلانيت اجتماعی بايد اولاً به‌صورت جزاير مستقل عمل نكنند، بلکه به‌صورت پيوستار عمل كنند و ثانياً، اين منظومه، متعبّد به وحي باشد و بر اساس مديريت ديني شكل بگيرد.
معرفت‌هاي ديني و نظری و تجربي در اين منظومه بايد مستند به وحي شوند و معرفت ديني، متغيّر اصلی باشد. در اين صورت، بايد مأموريت تفقه ديني گسترش پيدا كند و وارد عرصه‌اي شود كه بتواند نيازهاي دانش‌هاي تجريدي و تجربي به مفروضات اساسی را تأمين كند.
اگر تفقّه دينی به‌دنبال پاسخگويیِ به مفروضات علوم تجربي و علوم تجريدي نباشد، نمي‌تواند در موضع متغيّر اصلي در منظومه معرفتي بشر قرار بگيرد، بلكه ممكن است دانش‌هاي ديگر، معرفت‌هاي ديني را تحت‌تأثير قرار دهند و فقه نيز عرفي شود؛ يعنی در تعامل بين فقه و دانش اقتصادي، روانشناسي، جامعهشناسي و ساير دانش‌ها، آن دانش‌ها، عينيت را بازسازي كنند و معرفت ديني را تابع شرايط عيني تغيير دهند.
🔹 معنای دينيسازیِِ اين فضاي كيهانی آن نيست كه عقل و تجربه و شهود را تعطيل كنيم، بلکه میخواهيم مبتنی بر دين، آنها را شکوفا کنيم. همچنين، وحی را حوزۀ موازي با شهود و تعقل و تجربه فرض نمیکنيم و معيار صحّت هر يک را جدا تعريف نمیکنيم تا هركدام معيار صحّت مستقل و روش تحقيق مستقل از ديگری داشته باشند؛ بلكه اين منظومه کلان تعقّل بايد مبتني بر يك نظام هماهنگ روش تحقيق اتفاق بيفتد كه در آن، استناد به وحي و محاسبات نظري و عقل تجربي و نيز شهود، به هم پيوسته عمل مي‌كند و چگونگی کاربردی کردن فرهنگ دين نشان داده میشود. به عبارت ديگر، يك #معيار_صحّت_تركيبي در اين منظومه وجود دارد؛ چرا که اگر جزاير مستقلي با معيار صحت‌ها و روش تحقيق‌هاي مختلف درست کنيم، يك #پيوستار_عقلاني به وجود نخواهد آمد و به طور طبيعی يك تصميم‌گيري منسجم هم نخواهيم داشت؛ چرا که تصميم‌گيري‌ها در مقياس توسعه، كلان و خُرد، ناشي از عقلانيت اجتماعي هستند و چنانچه عقلانيت اجتماعی داراي يك پيوستار مناسب نباشد، اين تصميم‌گيري‌ها نيز جزيره‌اي خواهد شد.
🔸 شكلگيري پيوستار ديني در فضاي عقلانيّت اجتماعي نيازمند نرم‌افزارهايي است كه بتواند تحقيقات را در حوزه‌هاي مختلف به‌گونه‌اي سامان دهد كه همه آنها، مستند به دين شوند و همچنين جايگاه تعقل، تجربه و احساس و شهود انسان در كنار تعبّد به وحي محفوظ بماند. اين امر به يك #روش_تحقيق نياز دارد که بتواند حوزه‌هاي مختلف را به‌صورت پيوسته ببيند و حوزه فقاهت را با حوزه دانش‌هاي تجريدي و تجربي، مرتبط كند و بالعکس. اين نرم‌افزار، ايمان به وحي را معيار اصلي صحّت قرار مي‌دهد و در عين حال، معيار صحّت حتماً به كارآمدي تجربي و هماهنگي نظري هم قيد ميخورد؛ در اين صورت، روش تفقّه ديني با روش‌هاي تجربي در هم تنيده می‌شوند و #انعكاس_روش‌ها در یکدیگر ديده ميشود.
بنابراين، این نرم‌افزار به‌دنبال ناديده گرفتن جايگاه مطالعات تجربي، مطالعات ميدانی، محاسبات نظري و شهود بشر نيست بلكه به دنبال برقراري نسبتي بين اینها بر اساس تعبّد و استناد به وحي است.
نظام روش تحقيق به عنوان #نرم‌افزار_پیوستارسازی دينی، بايد به گونه‌اي شکل بگيرد كه تحقيقات را به هم پيوند دهد و بتواند انعكاس آنها را در یکدیگر مشاهده كند.
🔸 روش‌های تحقيق نيازمند به #فلسفه_روش_تحقيق هستند. فلسفه روش تحقيق عهده‌دار هماهنگي روش تحقيقهاست. اين فلسفه ميتواند فعل تحقيق را تحليل و مدلسازي كند، و زمينه هماهنگ شدن تحقيقات اجتماعي را فراهم آورد؛ يعني اين فلسفه هم توليد نرم‌افزار و هم سازمان‌دهي مديريتِ آن را به عهده دارد. «فلسفه روش تحقيق» را ميتوان نظريه راهنما هم ناميد. اين نظريه بايد در حوزه تفقه ديني و حوزه دانش‌هاي تجربي و تجريدي، #نظام_روشگان هماهنگ ارائه دهد و موجب تعامل محصولات آنها شود. در غير اين صورت، اگر روش تفقه ديني با روش‌ها و تحقيقات تجريدي و تجربي تعامل نداشته باشد، هماهنگسازي محصولات آنها دشوار خواهد بود. به عبارت ديگر، قابليت انعكاس دانش‌هاي ديني در حوزه تجريدي و تجربي و نيز انعكاس دانش‌هاي تجربي و تجريدي در تفقه ديني را دارا باشد. بنابراین، فلسفه روش تحقیق عهده‌دار چنين تعاملي در هماهنگي حوزههای تفقه ديني و حوزههای علوم تجريدي و تجربي نظام روشگان است. اگر روش علم اين قابليت را نداشته باشد كه مفروضات اساسي حوزه دين را بپذيرد و مانند روش‌هاي پوزيتيويستي عمل كند، هرگز امكان توليد علم ديني وجود نخواهد داشت؛ همچنانكه علم فلسفي الهي نيز به اين ترتيب توليد نخواهد شد؛ لذا به نظريۀ راهنمايي نيازمنديم تا زمينه اين كار را فراهم كند.»
🔗https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#فلسفه_روش
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎧 استاد میرباقری | نقش #معیار_صحت در جریان دادنِ فقاهت در علم و برنامه
⚡️ ما چگونه باید مفاهیم فرانگرانه و متافیزیکی اسلام را به معادلۀ علمی و مدل اجرایی تبدیل کنیم؟
⚡️ گاهی‌اوقات ما اهل تقوا و اهل نماز شب و تهجد و قرآن و نهج‌البلاغه هستیم، اما وقتی مثلاً به حوزه مدیریت اقتصاد ورود می‌کنیم به‌دنبال نظریه فریدمن و نظریه کینز می‌رویم؛ آن کتاب‌ها را می‌بوسیم می‌گذاریم زیر میز و این کتاب‌ها را می‌گذاریم روی میز! این نوع مدیریت و برنامه‌ریزی، اسلامی نیست.
⚡️ توصیه‌های اخلاقیِ منضم به این دانش‌ها هم، کار را حل نمی‌کند؛ ما باید خود محتوای دانش را دگرگون کنیم، به‌گونه‌ای که در محتوای دانش، آن سه ورودی [معرفت‌های دینی، نظری و تجربی] هماهنگ عمل کنند و به یک شبکه معرفتی تبدیل شوند.
⚡️ ما نیاز به یک #شبکه_نرم‌افزاری داریم که بتواند تحقیق در حوزه معرفت دینی (یعنی #حکمت و عرفان و فقه) را هماهنگ با مطالعات نظری و تجربی کند و هم مطالعات نظری و تجربی هماهنگ با حوزه معرفت دینی شوند.
⚡️ ما معتقدیم حتماً باید یک #معیار_صحتِ با سه متغیر و سه شاخصه داشته باشیم که هم معطوف به استناد به وحی باشد، هم معطوف به هماهنگی نظری باشد و هم معطوف به کاربرد عینی؛ یعنی معیار صحت باید هم در حوزه مطالعات معرفت دینی، هم معرفت‌های نظری و هم معرفت‌های تجربی، #سه‌شاخصه‌ای شود تا بتواند اینها را هماهنگ کند.
🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398
#حکمت_کاربردی
#معیار_صحت_ترکیبی
☑️ @mirbaqeri_ir