"به بهانه‌ی روز ویراستار: نسبت ویرایش و آفرینش ادبی" یکی از مهارت‌های مهم در حوزه‌ی زبان که به‌ویژه با رونق صنعت چاپ و نشر، اهمیتی بیشتر یافته، ویرایش است. در ادبیات کهن، خالقان اثر و نویسندگان و شاعران، عمدتا خود ویراستار آثار خود بوده‌اند. گاه نیز کاتبان و نسخه‌نويسان، در رونویسی آثار، آن‌ها را روا یا ناروا ویرایش می‌کرده‌اند. اما آنچه در روزگار ما و در پیوند ویراستاری و آفرینش ادبی، اهمیت دارد، توجه به نکته‌های زیر است. ۱_ اگر زبان را به سه لایه‌ی بیرونی و میانی و درونی تقسیم کنیم، تمرکز مهارت ویرایش، بر لایه‌ی بیرونی و تمرکز خلق ادبی بر لایه‌ی درونی است. لایه‌ی بیرونی زبان، می‌کوشد خود را با قراردادها و شباهت‌های زبانی و یکدستی سازگار کند و لایه‌ی درونی جایگاه تمایز و تفاوت و فردیت سبکی است؛ پس این دو لایه هدف‌هایی کاملا متمایز و گاه مغایر را پی می‌گیرند. در لایه‌ی میانی، زبان و بدنه‌ی آن اهمیت دارد و سلامت زبان از مهم‌ترین مسائل است؛ هرچند درستی و سالمی زبان از منظر یک خالق ادبی و یک ویراستار اشتراک‌ها و تفاوت‌هایی دارد. ۲_ تبعیت از رسم‌الخط و قوانین درست‌نویسی و کاربرد نشانه‌های سجاوندی، از مهم‌ترین قوانین ویراستاری است. در نشر آثار ادبی، هرچند می‌توان کوشید که به قراردادهای پذیرفته‌شده در رسم‌الخط و ویرایش فنی توجه کرد؛ باید دانست که در مواردی که شاعر یا نویسنده برای خروج از الگوهای مرسوم ویرایش، دلیلی ادبی دارد، اولویت با نظر نویسنده و شاعر است؛ حتی اگر رسم‌الخط یا نوع نشانه‌گذاری یا حذف آن، مغایر با تمام اصول ویرایش باشد. با این‌حال باید توجه کرد که در مواردی که شاعر یا نویسنده، هیچ‌توجیهی برای ساختارشکنی در برون زبان ندارد، رعایت یکدستی و قراردادهای ویرایش، یک اصل پذیرفته است. ۳_ اصرار بر ویرایش زبان متن ادبی، از نظر واژه‌های غیرفارسی یا پیراستن زبان از تصرفات نحوی یا خطاهای دستوری، در صورتی که آفریننده‌ی ادبی، دانسته (و صد البته دانسته و نه از کم‌سوادی زبانی) هدفی زیباشناسانه یا هنجارشکنانه در زبان دارد؛ چندان در صلاحیت ویراستار فنی و زبانی نیست و بهتر است ویراستاران از آن چشم‌پوشی کنند؛ هرچند این مسئله نباید مجوزی برای پلشتی‌های بی‌فایده و ناآگاهانه‌ی زبانی در اشعار و آثار داستانی باشد؛ چنانکه در بسیاری از آثار معاصر به‌وضوح دیده می‌شود. ۴_ آفرینندگان ادبی، در حوزه‌ی ویرایش فنی و گاه زبانی، نمی‌توانند ویراستاران خوبی برای آثار خود باشند؛ پس بهتر است در گفتگوی دوسویه‌ی نویسنده/شاعر و ویراستار، متن به بهترین صورت خود، روانه‌ی بازار نشر شود. #ویراستار #ویرایش #زبان_ویراسته #زبان_ادبی (پرویزن: اشعار، نقدها و یادداشت‌های محمد مرادی) https://eitaa.com/mmparvizan