سوّمين نكته‌اى كه ممكن است از آيه شريفه برداشت شود آن است كه غيبت در صورتى موضوعيّت پيدا می‌کند كه طرف مقابل حضور نداشته باشد، زيرا علاوه بر آن كه لغت غيبت نشانه عدم حضور است كلمه «مَيتاً» نيز به اين معنى اشاره دارد، چون در آيه شخص مغتاب (غيبت شونده) مانند مرده فرض شده است، پس همان گونه كه شخص مرده غايب است و نمی‌تواند از خود دفاع كند او نيز در اثر عدم حضور قادر به دفاع از آبرو و حيثيّت خويش نيست.

نكته چهارم آن كه همان طور كه مرده ديگر زنده نمی‌شود آبروى از دست رفته نيز قابل برگشت نيست. والله اعلم. چه بسيار افرادى كه آزرده خاطر از دنيا رفتند و ديدارها به قيامت افتاد و آنگاه در پيشگاه خداوند متعال به محاكمه و دادخواهى برخواهند خاست. نَعوذُ بِاللّهِ مِن شَرِّ الشَّيطانِ وَ مِن غَضَبِ الرَّحمَنِ. «لا يُحِبُّ اللّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إلّا مَنْ ظُلِمَ وَ كانَ الله سَميعاً عَليماً.»[٥]

خداوند دوست ندارد كسى با سخنان خود بدی‌ها را اظهار كند مگر آن كسى كه مورد ستم واقع شده باشد. و خداوند شنوا و دانا است.» از اين آيات استفاده می‌شود كه خداوند دوست ندارد بدی‌هاى ديگران آشكار شود و عيوب آنان فاش گردد و آبروى مردم از بين برود.

غيبت از نظر روايات‏ 👇👇👇👇

در روايات اسلامى نيز به طور جدّى از غيبت كردن نهى شده و آثار سوئى براى آن بيان گرديده است كه در اين‌باره به طور مشروح به بحث می‌پردازيم، زيرا مردم كمتر به حرمت و گناه غيبت توجّه دارند، و همان گونه كه مرحوم شهيد ثانى می‌فرمايد: بيشتر مردم براى اقامه نماز، روزه و بسيارى از عبادات و آنچه وسيله قرب مقام در نزد پروردگار می‌شود می‌کوشند و بسيارى از محرّمات از قبيل زنا، شرب خمر و ... را مرتكب نمی‌شوند و با اين همه، بيشتر اوقات خود را در مجالس لهو و خوشگذرانى و سخنان بيهوده و ... تلف می‌کنند و آبروى برادران دينى خود را می‌برند و آن را جزو گناهان به حساب نمی‌آورند، گويى از مؤاخذه خداوند متعال در ارتكاب اين گونه اعمال بيمى ندارند.[٦] خلاصه اين كه بسيارى از مردم مرتكب غيبت می‌شوند و گويا آن را گناه نمی‌دانند و از اين نكته غافلند كه كارهاى ديگرى كه انجام می‌دهند و حسناتى كه كسب می‌کنند با يك غيبت تمام آنها را از بين می‌برند.

هتك آبروى مسلمان بدتر از رباخوارى است‏ پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم فرمود: «إِنَّ‏ الدِّرْهَمَ‏ يُصِيبُهُ‏ الرَّجُلُ‏ مِنَ‏ الرِّبَا أَعْظَمُ‏ عِنْدَ الله‏ فِي الْخَطِيئَةِ مِنْ سِتٍّ وَ ثَلَاثِينَ زَنْيَةً يَزْنِيهَا الرَّجُلُ وَ أَرْبَى الرِّبَا عِرْضُ الرَّجُلِ الْمُسْلِم‏.»[٧] «درهمى كه انسان از ربا به دست می‌آورد گناهش نزد خدا از سى و شش زنا بزرگ‌تر است و بالاترين ربا معامله كردن با آبروى مسلمان است.»

غيبت از زنا بدتر است‏ جابر بن عبدالله و أبي سعيد خدرى از پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم نقل كرده‌اند كه فرمود: «إِيَّاكُمْ‏ وَ الْغِيبَةَ فَإِنَ‏ الْغِيبَةَ أَشَدُّ مِنَ‏ الزِّنَا إِنَّ الرَّجُلَ قَدْ يَزْنِي فَيَتُوبُ فَيَتُوبُ الله عَلَيْهِ وَ إِنَّ صَاحِبَ الْغِيبَةِ لَا يُغْفَرُ لَهُ حَتَّى يَغْفِرَ لَهُ صَاحِبُهُ.»[٨] «از غيبت بپرهيزيد كه غيبت از زنا بدتر است، زيرا زناكار ممكن است توبه كند و خدا توبه او را بپذيرد امّا غيبت كننده مورد عفو قرار نخواهد گرفت مگر اين كه طرف از او راضى شود.»

غيبت، به منزله خوردن گوشت مرده است‏ همان گونه كه قرآن مجيد غيبت كردن را مانند خوردن گوشت برادر مؤمن می‌داند در روايات نيز به اين مطلب اشاره و تأكيد شده است: پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم فرمود: «سِبَابُ‏ الْمُؤْمِنِ‏ فُسُوقٌ‏ وَ قِتَالُهُ‏ كُفْرٌ وَ أَكْلُ لَحْمِهِ مَعْصِيَةٌ وَ حُرْمَةُ مَالِهِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ.»[٩] «دشنام دادن به مؤمن گناه و جنگيدن با او كفر و خوردن گوشت او [به وسيله غيبت‏] معصيت است، و احترام مال مؤمن مانند احترام خون اوست.»

اين كه قرآن مجيد و روايات از غيبت تعبير به خوردن گوشت انسان مرده می‌کنند بر شدّت و بزرگى گناه گواهى می‌دهد و اين گونه تعبير فقط در باره غيبت وارد شده است. كسى كه غيبت شخص ديگرى را می‌کند چون طرف (غيبت شونده) حضور ندارد كه از خود دفاع كند و در نتيجه آبرويش از بين می‌رود و شخصيّتش در ميان مردم له می‌شود، تشبيه به مرده شده است. زيرا اگر آبروى كسى در ميان اجتماع بريزد هيچ چيز نمی‌تواند آن را جبران كند و در ميان مردم براى هميشه سرافكنده است. از اين رو، كسى كه غيبت می‌کند مانند اين است كه گوشت برادر مسلمان خود را با اين كه مرده است می‌خورد تا براى خود كسب حيثيّت كند.

مرحوم طبرسى در شأن نزول آيه شريفه‏ «وَ لا يَغْتَبْ بَغضُكُمْ بَعضاً» می‌نويسد: «نَزَلَ فِي رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم اغْتَابَا رَفِيقَهُمَا وَ هُوَ سَلْمَانُ‏ بَعَثَاهُ‏ إِلَى‏ رَسُولِ‏ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم لِيَأْتِيَ لَهُمَا بِطَعَامٍ فَبَعَثَهُ إِلَى أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ وَ كَانَ خَازِنَ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم عَلَى رَحْلِهِ فَقَالَ مَا عِنْدِي شَيْ‏ءٌ فَعَادَ إِلَيْهِمَا فَقَالا بَخِلَ أُسَامَةُ وَ قَالا لِسَلْمَانَ لَوْ بَعَثْنَاهُ إِلَى بِئْرِ سُمَيْحَةَ لَغَارَ مَاؤُهَا ثُمَّ انْطَلَقَا يَتَجَسَّسَانِ هَلْ عِنْدَ أُسَامَةَ مَا أَمَرَ لَهُمَا بِهِ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم فَقَالَ رَسُول‏ الله صَلَّى الله عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم لَهُمَا مَا لِي أَرَى خُضْرَةَ اللَّحْمِ فِي أَفْوَاهِكُمَا فَقَالا يَا رَسُولَ الله مَا تَنَاوَلْنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا لَحْماً قَالَ ظَلَلْتُمْ تَأْكُلُونَ لَحْمَ سَلْمَانَ وَ أُسَامَة فَنَزَلَت الآیَة.»[١٠]

«اين آيه در باره دو تن از اصحاب رسول خدا صلّى الله عليه و آله و سلّم نازل شده است كه از رفيق خود سلمان غيبت كردند. چون او را خدمت پيامبر صلّى الله عليه و آله و سلّم فرستادند تا برايشان غذا بياورد، پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم او را نزد اسامة بن زيد كه مسئول [بيت المال‏] بود فرستاد تا غذا بگيرد. اسامه گفت چيزى ندارم كه به تو بدهم. هنگامى كه سلمان نزد آن دو برگشت گفتند چرا غذا نياوردى؟ گفت خدمت پيامبر صلّى الله عليه و آله و سلّم رسيدم، ايشان مرا نزد اسامه فرستاد و او گفت الان چيزى ندارم، به اين جهت نتوانستم چيزى تهيّه كنم. آن دو نفر گفتند: اسامه بخل ورزيد و غذا نداد، و در باره سلمان گفتند:

اگر او را به سراغ چاه سميحه‏[١١] بفرستيم آب فروكش خواهد كرد و خشك خواهد شد. آنگاه اين دو نفر راه افتادند تا نزد اسامه بيايند و بررسى كنند كه چرا اسامه به سلمان غذايى نداده است. پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله و سلّم فرمود

من آثار خوردن گوشت در دهان شما می‌بينم. گفتند: ما امروز گوشت نخورده‌ايم. فرمود: گوشت سلمان و اسامه را می‌خورديد [: غيبت اين دو را می‌کرديد]. سپس اين آيه نازل شد.» روايات ديگرى نيز رسيده كه غيبت به منزله خوردن گوشت مسلمان مرده است.[١٢] به هر حال، اين تشبيه بی‌سابقه در قرآن و نيز تأكيد روايات در توضيح مطلب، بيان كننده زشتى اين عمل است كه بدترين ظلم و ستم نسبت به برادر دينى است و در ننگين بودن اين عمل همين بس كه گرگ نسبت به گرگ اين كار را انجام نمی‌دهد:

روايات ديگرى نيز رسيده كه غيبت به منزله خوردن گوشت مسلمان مرده است.[١٢] به هر حال، اين تشبيه بی‌سابقه در قرآن و نيز تأكيد روايات در توضيح مطلب، بيان كننده زشتى اين عمل است كه بدترين ظلم و ستم نسبت به برادر دينى است و در ننگين بودن اين عمل همين بس كه گرگ نسبت به گرگ اين كار را انجام نمی‌دهد: وَ لَيسَ الذِئب يَاكُل لَحمَ ذِئبٍ‏ / وَ يَاكُل بَعضنَا بَعضاً عياناً گرگ [با آن درّندگى‏] گوشت گرگ را نمی‌خورد، ولى بعضى از ما به طور علنى [گوشت‏] بعضى ديگر را [به وسيله غيبت‏] می‌خورد.

پی‌نوشت‌ها [١] - نساء- ٣١: اگر از گناهان كبيره‌اى كه از آن نهى شده‌ايد اجتناب كنيد گناهان كوچك شما را می‌پوشانيم و در جايگاهى نيكو واردتان می‌سازيم. [٢] - اصول كافى، ج ٢- ص ٢٧٦، باب الكبائر، حديث ١. [٣] - همزه- ١. [٤] - حجرات- ١٢. [٥] - نساء- ١٤٨. [٦] - كشف الريبة، ص ١. [٧] - محجة البيضاء، ج ٥- ص ٢٥٣، الترغيب و الترهيب، ج ٣- ص ٥٠٣، مكاشفة القلوب غزالى، ص ١٥٦، انوار نعمانيه، ص ٢٥٩، بحار الانوار، چاپ بيروت، ج ٧٢- ص ٢٢٢. [٨] - كشف الريبه، ص ٦، مكاسب محرمه، ص ٤٠، الترغيب و الترهيب، ج ٣- ص ٥١١، حديث ٢٤، وسائل الشيعه، ج ٨- ص ٦٠١، انوار نعمانيه، ص ٢٥٩، جامع السعادات، ج ٢- ص ٣٠٢، محجة البيضاء، ج ٥- ص ٢٥١، احياء علوم الدين، چاپ بيروت، ج ٣- ص ١٤١. [٩] - اصول كافى، ج ٩- ص ٣٥٩، باب السباب، حديث ٢، وسائل الشيعه، ج ٨- ص ٦١٠، حديث ٣. [١٠] - مجمع البيان، چاپ بيروت، ج ٩- ص ١٣٥. [١١] - « سميحه» چاه پر آبى بوده است. [١٢] - جهت اطلاع بيشتر در اين مورد رك.: معراج السعادة، ج ٤٢٩، الترغيب و الترهيب، ج ٣- ص ٥٠٦ و ٥٠٧، احياء علوم الدين، چاپ بيروت، ج ٣- ص ١٤٢، كشف الريبه، ص ٣.

غیبت از بزرگترین گناهان است. همانطور که می‌دانیم سرمایه بزرگ انسان در زندگی حیثیت و آبروی اوست و هر چیزی آنرا به خطر بیندازد مانند آن است که جان او را به خطر انداخته باشد. بلکه گاه ترور شخصیت از ترور شخص مهمتر محسوب می‌شود و اینجاست که گاه گناه آن از قتل نفس نیز سنگین‌تر است.

مفهوم غیبت چنانچه از اسمش پیداست بدین معناست که در غیاب کسی سخن گویند. منتهی سخنی که عیبی از عیوب او را فاش سازد خواه این عیب جسمانی باشد یا اخلاقی. در اعمال او باشد یا در سخنش و حتی در واری که مربوط به اوست مانند لباس ، خانه ، همسر ، فرزندان و مانند اینها. بنابراین اگر کسی صفات ظاهر و آشکار دیگری را بیان کند غیبت نخواهد بود مگر اینکه قصد مذمت و عیبجویی داشته باشد که در اینصورت حرام است. مثل اینکه در مقام مذمت کسی بگوید آن فرد نابیناست یا کوتاه قد است.

در تفاسیر متعدد در ذیل این آیه آمده است که آبروی برادر مسلمان همچون گوشت‌تن اوست و ریختن این آبرو با غیبت و فاش کردن اسرار ، مثل خوردن گوشت‌تن اوست در حالی که غیبت شده مثل مردگان قادر به دفاع از خود نیست. به تعبیری دیگر افراد جامعه اسلامی از مومنان تشکیل شده است و مومنان نیز به فرموده خداوند برادر یکدیگرند. عبارت «اخیه میتاً» برای این است که او بی‌خبر از غیبت است و عبارت «فکر هتموه» این را می‌رساند که کراهت شما از این کار امری ثابت و محقق است. هیچ شکی در این نیست که شما هرگز راضی نمی‌شوید گوشت مرده انسانی را که برادر شماست بخورید بلکه از آن کراهت دارید، پس باید از غیبت کردن هم نفرت داشته باشید.

فلسفه تحریم غیبت یکی از فلسفه‌های تحریم غیبت این است که آبرو و حیثیت انسانها که سرمایه بزرگ هر فردی است در هم نشکند و شخصیت افراد لکه‌دار نشود. نکته دیگر اینکه غیبت بدبینی می‌آفریند. پیوندهای اجتماعی را سست می‌کند. سرمایه اعتماد را از بین می‌برد و پایه‌های تعاون و همکاری را متزلزل می‌کند. دیگر اینکه غیبت بذر کینه و عداوت را در دلها می‌پاشد و گاه سرچشمه نزاعهای خونین و قتل و کشتارها می‌شود و آثار سوء فردی و اجتماعی فراوانی را بدنبال می‌آورد.

موارد جواز غیبت در چند مورد فقها غیبت کردن را جایز شمرده‌اند که عبارتند از : غیبت از کسی که فسقش آشکار باشد نه نهانی. مثل اینکه ظرف شراب را آشکارا در خیابان بدست گرفته و بیاشامد. در مقام شکایت مظلوم از ظالمی که به او ستم کرده و بیان ظلمی که به او شده غیبت مانعی ندارد. هر گاه مسلمانی از کسی مشورت گیرد در باب معامله‌ای که با شخص معینی می‌خواهد انجام دهد و طرف مشورت عیبی از آن شخص می‌داند که اگر نگوید معامله انجام می‌گیرد و آن مسلمان به رنج و ضرر خواهد افتاد در اینصورت ذکر آن عیب برای چنین شخصی مانعی ندارد. غیبت کردن به قصد نهی از منکر مانعی ندارد به این معنی که هرگاه منکری را از مسلمانی ببیند و بداند که اگر غیبتش را بکند آنرا ترک می‌کند در اینصورت غیبت جایز است ولی اگر احتمال بدهد که ترک کرده ذکر آن جایز نیست و حرام است. غیبت نمودن و ظاهر کردن عیب کسی که گمراه و گمراه کننده است و در دین خدا بدعتی گذاشته به قصد اینکه مردم فریب وی را نخورند و در دامش نیفتند جایز نیست. غیبت کردن از فاسقی که روایتی نقل کرده یا بر امری شهادت داده به قصد اینکه مردم فسق او را بشناسند و به قولش ترتیب اثر ندهند جایز است. رد کردن کسی که به دروغ ادعای نسبی کند زیرا مصلحت حفظ انساب و خانواده مقدم بر مفسده هتک ادعا کننده است. بطور کلی هر موردی که مصلحت غیبت کردن از مفسده حتک احترام مومن بیشتر باشد غیبت جایز است.

کفاره و توبه آن چون غیبت کردن از گناهان کبیره است اگر کسی به آن مبتلا شد واجب است فورا از آن پشیمان شود و پس از پشیمانی قلبی به زبان نیز استغفار نماید و عازم باشد که دیگر گرد چنین گناهی نرود و بار دیگر مرتکب این گناه ناپسند نشود. و از آنجا که غیبت جنبه حق الناس دارد اگر دسترسی به صاحب غیبت دارد از او عذرخواهی نماید هر چند بصورت سربسته باشد و اگر دسترسی بطرف ندارد یا از دنیا برای او استغفار نموده و عمل نیک انجام دهد شاید به برکت آن خدای متعال هم وی را بخشیده و طرف مقابل را راضی سازد.

😉دفاع از #آزادی_مردان🤪🆗 ☹️چرا اینقدر ما مردا عقب مونده ایم⁉️ 😔آخه تا کی باید ساکت باشیم و هیچی نگیم⁉️ 🖐خیلی از خانوما برای #آزادی شون آستین بالا زدن و دارن میجنگن اما ما مردا مث زردنبو نشستیم و کاری نمی‌کنیم😬... ------------------------------ 🎙گوینده: آقای رضا نجان #تولیدی #طنزطوری #پویش_حجاب_فاطمی

هم اکنون شبکه ۳ برنامه مخاطب خاص کربلا معلی(زنده)😢 📣📣

https://www.instagram.com/p/CT7bl1zIHco/?utm_medium=share_sheet 👆اگر اینساگرام دارید پیچ برنامه مخاطب خاص

✅همگی یکدل و یکصدا دعای فرج مولا صاحب الزمان عج را بخوانیم🤲 🌹بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ🌹 اِلهی عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفآءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطآءُ وَ انْقَطَعَ الرَّجآءُ وَ ضاقَتِ الاَْرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمآءُ وَ اَنْتَ الْمُسْتَعانُ وَ اِلَیْکَ الْمُشْتَکی وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ فِی الشِّدَّةِ وَ الرَّخآءِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد اُولِی الاَْمْرِ الَّذینَ فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنا بِذلِکَ مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عاجِلا قَریباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ یا مُحَمَّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا مُحَمَّدُ اِکْفِیانی فَاِنَّکُما کافِیانِ وَ انْصُرانی فَاِنَّکُما ناصِرانِ یا مَوْلانا یا صاحِبَ الزَّمان الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ. اَدْرِکْنی اَدْرِکْنی اَدْرِکْنی. السّاعَةَ السّاعَةَ السّاعَةَ. الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَل. یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ الِهِ الطّاهِرین. 🌸سلامتی وفرج امام زمان عجل الله صلوات🌸