بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 12
📚عنوان: «روش های توان افزایی مشاوران در قرآن و حدیث»
🔻توضیحات:
عموما افراد زمانی به مشاور مراجعه می کنند که سرطان تمام زندگی شان را فرا گرفته است و تمامی پل ها را خراب کرده اند و به وضعیت رقت باری رسیده اند، لذا یکی از دشواریهای شغل مشاوران خانواده، فشاری است که آنان با شنیدن داستان پیچیده و دردآور زندگی مراجعان متحمل می شوند؛ به ویژه اینکه تاخیر در مراجعه به مشاور کار را برای آنان بسیار دشوار نیز می کند و ... (به تعبیر یکی از مشاوران، خیلی از افراد در مشاوره، فاضلاب زندگیشان را در روح مشاور خالی می کنند)
به هر روی، مشاوران دلسوز و غیرمنفعل دچار فشار روحی سختی هستند لذا جا دارد روش هایی که قرآن و حدیث برای افزایش سعه صدر و افزایش توان مشاوران می تواند ارائه کند را بررسی و به شکل کاربردی درآورد.
نتیجه چنین پژوهشی می تواند به شکل کارگاه یا مقاله در اختیار جامعه هدف قرار گیرد.
یکی از اساتید مدتی است درباره مشاوره در قرآن و حدیث کار می کند و کلاس تدریس تفسیر موضوعی با همین عنوان کلی را برگذار می کند. کسانی که مایل هستند روی این موضوع جزئی کار کنند می توانند اطلاع دهند تا با آن استاد گرامی مرتبط شوند.
#کاربردی
#بین_رشته_ای
#روان_شناسی
#تفسیر_موضوعی
#برون_قرآنی
#ارشد
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 19
📚عنوان: «روشهای ریشه‌یابی روایات در قرآن» (روشهای تفسیر معکوس روایات)
🔻توضیحات:
یکی از مهمترین منابع معرفتی اهل بیت (علیهم السلام) در صدور روایات، معارف قرآنی است و می توان به شکلی محسوس این ریشه های پیدا و پنهان را در بسیاری از روایات مشاهده نمود. این واقعیت تاثیر فراوانی در کارآمدی روایات اهل بیت در تفسیر آیات خواهد داشت و در نتیجه هم قلمرو روایات تفسیری را به شدت گسترش می¬دهد و هم نوعی تفسیر موضوعی را پایه¬گذاری می¬کند به نام «تفسیر موضوعی روایی» (تمر).
اما مشکلی که در این میان وجود دارد دشواری شناسایی ریشه¬های قرآنی روایات معصومان (علیهم السلام) است لذا باید به دنبال چگونگی یافتن ریشه¬های قرآنی روایات معصومان (علیهم السلام) بود و شیوه¬هایی را پیش¬بینی کرد که با تمسک به آنها به شناخت مستندات قرآنی روایات نائل شد.
برای این مهم، لازم است ابتدا حجم قابل قبولی از روایاتی که به شکل محسوس یا نامحسوس از آیات قرآن نشئت گرفته اند را گردآوری، دسته بندی و تحلیل نمود تا شیوه¬های اهل بیت (علیهم السلام) برای انعکاس معارف قرآنی در سخنانشان روشن گردد.
در ادامه می توان براساس یافته¬های قبلی و نیز پیشنهاد روشهای ابتکاری مجموعه¬ای از راهکارهای «تفسیر معکوس روایات» را ارائه داد.
همچنین بایسته است از محدودیتها (دشواریها) و آسیبها نیز سخن گفت.
🖌سرفصلها:
▫️فوائد ریشه یابی روایات در قرآن
▫️مبانی (پیش فرضها)
▫️شیوههای اهل بیت در انعکاس معارف قرآنی در روایات
▫️انواع ریشه های قرآنی روایات
▫️روش های بازیابی محتوای روایات در قرآن
▫️دشواری ها (محدودیت ها)
▫️آسیبها
🔻ارائه فیش های تحقیق
از آنجایی که این موضوع با استقبال مخاطبان مواجه شده و دغدغه بنده نیز هست کانالی حاوی فیش های انجام این طرح راه اندازی شده که می تواند به انجام بهینه این پژوهش کمک کند.
آدرس کانال:
https://eitaa.com/roots_q
#ارشد
#کاربردی
#حدیثی
#تفسیر_روایی
#روایات_تفسیری
#روش_شناسی_تفسیر_اهل_بیت
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 20
📚عنوان: «نیازهای بنیادین جامعه از نگاه قرآن و الگوی تامین آنها»
🔻توضیحات:
این پژوهش به دنبال این است که رئوس نیازهای بنیادین هر جامعه از نگاه قرآن کریم را بکاود و روشن است که این نیازهای اساسی، غیر از نیازهای اساسی بشر است و البته با هم ارتباط های معناداری خواهند داشت.
نکته مهم دیگر در این میان رتبه بندی این نیازهای کلان و بنیادین است و نیز سازوکارهایی که قرآن کریم برای تامین آنها پیش بینی کرده است.
کاربرد چنین پژوهشی این می شود که وقتی نیازهای اساسی یک جامعه تامین شود جامعه مطلوب پدیدار می گردد.
در ابتدای پژوهش ممکن است عناوین فراوانی از آیات استنباط و لیست شوند ولی مهم آن است که این عناوین تا حد امکان تجمیع و تقلیل یابند چنانکه از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است: ثَلَاثَةُ أَشْیَاءَ یَحْتَاجُ النَّاسُ طُرّاً إِلَیْهَا الْأَمْنُ وَ الْعَدْلُ وَ الْخِصْب. (نمونه ای از تفسیر معکوس روایات در اینجا قابل پیگیری است)
همچنین از تحلیل این نیازها، ارتباط سنجی میان آنها و رسیدن به منشور نیازهای بنیادین جامعه هم نباید غفلت کرد.
🖌فرضیه ها:
▫️نیازهای بنیادین هر جامعه ای عبارتند از: حکومت، امنیت، رفاه، فرهنگ مترقی، عدالت، تعاملات اجتماعی پررنگ.
▫️الگوی قرآنی برای تامین نیازهای جامعه، «مسئولیت پذیری اجتماعی» است.
#ارشد
#کاربردی
#تفسیر_موضوعی
#برون_قرآنی
#اجتماعی
#بین_رشته_ای
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 21
📚عنوان: «موانع شناخت در محیط اجتماع و راهکارهای مقابله با آن از نگاه قرآن»
🔻توضیحات:
ما در متن جامعه با اخبار، حوادث و مسائلی روبه¬رو می¬شویم که نیازمند کسب اطلاع درست از یک سو و تحلیل صحیح و عمیق آن از دیگر سو هستیم.
این در حالی است که ما در «شناخت اجتماعی» دست کم با دو دسته چالش روبه رو هستیم:
1ـ اطلاعات نادرست و یا ناقص از حوادث
2ـ تجزیه و تحلیل نادرست یا سطحی حوادث و مسائل متن جامعه.
بنابراین برای اینکه «رفتار اطلاعاتی» صحیحی داشته باشیم نیازمندیم این موانع را بشناسیم و راه¬کارهایی برای حذف این موانع ارائه دهیم.
به عنوان مثال شیطان با پوشاندن واقعیت «شجره ممنوعه» با زرورق «شجرة الخلد» حضرت آدم را به اشتباه انداخت و مقهور خود نمود (فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطانُ قالَ يا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلى شَجَرَةِ الْخُلْد) چنانکه خداوند این ترفند ابلیس (قلب واقعیت با آرایش لفظی) را در «زَین لهم الشیطان اعمالهم» و «زُین له سوء عمله فراء حسنا» نیز مورد اشاره قرار می¬دهد.
به نظر می¬رسد هر چه درباره هشدار نسبت به شیطان در قرآن آمده است می¬تواند سرنخ خوبی برای یافتن این موانع باشد چرا که یکی از پربسامدترین روش¬های فریب شیطان، انحراف آفرینی در شناخت است.
و به عنوان نمونه ای از راهکارها می توان به داستان افک در سوره نور اشاره کرد. خداوند کسانی که اخبار مشکوک را منتشر می سازند «کاذبین» خوانده است لذا روشن می شود یکی از راهکارهای قرآن در قلمرو مدیریت شناخت اجتماعی این است که اخبار تایید نشده را در حکم دروغ قلمداد نموده است (با اینکه خبر مشکوک اعم از دروغ و راست است) لذا افراد تا زمانی که به صحت خبری واقف نشده اند باید آن را دروغ انگارند و حق انتشار و بازنشر آن را ندارند. جالب است که از پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) نیز نقل شده: کفی بالمرء کذبا أن یحدث بکل ما سمعه ـ امالی طوسی.
#ارشد
#کاربردی
#تفسیر_موضوعی
#برون_قرآنی
#اجتماعی
#بین_رشته_ای
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 23
📚عنوان: «راهکارهای قرآن برای خانواده ها جهت مصونیت در برابر مخاطرات تربیتی عصر ارتباطات»
🔻توضیحات:
یکی از دغدغه های خانواده ها این است که در روزگار فعلی که دسترسی به اینترنت، شبکه های پیام رسان و تبادل اطلاعات و ارتباطات انسانی بسیار آسان و همگانی شده است، تربیت فرزندان دشوارتر از قبل است؛ به ویژه اینکه فضای جامعه وحتی رسانه های عمومی نیز در برخی ابعاد، مروج فرهنگ غیراسلامی است و ضمن ایجاد بلوغ زودرس، دائما زمینه انحراف اخلاقی و بزه کاری تشدید و ترویج می شود.
مجموع این عوامل سبب نگرانی والدین نسبت به تربیت فرزندانشان و گاه مقاومت در برابر فرزندآوری شده است. بنابراین لازم است در این زمینه به استنطاق قرآن پرداخت.
البته آنچه به درد جامعه می خورد، راهکارهای عملیاتی و نسخه های کاربردی، روشن و دقیق است لذا باید پاسخهای احتمالا بنیادین و کلان قرآن را طی چند مرحله ـ با تفکیک دقیق سیاست ها، راهبردها و تاکتیک ها ـ به شکل دستورالعمل مشخص، شفاف و قابل اجرا درآورد؛ که البته تلاش و ابتکار ویژه ای را می طلبد. [لطفا برای چیدن میوۀ این مرحله، حوصلۀ فراوانی به خرج دهید.] همچنین باید توجه داشت مخاطب شما خانواده ها هستند پس روی این قلمرو تمرکز نمایید.
✅گفتی است اگر ما معتقدیم که قرآن دست کم در حوزۀ انسانی هیچ نیاز بشری را فروگزار نکرده است، نباید از استنطاق قرآن درباره این موضوعات تعجب کنیم و احساس کنیم که نتیجه این پژوهشها تحمیل یافته های بشری بر قرآن است.
#ارشد
#تربیتی
#کاربردی
#تفسیر_موضوعی
#برون_قرآنی
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 24
📚عنوان: «ویژگی های شهرِ دوستدار کودک از منظر اسلامی»
🔻توضیحات:
یکی از موضوعات جالب در دو سه دهه اخیر «شهر دوستدار کودک» (CFC) است. تحقيق در حوزه شهرهای دوستدار کودک، از سال های 1980م به بعد مورد توجه قرار گرفت. عمده اين تحقيقات در راستای تخصيص حق شهروندی به بچه ها و رسيدگی به خواسته ها و نيازهای آنها بود.
امروزه «شهر دوستدار کودک» مورد توجه برنامه ريزان و دست اندرکاران امور شهری قرار گرفته است، چرا که تعداد جمعيت کودکان مناطق شهری جهان (شهرهاي کشورهای در حال توسعه) در حال افزايش هستند اما معمولا به نیازها و اقتضائات این بخش سرنوشت ساز جامعه کمتر توجه می شود و عمدتا سیاستها و اقدامات شهری معطوف به شهروندان بالغ است. به دیگر بیان با گسترش موج شهرنشینی در دنیا از سویی و افزونی جمعیت از سوی دیگر، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته می‌شوند و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش از پیش احساس می‌شود.
نظریه «شهر دوستدار کودک» برای اولین بار توسط یونیسف یا همان صندوق حمایت از کودکان ارائه شده است.
💠با این همه هنوز این موضوع از زاویه حقوق کودک در اسلام و اهداف، آرمانها و ویژگی های فرهنگی و نظام تربیتی اسلام مورد کاوش قرار نگرفته است و به عنوان نمونه با استناد به آیه «ارسله معنا غدا یرتع و یلعب» (یوسف: 12) می توان دو مولفۀ طبیعت گردی و بازی در فضای طبیعی را مورد تاکید و دقت نظر قرار داد و راهبرد توسعه طبیعت‌گرایی را در راستای افزایش توجه به نیاز شهرهای کودک_دوست پیشنهاد داد. طبیعی است که مجموع این راهبردهای اسلامی، شهر را به سوی بستری برای برآوردن نیازهای مختلف کودک و رشد و پرورش همه جانبه او سوق می‌دهد.
♨️گفتنی است درباره شهر دوستدار کودک مقالات متعددی نوشته شده اما چنانکه گذشت با رویکرد اسلامی و در نظر گرفتن فرهنگ و آرمانهای اسلامی چندان مورد توجه نبوده است. کتاب حکمت نامه کودک (از منشورات دار الحدیث قم) و مباحث حقوق کودک در اسلام و اشارات آیاتی که درباره کودکی حضرت یوسف، کودکی حضرت اسماعیل، فرزند لقمان، دوران کودکی حضرت موسی و ... است می تواند رهگشا باشد.
همچنین کتاب «شهر اسلامی دوستدار کودک» (که سال 98 توسط آستان قدس رضوی منتشر شده) و مقالات «بررسی تطبیقی تعامل کودک با محیط شهری از منظر اندیشۀ اسلامی و غربی» و «شهر مربی کودک، بازتولید الگوی شهر دوستدار کودک در بستری ایرانی اسلامی» هر دو از «دکتر مرتضی میرغلامی» قابل استفاده است.
#ارشد
#کاربردی
#بین_رشته_ای
#شهرسازی
#طراحی_شهری
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 25
📚عنوان: «تحلیل ویژگی های موثر سبک زندگی اجتماعی اسلام بر افزایش امید به زندگی»
🔻توضیحات:
امید به زندگی یا متوسط طول عمر یک شاخص آماری است که نشان می‌دهد اعضای یک جامعه به طور میانگین چقدر عمر می‌کنند، یا به عبارت دقیق تر، انتظار می‌رود چقدر عمر کنند.
برای افزایش این شاخص در دنیا عمدتا بر افزایش سطح بهداشت و درمان تاکید می شود در حالی که سبک زندگی اسلامی در قلمرو حیات اجتماعی آکنده از مولفه های است که به شکل غیر مستقیم سبب افزایش امید به زندگی در جامعه اسلامی می گردد.
بررسی زوایای مطلوبیت طول عمر در اسلام (به عنوان مقدمه) و تحلیل چگونگی تاثیر ابعاد مختلف سبک زندگی اجتماعی اسلام بر افزایش نرخ امید به زندگی جامعه اسلامی، موضوعی کاربردی و جذاب است که می تواند بخشی از ظرفیتهای تمدن اسلامی را آشکار سازد.
♨️گفتنی است برای این منظور می توان به روایات «طول عمر» (حدود 60 روایت) و روایاتی نظیر «مَوْتُ الاْنْسانِ بِالذُّنُوبِ أكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِالاْجَلِ، وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ أكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْر» مراجعه نمود ولی نباید پژوهش خود را منحصر به این روایات کرد چرا که قطعا آنچه در این روایات آمده است از باب انحصار نیست. بنابراین ضروری است با مطالعۀ ابعاد گسترده حیات اجتماعی مورد نظر اسلام و ارتباط سنجی آن با موضوع میزان امید به زندگی، در صدد بود با تحلیل مناسب، تحقیق نسبتا جامعی را ارائه نمود.
🌿به عنوان نمونه، ویژگی های: خانواده دوستی، جمع گرایی، دیگر خواهی و اخلاق مداری بخشی از ویژگی های سبک زندگی اجتماعی اسلام است که سبب افزایش میزان امید به زندگی می شود؛ البته هر یک نیازمند مستندسازی، تحلیل، استدلال و تبیین جامع مصادیق است.
#کارشناسی
#کاربردی
#اجتماعی
#علوم_اجتماعی
#جامعه_شناسی_هنجاری
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 28
📚عنوان: «راههای کاربردسازی دانش تفسیر بر اساس شیوه تفسیری اهل بیت (ع)»
🔻توضیحات:
از مشکلاتی که امروزه دامنگیر جامعه اسلامی است فاصله میان تفسیر و نیازها و مسائل جامعه است چرا که تعامل کارکردگرا و عصری با نص قرآن دچار فقر روش و پژوهش است و این ضعف سبب بی¬بهره ماندن از نقش آفرینی کتابنامه حیات طیبه و محرومیت از رسیدن به دولت و جامعه اسلامی ـ به معنای واقعی کلمه ـ در پرتو رهنمودهای وحیانی است.
مطالعه و دقت در نوع تعامل اهل بیت (علیهم السلام) با آیات قرآن و نوع تفسیر و برداشتهای قرآنی آنان نشان می دهد که معصومان (علیهم السلام) در پی این چشم انداز ارزنده بودند که تفسیر (معارف وحیانی قرآن) را کاربردی، همگانی و عصری نمایند.
ایشان برای تحقق چنین هدفی، راهبرد خاصی را دنبال می کردند و آن، ایجاد و تعمیق نگاه صحیح به متن وحیانی و اقتضائات چنین متن جاودان و الهی است. (=فرضیه) بر این اساس آنان از شماری از راهکارهای متناسب استفاده می¬کردند. به عنوان نمونه:
➖با تاکید عملی و گاه صریح بر لزوم نکته¬سنجی و ظریف¬نگری در آیات
➖یا هدایت به سوی جواز الغای پیوندهای متنی و فرامتنی و نگاه استقلالی به آیات
➖و یا ترویج اندیشه جریان متن
➖و نیز تاکید بر سبک اشاری و کنایی قرآن،
جامعه را به سمت استفاده حداکثری از قرآن در حل مسائل روز خود سوق می¬دادند و با این راهکارها زمینۀ کاربردسازی حداکثری آیات را فراهم و تلقی و انتظار از تفسیر را تصحیح و تعمیق می کردند. بنابراین بررسی و تنقیح این راهکارها و دیگر راهکارهای ایشان، نیازمند پژوهش و کاوش در میان روایات تفسیریِ روش¬آموز و تبیینی است.
📝در سالهای اخیر درباره کاربردسازی (کاربردی¬سازی) تفسیر و مطالعات قرآنی، نشست هایی با سخنرانی دکتر احمد پاکتچی و دکتر عبدالهادی فقهی زاده برگزار شده است ولی ـ بر حسب تتبع اجمالی نگارنده ـ هنوز کتاب و مقالاتی در این زمینه منتشر نشده است به ویژه با الگو برداری و الهام از شیوه تفسیری اهل بیت (علیهم السلام).
🔹سرفصلهای اجمالی
▫️اصول تعامل اهل بیت (ع) با نص قرآن
▫️راهکارهای نگرشی اهل بیت (ع) برای کاربردسازی تفسیر
▫️راهکارهای روشی اهل بیت (ع) برای کاربردسازی تفسیر
▫️چالشها و محدودیتهای راهکارهای اهل بیت (ع) برای کاربردسازی تفسیر
#ارشد
#کاربردی
#روایات_تفسیری
#روش_شناسی_تفسیر_اهل_بیت
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 29
📚عنوان: «روش تفسیر موضوعیِ منتج به نظریه پردازی در قلمرو علوم انسانی»
🔻توضیحات:
«نظریه پردازی قرآن بنیان»، آرمانی برای پژوهشگران دینیِ عرصۀ علوم انسانی است چرا که به وجود ظرفیت بکر و شگرف قرآن در گسترش مرزهای دانش و پاسخگویی ریشه ای به معضلات فرد و جامعه باور دارند. اما با چه روشی می توان در مقام نظریه پردازی از قرآن استفاده کرد؟ مکانیسم و سازوکار دستیابی به یک نظریه علمی در قلمرو علوم انسانی از قرآن چیست؟
مطالعه اجمالی تلاش های نظری و موردی این حوزه نشان می دهد چندان مکانیسمهای منقح، کارآمد و جزئی برای این هدف طراحی و عرضه نشده است و لذا در این باره بیش از مطالعات مبنایی، آسیب¬شناسانه و ... ، نیازمند درمان «فقر روش» هستیم؛ بنابراین این پژوهش با اذعان به ظرفیتهای بالقوۀ «تفسیر موضوعی»، جهت دستیابی به نظریه های قرآن بنیان در قلمرو کنشهای انسانی، سعی میکند چالشهای روشی پیش روی مقصود را برطرف و فرایندهای کارآمدی را عرضه نماید.
گفتنی است مهمترین چالشها برای انجام یک «پژوهش موضوعیِ منتج به نظریه در قرآن» عبارت است از اینکه:
🌀یافتن صحیح و کامل آیات پیرامون بسیاری از موضوعات حیات بشری که در یکی از علوم انسانی مورد توجه هستند، دشوار است؛
🌀همچنین تحلیل و تجزیۀ این آیات برای بازگشت به خاستگاه علمی و پیش فرضهای دانشی (فهم تخصصی آیات)، خود سازوکارهای ویژه ای میطلبد؛
🌀و سرانجام ـ با پشت سر گذاشتن این دو چالش ـ سروسامان دادن به شماری از آموزه های استنباطی پیرامون یک موضوع، و پی بردن به کنه موضوع در دیدگاه قرآن و در نتیجه دستیابی به نظریۀ قرآنی ـ تا بتواند با هم¬گامی با زبان علم، شناسه دار و قابل به اشتراک گذاری حداکثری شود ـ نیازمند فرایندهای دقیق و موثر است و چه بسا طراحی این فرایندها، خود نیازمند ایده ها و نظریه هایی در حوزه قرآن شناختی باشد که بر آنها تکیه کنند.
#دکتری
#کاربردی
#تفسیر_موضوعی
✅@mozoat
بسم الله الرحمن الرحیم
شماره 31
📚عنوان: «الگوی قرآنی مواجهه با پدیدۀ اشغال سرزمین»
🔻توضیحات:
یکی از مسائل مورد ابتلای دنیای اسلام (به ویژه برای ملت فلسطین، لبنان و سوریه) این است که با پدیدۀ اشغال سرزمین توسط متجاوزان به سرزمین چه باید کرد؟ دستورالعمل جامع قرآنی در این زمینه چیست؟ اصول و فروع این نسخۀ قرآنی و نظام‌وارۀ آن چیست؟
بیش از سه میلیون ساکن کرانۀ باختری یک راهبردی را اختیار کرده اند و حدود دو میلیون ساکن نوار غزه راهبردی دیگری. حزب الله لبنان و سایر اقوام لبنانی به همچنین.
قرآن در آیاتی که سخن از اخراج از دیار دارد (اخرجنا من دیارنا/ اخرجوا من دیارهم/ اخرجوهم من حیث اخرجوکم) و نیز در عموم آیات مواجهه با ظلم (اذا اصابهم البغی .../ لا یظلمون و لایظلمون/...) و نیز عموم آیات تعدی، دفاع، غصب و ... آموزه‌هایی در ارتباط با نوع مواجهه و برنامه کاربردی در برابر غصب و اشغال سرزمین دارد که می‌توان از دل این معارف، «مجموعه‌ای منظم از دستورالعمل‌های فرایندی و تکرارشدنی که راهنمای عمل تلقی می‌شود» (تعریف الگو) استخراج و عرضه نمود.
#ارشد
#علوم_سیاسی
#کاربردی
#تفسیر_موضوعی
✅@mozoat