#موضوع_مقاله
جایگاه سوره حمد در سیر نزول و چگونگی توجیه فاتحه الکتاب بودن سوره حمد با اثبات جایگاه پنجم در سیر نزول
نظر استاد بهجتپور پیرامون جایگاه سوره حمد در سیر نزول قرآن و نقد دیگر اقوال👇👇
به زودی در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی
👇👇
این سوره به اتفاق همهی دانشمندان علوم قرآنی، مکی، و پنجمین سورهی نازلشده بر پیامبراکرم، پس از سورهی مدثر و پیش از سورهی مسد است. مطابق جدولهای مسند یادشده در مقدمهی تفسیر، فقط در سند ابوصالح از ابنعباس (جدول ردیف ششم) که از تاریخ یعقوبی نقل شده است و نقل جابر بن زید (جدول ردیف دهم) که از الاتقان نقل شده است، و جدول ترکیبی مرحوم معرفت و الازهر مصر، این سوره پنجمین سورهی نازلشده است؛ امّا در برخی روایات ترتیب نزول، سورهی حمد نیامده است که از این قرارند: سندهای عطا از ابنعباس بهنقل از مجمع (ردیف 2 جداول مقدمه)، عطا از ابنعباس به نقل از المقدمتان (ردیف 3)، و عطا از ابنعباس به نقل از فضائل القرآن (ردیف 4)، سند مجاهد از ابنعباس یا عکرمه و حسن (ردیف 5)، سند عکرمه یا ابوصالح از ابنعباس (ردیف 7) و تلفیقی الفهرست (ردیف 8). این سوره، از جدولهای غیرمسند، در چهار سند اول ذکر نشده است. در جدولهای ترکیبی هم در جدول زرکشی و خازن نیامده است. در مصحف ابنمسعود، این سوره وجود نداشته است. ظاهراً دلیل حذف سورهی حمد از این جدولها، این است که سورهی حمد را عدل و برابر قرآن شمردهاند و بهدلیل عظمتش، در ضمن سورهها بهحساب نیاوردهاند.
علاوه بر سند سعید بن مسیب از علی در جداول مسند (ردیف اول جداول)، برخی از دانشمندان بر این اعتقادند که سورهی حمد، اوّلین سورهی نازلشده است. شواهدی که ایشان بر این ادعا آوردهاند، چنین است:
1. پیامبر اکرم فرمودند: «لَاصَلَاةَ اِلَّا بِفَاتِحَةِ الکِتَابِ؛ هیچ نمازی بدون فاتحة الکتاب، نماز نیست.» روشن است که پیامبر9 از نخستین ایام رسالت، نماز میخواندند؛ پس این سوره باید پیش از دیگر سورهها، حتّی پیش از سورهی علق نازل شده باشد.
2. این سوره در روایات رسیده از پیامبر اکرم، فاتحة الکتاب نامیده شده است و مراد از فاتحة الکتاب، آغاز وحی قرآن و کتاب آسمانی به این سوره، و بهمنزلهی کلید ورود به قرآن بوده است.
3. این سوره، نخستین سورهای است که بهطور کامل نازل شد. در اولین سال آغاز وحی، هرچند چهار سوره پیش از حمد نازل شد، هیچکدام بهطور کامل و یا یکمرتبه نازل نگشت.
بهنظر میرسد که این شواهد، نمیتوانند دلیل نخستین بودن سورهی حمد در ترتیب نزول باشد؛ زیرا اینکه هیچ نمازی بدون فاتحة الکتاب نیست، مانند این است که گفته شود: «لَاصَلَاةَ إِلَّا بِطَهُورٍ؛ نماز بدون طهارت (غسل یا وضو) نماز نیست»، درحالیکه تشریع وضو و غسل، در آیهی چهل و سوم سورهی نساء (نزول 92) و آیهی ششم سورهی مائده (نزول 113)، یعنی آخرین سورههای مدنی صورت گرفت و ظاهراً مسلمانان تا آن زمان، به طهارت مکلف نبودهاند. بنابراین مراد روایت، شرط بودن حمد و طهارت (غسل یا وضو)، برای نماز پس از تشریع آنهاست و نه پیش از آن زمان. علاوه بر این، به یقین، پیامبر پیش از رسالت، یعنی در دوران نبوّت و سالهای منتهی به رسالت، به نماز و راز و نیاز اشتغال داشتهاند، چنانکه براساس یکی از برداشتها، نهی پیامبر از نماز، ازسوی ابوجهل، که در سورهی علق به آن اشاره شد، شاهد آن است و کلمهی سجده در آیهی آخر همان سوره، که سجدهی واجب دارد: «کلَّا لَاتُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ» در تفسیر برخی مفسّران، بر نماز حمل شده است؛ یعنی ظاهراً ویژگی خاص نماز پیامبر سجده بود، برخلاف نماز مشرکان، که ویژگی اصلی آن سوت و کف بود: «وَ مَا کَانَ صَلَاتُهُمْ عِنْدَ الْبَیْتِ إِلاَّ مُکَاءً وَ تَصْدِیَة». اگر حضرت در دورهی نبوت و پیش از رسالت، نماز میخوانده است، آیا همراه با فاتحةالکتاب بوده؟ اگر در آن زمان (نبوت) فاتحة الکتاب بر ایشان نازل هم شده باشد، بهعنوان قرآن نبوده؛ زیرا نزول اصطلاحی قرآن، پس از آغاز رسالت است. بنابراین در زمان دیگری باید منتظر میماند تا این سوره بهعنوان قرآن، نازل شود.
شاهد دوم نیز قابل تأمّل است، زیرا کلمهی «فاتحه» بهمعنی کلید، میتواند بهمعنی کلید ورود به دین و مجموعهی تکالیف وضعشده ازسوی پروردگار باشد؛ زیرا استعمال کتاب در فریضه و تکلیف، سابقه داشته است: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ»، «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ»، ملاحظه میکنید که در این آیات، به اصل تکلیف، کتاب اطلاق شده است. پس از آشنا شدن مردم با پروردگار در سورهی علق، (نزول 1) و هشدارهایی که بهوسیله پیامبر اکرم در سورهی مزمل (نزول 3) و ازجانب پروردگار در سورهی مدثر (نزول 4) برای بیداری مردم داده شد، سورهی حمد رابطهی انسانهای باورمند به پروردگار واحد، و بیدارشده از هشدارها را با پروردگار تنظیم میکند. اعتراف به این رابطهی منظم، مقدمهی پذیرش فرامین و تکالیف وضعشده ازسوی پروردگار به این گروه است تا راه نجات از شقاوت و وصول به سعادت را بیابند.
احتمال داده شده که منظور از فاتحة الکتاب، آغاز قرآن مکتوب و تدوینشده با این سوره باشد که این احتمال منافاتی با نزول سورهی حمد در مرتبهی پنجم ندارد؛ زیرا نزول طبیعی سورهها با تدوین سورهها در یک مصحف، تفاوت دارد؛ البته اگر مدعای قائلین این احتمال، نامگذاری ازسوی پیامبر باشد، باید این ادعا را اثبات کنند که ترتیب قرار گرفتن سورهها در مصحف رسمی، به دستور آن حضرت بوده است. اگر خلاف این نظر را داشته باشیم و چینش سورهها در مصحف رسمی را، توافق صحابه، هنگام جمعآوری قرآن واحد مسلمانان در زمان عثمان بدانیم، انتساب این چینش و همچنین نامگذاری این سوره ازسوی پیامبر اکرم منتفی میشود.
احتمال سوم، جمعی بین مجموعهی اقوال است. یعنی درحالیکه پذیرفتهایم قرآن با چهار سوره پیش از سورهی حمد آغاز میشود، اما هر یک از آنها (علق، قلم، مزمل و مدثر)، در چند نوبت، نازل، و بهتدریج تکمیل شدند، برخلاف سورهی حمد که نزولش در یک مرحله بوده است. از آنجا که معیار در ترتیب سورهها آغاز نزول آنهاست؛ هرچند بعدها تکمیل شوند، این احتمال در رتبهی سورهی حمد تغییری ایجاد نمیکند و بههرحال نزول سورهی حمد در مرتبهی پنجم، صحیحتر بهنظر میرسد.
ما در اینجا می نگاریم
https://eitaa.com/mtamhid
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔊 صوت نشست علمی - تخصصی (دوره تخصصی تابستانه تفسیر موضوعی و معارف قرآن) نشست اول
🌹 با موضوع #سبک #تفسیر_تنزیلی
🎙 با حضور مفسر قرآن؛ حجت الاسلام و المسلمین #عبدالکریم_بهجت_پور
📆 چهارشنبه 9 تیر ماه ساعت 19
🔅 تشکر می کنیم از موسسه بین المللی حکمت بابت تهیه صوت جلسه
https://eitaa.com/mtamhid
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔊 صوت نشست علمی - تخصصی
🌹 با موضوع بایسته ها و چالشهای #تفسیر_تنزیلی
🎙 با حضور مفسر قرآن؛ حجت الاسلام و المسلمین #عبدالکریم_بهجت_پور
📆 یکشنبه ۳۰ خرداد
🔅 تشکر میکنیم از مرکز کلام اسلامی کرمانشاه بابت تهیه صوت جلسه
https://eitaa.com/mtamhid
✅ با کیفیت بالا
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
🔊 صوت نشست علمی - تخصصی
🌹 با موضوع بایسته ها و چالشهای #تفسیر_تنزیلی
🎙 با حضور مفسر قرآن؛ حجت الاسلام و المسلمین #عبدالکریم_بهجت_پور
📆 یکشنبه ۳۰ خرداد
🔅 تشکر میکنیم از مرکز کلام اسلامی کرمانشاه بابت تهییه صوت جلسه
https://eitaa.com/mtamhid
✅ با کیفیت بالا
با سلام
برخی عزیزان دانشورمان پیگیر پیشینه تفسیر تنزیلی و منابع مرتبط بودند.
مقالات و پایان نامه های مرتبط با این موضوع تقدیم می شود.
اگر قم تشریف دارید ، با هماهنگی قبلی و آوردن فلش مموری، می توانید این مجموعه مقالات و پایان نامه ها را به صورت یکجا و منظم تر تحویل بگیرید.
امید که برایتان مفید باشد.
برای دانلود مجموعه مقالات ، لطفا به کانال موسسه تمهید بپیوندید و از این مطلب موارد را پیگیری بفرمایید.
https://eitaa.com/mtamhid/1122
توجه مهم:
آوردن این منابع در این کانال به معنای پذیرش این مقالات نیست (غیر ازمواردی که مرتبط با استاد بهجتپور یا شاگردان ایشان است) و نقدهای چندی به هر کدام از مباحث وارد است و جای کار بسیاری دارد.
خصوصا موارد مقالاتی که در نقد تفسیر تنزیلی نوشته شده اند، جای پاسخگویی بسیاری دارند که مجال واسعی را می طلبد و بسیاری از پاسخ نقدها در منابع تولیدی استاد بهجتپور موجود است.
امید که برایتان مفید باشد.
محمد سلطانی
@yaali11414
#رهبری معظم انقلاب حضرت امام خامنه ای (حفظهالله و روحی له الفدا)
#انگیزشی
بروید سراغ کارهای نشدنی، تا بشود.
تصمیم بگیرید بر برداشتن کارهای سنگین، تا بردارید.
«و لا یخشون احدا الّا اللَّه».
خب، زحمتهایش چه.
رنجهایش چه.
محرومیتهایش چه
جوابش این است که:
«و کفی باللَّه حسیبا»؛
خدا را فراموش نکن، خدا حسابت را دارد.
در میزان الهی،
رنج تو، #محرومیت تو، #کفّ_نفس تو، حرصی که خوردی، #زحمتی که کشیدی، کاری که کردی، #خون_دلی که خوردی، #دندانی که روی جگر گذاشتی،
اینها هیچ وقت فراموش نمیشود؛
«و کفی باللَّه حسیبا».أحزاب،آیه۳۹
https://eitaa.com/mtamhid
📚۱۳۹۰/۰۷/۲۰
ــــــــــــــــــــ
✅✏️تحقیق و پژوهش خصوصا در عرصه تفسیر تنزیلی، بن بست ندارد و نباید توقّف کرد. ما با تمام سختی راه، این راه را توفنده و پرتوان ادامه خواهیم داد.
ــــــــــــــــــــ
دو نکته روش شناختی ناب برآمده از سوره تکویر در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی استاد بهجتپور
👇👇👇
1. برای جلب توجه مردم به قرآن که کتاب رهایی از شقاوت و رساندن بشر به سعادت است، ابتدا باید نشان داد که روز مشاهدهی نتایج اعمال و مقدمات و شرایط تحقق این مشاهده، قطعی است.
ازاینرو آیات ابتدای سورهی تکویر، به این امر اختصاص یافته است.
چون میل به سعادت و لذتهای خالص و پایدار و تنفر از رنجهای خالص و پایدار، در فطرت انسانها نهفته است. قرآن با تحریک این میل درونی، زمینهی دعوت مردم به قرآن و بهره گرفتن از آن را فراهم کرده است.
ازسوی دیگر اعتماد به کلام الهی، هنگامی حاصل میشود که شبهات و نگرانیهای مرتبط با قرآن و پیامبر اکرم مرتفع شود؛
با تردید نمیتوان مردم را به متنی دعوت کرد که مهمترین خواست بشر را پاسخ میگوید.
این روش را باید در دعوت مردم به قرآن و بهره گرفتن از آن بهکار گرفت و توجه کرد که مردم عصر و مصر نزول، دربارهی قرآن و پیامبر شبهاتی داشتند.
این شبهات میتواند در عصر و مصرهای دیگر نیز تکرار شود و یا آنکه شبهات دیگری مطرح باشد. اما بههرحال، وظیفهی مبلغان دین (اعم از پیامبر اسلام و مبلغان عصر جدید)، توجه به شبهات عصر خود دربارهی قرآن میباشد.
ما در اینجا می نگاریم:
👇👇👇
https://eitaa.com/mtamhid
2. در نگاهی عمیقتر، روش زمینهسازی در ایجاد اقبال به قرآن، از درک نیاز به این کتاب بهعنوان منشور هدایت به استقامت شخصیت (تکویر 7/ 26 تا 28)، آغاز میشود.
اما کسی به این درک میرسد که پیشتر، طالب هدایت به راهی باشد که شخصیت وی را قوام دهد (حمد 5/ 6)،
و کسی طالب چنین هدایتی است که از خواب غفلت، بیدار، و نگران شکوفایی استعدادهای خویش شده، و نقش بینش و گرایشهای تاریک را در شقاوت خود درک کرده، و انذارهای پروردگار را در این امر، جدی گرفته باشد (مدثر 4/ 36 تا 56)
و کسی انذار پروردگار را جدی میگیرد که محمد را به رسالت باور کرده (مزمل 3/ 15)
و نسبت میان خود با پروردگار را درک کرده باشد، بهگونهای که وی را مالک تنبیه و تشویق خود بداند (قلم 2/ 34 و 35)
و کسی به این نقش پروردگار توجه میکند، که اصولاً وی را پروردگار و صاحباختیار هستی و خود در تکوین و تشریع بشناسد و فقر خود و هستی را به پروردگار احساس کرده باشد. (علق 1/ 1 تا 7).
این روش از بررسی مباحث مطرح شده درسورههای تکویر، حمد، مدّثّر، مزمل، قلم و علق و دقت در ارتباط نظاموار آنها بهدست میآید.
به عبارت دیگر، روش انس با قرآن، ایجاد انگیزه در مخاطب است و بدون آن، تضمینی برای ارتباط ماندگار با قرآن وجود ندارد.
#موضوعـمقاله
ما در اینجا می نگاریم
👇👇👇
https://eitaa.com/mtamhid
به اطلاع برسانم که
به حمدالله کار استاد عزیز جناب آقای نظریان از مشهد که با نظارت وهمراهی استاد بهجتپور انجام شد، به سرانجام رسید و جلسه دفاعیه از طرح پژوهانه ایشان به شرح ذیل به زودی انجام خواهد شد.
با هماهنگی های انجام شده با مرکز صدرا در تلاشیم که دوستان گروه هم بتوانند در این جلسه حضور آنلاین داشته باشند.
موضوع: (خانواده در فرآیندِ تنزیلِ قرآن «نظریه و تطبیقی بر خانواده در ایران»)
زمان برگزاری: 5شنبه 31تیر ساعت 11- 13
مکان: مجازی از طریق اسکای روم
ارزیاب اول= جناب حجت الاسلام دکتر حسین بستان
ارزیاب دوم= جناب حجت الاسلام دکتر منصوری(هیات علمی گروه علوم قرآن دانشگاه معارف اسلامی)
دبیر جلسه= جناب دکتر سیاهپوش
فعلا قراره برنامه بدین شکل باشد و در صورتی که تغییر خاصی رخ داد، خبر میدهم ولی ان شاءالله که تغییری رخ نخواهد داد.
گروه نشستهای تخصصی قرآنی
https://eitaa.com/joinchat/285737025C2b011c5f64
اطلاع رسانی نشستهای تخصصی قرآنی
کمک به پرورش قوه پژوهشگری قرآنی (عمومی و تخصصی)
بهره بردن از نکات ناب قرآنی منتخب در طول هفته
زیرمجموعه گروه علمی تفسیر تنزیلی موسسه تمهید
✅دوره ملی دانش افزایی اعضای هیات علمی
✅همراه با صدور گواهی معتبر
موضوع: تفسیر تنزیلی؛ پیشینه، مشروعیت، فواید، عرصه ها
ارائه دهنده : استاد بهجتپور
زمان: چهارشنبه 23/04/1400 از ساعت 9 الی 13
به صورت مجازی: از طریق لینک
http://82.99.217.99/res
✅بعد از ورود از طریق گزینه guest، اسم خود را وارد نمایید.
✅نیازمندی ها» نصب بودن نرم افزار ادوبی کانکت بر روی سیستم یا تلفن همراه
🌷🌷🌷
گروه نشستهای تخصصی قرآنی
https://eitaa.com/joinchat/285737025C2b011c5f64
اطلاع رسانی نشستهای تخصصی قرآنی
کمک به پرورش قوه پژوهشگری قرآنی (عمومی و تخصصی)
بهره بردن از نکات ناب قرآنی منتخب در طول هفته
زیرمجموعه گروه علمی تفسیر تنزیلی موسسه تمهید
https://eitaa.com/mtamhid
✅دوره ملی دانش افزایی اعضای هیات علمی
✅همراه با صدور گواهی معتبر
موضوع: تفسیر تنزیلی؛ پیشینه، مشروعیت، فواید، عرصه ها
ارائه دهنده : استاد بهجتپور
زمان: چهارشنبه 23/04/1400 از ساعت 9 الی 13
به صورت مجازی: از طریق لینک
http://82.99.217.99/res
✅بعد از ورود از طریق گزینه guest، اسم خود را وارد نمایید.
✅نیازمندی ها» نصب بودن نرم افزار ادوبی کانکت بر روی سیستم یا تلفن همراه
🌷🌷🌷
گروه نشستهای تخصصی قرآنی
https://eitaa.com/joinchat/285737025C2b011c5f64
اطلاع رسانی نشستهای تخصصی قرآنی
کمک به پرورش قوه پژوهشگری قرآنی (عمومی و تخصصی)
بهره بردن از نکات ناب قرآنی منتخب در طول هفته
زیرمجموعه گروه علمی تفسیر تنزیلی موسسه تمهید
https://eitaa.com/mtamhid
adobeconnect-android-last.apk
11.95M
فایل برنامه ادوبی کانکت برای اندروید
15.06M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🌷 دنیای سلیمانی...
پست ویژه /پیشنهاد دانلود
🌹🍃🌹🍃
@mtamhid
مباحث سه جلسه استاد بهجتپور در هفته گذشته را در لینک های ذیل استفاده بفرمایید.
جلسه اول
http://82.99.217.99/p4bytewh66r/
جلسه دوم
http://82.99.217.99/p7vxiivsd19/
جلسه سوم
http://82.99.217.99/p7fmiezit7g/
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
خسته در بند غمم بال و پرم میسوزد
نفسم با جگر شعله ورم میسوزد
با دلم زهر چه کردهست خدا میداند
جگرم نه که زپا تا به سرم میسوزد
🌴🌴🌴🌴🌴🌴
صلی الله علیک یا محمد بن علی الباقر
➖➖➖➖➖➖➖➖
وثاقت قرآن و رهیافتهای تاریخی به متن/ قرآن متن نیست اَبَرمتن است- اخبار دین ، قرآن و اندیشه - اخبار فرهنگی تسنیم | Tasnim
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/04/27/2539913/%D9%88%D8%AB%D8%A7%D9%82%D8%AA-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%8E%D8%A8%D9%8E%D8%B1%D9%85%D8%AA%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA