20. شرط بگذاریم.
اگر در پذیرش، شروطى قرار دهیم، همه معروفها انجام مىشود. همه مىدانند که اکثر زمین هاى مشهد ملک امام رضا 7 است. بویژه بازار رضا که در کنار حرم است. اى کاش هنگام اجاره دادن این مکانها به تجّار شرط مىکردیم که چند دقیقه هنگام نماز ظهر، بازار بسته شود، از قدرت خودمان براى احیاى معروف و محو منکر استفاده نکردیم.
[قبل از ثبت نام دانش آموزان و دانشجویان در مدرسه و دانشگاه، قبل از بله گفتن در زمان عقد ازدواج ، قبل از بخشیدن مجرم در دادگاه و... زمان های مناسب برای شرط های نمازی است]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 258)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
21. شیوه تکرار
میان تربیت و تعلیم تفاوتهاى فراوانى است. یکى از آنها این است که در تربیت، تکرار یک اصل ضرورى است؛ ولى در تعلیم و آموزش همین که شاگرد مسأله را فهمید، تکرار کردن لازم نیست.
چون برنامه اسلام تنها آموزشى نیست، بلکه تربیتى هم هست لذا باید تکرار شود، ما در هر شبانه روز چند بار نماز مىخوانیم.
یاد خدا غذاى روح است که باید همچون غذاى جسم تکرار شود.
بسیارى از کسانى که گرفتار گناه شدهاند، با یک تذکّر از کار خود دست بر نمىدارند؛ لذا باید به هر انسانى تذکّر داد و حتى به بعضى چند بار تذکّر داد. شما در مراجعه به پزشک وقتى کسالت دارید، آن قدر به پزشکها مراجعه مىکنید تا سالم مىشوید. هیچ مریضى نمىگوید: چون به یک پزشک مراجعه کردم و مفید نبود، دیگر به سراغ هیچ پزشکى نمىروم و دارویى نمىخورم.
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 235)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
علنى کردنِ نماز
با اینکه کار خیر هر چه مخفى تر باشد، پاداش آن بیشتر است، ولى گاهى باید براى رضاى خدا کارهاى خیر را علنى کرد؛ البته حساب تظاهر به خوبیها براى خدا، از ریا و خودنمایى جداست.
اگر مىبینیم گناه علنى کیفر بیشترى دارد، براى آن است که جامعه را براى فساد آماده مىکند.
اگر مىبینیم که نماز جماعت و تظاهر به خیر اجر بیشترى دارد، به خاطر همین زمینه سازیهاست.
اکنون که افراد فاسد، گناه خود را علنى انجام مىدهند، چرا اهل ایمان کارهاى خود را مخفى مىکنند؟ زنان بىحجاب خود را در خیابانها به نمایش مىگذارند؛ اما زنان با حجاب در مساجد بزرگ کنار خیابان، پشت دیوارهاى ضخیم و دور از چشم مردم به عبادت مىایستند. باید خوبیها در معرض دید قرار گیرد تا فضاى جامعه، فضاى معروف شود. [نماز جماعت در پارک ها و گقتن اذان در مکان های عمومی و مراسمات دعای توسل و ... آشکار کردن عبادت است]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 244)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
توجه به زمان در دعوت به نماز
گاهى امر به نماز و نهى از بی نمازی در زمانى بى اثر، ولى در زمان دیگر مؤثر است.
در روایات مىخوانیم: هنگام مسافرت، همسر خود را به تقوى سفارش کنید؛ زیرا در آستانه جدایى، علاقه ها اوج مىگیرد و زمینه پذیرش در انسان زیاد مىشود.
در حدیث دیگرى مىخوانیم: در زمانى که غضبناک هستید، کسى را ادب نکنید [و امر به نماز نکنید] ؛ زیرا در معرض افراط هستید. «نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ الْأَدَبِ عِنْدَ الْغَضَبِ» «بحار الأنوار ؛ ج76 ؛ ص102»
شرکت کنندگان در جلسه ختم، براى شنیدن موعظه [و شنیدن روایات نماز] آمادگى روحى خوبى دارند.
زمانى که معلم نمره خوب به شاگردى مىدهد، اگر او را [با شگردی] امر نماز کند، اثر بیشترى دارد. زمانى که انسان هدیهاى براى کسى مىفرستد محبوبیّت بیشترى در دل او دارد، سخنش مؤثرتر است.
حضرت یوسف 7 در زندان متوجه شد که دیگر زندانیها مشرک هستند. ابتدا به آنان چیزى نگفت؛ اما وقتى بعضى از آنان خوابى دیدند، نیاز به تفسیر و تعبیر داشتند و از رفتار یوسف هم آثار بزرگوارى را دیده بودند، نزد او آمدند تا خوابشان را تعبیر کند.
یوسف این زمان را براى نهى از منکر مناسب دید و پرسید: آیا چند ارباب و خدا داشتن بهتر است یا ایمان به خداى یکتاى قهار! «ءَأرْبَابٌ مُتِفَرِّقُونَ خَیرٌ اَمِ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهّار» (سوره یوسف ؛ آیه 39)
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 246)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
سکوت معنا دار
در مواردى، باید با نگاه و سکوتِ معنادار نهى ازمنکر کرد؛ زیرا حضرت على 7 مىفرماید: چه بسا سکوتى که رساتر از سخن باشد. « رُبَّ سُكُوتٍ أَبْلَغُ مِنْ كَلَامٍ» (فهرست غرر الحکم ، ص 162)
شخصى براى طلب خود نزد بدهکار مىرفت و به او مىگفت: «بدهى خود را بپرداز!» بدهکار هر روز طفره مىرفت. سرانجام طلبکار عصبانى شد و ماجرا را به امام گفت. امام فرمود: راه مطالبه آن است که نزد او بروى و براى زمان طولانى بنشینى، ولى حرف نزنى.» این سکوت، از تقاضاى تو، مؤثرتر خواهد بود. «لَيْسَ هَذَا طَرِيقَ التَّقَاضِي وَ لَكِنْ إِذَا أَتَيْتَهُ أَطِلِ الْجُلُوسَ وَ الْزَمِ السُّكُوت» (وسائل الشیعه ؛ ج 13، ص 100)
در مسائل تربیتى نیز سکوت والدین و استاد یا نگاه با معناى آنان، نقش بسزائى دارد. [مثلاً در جواب پرسش فرزند یا دوستی که نمازش قضا شده یا نماز نوک کلاغی یا آخر وقت می خواند سکوت کنیم و به او بفهمانیم که این به جهت کوتاهی او در نمازش می باشد.]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 249)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
اخم کردن به بی نماز
گاهى در برابر منکرات باید چهره در هم کشید و اخم کرد. پیامبر اکرم 9 دستور دادند: گناهکاران را با قیافه عبوس ملاقات کنید! «أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ 9 أَنْ نَلْقَى أَهْلَ الْمَعَاصِي بِوُجُوهٍ مُكْفَهِرَّةٍ» (وسائل الشیعه ؛ ج 11، ص 413)
در حدیث مىخوانیم:
فرشتگانى که مأمور عذاب منطقهاى بودند، عابدى را در حال گریه و تضرع دیدند. به خداوند گفتند: «با این همه ناله و گریه به درگاه تو، او را هم عذاب کنیم؟»
خطاب آمد که: «همه را عذاب کنید! زیرا در میان این مردم حتى یک نفر نیست که براى رضاى من در برابر گناهان، قیافه اش تغییر کند». (بحار الأنوار ؛ ج 97، ص 86 و 88)
روزى اسحاق بن عمار خدمت امام صادق 7 رسید. حضرت که او را دیدند، اخم کردند. از امام سؤال شد: «چرا به او اخم کردید؟»
فرمود: «او براى مراجعان دربان گذاشته بود تا فقرا و شیعیان ما نتوانند براحتى به او دسترسى پیدا کنند.» «اصول کافى 3، باب المصافحة، حدیث 14» [اگر تعداد زیادی اخم کنند و به گونه ای بفهمانند که سبب آن ترک یا سستی نماز است یا اخم از شخص محبوبی باشد تاثیر گذار است. البته باید روحیات شخص را در نظر گرفت ، چون گاهی رفاقت و نصیحت تأثیر بیشتری دارد]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 250)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
تشویق نمازگزاران
حضرت على 7 مىفرمایند: «ازْجُرِ الْمُسِيءَ بِثَوَابِ الْمُحْسِنِ» ؛ بدکار را با پاداش دادن به نیکو کار زجر بده (و تتنبه کن).
در تشویق نیکوکار دو اثر نهفته است؛ یکى اینکه: نیکوکار به کار خود جدى و دلگرم مىشود، دیگر اینکه: بدکار به فکر اصلاح خود مىافتد.
البته، لازم نیست که تشویق همیشه جنبه مادى داشته باشد. بوسیدن دست کارگر و تجلیل از بزرگان، ساده ترین راه تشویق است.
وقتى در مسجد افراد با فضیلت در صف اول قرار گیرند، این خود یک تشویق عملى است. روایاتى که مىفرماید: «نگاه به عالم یا بودن در خانه عالم، ثواب دارد.» تشویقى عملى از علم و عالم است. پیامبر اکرم در پایان جنگ احد فرمود: «من به شهیدى که بیشتر قرآن حفظ کرده است، زودتر نماز مىخوانم.»
امام صادق 7 در جلو چشم مردم چنان از هشام تجلیل مىکرد که همه را به تعجب بر مىانگیخت. از سوى دیگر در قرآن مىخوانیم: به جنازه منافقان نماز نخوانید! بر سر قبرشان نروید! گواهى آنان را نپذیرید و .... [بوسیدن فرزند بعد از اقامه نماز ، دعای مورد علاقه او مثل قبولی در امتحان با صدایی که بشنود ، تعریف از نماز او نزد دیگران و خریدن کادو و... نمونه هایی از تشویق نمازی است]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 261)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
احیای مسجد
از بزرگترین معروف ها در زمان ما احیاى مساجد و بازسازى عمرانى و فرهنگى آن است. خادم مسجد باید از افراد محبوب و سرشناس و از مقامات عالى باشد. در هر محله باید افراد خوش صدا براى اذان به مساجد جذب شوند. تحصیل کرده هاى هر منطقه یک ساعتى در مسجد به مردم خدمات رایگان ارائه دهند، مریضى که راه به جائى ندارد با خود بگوید شب به مسجد مىروم و پزشک رایگان مرا مىبیند، بدهکار خود را با وام از صندوق مسجد دلگرم کند و هر فردى که بناى سفر دارد و مشکل خانواده و یا سرویس رفت و آمد مدرسه فرزند و یا نگرانى از سرقت دارد با خود بگوید بسیج و مردم مسجد ناظر بر خانه و زندگى من هستند اگر هر مشکلى داشتم مردم برادر من و نیروهاى حزب اللهى بازوى من هستند با این گونه برنامه ها مسجد احیا خواهد شد.
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 285)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
درمان خجالت با اذان
شخصى از من پرسید: «من گرفتار خجالت هستم. داروى آن چیست؟»
گفتم: «بهترین دارو، تمرین است؛ براى مثال کسى که از سخنرانى خجالت مىکشد، اگر در منزل اذان بگوید، کمکم خجالتش از بین مىرود.»
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 286)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
ترس از شروع نماز
ترس یکى از مسائل روحى و روانى است که سرچشمه و زمینه منکرات زیادى (مثل ترک نماز) مىشود.
شخصى به من گفت:" از راننده اتوبوس تقاضا کردم تا براى نماز در کنار جاده بایستد و او اعتنایى نکرد. آیا باز هم من مسؤولم؟"
گفتم:" بله، زیرا تقاضا فایده ندارد. باید چنان فریادى بزنى که گویى چمدان پول یا فرزندت از ماشین افتاده است.
همهجا تقاضا اثر ندارد، بلکه فریاد و تعصب و سوز و گداز و روحیه و شهامت لازم است.
حضرت امیر علیهالسلام مىفرماید: از هر کارى وحشت دارید، خود را در آن بیندازید، زیرا گاهی ترسیدن از چیزی از خود آن چیز سخت تر است. «إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِیهِ فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّیهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ» (بحار الأنوار ؛ ج 71 ؛ ص 362) [اگر بی نماز هستید و از شروع کردن می ترسید با توکل بر خدا شروع کنید، خواهید دید که این ترس وسوسه شیطان بوده است.]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 287)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
سستی و ترک نماز به خاطر اکثریت
برخلاف گمان بعضى که کارایى و شجاعت را تنها در میدان جنگ مىدانند، شجاع واقعى کسى است که وقتى حق را با استدلال و منطق شناخت، از تنهایى نهراسد. حضرت على 7 در خطبه 201 نهجالبلاغه مىفرماید:" لَا تَسْتَوْحِشُوا فِي طَرِيقِ الْهُدَى لِقِلَّةِ أَهْلِهِ "؛" در راه حق، از کمى طرفداران نترسید."
قرآن مجید دهها بار از پیروى اکثریت نکوهش کرده و حتى به پیامبر 9 هشدار دادهاست که: «وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبيلِ اللَّه» (سوره انعام : آیه 116) " اگر از اکثریت مردم پیروى کنى، تو را گمراه مىکنند." البته، مراد ما آنجاست كه اكثريت در برابر حق و ضدمنطق باشد؛ ولى اگر كلامى يا راهى حق و منطقى بود و اكثريت مردم از آن طرفدارى كردند، حسابش جداست. [اگر در جمعی بودید که آنها نماز یا نماز اول وقت را ترک کردند و یا حتی مسخره کردند، شما با یاری خدا وظیفه خود را انجام دهید و بدانید آنها در دل جرأت و شجاعت شما را تحسین می کنند هر چند در ظاهر سکوت یا سرزنش کنند]
(امر به معروف و نهی از منکر؛ استاد قرائتی ، ص 297)
۳۱ تیر ۱۴۰۲
قطره ای از دریای معارف نماز
1 ـ هجرت برای نماز
حضرت ابراهیم برای نماز فرزندان خود از خدا ياري ميطلبيد و میگفت: «رَبِّ اجْعَلْني مُقيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي». (ابراهیم: 40 ) ایشان همسر و کودک خود را در سختترین مکان¬هایی که آب و گیاهی نداشت، در کنار کعبه مسکن داد و به خدا گفت: «پروردگارا! دلیل این اسکان، اقامة نماز توسط فرزندانم است» جالب آنکه تمام کسانی که به مکه میروند برای حج و یا عمره ميروند؛ اما بانی کعبه میگوید: من نه برای حج آمدهام و نه برای عمره؛ بلکه برای اقامة نماز آمده¬ام.
(شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 143)
۳۱ تیر ۱۴۰۲