6 ـ شیوه تحکیم و تصحیح اعتقادات 1. قبل از دعوت دیگران به نماز، به تقویت اعتقاد به مبدأ و معاد بپردازیم. قرآن مي‌فرمايد اگر می‌خواهید مردم نسبت به نماز سر سنگین نباشند، آنها را با قیامت آشنا کنید: « وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِين‏ ؛ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُون‏». (بقره: 45 و 46) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 69)

1. اگر بدانيم که اين خانه صاحب و حسابي دارد (مبدأ و معادي دارد) و تمام هستي و اعضاي بدن و فرشتگان و اولياي خدا همه بر كار ما نظاره‌گر هستند، رفتار و گفتارمان را اصلاح خواهیم کرد. لذا در آيات بسياري از قرآن، قبل از مسأله نماز، خداوند به مسأله ايمان به مبدأ و معاد اشاره كرده است. لقمان هم قبل از توصية نماز به فرزندش، به مسأله توحيد و معاد اشاره مي‌كند. در خود نماز و در سوره حمد، اول با خدا و صفات او آشنا مي‌شويم (رحمن، رحيم، رب‌العالمين، مالك يوم الدين) و بعد مي‌گوييم: اين‌چنين خدايي شایستة پرستش و یاری‌جویی است: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعين‏» (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 68)

7 ـ شیوه احساسات فطری 1. اولین مایه برای دعوت به نماز، استفاده از احساسات و فطرت است. در انسان احساساتی وجود دارد که اگر بیدار شوند، انسان به سمت تشکر از خدا می‌رود. احساس تشکر: بهترین راه برای زنده‌کردن احساسات انسان‌ها نسبت به خدا، توجه به نعمت¬هاست. امام سجاد می فرماید خداوند به موسی وحی فرمود: «حَبِّبْنِي إِلَى خَلْقِي، وَ حَبِّبْ خَلْقِي إِلَيَّ» : ای موسی مرا دوست بدار و کاری بکن که مردم مرا نیز دوست داشته باشد. موسی عرض کرد: چگونه محبت تو را در دل بندگان ایجاد نموده و تقویت نمایم؟ خداوند پاسخ داد: «ذَكِّرْهُمْ آلَائِي وَ نَعْمَائِي لِيُحِبُّونِي‏» برای آنها نعمت ها و الطافم را بازگو کن تا مرا دوست داشته باشند. (مستدرک الوسائل ؛ ج 12؛ ص 240) اگر انسان به یاد خدا و نعمت‌های او باشد، از بی‌اعتنایی، غفلت و ترک نماز خود شرمنده می¬شود. اگر فرزندی نسبت به والدین بی‌اعتنا باشد، بهترین راه آن است که خدمات والدین به او گوشزد شود؛ چرا كه یاد خدمات، فرزند را شرمنده مي‌كند و به اطاعت از پدر و مادر وا می¬دارد. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 80 و 84)

1. احساس نیاز: انسان اگر نیاز خود را به چیزی احساس کند، به سراغش می‌رود. ما چون به نور احساس نیاز داشتیم، به سراغ تولید برق رفتيم؛ چون به سلامتی نیاز داریم، به سراغ پزشک و دارو می‌رویم؛ چون به آب، نان، همسر و اتومبیل نیاز داریم، به سراغ آنها می‌رویم. اما آیا ما نسبت به خدا احساس نیاز نداریم!؟ قرآن در اين‌باره می‌فرماید: «آنگاه که در کشتی گرفتار موج شدید، خالصانه خدا را می‌خوانید؛ ولی همین که کشتی به ساحل نشست و احساس نیاز شما تمام شد، آن ناله‌های خالصانه فراموش می¬شود: «فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ يُشْرِكُون‏». (عنکبوت: 65) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 86)

8 ـ شیوه آگاه سازی و پاسخ به شبهات 1. امام رضا علیه السلام فرمودند: «فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ‏ كَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا» «اگر مردم زیبایی¬های کلام ما را بدانند، از ما پیروی خواهند کرد». (عيون أخبار الرضا، ج‏1، ص307) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 20) 2. کسانی که نماز نمی خوانند افراد متفاوتی هستند، عده ای در عقیده به خدا مشکل دارند که باید عقایدشان درست شود، عده در عقیده به خدا مشکل ندارند بلکه از اهمیت و جایگاه نماز آگاه نیستند که باید اهمیت نماز به آنها گفته شود، عده ای اهمیت نماز را می دانند ولی تنبل اند که باید تنبلی آنها مداوا شود. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 49)

9 ـ شیوه دوستی 1. يكي از بسترهاي غفلت از نماز، دوستان ناباب هستند. قرآن فلسفه نماز را ياد خدا «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْري» بیان می‌کند و در جاي ديگر در مورد دوست ناباب از قول انسان گنهکار مي‌فرمايد: او مرا از ياد خدا گمراه كرد: «لَقَدْ أَضَلَّني‏ عَنِ الذِّكْر». (فرقان: 29) (و نماز بزرگترین یاد خداست) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 77)

1. افرادی که دوست نا اهل بگیرند، در قیامت نه نوک یک انگشت و تمام یک انگشت و نه انگشتان یک دست، بلکه انگشتان دو دست خود را گاز می‌گیرند و می‌گویند: ای کاش با فلانی رفیق نمی‌شدیم: «يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْه ... يا وَيْلَتى‏ لَيْتَني‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَليلاً » دوست بد ممکن است در یک لحظه اثر نگذارد، ولی مثل دود می¬ماند که اگر در اتاقی ماند، اتاق را کم‌کم سیاه می-کند. شاعر می‌گوید: تـا توانی می‌گریز از یار بد یار بد بدتر بود از مار بد مار بد تنها تو را بر جان زند یار بد بر دین و بر ایمان زند (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 118)

10 ـ شیوه تکرار 1. گاهی مخاطب ما با یکی دو بار تذکر حرفي را نمي‌پذيرد؛ مثل چوب محكمي که با یکی دو ضربة تبر نمی¬شکند؛ ولی ما نه از چوب دست برمی‌داریم و نه از تبر! یا اگر در شیشة آب¬لیمو را نتوانیم باز کنیم، نه از شیشه دست برمی‌داریم و نه از آب‌لیمو! بلکه آن را دست به دست می‌چرخانیم تا بالاخره یکی بتواند بازش کند! برخي افراد پس از چندین بار تذکر تأثیر می‌پذیرند؛ همان¬گونه که خرما، پس از تابش‌های پی‌در‌پی و مکرر خورشید می‌رسد. در قرآن هم می‌خوانیم: «وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ» که در این آیه، عبارت «کان یأمر» دلالت بر استمرار دارد. در جایی دیگر نیز می‌خوانیم که خداوند متعال سفارش می‌کند که اهل خود را به نماز سفارش کن و مقاومت داشته باش: « وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا»؛ (طه: 132) اگر چند بار گفتی و گوش نکردند، خسته نشو! (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 31)

1. اگر دعوت‌ها لحظه‌اي باشد و استمرار نداشته باشد اثر خوبي نخواهد داشت. در قرآن آن‌جا كه به والدين سفارش مي‌كند كه «خاندان خود را به نماز امر كنيد» مي‌فرمايد سفارش مستمر را رها نكنيد: «وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها». (طه: 132) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 205)

11 ـ شیوه زمینه سازی 1. باید والدین در تغذیة فرزندان به فکر لقمة حلال باشند؛ زیرا اگر بدن از لقمة حلال تغذیه نکند، حتی سخنان امام معصوم هم در او اثر نخواهد کرد. امام حسین در روز عاشورا، سه بار با مردم گفتگو فرمود. آنان گوش ندادند و امام فرمود: به طور قطع شکم شما از حرام پر شده است: «مُلِئَت بُطونُکُم مِنَ الحَرامِ». در روایت می‌خوانیم که مال حرام در نسل اثر می‌گذارد: «كَسْبُ الْحَرَامِ يَبِينُ فِي الذُّرِّيَّة». (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 148)

12 ـ شیوه اخلاق زیبا 1. آیت الله خامنه‌ای می‌فرمودند: من در مشهد اقامة نماز مسجدی را برعهده داشتم. جوانی با لباسی رنگارنگ در صف اول نماز نشسته بود که سالمندی به او طعنه زد که آیا خجالت نمی‌کشی با این لباس جلف در صف اول نشسته‌ای؟ او شرمنده شد و رفت در صف دیگر نشست. من به آن پیرمرد گفتم: چه حقی داشتی این جوان را از سر جایش بلند کردی؟ مگر شرط حضور در صف اول رنگ لباس است؟ او هم از جوان عذرخواهی کرد و خواست تا در جای اولش بنشیند. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 146)

1. نوجوانی می‌گفت که با لباس‌های شیک به مسجد رفتم؛ اما خادم مسجد به من گفت: مگر اینجا عروسی عمه‌ات است و مرا تحقیر کرد! یکی از راه‌های دعوت عملی به نماز اخلاق خادم و هیئت امنا و شیوة برخورد آنهاست. با کمال تأسف سال‌ها از انقلاب می‌گذرد، ولی از سوي مسئولان برای خادمین و هیئت امنا جلسة توجیهی و آموزشی گذاشته نمی-شود. انسان به طور فطری دوست دارد محبوب باشد؛ محبوب خدا و محبوب مردم و از برخورد های سرد ناراحت می شود. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 168)

1. تشویق شاگرد اول‌های مدارس در مسجد به دست امام جماعت و متولیان مسجد، عاملی مهم برای جذب افراد است. فرستادن هدیه برای عروس و دامادهای اطراف مسجد با امضای امام جماعت و هیئت امنا، عیادت بیماران از سوي مسجد و تفقد از غايبین، جادادن به افرادی که وارد می‌شوند و قیام کردن به احترام ورودشان نیز از دیگر عوامل جذب هستند. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 170)

13 ـ شیوه تدریجی 1. در اسلام مي‌خوانيم كودك را از كودكي گام‌به‌گام با وضو و قبله و نماز و سجاده و... آشنا كنيد. تا هنگام بلوغ، نماز براي او روان باشد. اما ما گاهي فرزند خود را رها مي‌كنيم و مي‌‌گوييم هنوز به تكليف نرسيده نتيجه اين رهايي آن است كه به هنگام بلوغ نماز براي او سنگين است. تعجب است ما براي دبستان مرحله پيش‌دبستاني مي‌گذاريم تا به رفتن به مدرسه عادت کنند ولي حاضر نيستيم براي نماز، فرزندان را قبل از تكليف با نماز آشنا كنيم. آري اگر كسي قبل از وقت وضو بگيرد هنگام نماز، نماز براي او روان است اما اگر هنگام اذان نياز به تطهير و وضو و تغيير لباس و شرايط ديگر داشت نماز براي او سخت است. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 204)

14 ـ شیوه تقویت استقامت 1. ممکن است در دعوت به حق، مورد تمسخر هم قرار بگیریم؛ همان‌گونه که پیامبران (علیه السلام) مورد تمسخر قرار گرفتند، ولی از دعوت خسته نشدند: «مَا يَأْتِيهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا كاَنُواْ بِهِ يَسْتَهْزِءُون » (یس: 30) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 32)

1. یکی از برنامه مجرمان آن است که به مؤمنان بخندند و کارها و عبادات آنها را مسخره می کنند: «إِنَّ الَّذينَ أَجْرَمُوا كانُوا مِنَ الَّذينَ آمَنُوا يَضْحَكُون ‏» (مطففین: 29) یکی از راه‌های ایجاد جرئت، مقایسة جرئت خود با جرئت دیگران است. چرا باید افرادی آشكارا گناه کنند، ولی ما از اقامة نماز خجالت بکشیم!؟ چرا افرادی که در جلسه‌ای نشسته¬اند، اگر نیاز به دستشویی پیدا کردند، برمی¬خیزند و می‌روند، اما اگر یادشان افتاد نماز نخوانده‌اند، خجالت می‌کشند!؟ چرا افرادی برای فروش جنس خود با بیان و نوار و... تبلیغ می‌کنند و ما از فریاد زدن اذان خجالت می‌کشیم!؟ حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید: چرا دیگران در باطل محکم هستند و شما در راه حق ضعیف هستید؟ (الغارات ؛ ج2؛ ص335) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 39 و 42)

1. برای دعوت به نماز باید جرئت و شهامت خود و فرزندانمان را زیاد کنیم. بهترین راه هم برای ایجاد جرئت، اذان گفتن است. کسی که روی بام برود و با صدای بلند فریاد بزند و اذان بگوید، ضمن دریافت پاداش اذان، امر به معروف، موعظه، تذکر، غفلت زدایی از جامعه و تکبیر و تهلیل، یک عیب مهم خود را که خجالت نابه‌جاست، از خودش دور مي‌كند. مؤذن باید بداند که اگر فضای سکوت را شکست و نام خدا را در میان غافلان مطرح کرد، بهترین حرف‌ها را زده است. زیرا قرآن کریم می¬فرماید: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّه»‏؛ (فصلت: 33) حرف چه کسی بهتر از آن است که مردم را به سوي خدا دعوت کند؟! (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 45)

1. متأسفانه بسیارند کسانی که در مسیر جاده‌ها، اگر به مسجد و رستورانی نرسند، جرئت آنکه در کنار جاده نماز بخوانند را ندارند و می‌گویند: مردم ما را می¬بینند! در حالی‌که گاهی یک نماز آنان در جاده افزون بر اینکه تکلیف خود را انجام می¬دهند، برای تمام مسافران، نوعی تذکر و برای خود انسان، نشانة اهتمام و عشق به مکتب، گفتگو با خدا و اهمیت دادن به نماز است. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 22)

1. تاریخ گواهی می‌دهد که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در برابر چشم هزاران مشرک، نماز جماعت سه نفره اقامه می‌کرد. امام جماعت، رسول الله (صلی الله علیه و آله)؛ و مأموم از مردان، حضرت علی علیه السلام و از زنان، حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) (الإرشاد للمفيد، ترجمۀ رسولى محلاتى، ج‏1، ص27) (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 22)

15 ـ شیوه فضا سازی 1. در روایات آمده است که در خانه، جايي را برای نماز قرار دهید. شاید بتوان گفت نظر اسلام این است که نگاه به آن مكان، انسان را به یاد نماز می¬اندازد و اگر به خاطر تنگی مکان نمی‌توان محلی را برای نماز اختصاص داد، دست‌كم با نصب علامت قبله یا آیه‌ای که نشانة نماز باشد، یا گذاشتن سجاده، ساکنین به یاد نماز بیفتند. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 149)

16 ـ وظایف امام جماعت 1. امام جماعت نقش مهمی در دعوت به نماز دارد و نباید فقط نسبت به کسانی که با اذان به مسجد می‌آیند، قانع باشد؛ زیرا همه مردم یکسان نیستند. امام جماعت باید خود را در عزا و شادی مردم شریک بداند. مرحوم آیت الله عبادی که سال¬ها امام جمعة مشهد بود، همین‌که از خیابانی عبور می¬کرد و مجلس فاتحه‌ای می‌دید، بدون دعوت و بي‌آنکه متوفی را بشناسد، به سرعت از ماشین پیاده می¬شد و به آن مجلس می¬رفت و پس از عرض تسلیت و قرائت فاتحه خارج می‌شد و هیچ‌گونه قید و شرطی برای حضورش نداشت. یک بار هم این‌جانب در مشهد بیمار شدم و به بیمارستان رفتم و خبر نداشتم که آیت الله عبادی هم در طبقه دیگر بستری است. ناگهان دیدم، ایشان با ویلچر از آن طبقه به عیادت من آمد و با اینکه خودش بیمار بود و سید و عالم و پدر دو شهید و امام جمعه بود، گفت: من در مشهد مقیم هستم، ولی شما غریب هستید؛ این وظیفة من است که به عیادت شما بیایم. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 159 و 164)

1. پیامبر که محبوب‌ترین انسان هستی بود، خود حتی بر آمار تولد اطفال نظارت داشتند و می¬فرمودند: هر نوزادی که متولد شد به من خبر دهید و هر کس از دنیا رفت، مرا آگاه کنید تا آخرین آمار را داشته باشم. گاهی پيامبر به اصحاب نگاه می‌کرد و همین که بعضی از یاران را نمی دید از حالش پرس و جو می کرد. اگر مسافر بود، در حقش دعا می‌کرد؛ اگر بیمار بود به عیادتش می‌رفت. او این‌گونه ارتباطش را با تک¬تک افراد (حاضران در مسجد) حفظ می‌کرد. این گونه رفتار از امام جماعت در حضور پر رنگ تر مردم اثر دارد (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 158)

1. چه زیباست که امام‌هاي جماعت هر منطقه¬ای مثل تیم پزشکی با یکدیگر مشورت کنند و گاهی برای برخي مسائل به جای اینکه خودشان اقدام کنند، از امام جماعت دیگری استفاده کنند. براي مثال در شبهات وهابیت ممکن است يك امام جماعت قوی‌تر باشد؛ در مسائل قرآنی شخص دیگری، در نهج البلاغه فرد دیگری و همین‌طور باقی مباحث. درست مثل ساختمانی که یکی سنگ‌کار است و یکی کاشی¬کار و دیگری لوله¬کش و ... (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 163)

1. اگر مردم بدانند امام جماعت به طور منظم، سر وقت و با مطالعة همیشگی در مسجد حاضر مي‌شود، مسجد رونق پیدا می¬کند و رونق يافتن مسجد، خود، دعوت عملی به سمت نماز است وگرنه از علاقة نمازگزاران به نماز جماعت می‌کاهد. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 166)

1. دستور داده شده که جلسات قرآن در خانه‌ها باشد؛ چون هر خانه‌ای می¬تواند مرکز بروز و ظهور افراد تازه‌ای از همسایگان، بستگان و اهل خانه قرار گیرد؛ چرا که اگر این برنامه¬ها فقط در مساجد متمرکز شود، خانه‌ها و اهل خانه‌ها از این برکت‌ها محروم مي‌گردند. این‌جانب در آغاز تبلیغ جمعی از نسل نو را گرد خود جمع کردم و چند سال از قم به کاشان می‌رفتم و هر جمعه جلسه را در خانة یکی از جوان‌ها برگزار مي‌كرديم. جوانان میزبان از دوستان، همسایگان و بستگان خود دعوت می‌کردند و هر هفته با افراد تازه‌اي روبه‌رو می¬شدیم؛ این افراد جدید جای افراد ریزشی را پر می‌کردند. (شیوه های دعوت به نماز؛ استاد قرائتی ، ص 167)