از آيت الله ميرزاى قمى كه از فقهاى بزرگ و نامى تاريخ شيعه است، نقل شده است كه فرموده‏اند: «موسيقى بزمى حرام است و موسيقى رزمى حلال است.» معلوم است كه موسيقى رزمى كه براى تهييج لشگر است فساد ندارد اما موسيقى بزمى كه نوعاً با رقص، شراب، اختلاط، نامحرمان و گناهان ديگر همراه است فساد دارد.

پرسش: اساساً چه ملاكى براى تشخيص لهو و فساد باشد، حرام است و غير آن حلال است.[1] و آيا بين موسيقى نوين و سنّتى يا بين موسيقى فرح‏انگيز و حزن‏انگيز از نظر شرعى تفاوتى دارد؟ پاسخ: موسيقى‏هايى كه مناسب مجالس لهو و فساد است حرام و غير آن حلال است وتفاوتى ميان موسيقى سنتى و نوين و يا فرح‏انگيز و غير آن نيست.[2] پرسش: اگر كسى هيچ نوع آهنگى براى او ايجاد تحريك نكند، گوش دادن او به آهنگها چگونه است؟ پاسخ: ملاك، نوع مردم است، نه شخص.[3] [1] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 147، س 527. [2] همان. [3] جامع المسائل فاضل، ص 255، س 966.

پرسش: اساساً ملاك تشخيص موسيقى حرام با چه كسانى است؟ پاسخ: در اين گونه موارد بايد به عرف عام متدينين مراجعه كرد كه تشخيص دهند كدام آهنگ مناسب مجالس لهو و فساد است و كدام نيست.[1] برخى از بزرگان معيار موسيقى حرام را خارج شدن از حد اعتدال دانسته‏اند.[2] [1] استفائات جديد، مكارم، ج 2، ص 695 و ج 1، ص 146، س 519، 527؛ جامع‏الاحكام، صافى، ج 1، ص 994. [2] توضيح المسائل آيةا ... جناتى، ج 3، ص 36.

معيار غنا پرسش: معيار حرمت غنا در اسلام چيست؟ پاسخ: معيار در حرمت غنا، كيفيت آهنگ است و محتوى در آن تأثيرى ندارد و هر آهنگ و صدايى كه مناسب مجالس لهو و فساد است حرام مى‏باشد و غير آن حلال است. شهيد مطهرى مى‏فرمايد: قدر مسلم در غنا آن است كه آوازهايى كه موجب خفت و سبكى عقل مى‏شود يعنى شهوات را آنچنان تهييج مى‏كند كه عقل به طور موقت از حكومت ساقط مى‏شود و همان خاصيت را دارد كه شراب داراست.

پرسش: ملاك تمييز موسيقى حلال از حرام چيست؟ پاسخ: هر موسيقى كه به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب و مناسب با مجالس عيش و نوش باشد موسيقى حرام محسوب مى‏شود.[1] پرسش: منظور از موسيقى مطرب و لهوى چيست؟ و راه تشخيص موسيقى مطرب لهوى از غير آن چيست؟ پاسخ: موسيقى مطرب و لهوى آن است كه به سبب ويژگيهايى كه دارد انسان را از خداوند دور نموده و به سمت بى‏بند و بارى و گناه سوق دهد.[2] در تعيين و تشخيص موسيقى حرام و حلال بايد به عرف مراجعه كرد.[3] در موسيقى حرام فرقى نيست كه كوتاه باشد يا بلند.[4] [1] اجوبة الاستفتائات، ج 2، ص 19، س 41. [2] توضيح المسائل مراجع،ص 20، س 43. [3] جامع المسائل فاضل ج 1، س 996؛ اجوبة الاستفتائات، س 1154 و 1127؛ استفتائات مكارم، ج 2، س 659. [4] استفتائات امام خمينى، ج 2، س 39.

پرسش: شنيدن صداى موسيقى بدون اختيار چه حكمى دارد؟ پاسخ: همه مراجع: آنچه حرام است گوش دادن به موسيقى است ولى شنيده شدن بدون توجه اشكال ندارد.[1] [1] استفتائات مكارم، ج 2، ص 716؛ اجوبة الاستفتائات، س 1138.

معيار در تعيين موضوعات احكام‏ معيار در تعيين موضوعات احكام تشخيص خود مكلّف است.[1] پرسش: گوش دادن به نوارهايى كه وزارت ارشاد اسلامى و يا مؤسسات اسلامى ديگر مجاز اعلام كرده‏اند چه حكمى دارد؟ پاسخ: جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مكلف است و تجويز آن توسط وزارت ارشاد اسلامى يا هر مؤسسه ديگرى به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست.[2] [1] اجوبة الاستفتائات، ج 2، ص 16 س 32. [2] توضيح المسائل مراجع،ص 19، س 42.

ملاك اسراف‏ پرسش: ملاك اسراف و تجمل گرايى چيست؟ پاسخ: هر گونه هزينه‏اى كه زائد بر نيازهاى مشروع انسان باشد نوعى اسراف و تجمل گرايى است.[1] [1] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 535.

معيار امر به معروف‏ پرسش: آيا نهى از منكر به راننده‏هايى كه ساز و آواز گوش مى‏كنند واجب است؟ پاسخ: اگر مفسده‏اى مترتب نشود به قدر امكان نهى از منكر لازم است حتى الامكان با وسايل ديگرى كه توأم با معصيت نشود مسافرت كنيد.[1] [1] جامع المسائل فاضل، ج 1، ص 933.

پرسش: اگر شخصى در اتومبيلى سوار شده كه نوار موسيقى حرام گذاشته‏اند و بداند نهى از منكر سودى ندارد وظيفه‏اش چيست؟ پاسخ: نهى از منكر با شرايط خاص لازم است نه با نبودن آن شرايط.[1] [1] جامع المسائل فاضل، ج 1، س 947.

پرسش: ضوابط و ملاكهاى شرعى معروف و منكر با توجه به مقتضيات زمان و مكان چيست؟ پاسخ: منكر و معروف بر دو قسم است: 1. معروف و منكر شرعى كه به آنها واجب و مستحب و حرام و مكروه گفته مى‏شود. اين گونه معروفات و منكرات را از شرع بايد گرفت و تبيين آنها مربوط به كارشناسان، فقيهان و علماى دين است. 2. قسم ديگر از معروف و منكر عرفى است كه آنرا آداب و رسوم اجتماعى مى‏نامند و اين گونه معروفها و منكرها را از عرف بايد گرفت نظير نوع پوشيدن لباس و نشستن در مجالس و غذا خوردن و .... امام خمينى (ره)[1] مى‏فرمايد: هر چه كه واجب باشد عقلًا يا شرعاً امر به آن واجب است و هر چه كه زشت باشد عقلًا يا شرعاً نهى از آن واجب و آنچه مستحب باشد امر به آن مستحب و آنچه مكروه باشد نهى از آن مستحب است. [1] تحرير الوسيله، ج 1، ص 444، م 1.

معيار لباس شهرت‏ لباس شهرت لباسى است كه پوشيدن آن براى شخص به خاطر رنگ و كيفيت دوخت و علل ديگر مناسب نيست بطوريكه اگر شخص آنرا در برابر مردم بپوشد انگشت نما مى‏شود[1] [1] اجوبة الاستفتائات، ج 2، س 275.