🔶 فـــــرق رحــــمـــن و رحـــیــــم خداوند سبحان هم رحمن است و هم رحیم است، اما این دو با هم تفاوت دارند. ۱. رحمن بر وزن فعلان دلالت بر کثرت و گسترش رحمت در زمین دارد که این رحمت شامل همه ی انسان ها می شود. ۲. رحیم بر وزن فعیل که دلالت بر نوعی ثبات و دوام دارد که فقط شامل مؤمنان است. پس یک نوع رحمت خداوند فراگیر است و همه ی انسان ها را در کره ی خاکی دربرمی گیرد و نوع دیگر اختصاص به مؤمنین دارد. امام صادق علیه السلام می فرماید: وَ اللهُ الهُ کلِّ شَی‏ءٍ، الرَّحْمنُ لِجَمیعِ خَلْقِهِ، الرَّحیمُ بِالْمُؤْمِنینَ خاصَّةً خداوند سبحان به تمام خلقش رحمن و به مؤمنین خاصه رحیم است ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

غزل گفتی و دُر سُفتی بیا و خوش بخوان حافظ که بر نظم تو اَفشاند فلک عِقد ثریا را ┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ غزل ] به مجموعه اشعاری گفته می شود که بر یک وزن و بر یک قافیه باشند که حد متوسط آن بین ۵ بیت تا ۱۲ و بعضی گفتند تا ۱۵ و بعضی گفتند تا ۱۶ و بعضی هم گفتند تا ۱۹ بیت؛ ولی قول معروف بین ۵ تا ۱۴ بیت است. اگر کمتر از ۵ بیت باشد بدان "غزل ناتمام" گفته می شود. کلمه ی "غزل" در اصل لغت به معنای عشق بازی و حدیث عشق و عاشقی کردن است و چون این نوع شعر ها معمولا مشتمل بر سخنان عاشقانه است، آنها را به "غزل" تعبیر کرده اند. البته در غزل الزاما نبایستی حدیث از عشق و عاشقی باشد و یک غزل می تواند متضمن مضامین اخلاقی و دقائق حکمت و معرفت باشد. از ویژگی های غزل این است که تنوع مطلب دارد. تا جایی که این تنوع را شرط غزل بودن دانسته اند و گفتنه اند: ابیات یک غزل باید مستقل باشند و هر کدام پیرامون نکته و موضوعی گفت و گو کنند. مانند غزل های حافظ که هر بیت از موضوع خاصی می گوید. ویژگی دیگر غزل این است که باید الفاظ آن از لطافت و رقت برخوردار باشند و در غزل از کلمات وحشی و تعبیرات خشن و نامانوس نباید استقاده کرد. [ دُر ] مروارید، گوهر؛ به گوهر بزرگ "دُر" می گویند و به گوهر کوچک "مرجان" گفته می شود. در گذشته معتقد بودند که آنچه باعث شکل گیری مروارید می شود قطرات بارانی است؛ بر این باور بودند که این صدف های دریایی در یک موسم خاصی بالای سطح آب دریا می روند و دهان خود را به سمت آسمان بارانی باز می کنند و با قطراتی که از باران می گرفتند، به دل دریا می روند و بعد از مدتی قطرات باران تبدیل به مروارید خُرد و درشت می شود. حافظ بر اساس همین باور می گوید: گریهٔ شام و سحر شُکر که ضایع نگشت قطرهٔ بارانِ ما گوهرِ یکدانه شد اما ابوریحان این باور را رَد می کند و خواجه نصیر می گوید: لؤلؤ صدف را به منزلت آب دهان است لؤلؤ همان مروارید است که می گوید: مروارید قطره ی بارانی نیست و بلکه این آب دهان خود صدف است یا برای صدف به منزله ی آب دهن است. [ سفتن ] سوراخ کردن و "دُر سفتن" یعنی سوراخ کردن مروارید؛ مروارید ها را مانند دانه های تسبیح سوراخ می کردند و از درون آنها رشته ای را عبور می دادند و سپس سَر رشته را گره می زدند و بعنوان گردنبند به گردن می آویختند. سوراخ کردن مروارید یک کار بسیار دشوار بود چون مروارید نازک و حساس است و لذا کاملا کار تخصصی بود و همینطور نظم دادن مروارید در یک رشته هم دشوار بود که کدام دانه در کدام بخش رشته قرار بگیرد. اساساً شغلی بنام "نَظامی" وجود داشت که آنان رشته را از دل مروارید ها عبور می دادند. و "دُر سُفتن" در واقع تعبیری برای شعر خوب سرودن است. [ نظم ] اشاره به نَظام ها دارد که مروارید ها را با یک رشته نظم می دادند؛ اما در اصطلاح به معنای سخنان موزون آمده [ خوش بخوان ] اشاره به فصاحت و روشن خواندن شعر دارد [ حافظ ] واژه‌ ی" حافظ" در گذشته لقبی بود که به مطرب ها و آوازخوان ها داده می شد و بعضی بر این باوراند که حافظ آواز خوشی داشته و اینجا که می گوید "خوش بخوان" به همین معنا اشاره دارد. "خوش بخوان" یعنی خودت اشعارت را با آواز خوش بخوان. در بعضی ابیات حافظ به خوش خوانی خود اشاره دارد و می گوید: غزل سُرایی ناهید صرفه‌ای نَبَرَد در آن مَقام که حافظ برآورد آواز و البته نام "حافظ" بخاطر حفظ قرآن نیز هست چون حافظ در زمانی زندگی می کرد که بسیاری حافظ قرآن بودند. در قرن هشتم و در شهر شیراز، حافظ بودن بسیار شایع بود و شیراز آن زمان مثل مصر امروز بوده که حافظان بسیاری داشته است. [ فلک ] آسمان  [ عقد ] گردنبند [ ثریا ] به مجموعه ای از ستاره های آسمان گفته می شود؛ ۶ یا ۷ تا ستاره هستند که کنار هم قرار دارند و به آنها "ثریا" یا "پروین" می گویند. بعضی این ستاره ها را به شکل خوشه ی انگور می بینند و بعضی به شکل گردنبند می بینند. حافظی که مکررا از می و باده و شراب می گوید، جالب است که این ستاره ها را به شکل خوشه ی انگور نمی بیند و به شکل گردنبد و عِقد می نگرد. [ افشاند ] از ریشه "افشاندن" یعنی نثار کردن [ افشاندن عقد ثریا ] گوهر افشانی و نثار گوهر و دُر که یک رسم قدیمی در دربار ها بوده و به معنای انعام و پاداش دادن است.

┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ حافظ غزل را به "دُر" تشبیه می کند چون مثل دُر و مروارید قیمتی و گران بها است. حافظ گفتن غزل را به "سفتن دُر" تشبیه می کند چون حقیقتا مثل سُفتن بسیار کار سخت و دشوار و نازک و حساس است. غزل گفتن کار هر کسی نیست و بر همین اساس می گوید: اگرچه به ظاهر غزل گفتی اما در حقیقت دُر سفتی و غزل گفتن تو دُر سفتن بود؛ یعنی هر کلماتی که در غزل بکار بُردی یک دُر و مرجان است که آنها را نَظامی کردی و به رشته آوردی و یک چینش بسیار زیبا دادی که واقعا انسان را مست و مسحور می کند. و اینک بیا و همین غزل ها را با خودت بخوان چون خوش خوان هستی و خوش می خوانی. پس بیا این هنرنمایی که کردی و این غزل بدیعی که آفریدی را با صوت خوش و آواز خوش خودت بخوان تا زیبایی اش دو چندان شود. ستایش از شعر خویش در آثار گذشتگان، یک سنت بسیار رایج و مقبولی بوده و البته بسیاری این ستایش را از باب تفاخر انجام دادند؛ اما انسان های عارفی مثل حافظ اگر ستایشی از شعر خود دارند به این دلیل است که ابیات را از خود نمی دانند و بلکه یک نعمت و یک محبت الهی می دانند و لذا حافظ می گوید: حافظ از مَشْرَبِ قسمت گِلِه ناانصافیست طبعِ چون آب و غزل‌هایِ روان ما را بس می گوید: تو یکی حق نداری که از خدا گله مند باشی چون خدا یک طبعی مثل آب و یک غزل های روانی به روانی آب به تو کرامت کرده است و حافظ با این بیت نعمت داده شده از خداوند سبحان را بازگو و ستایش می کند: «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ». چرا باید حافظ غزل خودش را بخواند؟ به همان دلیلی که شاعران اشعار خود را می خوانند. شاعران اشعار خود را می خوانند تا پاداش و انعامی را دریافت کنند و لذا حافظ می گوید: بخوان تا صله و انعام بگیری؛ اما از آنجایی که شعر حافظ از بَس بُلند و آسمانی است، صله و پاداش تو هم باید آسمانی باشد و باید آسمان به تو صله بدهد و خواهد داد. و صله ی آسمان این است که ستارگان خوشه ی پروین خویش را که مانند گردنبند اند، پاره می کند و دانه ی آن ستاره ها را بعنوان هدیه و صله به پای تو می افشانند. #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

🔶 انــــیــــس و رفــــیـــق امام رضا علیه السلام می فرماید: اَلامام الانيس الرّفیق "انیس" فراتر از "انس" است، یعنی کسی که بسیار انس دارد. و مفتاح انس، ذکر است: «الذکر مفتاح الانیس» و کسی که انیس است‌(یعنی ذاکر است) برتر است‌: «و قیل له صلی الله علیه و آله أي الأصحاب أفضل؟ قال: من إذا ذکرت أعانک و إذا نسیت ذکرک» از رسول خدا صلی الله علیه و آله سوال شد: کدام یاران برترند؟ فرمود: آن که هر وقت یاد شدی یاریت کند و هر وقت فراموش شدی تو را به یاد آورد. "رفیق" فراتر از "رفق" است، یعنی کسی که بسیار رفاقت دارد و او کسی ایست که به هنگام نادیده گرفته شدن و دیدن نالطفی ارفاق می کند و آسان می گیرد و کسی که چنین کند برتر است: «اصطحب اثنان إِلا كان أَعْظمها أَجْرا وَ أَحبهما إِلی الله عزوجل أَرْفقها بصاحبه» رسول خدا فرمود: دو کس با هم همنشینی نمی کنند، مگر اینکه آن کس که بیشتر مدارا می کند، اجرش بیشتر است و در نزد خدای عزوجل محبوب تر به شمار می آید. واژه ای دیگر "صدیق" است، و او در صدق کثیر است. گفته اند: صدیق کسی است که در گفتار و عمل یکی است؛ آن‌گونه که در ظاهر با دوست خویش رفتار می کند، در پنهان نیز به آن پایبند است: «و الصدیق من صدق غیبه» دوست آن است که در نهان آئین دوستی را رعایت کند[و چون پنهان شد از او روی برنگرداند]. و همچنین "صدیق" را مبالغه ی در "تصدیق" دانسته اند. مرحوم طبرسی در ذیل آیه ی: «إنه کان صدیقا» می گوید: یعنی تصدیق و ایمانش در امور دین در حد اعلی باشد[و غیبت حضرت حجت، موجب بازگشت از ایمان نشود] چرا که اصل او می‌بایست در امام ظاهر و غایب ایمان به آنها باشد: «مؤمن بِسرکم وَ علانیتکم وَ شاهِدکم و غائبکم و أولکم وَ آخرکم...» واژه ای دیگر "خلیل" است: «و اتخذ الله ابراهیم خلیلا» و "خلیل" یا از ماده "خلت" به معنای حاجت است و به دوست "خلیل" می گویند به این اعتبار که به نیاز های دوستش رسیدگی می کند. و یا از ماده "تخلل" به معنای آمیختگی است و به رابطه ی نزدیک دو دوست اطلاق می شود. ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________

💠 طـــــرح خـــــاتـــــم بـــــرای آقـــــای #حـــــســـام‌الــــدیــــن‌مـــرادی👌 🔻برای طراحی بنر، پوستر ، آرم، تایپوگرافی اسم و... می توانید با ما ارتباط برقرار کنید: @henduneir

صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را ┅═✾ معنای کلمات ✾═┅┄┈ [ صبا ] باد خنک و لطیف؛ باد خنک و لطیفی که در فصل بهار و به وقت صبح از جانب مشرق می وزد و گل ها را می شکوفاند. جالب است که بدانید در هیچ دیوانی به اندازه ی دیوان حافظ از "صبا" یاد نشده و این موضوع نشان می دهد که حافظ سراسر لطافت بوده چون انسان ها را می توان از طریق سخنان فهمید و شناخت. مولوی بر همین اساس می گوید: پادشاهی دو غلام ارزان خرید با یکی زان دو سخن گفت و شنید یافتش زیرک‌دل و شیرین جواب از لب شِکر چه زاید شکرآب آدمی مخفیست در زیر زبان این زبان پرده‌ست بر درگاه جان چونک بادی پرده را در هم کشید سِرّ صحن خانه شد بر ما پدید کَاندر آن خانه گهر یا گندمست گنج زر یا جمله مار و کَزدُمست رسول الله صلی الله علیه و آله می فرماید: المرء فی لسانه لا فی طیلسانه انسان ها زیر زبان مخفی اند و نه زیر جامه ی خود؛ یعنی هر کسی را می خواهید بشناسید به جامه اش نگاه نکنید؛ زیرا بسیاری از انسان ها جامه ی فاخری بر تن دارند و بقول حافظ عبای اطلس و جامه ی ابریشمی بر تن دارند؛ اما دریغ از اندکی فهم و شعور و فرهنگ: قَلندرانِ حقیقت به نیم جو نخرند قَبایِ اطلس آن کس که از هنر عاریست پس آدمی با لباس فاخرش فهمیده و شناخته نمی شود. آدمی مخفی در پشت زبان است و این زبان که به حرکت درمی آید، عیب و هنر انسان هویدا می شود؛ چرا که از کلمات یک شخص می توان شخصیت او را درک کرد. [ به لطف ] با ملاطفت، با ملایمت، با نرمی [ به لطف بگو ] با صدا و لحن آرام و آهسته بگو [ غزال ] آهو؛ در ادبیات معمولا کنایه از معشوق است چون مثل آهو معشوق گریزپا است و مثل آهو از عاشق می گریزد [ رعنا ] زیبا، خوش قامت [ سر دادن ] رها کردن [ سر به کوه و بیابان دادن ] کنایه از آوار و شیدا کردن، کنایه از دیوانه کردن. "سر به کوه و بیابان گذاشت" یعنی دیوانه شد.

┅═✾ شرح ✾═┅┄┈ ای باد صباد ! ای نسیم صبحگاه ! ای آنکه بوی بهار داری ! ای آنکه غنچه ها را گل می کنی ! ای آنکه سر و پا لطف و لطافت هستی ! من پیغامی دارم و پیغام من برای همان کسی است که تو را فرستاد تا آن غنچه های دلتنگ را گل کنی. از قول من به آرامی و با لطافت بگو که فلانی گفت: تو ما را دیوانه ی خود ساختی. هر فردی دیوانه ی کسی است و ما دیوانه ی تو هستیم، ما بی سر و سامان تو هستیم، ما بخاطر تو پشت پا به آبادی های شهر زدیم و بخاطر تو سمت صحرا گرفتیم. این غزل همانطور که پیداست عاشقانه است و حال و هوای عشق مجازی هم دارد؛ ولی در عین مجازیت، نظر بر عشق حقیقی و الهی دارد. وقتی این غزل خوانده می شود احساس می کنید که حافظ یک معشوق مجازی دارد و با این معشوق مجازی و زمینی سخن می گوید؛ اما حافظ به دَر می گوید تا دیوار بشنود! و منظورش همان معشوق حقیقی است. در شرح خَتمی لاهوی نکته ی بسیار مهمی آمده که ایشان می گوید: باید دانست دأب این طائفه ی عِلیه آن است که چون شوق بر ایشان غالب می شود و استیلاء می آورد از خوف صدور شَتیات می گریزند در پرده ی مجاز و شرح شوق و درد دل بی تردد و دغدغه به استیفاء ظاهر می نمایند و اشتعال شوق را فرو می نشانند. یعنی باید بدانیم که شیوه ی این طائفه و این جماعت بلند مرتبه(عارفان) وقتی که به اوج شوق می رسند و شوق بسیار زیادی بر آنها مسلط می شود، از ترس حرف های شتیات که بوی کفر و کافری بدهد به سوی عالم مجاز می روند و یک معشوق مجازی و زمینی را تصور می کنند و حرف های دل خود را بدون هیچ تردیدی و بطور کامل به او ظاهر و اظهار می کنند تا خود را سبک و تخلیه کنند؛ چرا که اگر به معشوق حقیقی می زدند این حرف ها بوی کفر می دادند. و اینگونه آتش اشتیاق خود را فرو می نشانند تا مبادا آنها را بسوزاند. مولانا در مثنوی معنوی به همین نکته اشاره دارد و می گوید: گفتمش پوشیده بهتر سر یار خود تو در ضمن حکایت گوش دار خوشتر آن باشد که سِر دلبران گفته آید در حدیث دیگران یعنی او حرف هایی که می خواهد بازگو کند را در قالب حکایت و قصه ها می گوید، مثلا می خواهد با خداوند سبحان حرف بزند؛ ولی خطاب به درخت و دریا می کند. این غزل حافظ هم چنین است که مقصود حافظ از "غزال رعنا" به ظاهر نمی تواند محبوب ابد و ازل(خداوند) باشد چرا که حافظ از چنین تعبیر سبکی در مورد خداوند استفاده نمی کند. از این رو مقصود حافظ معشوق مجازی است؛ ولی همان حرفی را که می خواهد به معشوق حقیقی بزند در خطاب به یک معشوق مجازی می زند و در حقیقت می خواهد بگوید: او ما را دیوانه و بی سر و سامان کرده است. ظاهرش معشوق مجازی است؛ اما حقیقت و باطن آن معشوق حقیقی است و آن وقت با این معشوق مجازی می شود گله و شکایت کرد. #نور_ماه #غزلیات_حافظ ________ نـــــــورمـــــــاه | @normah _________