ادامه از 👆
✅تبیین ضرورت ظاهر و باطن داشتن قرآن
یکی از زیباترین بخش های کتاب، جایی است که مولف چیستی ظاهر و باطن قرآن را تبیین می کند. ایشان در این قسمت، ظاهر و باطن قرآن را مراد پروردگار می داند و با آوردن مثال هایی از آیات، نشان می دهد که معنای باطنی در طول معنای ظاهری قرار می گیرد و می توان با تفسیر قرآن به قرآن و تحلیل هایی که هر دسته از آیات نسبت به آیات دیگر ارائه می کنند این دو لایه از معانی قرآن را به دست آورد. ایشان در ادامه با بیانی بسیار زیبا که از ابتکارات ایشان است نشان می دهد که اساسا اعجاز قرآن و جاودانگی آن بدون وجود باطنی که در طول ظاهر قرآن باشد محقق نمی شود و نزول قرآن در 1400 سال پیش و انس اولیه ی ذهن انسان با مفاهیم محسوس و از طرفی لزوم ماندگاری قرآن تا پایان تاریخ و لزوم فهم معارف حقیقی غیر حسی، اقتضا کرده است که قرآن اینگونه نازل شود:
«البته اين روش اين نتيجه را خواهد داد كه معارف عاليه معنويه با زبان ساده عمومى بيان شود و ظواهر الفاظ مطالب و وظايفى از سنخ حس و محسوس القا نمايد و معنويات در پشت پرده ظواهر قرار گرفته و از پشت اين پرده خود را فراخور حال افهام مختلفه به آنها نشان دهد و هر كس به حسب حال و اندازه درك خود از آنها بهره مند شود.»
✅تعمق دقیق در مطالب این بخش از کتاب و در کنار آن بررسی مبنای مهم ایشان در وضع الفاظ (روح المعانی) که در مقدمه المیزان بیان شده است گشایش بسیار عظیمی در فهم قرآن ایجاد می کند. باید گفت رابطه انسان و ظواهر قرآن قبل و بعد از فهم این دسته از مبانی علامه طباطبایی به شدت تفاوت می کند.
✅جهانی بودن قرآن
دغدغه دیگر علامه طباطبایی در معرفی قرآن، تبیین وجه جهانی این کتاب کریم است. یکی از نسبت های ناروا به اسلام و قرآن، عربی یا صرفا شرقی بودن قرآن کریم است. این نسبت، قرآن را محدود به جزیره العرب یا نهایتا خاورمیانه می کند. علامه طباطبایی با توجه به مخاطبان این کتاب (جامعه دانشگاهی آمریکا و عموم مخاطبان مسلمان) به بیان دلیل جهانی بودن قرآن می پردازد. طبق بیان ایشان هم مدعای صریح قرآن و پیامبر و هم محتوای قرآن کریم نشان می دهد که این کتاب برای «انسان بما هو انسان» آمده است. و همانطور که ایشان شان نزول را مخصص مدلول آیات قرآنی نمی داند محل نزول قرآن را نیز مخصص مخاطبان قرآن نمی داند:
«آرى در بدو طلوع اسلام كه دعوت از جزيرةالعرب به بيرون تجاوز نكرده بود طبعاً خطابات قرآنى به امت عرب القا مىشد ولى از سال شش هجرت كه دعوت به بيرون شبه جزيره راه يافت هيچ موجبى براى توهم اختصاص نبود. گذشته از اين آيات آيات ديگرى دلالت بر عموم دعوت مىكند مانند آيه كريمه: «وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ» »
✅نفی سمبولیک بودن آیات قرآن
علامه طباطبایی در بخش چهارم کتاب، نظریاتی که وحی را از حقیقت آسمانی اش خالی می کند و اثر قرآن را تنها به نبوغ پیامبر مرتبط می داند، نقد می کند. و بر اساس آن سمبولیک بودن آیات قرآن پیرامون ملائک و شیطان را مردود می داند. نظریه سمبولیک بودن آیات قرآن، عموم آیاتی را که به عوالم ملکوت و جبروت می پردازد تنها تمثیلی از واقعیات محسوس می داند و این تمثیلات را ابتکاری از پیامبر برای هدایت مردم عنوان می کند. علامه طباطبایی با قوت این نظر را رد می کند و قرآن را کتابی می داند که قالب هدایت خود را همواره واقعیت قرار داده است:
« ولى آنچه از قرآن مجيد استفاده مىشود خلاف اين است و قرآن ملائكه و شياطين را يك عده موجودات بيرون از حس و داراى وجود و شعور و اراده مستقل مى داند. اما ملائكه، آيات چندى در اين باره گذشت كه به موجب آنها ملائكه موجودات مستقل و داراى ايمان و كارهايى كه با شعور واراده تحقق مىپذيرد هستند و آيات بسيار ديگرى نيز در قرآن مجيد هست كه به همين مدعى گواهى مىدهد.»
مولف در تفسیر المیزان ذیل آیات سوره اعراف نیز بحثی نسبتا مفصل پیرامون حقیقت ابلیس و سمبولیک نبودن ذکر او در قرآن مطرح می کند.
✅جمع بندی
به طور کلی می توان این کتاب را از بهترین آثار نوشته شده پیرامون قرآن دانست که در عین اختصار به مهمترین مسائل دخیل در فهم و ارتباط با قرآن پرداخته است. این کتاب توانسته قرآن را از منظر مکتب اهل بیت علیهم السلام معرفی کند و به درک بهتر مخاطب غربی از مکتب تشیع نیز کمک کند. به نظر می رسد مطالعه این کتاب برای دانشگاهیان و حوزویان مفید و ضروری است.
🔺رحم الله مولفه
🔰سید محمد هاشمی 97/5/5
#معرفی_کتاب
#علامه_طباطبایی
#قرآن
@ofoqemobin
🔰 تقریری ویرانگر از رابطه علم و دین
🔸 استاد شهید مطهری در کتاب «مقالات فلسفی» ضمن توضیحی از نحوه نگاه اسلام و حکمت اسلامی به حیات انسان، به نکته بسیار مهمی در الهیات یهودی اشاره می کند.
🔸 به اعتقاد ایشان یکی از اشکالات اساسی الهیات یهود رفتن به سمت #آغاز آفرینش برای اثبات وجود خداوند است. در این نگاه خدا را در جایی می توان یافت که دیگر هیچ توجیه تجربی و علمی ممکن نباشد و کاری از دست علم بر نمی آید. در این نگاه خدا را باید در مجهولات یافت نه در معلومات. به نظر ایشان برخی متلکمان اسلامی نیز از این نگاه متاثر شدند.
🔸 این نکته بر مساله حیات نیز تطبیق دارد. بر اساس همین نگاه زمانی که برخی علمای علوم تجربی شواهدی از #تکامل تدریجی نوع انسانی یافتند (گرچه هنوز نتوانسته اند این فرضیه را ثابت کنند) و توضیحی برای پیچیدگی های وجودی انسان بیابند، همین امر دستاویزی برای انکار وجود خدا شد. جالب این که تا امروز یکی از ادله مهم #آتئیست ها در انکار وجود خداوند مساله تکامل انواع است.
🔸به نظر ایشان اساسا منطق #قرآن از ابتدا این نبوده است و داستان خلقت انسان در قرآن نیز به صدد اثبات وجود خداوند نیست بلکه قرآن همین اتفاقات عادی روزمره مشهود انسان را که توضیح علمی نیز دارد شاهدی بر وجود قدرت لایتناهی می گیرد.
🔸این دقت استاد شهید حقیقتا کم نظیر و بسیار راهگشاست. این #رهیافت می تواند به کلی نسبت میان علم (تجربی) و دین را بازتعریف کند.
🔸جالب این که همین نگاه الهیاتی که میان مسیحیان نیز پر رونق بود، بعدها بزرگترین ضعف را در برابر پیشرفت های تجربی نشان داد.
🔸برای مثال #نیوتون با توضیح اساسی خود از رابطه مکانیکی در عالم، و تبیین علت حرکت و رابطه جرم و شتاب و نیرو، عملا در آن زمان توانست توضیح بسیار جدی و قابل قبولی برای تمامی حوادث مشهود عالم دست و پا کند. همین نگاه نیوتونی از عوامل بسیار مهم برای بیرون راندن خداوند از عرصه تمام هویت های جدید علمی بشر شد، زیرا خدای آن الهیات باید در مجهولات جستجو می شد ولی با توضیح مکانیک نیوتونی دیگر (حداقل به زعم دانشمندان آن زمان) مجهولی در عملیات عالم وجود نداشت که توضیح آن به خدا نیاز داشته باشد. لذا باز هم خدا در نهایت، محرک و ایجاد کننده اولین ماده در عالم محسوب می شد که دیگر کاری به آن ندارد. (نظریه خدای ساعت ساز) از عوامل مهم شکل گیری ایده های #دئیستی پیرامون عالم همین نگاه نیوتونی بود.
🔸 این رویکرد در دوران معاصر ما نیز دو نتیجه بسیار دردناک برای دین و الهیات داشت:
1- ادعای گسترده برخی فیلسوفان مانند #سارتر و #راسل مبنی بر اینکه دین اساسا محصول جهل و ترس است، و هر جا علم بتواند ورود کند و پرده از دلیل حوادث بردارد دیگر خبری از خدا و الهیات و عوالم غیر مادی نمی ماند. ادعایی که متاسفانه در بسیاری از مجامع علمی مقبول افتاد ...
2- تلاش برخی علمای علوم تجربی برای توضیح پیدایش اولیه ماده و زدن آخرین میخ بر #تابوت بی رمق الهیات در غرب. در این مسیر برخی فیزیکدانان مانند #هاوکینگ تلاش کردند بر اساس فیزیک کوانتوم و نظریه کرم چاله ها تئوری و توضیح جدیدی برای پیدایش اولیه عالم ارائه کنند که بر اساس آخرین مجهول نیز برای بشر معلوم شود و دیگر جایی برای خدایی که باید آن را در مجهولات جستجو کرد باقی نماند. (گرچه این نظریه نیز فراتر از فرضیه نیست و در جای خود آن را نقد کرده ایم)
🔸 رویکردی که استاد شهید در این اثر و سایر آثار خود برگزیده است به طور کلی صورت مساله دین و علم را عوض می کند و مجالی برای این انتقادات جدید بر دین باقی نمی گذارد. به نظر ایشان راه حل درست تقریر این مساله معلوم کردن قلمرو علم در حریم اندیشه فلسفی و بازگشت به اندیشه توحیدی قرآن است ...
🔸 حقیقتا مطهری هنوز تکرار نشده است ...
#علم_و_دین
#الهیات
#علوم_تجربی
#شهید_مطهری
@ofoqemobin
هدایت شده از افق مبین||سید محمد هاشمی
ادامه از 👆
✅تبیین ضرورت ظاهر و باطن داشتن قرآن
یکی از زیباترین بخش های کتاب، جایی است که مولف چیستی ظاهر و باطن قرآن را تبیین می کند. ایشان در این قسمت، ظاهر و باطن قرآن را مراد پروردگار می داند و با آوردن مثال هایی از آیات، نشان می دهد که معنای باطنی در طول معنای ظاهری قرار می گیرد و می توان با تفسیر قرآن به قرآن و تحلیل هایی که هر دسته از آیات نسبت به آیات دیگر ارائه می کنند این دو لایه از معانی قرآن را به دست آورد. ایشان در ادامه با بیانی بسیار زیبا که از ابتکارات ایشان است نشان می دهد که اساسا اعجاز قرآن و جاودانگی آن بدون وجود باطنی که در طول ظاهر قرآن باشد محقق نمی شود و نزول قرآن در 1400 سال پیش و انس اولیه ی ذهن انسان با مفاهیم محسوس و از طرفی لزوم ماندگاری قرآن تا پایان تاریخ و لزوم فهم معارف حقیقی غیر حسی، اقتضا کرده است که قرآن اینگونه نازل شود:
«البته اين روش اين نتيجه را خواهد داد كه معارف عاليه معنويه با زبان ساده عمومى بيان شود و ظواهر الفاظ مطالب و وظايفى از سنخ حس و محسوس القا نمايد و معنويات در پشت پرده ظواهر قرار گرفته و از پشت اين پرده خود را فراخور حال افهام مختلفه به آنها نشان دهد و هر كس به حسب حال و اندازه درك خود از آنها بهره مند شود.»
✅تعمق دقیق در مطالب این بخش از کتاب و در کنار آن بررسی مبنای مهم ایشان در وضع الفاظ (روح المعانی) که در مقدمه المیزان بیان شده است گشایش بسیار عظیمی در فهم قرآن ایجاد می کند. باید گفت رابطه انسان و ظواهر قرآن قبل و بعد از فهم این دسته از مبانی علامه طباطبایی به شدت تفاوت می کند.
✅جهانی بودن قرآن
دغدغه دیگر علامه طباطبایی در معرفی قرآن، تبیین وجه جهانی این کتاب کریم است. یکی از نسبت های ناروا به اسلام و قرآن، عربی یا صرفا شرقی بودن قرآن کریم است. این نسبت، قرآن را محدود به جزیره العرب یا نهایتا خاورمیانه می کند. علامه طباطبایی با توجه به مخاطبان این کتاب (جامعه دانشگاهی آمریکا و عموم مخاطبان مسلمان) به بیان دلیل جهانی بودن قرآن می پردازد. طبق بیان ایشان هم مدعای صریح قرآن و پیامبر و هم محتوای قرآن کریم نشان می دهد که این کتاب برای «انسان بما هو انسان» آمده است. و همانطور که ایشان شان نزول را مخصص مدلول آیات قرآنی نمی داند محل نزول قرآن را نیز مخصص مخاطبان قرآن نمی داند:
«آرى در بدو طلوع اسلام كه دعوت از جزيرةالعرب به بيرون تجاوز نكرده بود طبعاً خطابات قرآنى به امت عرب القا مىشد ولى از سال شش هجرت كه دعوت به بيرون شبه جزيره راه يافت هيچ موجبى براى توهم اختصاص نبود. گذشته از اين آيات آيات ديگرى دلالت بر عموم دعوت مىكند مانند آيه كريمه: «وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ» »
✅نفی سمبولیک بودن آیات قرآن
علامه طباطبایی در بخش چهارم کتاب، نظریاتی که وحی را از حقیقت آسمانی اش خالی می کند و اثر قرآن را تنها به نبوغ پیامبر مرتبط می داند، نقد می کند. و بر اساس آن سمبولیک بودن آیات قرآن پیرامون ملائک و شیطان را مردود می داند. نظریه سمبولیک بودن آیات قرآن، عموم آیاتی را که به عوالم ملکوت و جبروت می پردازد تنها تمثیلی از واقعیات محسوس می داند و این تمثیلات را ابتکاری از پیامبر برای هدایت مردم عنوان می کند. علامه طباطبایی با قوت این نظر را رد می کند و قرآن را کتابی می داند که قالب هدایت خود را همواره واقعیت قرار داده است:
« ولى آنچه از قرآن مجيد استفاده مىشود خلاف اين است و قرآن ملائكه و شياطين را يك عده موجودات بيرون از حس و داراى وجود و شعور و اراده مستقل مى داند. اما ملائكه، آيات چندى در اين باره گذشت كه به موجب آنها ملائكه موجودات مستقل و داراى ايمان و كارهايى كه با شعور واراده تحقق مىپذيرد هستند و آيات بسيار ديگرى نيز در قرآن مجيد هست كه به همين مدعى گواهى مىدهد.»
مولف در تفسیر المیزان ذیل آیات سوره اعراف نیز بحثی نسبتا مفصل پیرامون حقیقت ابلیس و سمبولیک نبودن ذکر او در قرآن مطرح می کند.
✅جمع بندی
به طور کلی می توان این کتاب را از بهترین آثار نوشته شده پیرامون قرآن دانست که در عین اختصار به مهمترین مسائل دخیل در فهم و ارتباط با قرآن پرداخته است. این کتاب توانسته قرآن را از منظر مکتب اهل بیت علیهم السلام معرفی کند و به درک بهتر مخاطب غربی از مکتب تشیع نیز کمک کند. به نظر می رسد مطالعه این کتاب برای دانشگاهیان و حوزویان مفید و ضروری است.
🔺رحم الله مولفه
🔰سید محمد هاشمی 97/5/5
#معرفی_کتاب
#علامه_طباطبایی
#قرآن
@ofoqemobin
ادامه از 👆
✅تبیین ضرورت ظاهر و باطن داشتن قرآن
یکی از زیباترین بخش های کتاب، جایی است که مولف چیستی ظاهر و باطن قرآن را تبیین می کند. ایشان در این قسمت، ظاهر و باطن قرآن را مراد پروردگار می داند و با آوردن مثال هایی از آیات، نشان می دهد که معنای باطنی در طول معنای ظاهری قرار می گیرد و می توان با تفسیر قرآن به قرآن و تحلیل هایی که هر دسته از آیات نسبت به آیات دیگر ارائه می کنند این دو لایه از معانی قرآن را به دست آورد. ایشان در ادامه با بیانی بسیار زیبا که از ابتکارات ایشان است نشان می دهد که اساسا اعجاز قرآن و جاودانگی آن بدون وجود باطنی که در طول ظاهر قرآن باشد محقق نمی شود و نزول قرآن در 1400 سال پیش و انس اولیه ی ذهن انسان با مفاهیم محسوس و از طرفی لزوم ماندگاری قرآن تا پایان تاریخ و لزوم فهم معارف حقیقی غیر حسی، اقتضا کرده است که قرآن اینگونه نازل شود:
«البته اين روش اين نتيجه را خواهد داد كه معارف عاليه معنويه با زبان ساده عمومى بيان شود و ظواهر الفاظ مطالب و وظايفى از سنخ حس و محسوس القا نمايد و معنويات در پشت پرده ظواهر قرار گرفته و از پشت اين پرده خود را فراخور حال افهام مختلفه به آنها نشان دهد و هر كس به حسب حال و اندازه درك خود از آنها بهره مند شود.»
✅تعمق دقیق در مطالب این بخش از کتاب و در کنار آن بررسی مبنای مهم ایشان در وضع الفاظ (روح المعانی) که در مقدمه المیزان بیان شده است گشایش بسیار عظیمی در فهم قرآن ایجاد می کند. باید گفت رابطه انسان و ظواهر قرآن قبل و بعد از فهم این دسته از مبانی علامه طباطبایی به شدت تفاوت می کند.
✅جهانی بودن قرآن
دغدغه دیگر علامه طباطبایی در معرفی قرآن، تبیین وجه جهانی این کتاب کریم است. یکی از نسبت های ناروا به اسلام و قرآن، عربی یا صرفا شرقی بودن قرآن کریم است. این نسبت، قرآن را محدود به جزیره العرب یا نهایتا خاورمیانه می کند. علامه طباطبایی با توجه به مخاطبان این کتاب (جامعه دانشگاهی آمریکا و عموم مخاطبان مسلمان) به بیان دلیل جهانی بودن قرآن می پردازد. طبق بیان ایشان هم مدعای صریح قرآن و پیامبر و هم محتوای قرآن کریم نشان می دهد که این کتاب برای «انسان بما هو انسان» آمده است. و همانطور که ایشان شان نزول را مخصص مدلول آیات قرآنی نمی داند محل نزول قرآن را نیز مخصص مخاطبان قرآن نمی داند:
«آرى در بدو طلوع اسلام كه دعوت از جزيرةالعرب به بيرون تجاوز نكرده بود طبعاً خطابات قرآنى به امت عرب القا مىشد ولى از سال شش هجرت كه دعوت به بيرون شبه جزيره راه يافت هيچ موجبى براى توهم اختصاص نبود. گذشته از اين آيات آيات ديگرى دلالت بر عموم دعوت مىكند مانند آيه كريمه: «وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ» »
✅نفی سمبولیک بودن آیات قرآن
علامه طباطبایی در بخش چهارم کتاب، نظریاتی که وحی را از حقیقت آسمانی اش خالی می کند و اثر قرآن را تنها به نبوغ پیامبر مرتبط می داند، نقد می کند. و بر اساس آن سمبولیک بودن آیات قرآن پیرامون ملائک و شیطان را مردود می داند. نظریه سمبولیک بودن آیات قرآن، عموم آیاتی را که به عوالم ملکوت و جبروت می پردازد تنها تمثیلی از واقعیات محسوس می داند و این تمثیلات را ابتکاری از پیامبر برای هدایت مردم عنوان می کند. علامه طباطبایی با قوت این نظر را رد می کند و قرآن را کتابی می داند که قالب هدایت خود را همواره واقعیت قرار داده است:
« ولى آنچه از قرآن مجيد استفاده مىشود خلاف اين است و قرآن ملائكه و شياطين را يك عده موجودات بيرون از حس و داراى وجود و شعور و اراده مستقل مى داند. اما ملائكه، آيات چندى در اين باره گذشت كه به موجب آنها ملائكه موجودات مستقل و داراى ايمان و كارهايى كه با شعور واراده تحقق مىپذيرد هستند و آيات بسيار ديگرى نيز در قرآن مجيد هست كه به همين مدعى گواهى مىدهد.»
مولف در تفسیر المیزان ذیل آیات سوره اعراف نیز بحثی نسبتا مفصل پیرامون حقیقت ابلیس و سمبولیک نبودن ذکر او در قرآن مطرح می کند.
✅جمع بندی
به طور کلی می توان این کتاب را از بهترین آثار نوشته شده پیرامون قرآن دانست که در عین اختصار به مهمترین مسائل دخیل در فهم و ارتباط با قرآن پرداخته است. این کتاب توانسته قرآن را از منظر مکتب اهل بیت علیهم السلام معرفی کند و به درک بهتر مخاطب غربی از مکتب تشیع نیز کمک کند. به نظر می رسد مطالعه این کتاب برای دانشگاهیان و حوزویان مفید و ضروری است.
🔺رحم الله مولفه
🔰سید محمد هاشمی 97/5/5
#معرفی_کتاب
#علامه_طباطبایی
#قرآن
@ofoqemobin
🔰 تقریری ویرانگر از رابطه علم و دین
🔸 استاد شهید مطهری در کتاب «مقالات فلسفی» ضمن توضیحی از نحوه نگاه اسلام و حکمت اسلامی به حیات انسان، به نکته بسیار مهمی در الهیات یهودی اشاره می کند.
🔸 به اعتقاد ایشان یکی از اشکالات اساسی الهیات یهود رفتن به سمت #آغاز آفرینش برای اثبات وجود خداوند است. در این نگاه خدا را در جایی می توان یافت که دیگر هیچ توجیه تجربی و علمی ممکن نباشد و کاری از دست علم بر نمی آید. در این نگاه خدا را باید در مجهولات یافت نه در معلومات. به نظر ایشان برخی متلکمان اسلامی نیز از این نگاه متاثر شدند.
🔸 این نکته بر مساله حیات نیز تطبیق دارد. بر اساس همین نگاه زمانی که برخی علمای علوم تجربی شواهدی از #تکامل تدریجی نوع انسانی یافتند (گرچه هنوز نتوانسته اند این فرضیه را ثابت کنند) و توضیحی برای پیچیدگی های وجودی انسان بیابند، همین امر دستاویزی برای انکار وجود خدا شد. جالب این که تا امروز یکی از ادله مهم #آتئیست ها در انکار وجود خداوند مساله تکامل انواع است.
🔸به نظر ایشان اساسا منطق #قرآن از ابتدا این نبوده است و داستان خلقت انسان در قرآن نیز به صدد اثبات وجود خداوند نیست بلکه قرآن همین اتفاقات عادی روزمره مشهود انسان را که توضیح علمی نیز دارد شاهدی بر وجود قدرت لایتناهی می گیرد.
🔸این دقت استاد شهید حقیقتا کم نظیر و بسیار راهگشاست. این #رهیافت می تواند به کلی نسبت میان علم (تجربی) و دین را بازتعریف کند.
🔸جالب این که همین نگاه الهیاتی که میان مسیحیان نیز پر رونق بود، بعدها بزرگترین ضعف را در برابر پیشرفت های تجربی نشان داد.
🔸برای مثال #نیوتون با توضیح اساسی خود از رابطه مکانیکی در عالم، و تبیین علت حرکت و رابطه جرم و شتاب و نیرو، عملا در آن زمان توانست توضیح بسیار جدی و قابل قبولی برای تمامی حوادث مشهود عالم دست و پا کند. همین نگاه نیوتونی از عوامل بسیار مهم برای بیرون راندن خداوند از عرصه تمام هویت های جدید علمی بشر شد، زیرا خدای آن الهیات باید در مجهولات جستجو می شد ولی با توضیح مکانیک نیوتونی دیگر (حداقل به زعم دانشمندان آن زمان) مجهولی در عملیات عالم وجود نداشت که توضیح آن به خدا نیاز داشته باشد. لذا باز هم خدا در نهایت، محرک و ایجاد کننده اولین ماده در عالم محسوب می شد که دیگر کاری به آن ندارد. (نظریه خدای ساعت ساز) از عوامل مهم شکل گیری ایده های #دئیستی پیرامون عالم همین نگاه نیوتونی بود.
🔸 این رویکرد در دوران معاصر ما نیز دو نتیجه بسیار دردناک برای دین و الهیات داشت:
1- ادعای گسترده برخی فیلسوفان مانند #سارتر و #راسل مبنی بر اینکه دین اساسا محصول جهل و ترس است، و هر جا علم بتواند ورود کند و پرده از دلیل حوادث بردارد دیگر خبری از خدا و الهیات و عوالم غیر مادی نمی ماند. ادعایی که متاسفانه در بسیاری از مجامع علمی مقبول افتاد ...
2- تلاش برخی علمای علوم تجربی برای توضیح پیدایش اولیه ماده و زدن آخرین میخ بر #تابوت بی رمق الهیات در غرب. در این مسیر برخی فیزیکدانان مانند #هاوکینگ تلاش کردند بر اساس فیزیک کوانتوم و نظریه کرم چاله ها تئوری و توضیح جدیدی برای پیدایش اولیه عالم ارائه کنند که بر اساس آخرین مجهول نیز برای بشر معلوم شود و دیگر جایی برای خدایی که باید آن را در مجهولات جستجو کرد باقی نماند. (گرچه این نظریه نیز فراتر از فرضیه نیست و در جای خود آن را نقد کرده ایم)
🔸 رویکردی که استاد شهید در این اثر و سایر آثار خود برگزیده است به طور کلی صورت مساله دین و علم را عوض می کند و مجالی برای این انتقادات جدید بر دین باقی نمی گذارد. به نظر ایشان راه حل درست تقریر این مساله معلوم کردن قلمرو علم در حریم اندیشه فلسفی و بازگشت به اندیشه توحیدی قرآن است ...
🖊 سید محمد هاشمی
#علم_و_دین
#الهیات
#علوم_تجربی
#شهید_مطهری
@ofoqemobin
هدایت شده از المرسلات
♦️ معرفی رساله فارسی معراج نامه بوعلی و اشاره به جایگاه معنوی امیرالمومنین(ع)
🔰سید مجتبی جواهری
🔅🔅🔅🔅
🔹ابْن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله بن سینا (۳۷۰-۴۲۸ق) میراث گسترده و عمیقی از خود به یادگار گذاشت که بزرگان عرصه علم و حکمت به فهم و تفسیر آن ها افتخار کرده اند.
🔹در این چند خط قصد دارم ابتدا یکی از رساله های #فارسی ایشان را معرفی کرده سپس به بهانه یک اشاره ظریف و لطیف این رساله را با یکدیگر مرور کنیم.
🔹 #بوعلی رساله ای در کیفیت #معراج پیغمبر اکرم (ص) به زبان فارسی به رشته تحریر درآورده که مشهور به «معراج نامه» است. او در این رساله با استناد به روایت: «نحن معاشر الانبياء امرنا ان نتكلم الناس على قدر عقولهم» به دنبال تفسیری عقلانی و روحانی از معراج نبی (ص) است. از این رو بسیاری از تعابیر حدیث معراج را به مضامین روحانی و عقلانی تفسیر می کند. او معتقد است حقیقتی که پیغمبر (ص) از آن سخن می گویند امری معنوی و معقول است ولی بازگو کردن آن برای مخاطبین تنها با تجسم در عالم محسوسات ممکن بود چرا که خرد عامه مردم از محسوسات تبعیت می کند:
🔸« پس آنچه نبى دريابد از روح القدس #معقول_محض باشد و آنچه بگويد #محسوس باشد بتربيت و وهم آراسته چنانكه گفت «نحن معاشر الانبياء امرنا ان نتكلم الناس على قدر عقولهم»و معقول مجرد بعقل مجرد ادراك توان كردن و آن دريافتن بود نه گفتن پس شرط انبيا آنست كه هر معقول كه دريابند در محسوس تعبيه كنند و در قول آرند تا امت متابعت آن محسوس كنند و برخوردارى ايشان هم معقول باشد ليكن براى امت نيز محسوس و مجسم كنند و بر وعد و اميدها بيفزايند و گمانهاى نيكو زياده كنند تا شرط! بكمال رسد و تا قاعده و ناموس #شرع و اساس عبوديت منحل و مختل نشود و آنچه مراد نبى است پنهان نماند...»
🔹او سعادت حقیقی انسان را ثمره تربیت عقلی دانسته و شرف و کمال عقل را گذر از محسوسات می خواند:
🔸«... هر علمى كه بنفس رسد و هر سعادت كه از نفس پديد آيد همه ثمره تربيت عقلست و عقل براى آنست تا بواسطه او سعادت علم را بنفس ميرساند و نفس براى آنكه تا بمدد آن معقولات را از ميان محسوسات جدا كند و بعقل رساند كه عقل را با محسوسات كارى نيست زيرا هر چه محسوس است در مرتبه شرف و كمال نيست بلكه كمال و شرف و بزرگى معقول راست و عقل هميشه روى بر بالا دارد بزير ننگرد و از شريف بخسيس نيايد اما مددى داده است نفس را از خود كه مصلحت عالم زيرين و محسوسات را او تربيت ميكند و او را عقل مكتسب مى‌خوانند پس شرف آدمى بدو چيز است:بنفس ناطقه و بعقل و اين هر دو نه از عالم اجسامند بلكه از عالم علويند و متصرف بدنند نه ساكن بدن كه قوتهاى مجرد بسيط را حيز و مكان نخواهد بود و ليكن اثر ايشان بدن را بنظام ميدارد ...»
🔹فارغ از این که چه برهانی بر این مطلب داشته و مبانی آن چیست، توجه شما خواننده محترم را به این نکته جلب می کنم که او در نهایت، سفر پیغمبر اکرم(ص) در معراج را امری غیرجسمانی دانسته و آن را گذر از محسوسات و #سلوک در معقولات می خواند و این نظریه را به حقیقت #قرآن نیز سرایت می دهد:
🔸« ببايد دانست كه اثبات قول در آن جانب محال بود پس كلام ايزدى كشف معنى است كه روح القدس كند بوسيلت #عقل_كل بر روح نبى پس آنچه نطق نبى است همه عين كلام گردد و حكم او بخود باطل شود نام قدسى بر وى افتد نطق او قرآن بود آنچه گويد نه از سر حقيقت خود گويد بلكه باجازت امر گويد چنانكه گفت اَلرَّحْمٰنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ و چون آن كشف نطق را مستغرق خود گرداند حقايق معانى مجمل نبى گردد ليكن امت را بر آن اطلاع نتواند بود كه حواس بند ايشان باشد و از براى مصلحت خلق نبى را اجازت دهند تا خيال و وهم را در كار آرد و بدان فيض را در عمل آرد و آن قوت را در فعل كشد و آنچه ادراك بود بوهم سپارد تا مجسم كند و بنمايد و معجزه بود و آنچه نطق بود بخيال سپارد و تا ذكر در وى تصرف كند در قول آرد كتاب شود بحكم آنكه بمدد ايزدى باشد #مضاف كنند و گويند كتاب اللّه همچنانكه بيت اللّه و عبد اللّه و رسول اللّه...»
🔹نکته بسیار مهم اشاره لطیف ایشان به تجلی آن حقیقت معقول در پایان رساله است. او ابتدا به زبان آکنده به #رموز عقلانی پیغمبر(ص) تصریح کرده و می فرماید:
🔸« و چون بعاقلى رسد بعقل خود ادراك كند و داند كه گفته‌هاى نبى همه رمز باشد بمعقول آكنده و چون بغافلى رسد بظاهر گفته نگرد و دل بر مجسمات محسوس حريص و خوش گرداند»
🔹سپس در انتها پس از ذکر آیه 25 سوره لقمان « اَلْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لايَعْلَمُونَ»، مخاطب حقیقی پیغمبر اکرم (ص) در این بیان را امیرالمومنین علی (ع) می خواند و می فرماید:
🔸« و براى اين بود كه شريفترين انسان و عزيز ترين انبيا و خاتم رسولان صلى الله عليه و آله و سلم چنين گفت با مركز حكمت و فلك حقيقت و #خزينه_عقل امير المؤمنين عليه السلام كه «يا على: اذا رأيت الناس يتقربون الى خالقهم بانواع البر تقرب اليه بانواع العقل تسبقهم» و اين چنين خطاب جز ما چون بزرگى راست نيامدى كه او در ميان خلق آن چنان بود كه #معقول در ميان محسوس. گفت يا على چون مردمان در كثرت عبادت رنج برند تو در ادراك معقول رنج بر تا بر همه سبقت‌گيرى لاجرم چون بديده بصيرت عقلى مدرك اسرار گشت همه حقايق را دريافت و ديدن يك حكم دارد كه گفت لو كشف الغطا ما ازددت يقينا هيچ دوست آدمى را زيادت از درك معقول نيست بهشتى كه بحقيقت آراسته باشد بانواع نعم و زنجبيل و سلسبيل ادراك معقول است دوزخ با عقاب و اغلال متابعت اشغال جسمانى است كه مردم در جحيم هوى افتد و دربند خيال بماند و بند خيال و رنج و هم آزادى بعلم زودتر برخيزد كه بعمل زيرا كه عمل حركت‌پذير است و حركت‌پذير را انجام جزء بمحسوس نيست اما علم قوت #روح است و آن جز بمعقول نرود چنانكه رسول صلى الله عليه و آله گفت قليل العلم خير من كثير العمل و نيز فرموده نية المؤمن خير من عمله و امير جهانيان #على گفت كه قدر آدمى و شرف مردمى جز در دانش نيست و چون اين مقامات در پيش افتاد درازتر نكشيم تا از مقصود باز نمانيم .
🔸مقصود از اين كتاب آن بود كه شرح دهم معراج نبى را بر موجب عقل چنانكه رفته است و بوده تا عاقلان دانند كه مقصود او از آن سير حسى نبوده است بلكه آن معقول بوده است كه مرموز بزبان محسوس بگفته است تا هر دو صنف مردم از آن محروم نمانند و اين جز بتائيد ربانى و مدد و روشنائى نور الانوار نبوده است كه خاطر مدد گيرد و آينۀ عقل روشن نمايد تا شرح اين كلمات داده شود بر طريق اختصار و رمز معراج گشاده گردد بر سبيل اسرار و اعتماد بر توفيق ايزد است عز و علا»
#یادداشت
#معارف
#اهل_بیت
@almorsalat