eitaa logo
استاد هاشمی طباطبایی
68 دنبال‌کننده
32 عکس
0 ویدیو
0 فایل
🔹لیست دروس استاد سید محمد باقر هاشمی طباطبایی: خارج اصول، خارج فقه(خمس)، نفاق در قرآن و نهج‌البلاغه 🔹مکان: قم_ میدان روح‌الله. دفتر مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی. دو ساعت به اذان ظهر مدیر: @MR0696
مشاهده در ایتا
دانلود
🔺سوره آل‌عمران_13: امتیاز امت اسلام نسبت به امت‌های پیشین 🔹كنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ. آل عمران آیه 110: یکی از بارزترین ویژگی‌های أمّت اسلام این است که از سوی خدای متعال، مأمور به امر به معروف و نهي از منکر است. 🔹طبق ظاهر این آیه، ملاک بهتر بودن این أُمّت (خیر أُمة) نسبت به سایر امتّها، مکلف شدن مسلمانان به عمل به این وظیفه است پس مادامي که آنان به مفاد این وظیفه پایبند هستند، از همه امت‌ها نیکوترند. این بیان همچنین اهمیت فریضه امر به معروف و نهی از منکر را در بین سایر فرائض دینی نشان می‌دهد. 🔹یک پرسش مطرح است و آن اینکه آیا در شرائع قبل این فریضه نبود؟ آنچه از آیات قرآن و همچنین فلسفه تشریع ادیان إلهی به دست می‌آید ثبوت این تکلیف در شرائع گذشته است. بر این اساس چرا خداي متعال، امّت اسلام را به دلیل این فریضه،بهتر و نیکوتر از امت‌های دیگر قرار داده است؟ 🔹شاید بهترین پاسخی که مُفسّرین به این پرسش داده‌اند، این است که امّت اسلام به بالاترین درجات و مراتب این وظیفه مأمور شدند به این معنا که بر آنها واجب شده تا در راه گسترش معروف و جلوگیری از منکر، به برخورد فیزیکي نیز - البته با شرایط تعیین شده – مُتوسّل شوند، که ظاهراً تکلیف شرعي به این مرتبه، از امتیازات شریعت اسلام است. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 14: معالجه راهبردی قرآن برای محافظت همه جانبه از جامعه اسلامی 🔹تاکید قرآن کریم به فریضه امر به معروف و نهی از منکر و جایگاه آن در ضمن آیات مربوط به دشمنیِ اهل کتاب و منافقین داخلي با مسلمین، تأکید بر این واقعیت است که راه حفاظت جامعه اسلامی از گزند این دشمنان و جلوگیری از نفوذ و تأثیرگذاری برنامه‌های فتنه‌انگیز و مُخرّب آنان، در پایبندي مسلمین در عمل به این فریضه است. 🔹عمل به این فریضه الهی یک معالجه راهبردی قرآنی است برای حفاظت همه جانبه از جامعه اسلامی در مقابل دشمنان دین و حاکمیّت دیني که مربوط به همه زمان‌ها و همه مکان‌ها در طول تاریخ است. 🔹قرآن کریم در ذیل آین آیه، میفرماید صلاح اهل کتاب این است که دست از دشمنی با اسلام و حاکمیّت اسلامی پرداشته و با پیروی از عقل و منطق، به دین اسلام روی آورند و مسلمان شوند و گرنه روزهای ناخوشي در انتظارشان خواهد بود. این بیان قرآن در واقع یک هشدار جدّي از سوی خدای متعال است. 🔹بعضي از مُفسّرین این تعبیر را اخبار غیبی تلقّي کردند که تحقُّق عیني پیدا کرد و اهل کتاب به ویژه یهودیان که اصرار بر عناد و دشمنی با مسلمانان داشتند، ضربات سنگیني از سوی مسلمین متحمل شدند که آنان را وادار به خروج ذلّت بار از مدینه و شبه جزیره عرب کرد و پس از صدها سال زندگی در این دیار، مجبور به برگشت به بلاد شام شدند. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 15: پاسخ قرآن به تبلیغات یهودیان 🔹لنْ يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى وَ إِنْ يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنْصَرُونَ - آل عمران 111 🔹تعبیر قرآنی «لن یضرّوکم الّا أذی»، تعبیر بسیار ظریف و در عین حال عمیق و پرمایه است. ظاهراً یهودیان به مال و منال و قدرتشان خیلي می‌بالیدند و همیشه آن را به رُخ مسلمانان می‌کشیدند به ویژه پس از جنگ بدر که مشرکین ضربه بسیار سخت و کوبنده و برق‌آسا از مسلمین خوردند. آنان به خاطر ترسی که سراسر وجودشان را از این نتیجه گرفته بود، شروع به تبلیغات فراوان انجام دادند که مسلمانان فکر نکنند که ما مانند قریش هستیم. اگر جنگی با ما شود، ما چنین و چنان خواهیم کرد! 🔹قرآن کریم در مقابل این تبلیغات یهودیان، به آرامش خاطر مسلمانان می‌پردازد که نگران این شانتاژ تبلیغاتي نباشید، تنها آسیبی که آنان می‌توانند به شما برسانند، در همین حدّ است که ایجاد هیاهو و آزار ناچیزی است و بیشتر جنبه روانی دارد. 🔹اگر شما صبر کنید و به دین و اصول اعتقادی‌تان پایبند باشید، تمام تبلیغات یهودیان نقش بر آب خواهد شد و مطمئن باشید اگر جنگي بین شما و آنان رُخ دهد،شما پیروز خواهید بود و آنان تاب تحمّل جنگ با شما را ندارند و فرار را بر قرار ترجیح خواهند داد و اتّفاقاً هم دیری نپایید که این چنین شد. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 16: کیفر اهل کتاب 🔹ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَ بَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَ كَانُوا يَعْتَدُونَ - 112 🔹حال که بر طبق آیه قبل بیشترِ اهل کتاب دین اسلام را نپذیرفتند و اصرار بر مقابله و تعرّض به مسلمین و حاکمیّت دینی دارند، خدای متعال در این آیه آنان را به دو کیفر محکوم کرد: ۱. ضُربت علیهم الذلّه 🔹در بین مُفسّرین اختلاف است که آیا این تعبیر (ضرب) که در این آیه دو بار استعمال شده و تقریباً به معنای "محکومیّت" است، ضرب تکوینی است به این معنی که خدای متعال ذلّت و خواری را به نحو یک احساس دروني در این دنیا برای آنان مُقدّر کرده؟ یا اینکه این ضرب تشریعی است به این معنا که خدای متعال به مسلمین دستور داده که با اهل کتاب رفتار ذلّت‌بار و تحقیرآمیز داشته باشید. 🔹به نظر می‌رسد که مقصود از "ضرب" در صدر آیه کریمه ضرب تشریعی است و در ذیل آیه، ضرب تکوینی است. می‌توان از خود آیه شاهدي بر این تفصیل آورد و آن اینکه بر ضرب اوّل استثنا وارد شده و می‌دانیم که إستثنا و تخصیص و مانند آن در أحکام تشریعی جای دارد. و این به خلاف ضرب دوّم است که به صورت مطلق بیان شده که با ضرب تکوینی تناسب دارد. ادامه دارد ... 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل عمران_۱۷: تفاوت معنای ذلت و مسکنت 🔹شاهد دوم بر اینکه "ضرب اول" تشریعی و "ضرب دوم" تکوینی است، این است که مُتعلّق ضرب أوّل، "ذلّت" اما مُتعلّق ضرب دوّم "مسکنه" است. 🔹هر چند از نظر لغوی "ذلّت" و"مسکنت"، هر دو به معنای "خواری" هستند اما "ذلّت" احساس خواری است که دیگران بر فرد تحمیل می‌کنند و از بیرون بر شخص وارد می‌شود. اما "مسکنت" احساس خواری است که شخص از درون خود دارد. 🔹 بر این اساس "ذلّت" با معنائی که در لغت برای آن ذکر شده، باضرب تشریعی تناسب دارد و "مسکنت" با ضرب تکوینی تناسب دارد.      🔹بنابراین مقصود قرآن از ضرب نخست(ضُربت علیهم الذلّه) این است که بر مسلمانان واجب است هر جا که این دشمنان کتابی را گیر آوردند، با آنان طوری رفتار کنند که موجب ذلّت و خواری‌شان شود! چه در ، چه در و چه در و هیچ روزنه‌ای از رأفت و رحمت إسلامی برای آنان در هیچ زمینه‌ای نشان داده نشود. 🔹برای این دستور قاطع و کوبنده دو إستثنا لحاظ شده:  ۱. در صورت تسلیم شدن و پذیرش دین إسلام ۲. در صورت تسلیم شدن و مشمول شرائطی که حاکمیّت إسلامی تعیین کرده، باشند. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ ۱۸: محکومیت تکوینی اهل کتاب 🔹ما مسلمانان باید به داشتن چنین دینی إفتخار کرده و إحساس عزّت و غرور کنیم که قرآن کریم در مقابل دشمنان کتابی اینگونه از قُلّه عزّت برخورد می‌کند و مصداقي بارز از "و لله العزّة و لرسوله و للمؤمنین" را به نمایش می‌گذارد. 🔺کیفر دوّم: و ضُربت عَلیهم المَسکنَه 🔹همانطور که قبلا عرض شد ضرب دوّم محکومیّت تکوینی است به این معنا که خدای متعال در وجود آنان تصرّف تکوینی نموده و ذلّت و خواری را در درون آنها قرار داده است به نحوی که هر مالي را که به دست بیاورند و یا به هر مرتبه‌ای از قدرت ظاهري برسند، رفتارشان شبیه رفتاری است که از شخص ذلیل و خوار بروز می‌کند. 🔹دقیقاً مانند انسان "بخیل" که أگر دنیا را مالک شود باز هم إحساس نیاز می‌کند و رفتار بخیلانه از خود نشان می‌دهد. 🆔 @ostad_hashemi
▪️شهادت دهمین اختر تابناک امامت و ولایت، حضرت امام هادی(ع)، تسلیت باد. 🔹امام هادی(ع): اٍنَّ اللهَ جَعَلَ اَلدُّنیا دارَ بَلوی وَالآخِرَةَ دارَ عُقبی وَ جَعَلَ بَلوَی الدُّنیا لِثَوابِ الآخِرَةِ سَبَباً، وَ ثَوابَ الآخِرَةِ مِن بَلوَی الدُّنیا عِوَضاً: 🔹خداوند دنیا را منزل حوادث ناگوار و آفات، و آخرت را خانه ابدی قرار داده است و بلای دنیا را وسیله به دست آوردن ثواب آخرت قرار داده است و پاداش اُخروی نتیجه بلا‌ها و حوادث ناگوار دنیاست. 📚اعلام الدین، ص ۵۱۲ 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_19: عوامل کیفر شدن اهل کتاب از منظر قرآن 🔹بعید نیست که کیفر و محکومیّت دوم اهل کتاب(ضُربت عَلیهم المَسکنَه) از محکومیّت اوّل بسیار سخت‌تر و رنج آن بیشتر است و لذا می‌بینیم که خداي متعال، برای کیفر و محکومیّت دوم، مقدّمه‌چیني می‌کند و می‌فرماید: «و باءوا بغضبٍ من الله» یعني اهل کتاب مورد غضب پروردگار واقع شدند که محکوم به این درد و بلا شدند. 🔹قرآن کریم در پایان این آیه به عواملي که موجب شد اهل کتاب به این دو کیفر مُبتلی شوند، اشاره می‌کند: 1. عدم تحکیم عقل و منطق و ردّ همه نشانه‌های الهي 2. ترور فرستادگان و رسولان إلهي 3. تمکین نکردن به دستورات حاکمیت دینی و خروج بر او 4. ستمگري، زیاده‌خواهی و تجاوز به حقوق دیگران 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 20: تذکر قرآن درباره رعایت عدالت در برخورد با اهل کتاب 🔹ليْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ(113) يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَ أُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (114) وَ مَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ(115) 🔹قرآن کریم کتاب هدایت برای همه بشریّت است، در همه حالات به ما می‌آموزد که تحت هیچ شرائطی از قول حقّ عدول نکرده و در موضع‌گیری‌های خود، جانب انصاف را رعایت کنیم که البتّه خود قرآن در این زمینه بي‌نظیر و بي‌مانند است. 🔹هر کس که آیات قبل را بخواند، متوجّه ناراحتي غیر قابل توصیف الهي از رفتارهای اهل کتاب به ویژه یهودیان می‌شود. اما در اوج این ناراحتي، می‌بینیم که قرآن کریم به مسلمین می‌فرماید: «همه أهل کتاب یکسان نیستند». این آیات(113 تا 115) کأنّه به مؤمنین می‌خواهند بگویند که باید برخوردها طبق موازین باشد و نباید طوری عمل نمود که همه را مُقصّر و گنهکار دانست بلکه باید بین مُصلح و مُفسد تفکیک کرد و با هر کدام بر اساس عملکردش رفتار نمود. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 21: پاداش نیک در انتظار صالحین از اهل کتاب 🔹بر اساس آیات قبل، قرآن کریم می‌فرماید در بین اهل کتاب گروهی اهل تعبّد و تهجّد هستند، به خدای متعال و آخرت ایمان دارند، به وظیفه امر به معروف و نهي از منکر پایبند هستند، و به دنبال کارهای خیر شتابان می‌روند بنابراین آنها جزو صالحین می‌باشند. در ادامه می‌فرماید خدای متعال قطعا از پاداش نیک این رفتارهای شایسته، آنان را محروم نخواهد کرد. 🔹شکّي نیست که این نحوۀ برخورد با جبهه مقابل، سبب می‌شود که بساط از زیر پای بدکاران جهت جذب دیگران به سمت خود، جمع شود و فرصت به بسیاری از افراد منحرف داده ‌شود که خود را اصلاح کنند و به مسیر صحیح به امید برخورداري از پاداش‌ الهي که براي خوبان معیّن کرده، روي آورند. 🔹پس از دو آیه کریمه بیان شده می‌توان یک کبراي راهبردي در زمینه نحوه مواجهه با طرف‌های منازعه استفاده کرد. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 22: اشتراک مشرکین، منافقین و مسلمانانِ سُست‌عنصر با اهل کتاب در عنوان «کفر» 🔹إنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَ لَا أَوْلَادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ(116) مَثَلُ مَا يُنْفِقُونَ فِي هَذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لَكِنْ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ(117) 🔹موضوع این دو آیه کریمه «الذّین کفروا» است. به نظر می‌رسد عدول قرآن از «أهل کتاب» به «الذین کفروا» که قطعا شامل أهل کتاب نیز می‌باشد، خالي از نکته نیست. 🔹بعید نیست که علت این عدول، اشتراک غیر أهل کتاب مانند مشرکین و حتّی مسلمانان سست‌عنصر و منافقین که با یهودیان و مشرکین ارتباط و همکاری دارند، در مفاد این خطاب باشد که قطعا بهترین عنوانی که در برگیرندۀ همه این طیف‌ها است، همین عنوان (الّذین کفروا) می‌باشد. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 23: تلاش جبهه باطل برای ایجاد فتنه در جامعه ایمانی، بی‌نتیجه خواهد ماند. 🔹بر اساس آیات 116 و 117 آل عمران که قبلا بیان شد، خدای متعال به مجموع جبهه باطل(اهل کتاب، مشرکین و منافقین)، هشدار می‌دهد که تلاش‌های شبانه‌روزي شما برای ایجاد فتنه و خرابکاری در جامعه اهل ایمان، به سنگ خواهد خورد. 🔹نه اموالي که در این مسیر صرف می‌کنید به دردتان خواهد خورد و نه عِده و عُدّه‌ای که دور خود جمع می‌کنید، کاری برایتان انجام خواهند داد. همه این امکانات شما در مقابل ایمان و ایستادگی و صبر مومنین، به سراب تبدیل خواهد شد. 🔹این وضعیت جبهه باطل در دنیا است اما پایان کار آنها نیست چرا که برای آنها کیفری بسیار عظیم در آخرت در نظر گرفته شده که سختی‌های آن بی‌پایان است. 🔹همه این عقوبت‌ها معلول طبیعي عملکرد ظالمانه خود آنهاست وگرنه خدای متعال بديِ بندگان خود را نمی‌خواهد. 🆔 @ostad_hashemi
💐 ولادت امام جواد علیه‌السلام مبارک 🌹صلوات خاصه امام جواد علیه السلام: 🔹بسم الله الرحمن الرحیم اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى عَلَمِ التُّقَى وَ نُورِ الْهُدَى وَ مَعْدِنِ الْوَفَاءِ وَ فَرْعِ الْأَزْكِيَاءِ وَ خَلِيفَةِ الْأَوْصِيَاءِ وَ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ‏ اللَّهُمَّ فَكَمَا هَدَيْتَ بِهِ مِنَ الضَّلاَلَةِ وَ اسْتَنْقَذْتَ بِهِ مِنَ الْحَيْرَةِ وَ أَرْشَدْتَ بِهِ مَنِ اهْتَدَى وَ زَكَّيْتَ بِهِ مَنْ تَزَكَّى‏ فَصَلِّ عَلَيْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِيَائِكَ وَ بَقِيَّةِ أَوْصِيَائِكَ إِنَّكَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 24: هشدار مجدّد قرآن به مومنین در زمینه ارتباطات خود 🔹يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَ مَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْقِلُونَ - آل عمران 118 🔹در جلسات گذشته گفتیم که قرآن کریم ابتداءاً تذکّرات و هشدارهایی از طریق پیامبر اکرم(ص) به اهل کتاب داشت و مؤمنین را از کید و فتنه‌انگیزي آنها بر حذر نمود سپس در آیه 116 آل عمران دایره کساني که در مقابل جبهه حقّ صف‌آرائی کرده و به دنبال ضربه زدن به مؤمنین هستند را توسعه داد و مجموع آنها را «الّذین کفروا» نامید که گفته شد این عنوان اختصاص به اهل کتاب ندارد بلکه طیف عریض‌تری دارد که شامل مسلمان‌های سست عنصر و منافقین نیز می‌شود. 🔹اما در این آیه (118) از کسانی که در مقابل جبهه حقّ قرار گرفته‌اند، به «مِن دونَکُم: غیر خودتان» یاد شده است. در اینجا بیشترِ مفسّرین شیعه و اهل تسنّن، این تعبیر را بر اهل کتاب و به ویژه یهودیان حمل کرده‌اند، بر این اساس قرآن کریم به مؤمنین دستور می‌دهد که از غیر مسلمانها، دوست نگیرید. 🔹به نظر می‌رسد احتمال دیگری در تفسیر «من دونکم» وجود دارد که از احتمال قبل ضعیف‌تر نیست و آن اینکه این عنوان هر چند عامّ است و مانند «الّذین کفروا» می‌تواند شامل همه طیف‌های مقابل جبهه حقّ باشد امّا در اینجا توجه به یکی از مصداق‌های این عنوان عامّ است و آن خصوص و است. شواهد این احتمال در ادامه خواهد آمد. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 25: قرائن و شواهد احتمال دوم 1. مخاطب آیه کریمه، «مؤمنین» هستند پس مراد از «مِن دوُنَکُم»، غیر مؤمنین است نه غیر مسلمانان. مگر اینکه گفته شود مقصود از «مؤمنین» در آیه، کسانی هستند که به دین اسلام گرویدند که این احتمال قوي نیست. 2. قرآن کریم در مقام معرّفي این جماعت در صدر آیه «119»، می‌فرماید: «درحالی که شما مؤمنین به کلّ کتاب ایمان دارید، این جماعت اینگونه نیستند.» سوال این است که پس این جماعت چگونه هستند؟ دو احتمال وجود دارد: 🔹احتمال اوّل: این جماعت بعض کتاب را قبول دارند و بعضی دیگر را قبول ندارند. بنابر این احتمال به نظر می‌رسد مقصود از این جماعت، «منافقین» باشد چون قرآن کریم تصریح کرده یکی از خصوصیات منافقین این است که با آیات و احکام الهی گزینشی برخورد می‌کنند و به تمام کتاب ایمان ندارند: «یؤمنون ببعض الکتاب و یکفرون ببعض». بعید است ادّعا کنیم که مقصود اهل کتابند چون اهل کتاب اساساً قرآن کریم را قبول ندارند. 🔹نکته‌ای که می‌تواند این احتمال را قوّت بخشد لفظ «کُلّه» است که در این آیه آمده چون عُرفاً و منطقاً «کُلّ»، مقابل «بعض» است. 🆔 @ostad_hashemi
🌺🌺🌺 میلاد با سعادت امام علی علیه السلام مبارک باد. 🔹قال علی(ع): «اَلا اُخْبِرُکُمْ بِالْفَقیهِ حَقَّ الْفَقیهِ؟ مَنْ لَمْ یُرَخِّصِ النّاسَ فی مَعاصِی اللّهِ وَ لَمْ یُقَنِّطْهُمْ مِنْ رَحْمَهِ اللّهِ وَ لَمْ یُوْمِنْهُمْ مِنْ مَکْرِ اللّهِ وَ لَمْ یَدَعِ القُرآنَ رَغْبَهً عَنْهُ إِلی ما سِواهُ، وَ لا خَیْرَ فی عِبادَه لَیْسَ فیها تَفَقُّهٌ. وَ لاخَیْرَ فی عِلْم لَیْسَ فیهِ تَفَکُّرٌ. وَ لا خَیْرَ فی قِراءَه لَیْسَ فیها تَدَبُّرٌ.» 🔹آیا شما را از فقیه کامل، خبر ندهم؟ آنکه به مردم اجازه نـافرمانی خـدا را ندهـد، و آنهـا را از رحمت خدا نومید نسازد، و از مکر خدایشان آسوده نکند، و از قرآن رو به چیز دیگر نکنـد. و خیـری در عبـادت بدون نیست و خیـری در علم بدون نیست و خیری در قرآن خواندن بدون نیست. 📚الکافي (ط - الإسلامیة)، ج 1، ص 36 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_26: بررسی احتمال اهل کتاب بودن جماعت در آیه 119 🔹احتمال دوّم: اینکه بگوییم این جماعت کُلاّ کتاب را قبول ندارند، بنا بر این احتمال، می‌شود گفت که مقصود از آنان اهل کتاب هستند چون منافقین ولو به حسب ظاهر، چنین نیستند. 🔹این احتمال في نفسه ضعیف است چون بنا بر این احتمال، مقصود آیه این می‌شود: «شما مؤمنین کتاب را قبول دارید در حالی که طرف مقابل، کتاب را قبول ندارد.» 🔹واضح است که برای رساندن این معنا، دیگر نیاز به اضافه لفظ «کُلّه» نبود و کاربردن این لفظ، لغو می‌شود بلکه کافی بود قرآن کریم بفرماید: «و تؤمنون بالکتاب» بدون اینکه به آن «کُلّه» إضافه کند. پس اضافه کردن لفظ «کُلّه»، باعث ضعف احتمال دوّم می‌شود. 🔹ممکن است گفته شود که مراد از کتاب، همه کتب آسمانی است که شما مسلمانان قبول دارید ولی طرف مقابل شما که اهل کتاب است تنها کتب خود را قبول دارند و بنا بر این، مقصود از «من دونکم»، بار دیگر اهل کتاب خواهند بود. 🔹این حمل نیز خلاف ظاهر است چون «کُلّه» اضافه شده به «الکتاب» و در لغت عرب، اضافه اداة جمع مانند «کُلّ» به مفرد، افاده عموم اجزائی می‌کند نه عموم افرادی. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 27: دستور قرآن برای ایجاد تشکیلات امر به معروف و نهی از منکر توسط حکومت اسلامی 🔹و لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (104) 🔹بعید نیست گفته شود این آیه در مقام بیان یک دستور و تکلیف برای حاکمیّت اسلامی است به این معنا که حاکمیّت موظّف است تشکیلاتي به وجود آورد که کارش منحصراً أمر به معروف و نهي از منکر در جامعه باشد. این تشکیلات مسؤولیّت تأمین امنیّت فکري، اجتماعی، اقتصادی و سیاسي جامعه را به عهده دارد. 🔹بنابراین «معروف» یک معنای وسیعي که در برگیرنده هر رفتار شخصی و یا جمعي که با موازین شرع منطبق است و موجب آسایش و وحدت و امنیّت جامعه می‌شود، خواهد بود. این تشکیلات وظیفه دارد که این امور را تبیین و بر اجرای آنها نظارت کند. 🔹همچنین «منکر» یک معنای وسیعي که در برگیرنده هر رفتار شخصی و یا جمعی که خلاف موازین شرع است و موجب به هم زدن آسایش و وحدت و به خطر انداختن امنیّت جامعه می‌شود، خواهد بود که این تشکیلات وظیفه دارد این امور را تبیین و بر جلوگیری از تحقّق و اجرای آن در جامعه ناظر باشد. 🔹در واقع این آیه راه معالجه قرآنی برای حفاظت از جامعه ایماني در مقابل نفوذ و فتنه‌انگیزي دشمنان داخلي(منافقین و دین‌فروشان) و دشمنان خارجی(اهل کتاب و مشرکین و در این زمان استکبار جهانی) را بیان می‌کند. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل‌عمران_ 28: هشدار قرآن به مسلمین برای عبرت از جوامع گذشته 🔹و لَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ(105) يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ(106) وَأَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ(107) 🔹آیه 105 در مقام هشدار است که شما مؤمنین باید به این تذکّرها و دستورات عمل کنید وگرنه دچار همان سرنوشتي می‌شوید که ملّت‌های سابق بر شما گرفتار آن شدند. 🔹آنان به دلیل عمل نکردن به دستورات الهي و زاویه پیدا کردن با رهبری دینی، «معروف‌ها» از جامعه‌شان رخت بر بست، و «منکرات» جای آن را گرفت و بالأخره کار این جوامع به تفرقه و اختلاف منتهي شد و نتیجه آن رنج‌های فرواني در این دنیا و عذاب در آخرت شد. 🔹این نتیجه به این دلیل بود که آن جوامع به اندازه کافي از ارشاد و راهنمائی دیني برخوردار بودند، آیات و نشانه‌های إلهی دریافت کرده بودند، از نعمت رهبری دینی برخوردار بودند، اما هیچکدام حقّ این نعمت‌های بزرگ را ادا نکردند بلکه کفران نعمت کردند و وقتي حُجّت بر آنها تمام شد، عذاب الهی آنان را فرا گرفت. 🔹این سُنّت إلهی همیشه جاری است و شامل حال مسلمانان نیز می‌شود که اگر آنان نیز قدردان این نعمت‌ها نباشند و از پایبندی به شرع و رهبری دینی، کوتاهی کنند، همان سرنوشت نصیبشان خواهد شد. 🆔 @ostad_hashemi
استاد هاشمی طباطبایی
🔺سوره آل‌عمران_ 25: قرائن و شواهد احتمال دوم 1. مخاطب آیه کریمه، «مؤمنین» هستند پس مراد از «مِن دوُ
🔺سوره آل‌عمران_ 29: ظاهرسازی و تبدّل در قول و عمل، ویژگی خاص منافقین 🔹شاهد سوّم : قرآن کریم در آیه 119 و در مقام توصیف و معرّفي این جماعت، به خصوصیّت دیگری اشاره می‌کند: «و اذا لقوکم قالوا آمنّا ...»، یعني آنها وقتي با شما (مؤمنین) هم‌مجلس می‌شوند، اظهار می‌کنند که ما هم ایمان آورده و جزء شما هستیم و امّا وقتي که تنها و با خودشان هستند، کینه و انزجار شدید نسبت به شما ابراز می‌دارند. 🔹این توصیف با عنوان «منافقین» بیشتر سازگار است تا عنوان «أهل کتاب». چون این ظاهرسازی و تبدّل در قول و عمل، جوهر مُمیّز و عادت مُتعارف منافقین است. از سوی دیگر شنیده نشده که عادت أهل کتاب این بود که وقتی با مؤمنین هم‌مجلس می‌شدند، ادّعای مسلمانی می‌کردند. 🔹به نظر می‌رسد که این شاهد سوّم، از دو شاهد قبل قوی‌تر باشد و کمتر می‌شود به آن اشکال کرد. بنابراین اگر این فرضیّه را قبول کردیم که مقصود قرآن از این جماعت، «منافقین» می‌باشند، آنگاه مفاد آیه 119، راه و رسم مؤمنین و حاکمیّت دیني را در برابر این طیف تعیین می‌کند. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل عمران_ ۳۰: بیان چند نکته درباره آیات قبل 1) از تعبیر «لاتتّخذوا بطانةً من دونکم» در آیه 118 آل عمران معنایی فراتر از یک نهي ساده استفاده می‌شود بلکه در آن یک نحو استنکار و ناخوشایندی نهفته است. خدای متعال مؤمنین را از رفتاری که نباید از آنان سرزند و انجام آن مُستهجن و قابل قبول نیست، نهي و منع می‌کند. 🔹به نظر می رسد در آن زمان چنین رفتاری از مؤمنین، رخ داده بود که موجب شد خدای متعال مستقیماً به این موضوع ورود کند و استنکار خود را با زبان نهي، بیان نمایند. 🔹شکّي نیست که این نحو اشاره قرآن، نشانه خطر فوق‌العاده اینگونه رفتارها بر سلامت و امنیّت و حرکت رو به جلوي جامعه اسلامی دارد که باید مؤمنین و قبل از آنان حاکمیّت و رهبری دیني جامعه، توجّه کافی به آن داشته باشند و ساز و کاری برای جلوگیری از آن طرّاحی نمایند. 2) در تعبیر «بطانة» ظرافت‌های شگفت أنگیزی نهفته است. در تفاسیر نوعاً «بطانه» به دوست صمیمی و یا همراه مداوم و مانند آن تفسیر و معني شده ولي به نظر می‌رسد که مقصود قرآنی فراتر از این معنا باشد ... . 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل عمران_ 31: ارتباط خسارت‌بار برخی مومنین با منافقین 🔹ظاهراً برخی از مؤمنین داشتن یک رابطه نزدیک و مراوده با منافقین را یک مولفه قدرت و یک اعتبار برای خود در جامعه تلقّي می‌کردند و دلشان را به این رابطه‌ها گرم کرده بودند؛ حال یا به جهت برخورداری برخي از منافقین از اقتدار مالي و یا به دلیل جایگاه اجتماعی آنان. 🔹در آن دوران اعتبار داخلی معمولا مانند این بود که آن فرد از سران قبایل بود و اعتبار خارجی مانند این بود که فرد جایگاهی نزد اهل کتاب و یا مشرکین داشت. برخی مؤمنین برای حفظ این رابطه‌ها با منافقین ارتباط داشتند که به صورت طبیعي این ارتباط‌ات سبب مُطلّع شدن منافقین از أوضاع و أحوال مؤمنین و حتّی درز کردن برخی از أسرار و تصمیمات حکومت اسلامی از طریق این أفراد به دشمن می‌شد. 🔹از سوی دیگر باید گفت اساساً منافقین نیز به دلیل این اهداف، به چنین رابطه‌هایی تن می‌دادند و بعید نبود که از طرف دشمنان خارج از مدینه مُنورّه، مأمور به این پروژه نفوذ بودند. 🆔 @ostad_hashemi
▪️▪️شهادت جانسوز هفتمین اختر تابناک امامت و ولایت، حضرت امام موسی کاظم (ع) تسلیت باد. 🔹امام موسی کاظم علیه‌السلام فرمودند: «مَنْ أَرادَ أَنْ یكُونَ أَقْوَی النّاسِ فَلْیتَوَكَّلْ عَلَی اللّهِ.»: 🔹هر كه می‌خواهد قوی‌ترین مردم باشد، باید بر خدا توكّل نماید. 📚 بحارالانوار، ج۷، ص ۱۴۳ 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل عمران_ 32: ممانعت قرآن کریم از هر گونه ارتباط مومنین با منافقین 🔹ارتباطات مُستمر و مُراوده‌های مُداوم برخی مومنین با منافقین سبب می‌شد که آنان تحت تأثیر إلقائات و تلقین‌های منافقین و دشمنان قرار گیرند و بدون اینکه متوجه شوند، بلندگو و یا بازگوکننده تحلیل‌ها و یا خواسته‌های دشمن شوند و در این تعاملات، خود و اطرافیان خود را گمراه کنند. 🔹بعید به نظر نمی‌رسد که در تعبیر «بطانة» در آیه کریمه یک نحو اشاره به این موضوع باشد که منافقین با مخفي شدن پشت مؤمنین، سخنان و برنامه‌های دشمن را از زبان مؤمنین دنبال و پیاده می‌کردند. 🔹قرآن کریم که توجّه کامل به این ترفند شیطانی منافقین داشت، در این آیه کریمه، مؤمنین را از برقراری هر گونه رفاقت و مراوده با جریان نفاق، منع کرد تا از این راه، ضربه‌ای متوجّه جبهه حقّ نشود. 🆔 @ostad_hashemi
🔺سوره آل عمران _ 33: تمام تلاش منافقین برای ایجاد تباهی در زندگی مومنین 🔹تعبیر «لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا...» در آیه کریمه به عنوان توصیف «بطانة» است و بیان چند نکته درباره آن ضرورت دارد: 1. لفظ «یأل» در لغت عرب به معنای «برخود عهد کردن» است. 2. ترکیب «لَايَأْلُونَكُمْ خبالاً» چون نکره در سیاق نفی است پس افاده عموم می‌کند. یعنی منافقین در هر زمینه‌ای که بتوانند تأثیرگذار باشند، وارد عمل می‌شوند و تلاش می‌کنند برای إیجاد خلل و فساد در بین مومنین. 3. لفظ «خبال» در لغت عرب به معنای «فساد، کمبود و تباهی» است، لذا به کسی که در قوّه عاقله کمبود دارد، «مُخبّل» می‌گویند. بنابراین معني این بخش از آیه این می‌شود: منافقین و دشمنان بر خود عهد بستند که تمام تلاش و توان خود را به کار ببرند تا در هر زمینه و بخشي از زندگی شما مؤمنین که می‌توانند فساد و تباهي ایجاد کنند مانند ایجاد اخلال در تحلیل واقعي از مسائل، ایجاد اخلال در نظم سیاسي، نظامی و اقتصادي، فتنه‌انگیزی و اخلال در وحدت و یکپارچگی جامعه. 🆔 @ostad_hashemi