🔻بخش پنجم | دانشگاه تهی از حقیقت گزیده‌هایی از سخنرانی محمدهادی محمودی، مدیرگروه انقلاب اسلامی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی درباره مارتین هایدگر 🔹هایدگر یک فیلسوف آلمانی و به تاریخ خودش به‌شدت وابسته است. هایدگر متفکری است که در دوره بین دو جنگ کارش را شروع می‌کند. جنگ جهانی اول تاثیر عمیقی در اندیشه آلمانی‌ها گذاشت. مهم‌ترین تاثیر که مربوط به بحث ماست این است که مقصر جنگ جهانی اول، علم دانسته شد. اینکه ما توانستیم در عرض چهار سال نزدیک به 20 میلیون نفر را در اروپا بکشیم، اتفاقی است که علم ممکن کرد. اینکه علم سازنده زندگی نیست، بلکه مخرب آن است، به یک انگاره عمومی تبدیل شد.  🔸وقتی علم متهم به ایجاد یک فاجعه عمومی است، اینکه علم چطور چنین کاری کرده، نادیده گرفته شده. ما فکر می‌کنیم که با تعهدهای اخلاقی و مراقبت می‌توانیم جلوی وقوع فاجعه را بگیریم اما هایدگر احساس می‌کند که اینها نادیده‌گرفتن اصل مسئله است و درباره اینکه علم چیست و فلسفه چطور علم بوده و هنوز هست، در آثار خودش بحث می‌کند. یک رگه پرتکرار در آثار هایدگر، بحث درباره علم است.  🔹اما هایدگر درباره دانشگاه چه می‌گوید؟ او می‌گوید من که رئیس دانشگاه شدم به این دلیل بود که اولا فکر می‌کردم در این جنبش استعدادی هست و یک نیروی ملی یا خیزش خودجوش ملی اینجا هست که ما باید از آن استفاده کنیم. خیال باطل! و دوم اینکه فکر می‌کردم چیزهایی احتمالا در این جنبش و سیل خروشان از بین خواهد رفت. گفتم من بایستم و بعضی از این چیزها را نگه دارم. به همین دلیل ریاست دانشگاه را قبول کردم. من فکر می‌کردم مهم‌ترین مسئله دانشگاه آلمانی این است که دانشگاه صرف‌نظر از صورت‌بندی تکنیکی که در آن زمان وجود داشت، وحدت داشته باشد.  🔸دانشگاه یک سازمان بوروکراتیک برای به هم رسیدن علوم مختلف نیست، بلکه دانشگاه یک نهاد است که معطوف به علم و با توجه به علم به‌عنوان یک مفهوم واحد تاسیس شده و این علوم از آن مفهوم آب می‌خورند. من می‌خواستم علم را دوباره پیش بکشم و می‌دانستم که دو گروه در برابر ایده من مقاومت می‌کنند؛ یک گروه کسانی که قائل به علم تخصصی هستند وگروه دوم کسانی هستند که به قدرت رسیده‌اند و ایده‌شان ایده علم سیاسی است. کلمه سیاسی را برای اینکه خوب فهم و هضم کنیم، با آنچه که امروز به آن سیاسی می‌گوییم، یکی ندانید. آنجا کلمه سیاسی چیزی است که امروز به آن «کاربردی» می‌گوییم، یعنی علوم باید کاربرد داشته باشند. طبق آنچه هایدگر می‌گوید علوم باید برای مردم مفید باشد و دردی از مردم دوا کند. هایدگر می‌گوید این دو گروه حدس می‌زدم که در برابر من بایستند؛ گروه اول با اتهام التقاط و گروه دوم با اتهام حرف‌های انتزاعی، یعنی کلی‌گویانه که درباره هیچ‌چیزی که در زندگی ما وجود دارد، نیست. 🔹هایدگر می‌گوید من می‌خواستم دانشگاه اظهار نظر یا ابراز عقیده کند. در سخنرانی ریاست دانشگاه می‌گوید ما اهل علم، یعنی اساتید و دانشجویان یک ویژگی‌ یا میل عمومی داریم و آن این است که می‌خواهیم مستقل باشیم، یعنی می‌خواهیم دانشگاه خودگردان باشد. می‌گوید بیایید تامل کنیم بیینیم اگر دانشگاه می‌خواهد که مستقل و نهاد معیار و تعیین‌کننده باشد، باید چه درکی از خود داشته باشد؟ باید یک درک قرص و محکم از خودش، کارش و کسانی که در آن هستند، داشته باشد تا بتواند تعیین‌کننده باشد. استقلال، خوداظهاری و خودادعایی فقط و فقط از طریق توجه به مهم‌ترین مسئله علم ممکن است و آن هم حقیقت است. در روزگار ما حقیقت چیست؟ می‌گویید حقیقت، ارزش‌ها و منافع و سیاست ماست. حقیقت برای هرکسی یک چیزی است و هر کسی حق دارد حقیقت را تعیین کند. 🔸هایدگر در همین دوره فرایبورگ درباره حقیقت صحبت می‌کند و می‌گوید ما میراث‌بر یک انگاره از حقیقت در یک دوره تاریخی هستیم. آن همان است که ما را دانشگاه آلمانی کرده است. انگاره آلمانی از حقیقت که از نظر هایدگر، همان انگاره مغرب‌زمینی است. می‌توانید به آن اروپایی هم بگویید. به همین دلیل در جواب دانشگاه چیست، روی فلسفه یونان کار می‌کند، چون انگاره حقیقت در تاریخ اروپا از آنجا بیرون زده است.  🔹هایدگر در همان یادداشت ریاست دانشگاه می‌گوید من خیال واهی، پندارها و تصوراتی داشتم و این اتفاق نخواهد افتاد و علم مسیری را طی می‌کند که دیگر نمی‌تواند انگاره‌ حقیقت را یادآوری کند. وقتی که ریاست دانشگاه را پذیرفتم، نمی‌دانستم شاید این یک تقدیر است و نمی‌توان با آن ستیزه کرد. این را نیچه به ما خبر داده بود، وقتی که گفت خدا مرده است! این حرف او یک خبر است که در جهان ما خدا، یعنی نماد همه مسائل معنوی و روحی و خدا به‌عنوان نماد حقیقت دیگر نمی‌تواند وجود داشته باشد. ℹ️ @Paad_ir

💢 درآمدی بر ایده دانشگاه در اندیشه فیلسوفان غرب 🔻بخش ششم | ایده گادامر ✅ برای خرید و دریافت کلیه‌ی صوت‌ها و ویدیوهای این رویداد به صورت یکجا به این لینک مراجعه نمایید. ✅ صفحه‌ی مربوط به این گزارش از روزنامه‌ی فرهیختگان را اینجا ببینید. #ایده_دانشگاه #فیلسوفان_غرب ℹ️ @Paad_ir 👇

🔻بخش ششم | دانشگاه از جامعه مستقل اما منضم به آن است گزیده‌هایی از سخنرانی محمدحسن نیلی، هم‌موسس اندیشکده راهبردی مهاجر درباره هانس گئورگ گادامر 🔹در کتاب «ایده دانشگاه» مقاله‌ای از گادامر با عنوان «ایده دانشگاه؛‌ دیروز، امروز، فردا» هست. گادامر در آنجا از ایده هومبلتی دانشگاه صحبت می‌کند. مسئله ایده هومبلتی دانشگاه گذار از آموزش به پژوهش است. حرف کلی این ایده به صورت اجمالی این است که دانشگاه باید محل پژوهش و محلی برای درک و توسعه علم باشد. نگاه هومبلتی از دانشگاه دو محور دارد؛ تنهایی و آزادی. 🔸هومبلت برای این چارچوب توجه خاصی به مفهوم بیلدونگ دارد. او می‌گوید باید در دانشگاه، بیلدونگ محقق شود که مفهومی اساسی در فلسفه است. تعبیری که گادامر از بیلدونگ دارد، به صورتی است که معمولا همه به صحبت‌های او ارجاع می‌دهند. بیلدونگ، انسان‌شدن انسان است. شاید همان چیزی است که به نحوی ما در ارسطو سراغ داریم که شکلی از فضیلت و سعادت است؛ البته اینها یکی نیستند. 🔹بیلدونگ در این چارچوب یک امر اصیل است و چند ویژگی دارد: بیلدونگ بلوغ نیست. بلوغ اتفاقی است که برای انسان‌ها می‌افتد و پس از آن بالغ هستند اما بیلدونگ نحوه‌ای از شدن است؛ فلذا طبیعی نیست و تاریخی است، چون تحول و صیرورت دارد. بیلدونگ والا و خودبسنده است، یعنی هدفی بیرون از خودش ندارد. بیلدونگ برای چیزی نیست و خودش هدف است. بیلدونگ بازگشت به خویشتن است و در تاریخ فلسفه در برابر ازخودبیگانگی طرح شده‌است. بیلدونگ نتیجه عمل است. بیلدونگ در نتیجه عمل حاصل می‌شود و یک امر آموختنی و تقلیدپذیر نیست اما و با وجود این الگوپذیر و آموزش‌پذیر است. من می‌توانم چیزی را آموزش دهم اما متعلم آن را به صورت مستقیم نمی‌آموزد، بلکه آن را درک می‌کند و در نقطه عمل خودش به نحو تازه‌ای به کار می‌گیرد. آموزشی‌بودن یک چیز، متناسب با آموختنی‌بودن آن نیست؛ شما با تکرار کارهای عیسی یک قدیس نمی‌شوید اما با دیدن کارهای او درکی از قدیس‌بودن پیدا کنید و در نقطه خودتان قدیس باشید. بیلدونگ این ویژگی را هم دارد. 🔸اما ویژگی آخر بیلدونگ این است که جهان‌شمول است و عمومیت دارد، علائق و منافع شخصی نیست. دانشی که در بیلدونگ به دست می‌آید، یقینی است اما لزوما خودآگاهانه نیست. کسی به وضعی می‌رسد که می‌داند دارد چه کار می‌کند و می‌داند چه درست است اما آیا می تواند به شکلی روشی و برهانی آن را باز توضیح دهد؟ ‌بنابراین وقتی ما داریم از ایده دانشگاه هومبلتی صحبت می‌کنیم و به محوریت بیلدونگ توجه می‌کنیم، معنی‌اش این است که باید تنهایی و آزادی اهل دانشگاه را به رسمیت بشناسیم. مهم‌ترین ویژگی دانشگاه هومبولتی، استقلال نهاد علم است. 🔹گادامر رمانتیک نیست که بگوید انسان‌ها در تنهایی خودشان با امور مواجه می‌شوند، نه، اصولا شما در بستر رودخانه علم و تاریخ آن رشته علمی قرار گرفته‌اید و چون در آن بستر هستید، اتفاقا می‌توانید حرف تازه بزنید. اگر در بستر قرار نگرفته باشید یا یک دانشجوی تازه‌کار باشید نمی‌توانید حرف تازه‌ای بزنید، چون برداشت‌هایی سطحی از امور دارید. وقتی یک کسی درست در بستر رودخانه علم قرار گرفت، می‌تواند حرفی برای خودش و حرف تازه‌ای برای علم بزند. او می‌تواند به نحو آزادانه‌ای پژوهش را تعریف کند. 🔸دانشگاه به این جهت و به این معنا محل پژوهش است. به این معنا که انسان را هر لحظه با یک چیز جدید آشنا و مواجه می‌کند. دانشگاه بر این اساس یک موقعیت انضمامی دارد، با وجود موقعیت مستقلش. دانشگاه از جامعه مستقل اما منضم به آن است. مستقل از جامعه است به واسطه اینکه قرار نیست دانشگاه موقعیت تئوریک به معنایی که گادامر می‌گوید داشته باشد. تئوریک یعنی امر فراتر از علایق و منافع، چون گادامر علاوه بر فیلسوف، زبان‌شناس هم هست. او می‌گوید در یونان باستان اینطور که ما امر نظری در برابر امر عملی تعریف می‌کنیم، نیست و امر تئوریک امری است که فراتر از علائق شخصی بوده و امری بین‌الاذهانی و معقول است. در این چارچوب حرف از انضمامیت در عین استقلال می‌زند. او می گوید دانشگاه باید به جامعه منضم باشد با وجود اینکه مستقل باشد. دانشگاه باید محل پژوهش باشد. دانشگاه در نقطه پژوهش می‌تواند جامعه را توسعه دهد؛ توسعه به معنای دقیق کلمه، یعنی پروراندن، نه آنچه مصطلح است. دانشگاه می‌تواند جامعه را بپروراند و بر این اساس اصولا دانشگاه یک نهاد ملی است. ℹ️ @Paad_ir

🔻بخش پایانی | نگاه ما به دانشگاه مکانی است گزیده‌هایی از سخنرانی احمد پاکتچی، نماینده دائم ایران در سازمان یونسکو در اختتامیه نشست پیرامون ایده دانشگاه 🔹نکته اول من مربوط به مقام ترجمه است؛ یعنی زمانی که در ایران تصمیم گرفتند دانشگاه تأسیس کنند، هنگام اتخاذ اولین تصمیم‌ها برای ساخت دانشگاه در ایران، دانشگاه یا «اونیورسیته» یا «یونیورسیتی» را چه فهمیدند؟ دوستان عزیز، مسئله فقط یک اسم و کلمه نیست. در پشت اینکه کلمه «اونیورسیته» یا «یونیورستی» را در فارسی چه ترجمه کنیم و چه معادلی برای آن قرار دهیم، یک دریا تحلیل نهفته است. اساسا نشان می‌دهد ما از دانشگاه چه فهمیده‌ایم که حالا می‌خواهیم برایش واژه مناسبی را در زبان خودمان با استفاده از واژگان فارسی یا عربی بسازیم. 🔸شاید اولین معادلی که برای دانشگاه در ایران انتخاب شد، ترکیب «دارالفنون» بود. دارالفنون نتوانست اونیورسیته باشد و ایده دانشگاه را تحقق ببخشد، بنابراین لازم بود یک اونیورسیته به سبک دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته در ایران ساخته شود. نتیجه این مسئله، چند ماه بعد رقم خورد و دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ شمسی تأسیس شد. با چه نامی؟ با نام «دانشگاه». 🔹دوستان به نام «دانشگاه» و به نماد «دانشگاه تهران» دقت کنید. «دانشگاه» را از «دانش» به معنی علم به علاوه پسوند «گاه» ساختند. «گاه» را برای ساختن ظرف مکان یا زمان به کار می‌بریم. طبیعتا در اینجا منظور ظرف مکان است، بنابراین «دانشگاه» یعنی «مکانِ دانش»، یعنی همان «دارالفنون». 🔸دارالفنون هم خانه دانش و مکان دانش بود، یعنی همچنان فهم ایرانی از دانشگاه، این است؛ مکانی برای دانش. در واقع همان چیزی بوده که از قبل در مدرسه داشتیم. «درس» را به وزن «مفعله» بردیم که در زبان عربی اسم مکان و وزن ظرف است. گفتیم «مدرسه»، یعنی «محل درس» و «مکان درس». اینجا شده «دانشگاه»، یعنی «مکان علم». نگاه ما «مکانی» است. ولی در «اونیورسیته» محوریتی در کار نیست. ببینید «اونیورسیته» چطور ساخته شده؟ «Universitas» یعنی مجموعه‌ای از چیزهایی که متحد شده و به یک چیز برگردانده شده‌اند، بنابراین وقتی «دانشگاه» را «Universitas» یا در انگلیسی «University» می‌نامیم، یعنی امور متفرقی که متحد شده‌اند. در اینجا اصلا «مکان» مطرح نیست بلکه مسئله «متحد شدن» و «یکپارچه شدن» مطرح است. 🔹توضیحی در آثار امثال «هومبلت» برای دانشگاه آلمانی درباره مفهوم «Universitas» گفته می‌شود؛ یعنی «گردهمایی متضمنِ استادان و فراگیرندگان»؛ جایی که استاد و دانشجو با هم یکی و متحد می‌شوند، بنابراین متحد شدن و یکی شدن استاد و دانشجو، یکی از معانی محوری در مفهوم «Universitas» است؛ چیزی که ما نه تنها اصلا نمی‌فهمیم بلکه همواره بر کوس جدایی استاد و دانشجو می‌کوبیم و همواره سعی می‌کنیم یک رابطه کلاسیک برقرار کنیم. 🔸به نظر من، محوریت آموزش و حاشیه بودن پژوهش در دانشگاه‌های ما محصول همین نگاه وارونه به دانشگاه است. سردرگمی ما در فهم نسبت آموزش و پژوهش نیز محصول همین نگاه بوده؛ اساسا نتوانسته‌ایم با جایی که کار پژوهشی انجام می‌دهد و آموزش نمی‌دهد، کنار بیاییم. ℹ️ @Paad_ir

🎞️ ایده دانشگاه در اندیشه فیلسوفان غرب به روایت: دکتر احمد پاکتچی، دکتر حسین شهرستانی، دکتر مرتضی روحانی، دکتر رضا ماحوزی، دکتر محمدهادی محمودی و... ❓فیلسوفان مدرنیته چگونه به دانشگاه می‌اندیشیدند؟ ❓فیلسوفان منتقد مدرنیته چه دیدگاهی نسبت به دانشگاه دارند؟ ❓الگوی آلمانی و آمریکایی از دانشگاه هر کدام چه مسیری را دنبال نمودند؟ ❓ما ایرانی‌ها با چه ادراکی با پدیده‌ی دانشگاه مواجه شدیم؟ ✅ برای پاسخ به سوالاتی از این دست از شما دعوت می‌کنیم ارائه‌های این رویداد را دنبال کنید. 🔰 خرید و دریافت کلیه‌ی صوت‌ها و ویدیوهای این رویداد به صورت یکجا از طریق این لینک. #ایده_دانشگاه #فیلسوفان_غرب 💡مرکز اندیشه‌ورزی و سیاست‌پژوهی پاد ℹ️ @Paad_ir

🎞️ ایده دانشگاه در اندیشه فیلسوفان غرب 🔺 بخش اول | وبر به روایت دکتر سیدحسین شهرستانی ✔️ علم بی معناست چون به تنها پرسش و مهم‌ترین پرسش ما پاسخ نمی‌دهد؛ اینکه چه باید کرد؟ و چگونه باید زندگی کرد؟ ✔️ وبر توضیح می‌دهد که تخصصی شدن علوم در واقع بی معنا شدن علوم است؛ از دست رفتن وحدت علوم است. ✔️ علم دارد بی محابا می‌رود جلو و این آن وضع بحرانی ماست. 🔰 خرید و دریافت کلیه‌ی صوت‌ها و ویدیوهای این رویداد به صورت یکجا از طریق این لینک. #ایده_دانشگاه #فیلسوفان_غرب 💡مرکز اندیشه‌ورزی و سیاست‌پژوهی پاد ℹ️ @Paad_ir