📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج۹ - قسمت دوم
🔘 کرامت و بزرگواری، شیوه حکومت پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع)
🔘 چند پیشنهاد در مورد کرامت برای شرایط امروز
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
کرامت و بزرگواری، شیوه حکومت پیامبر اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع)
ما اگر نوع مدیریت امیرالمؤمنین(ع) و از آن بالاتر مدیریت رسول خدا(ص) را ببینیم، واقعاً به آن نقص و ایراد وارد میکنیم. خوارج حرفشان به امیرالمؤمنین(ع) این بود که تو خلیفۀ قاطعی نیستی، ما خلیفهای میخواهیم که قاطع باشد و این روحیات بزرگوارانه را اصلاً نمیپسندیدند و این ریشه در سیرۀ رسول خدا(ص) داشت و آیۀ اُذُن نازل شد. وَ مِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ؛ و از ایشان کسانی هستند که پیامبر را آزار میدهند و میگویند او زودباور است، بگو گوش خوبی برای شماست، به خدا ایمان دارد و [سخن] مؤمنان را باور میکند و برای کسانی از شما که ایمان آوردهاند رحمتی است و کسانی که پیامبر خدا را آزار میرسانند عذابی پر درد [در پیش] خواهند داشت(سوره توبه، آیۀ ۶۱).
حضرت علی(ع) در نهجالبلاغه میفرمایند: وَ لَیْسَ لِی أَنْ أَحْمِلَکُمْ عَلَى مَا تَکْرَهُونَ (نهجالبلاغه، خطبۀ ۲۰۸)؛ من کسی نیستم که چیزی را که دوست ندارید، به شما تحمیل کنم.
چند پیشنهاد در مورد کرامت برای شرایط امروز
➖ما باید کرامت و بزرگواری را بین خودمان، تبدیل به فرهنگ کنیم.
➖ما زیاد از بروکراسی استفاده میکنیم و میخواهیم قانونمند و ضابطهمند باشیم، ولی اگر به افراد امکان خطا ندهیم و پردهپوشی نکنیم، شخصیت انسانها رشد نمیکند. ما باید محیطی کریمانه را پدید بیاوریم.
➖بعضیها میگویند اینطوری که شما میگویید؛ مدیریت شل و غیر سختگیرانه میشود. جایگزینش را دین در تعاون و کمک کردن مردم به یکدیگر دیده است. یک مدیر مانند امیرالمؤمنین علی(ع) بزرگوارانه و با تغافل برخورد میکند، بعد این مردم هستند که باید کاستیها را پوشش بدهند. اگر کارها با تعاون و کمک کردن مردم به یکدیگر انجام شود، نتیجهاش پایدار خواهد بود و ما نتیجۀ پایدارش را در حکومت امام زمان(عج) خواهیم دید.
➖در اینجا امر به معروف هم مطرح میشود. «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ»(سورۀ توبه، آیۀ ۷۱). در واقع امر به معروف و نهی از منکر یک سیستم و یک سبک برای ادارۀ جامعه است که بیشتر، نظارت مردمی است.
➖اگر قوانین سختگیرانه بوده و نظارت دولت زیاد باشد، آدمهای قدرتمند کنار میکشند و این کار به جامعه ضربه وارد میکند. در اربعین، نظارت دولتها وجود ندارد و ما باید اربعین را تبدیل به الگویی برای همه زمانها کنیم. انشاءالله بتوانیم در مدرسهها و مساجد، زندگی زیر سایۀ روش مدیریتی امیرالمؤمنین(ع) را تمرین کنیم و فقط به ذکر فضائل و محبت ایشان بسنده نکنیم.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر نهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۰ - قسمت اول
🔘 حسادت، مهمترین عامل برای متوقف کردن امر ولایت
🔘 حسادت، یک موضوع تمدنی
🔘 نگاهی به سه رویکرد در فلسفۀ سیاسی از زاویۀ حسادت
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
حسادت، مهمترین عامل برای متوقف کردن امر ولایت
در این جلسه طرح کلی و روندی که تا رسیدن به نقطۀ چشمانداز این بحث مدنظر است را مطرح میکنیم. چرا حسادت موضوع مهمی در حیات بشر است؟ حسادت، مهمترین عامل برای متوقف کردن امر ولایت است. ولایتی که هم اصل دین است و هم میخواهد جهان بشریت را نجات بدهد. حسادت، در مسیر رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع) مانع ایجاد میکند و این همه شهادتها و مظلومیتهای اولیاء خدا و اصحابشان همه از سر حسادت است.
حسادت، یک موضوع تمدنی
اگر چه حسادت فی نفسه در حیات بشر هم مهم است ولی در مقابله با دین هم نقش کلیدی دارد. اصل دین، ولایت است. امام باقر(ع) میفرمایند: « وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلاَيَةِ »(کافي، ج۲، ص۱۸). اگر اینطور است، اجازه بدهید من تاریخ حیات بشر را به ویژه در عرصۀ فلسفۀ سیاسی از زاویۀ حسادت نگاه کنم و از زاویۀ حسادت در باب فلسفۀ سیاسی، روایتی از آنچه که در تاریخ گذشته و میگذرد، داشته باشیم و به حسادت فقط به عنوان یک موضوع اخلاقی نگاه نکنیم، بلکه حسادت به عنوان یک موضوع تمدنی برای ما قرار داده شود. خدایی که حسادت را از آغاز، محور حیات بشر قرار داده؛ و در مواردی مانند آدم و ابلیس، هابیل و قابیل، انبیاء و دشمنانشان، ولایت علی بن ابیطالب(ع) و دشمنانش؛ موضوع اصلی حسادت بوده است، پس حتماً بُعد تمدنی هم برای حسادت در نظر داشته است.
نگاهی به سه رویکرد در فلسفۀ سیاسی از زاویۀ حسادت
ما الآن در مقدمهسازی برای تمدن نوین اسلامی هستیم. حسادت، چالش اصلی حیات بشر است، با این حسادت در حیات اجتماعی و تمدنی، سه نوع برخورد صورت گرفته است.
رویکرد مارکسیستی؛ در این رویکرد، یک نوع برخورد صادقانۀ غلط مشاهده میشود. مارکسیستها گفتند ما تبعیض را از بین میبریم و هیچکس نباید بر اموال خودش مالکیت داشته باشد. آنها تساوی را به جای عدالت گذاشتند تا با پدیدۀ حسادت اینطور برخورد کرده باشند که شدنی هم نبود.
رویکرد لیبرالی؛ لیبرالها به نام رقابت، به حسادت میدان میدهند و میگویند پدیدۀ حسادت را بپذیریم و میدان رقابت را باز بگذاریم، هر چه نتیجۀ رقابت بود را میپذیریم. ولی با دروغ و فریب موضوع رقابت را به جای حسادت گذاشتند، نتیجۀ عملی رویکرد لیبرالی، سلطۀ یهود بر جهان سرمایهداری است. لیبرالها فریبکارانه با موضوع حسادت برخورد میکنند و مشکل حسادت و چالش آن را حل نمیکنند.
رویکرد دیکتاتوری؛ رویکرد دیکتاتوری هم نمیتواند مسئله حسادت را حل کند. یک دیکتاتور همه را قلع و قمع و ساکت میکند و به ظاهر موضوع حسادت را در حیات سیاسی- اجتماعی دفن می کند؛ آنوقت یک رقیب دیگر حسودانه با این دیکتاتور درگیر شده و این وسط، مردم بسیاری از بین میروند.
برخورد دیکتاتورمآبانه، برخورد فریبکارانۀ لیبرالیستی و برخورد صادقانه ولی احمقانۀ کمونیستی، سه نوع برخورد با چالش حسادت هستند. یک برخوردی هم دین با موضوع حسادت دارد که هیچکدام از این روشها را نمیپسندد. دین با چالش حسادت چگونه باید برخورد میکند؟
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر دهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۰ - قسمت دوم
🔘 برخورد دین با موضوع حسادت
🔘 آشنایی با نظام مبتنی بر ایثار و فداکاری
🔘 حضرت خدیجه(س)، الگوی تمدنی ما
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
برخورد دین با موضوع حسادت
بعد از آشنایی با سه رویکرد در فلسفۀ سیاسی در موضوع حسادت، آشنایی با نحوۀ مواجهۀ دین با حسادت مطرح است. دین هیچکدام از سه روش قبل را نمیپسندد. دین، طرح کلانی دارد، میفرماید چرا شما با خودسازی جای حسادت را به فداکاری نمیدهید؟ دین با قانون جلوی برخورد حسودانۀ شما را نمیگیرد؛ با فریب هم با پدیدۀ حسادت برخورد نمیکند. دیکتاتورمأبانه و بدون قانون هم با حسادت برخورد نمیکند. بلکه با معنویت، اخلاق و ایمان به خدا، میخواهد برای این حسادت جایگزینی به نام فداکاری قرار بدهید. فداکاری تنها چیزی است که روی حسادت را کم میکند.
آشنایی با نظام مبتنی بر ایثار و فداکاری
در جامعهای که ما همه با هم رقابت داریم، یک دفعه یک نفر فداکار پیدا میشود و همۀ آن چالشها و درگیریهایمان به محاق میرود. با خود میگوییم اگر او آدم است، ما چه میگوییم؟این طرح وجدانت را درگیر میکند و به ما افق میدهد. یعنی این هم ممکن است که تو از خودت بگذری. به جای اینکه بگویی من به او حسادت میکنم و او را زمین می زنم تا خودم بلند شوم، میگوید تو برو فدای او بشو که مبادا او زمین بخورد و از او دفاع کن! این طرح دین است. کسانی که مظلومیت و فداکاری علی(ع) را دیدند، به زانو در آمدند. کسانی که مظلومیت و فداکاری اهل بیت(ع) را دیدهاند، دست از حسادت نسبت به ولایت، برداشتهاند. مظلومیت عامل توجه ما به پدیدۀ فداکاری و از خودگذشتگی است. نظام مبتنی بر ایثار، جایگزین حسادت است. باید تلاش کنیم این الگوی ایثار را در زندگی رایج خودمان بهکار ببندیم نه اینکه فقط به اهل بیت(ع) احترام بگذاریم.
در این طرح تمدنی دین، ایثار جایگاه ویژهای دارد. ایثار یک مقولۀ اخلاقی نیست. برای حل مشکلات مملکت نیز باید ایثار را دقیق درک کنیم. تا درک از جایگاه ایثار در جامعه درست نشود، نمیتوانیم از مردم انتظار داشته باشیم آدمهای خوبی بشوند. خاصیت حکومت این است که درک از جایگاه ایثار و فرهنگ آن را درست کند، نه اینکه فقط موعظه اخلاقی باشد. در آمریکا هم موعظۀ اخلاقی هست و خیلیها هم با این موعظههای اخلاقی کیف میکنند.
حضرت خدیجه(س)، الگوی تمدنی ما
در اول اسلام و ابتدای بعثت، خانمی پیدا شد که ثروتمندترین زن مکه بود. نه ثروتمندترین زن مکه، بلکه گفتهاند ثروتمندترین فرد مکه بود ولی همۀ ثروتش را در اختیار پیامبر(ص) گذاشت. در دوران سه، چهار سال در شعب ابیطالب تمام ثروت او به پایان رسید و در صدمات ناشی از شعب ابیطالب جان به جان آفرین تسلیم کرد. حضرت خدیجه(س) الگوی تمدنی ما است.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر دهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۱ - قسمت اول
🔘 چرا مردم نحوه برخورد دین با پدیدۀ حسادت را نمیپسندند؟
🔘 انحصار طلبی، یکی از عوامل حسد
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
چرا مردم نحوه برخورد دین با پدیدۀ حسادت را نمیپسندند؟
حسادت؛ چالش اصلی حیات بشر و مقدمهای برای رقابت و عداوت است. حسادت صرفاً یک صفت اخلاقی نیست، بلکه بر حوادث اجتماعی و سیاسی تأثیرگذار بوده و بر مبنای آن، تمدنهایی شکل گرفته که البته رو به اضمحلال بوده و بعضیهایشان هم فروپاشی شدهاند.
در جلسه قبل در مورد نحوه برخورد دین با حسادت صحبت شد اما چرا مردم نحوه برخورد دین با پدیدۀ حسادت را نمیپسندند؟ به دلیل اینکه سبک زندگی در مقابل حسادت که عموم مردم باید به آن مبادرت بورزند، سبک زندگی جمعی مواساتی و مؤمنانه است. سبک زندگی مدنظر دین، ایثارگرانه است. در این سبک زندگی نمیتوان حسابها را از همدیگر جدا کرد و فقط به فکر خود بود! و پذیرش این مسئله برای مردم سخت بوده است.
انحصار طلبی، یکی از عوامل حسد
در نگاه اجتماعی و سیاسی و از منظر حکمرانی باید توجه داشت که انحصارطلبی، یکی از عوامل حسادت است. متأسفانه در کشور ما آنقدری که قوانین از زندگی بر اساس انحصارطلبی حمایت میکنند، از زندگی تعاونی حمایت نمیکنند. به عنوان مثال با سپردهگذاری در بانکها، سود فردی تضمین شده و به فردگرایی و انحصارطلبی بیشتر منجر میشود ولی فعالیت در تعاونیها، تضمین نمیشود. نمونه دیگر انحصارطلبی، عدم مشارکت نمازگزاران در اداره امور یک مسجد است که همه اختیارات در انحصار هیئت امناء است ولی در زمان پیغمبر اکرم(ص) نمازگزاران در اداره امور مربوطه تأثیرگذار بودند. باید شیوۀ ادارۀ مسجد تحول پیدا کند. در مورد حکمرانی نیز همینطور است.
امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: «الإستئثارُ یوجبُ الحسد و الحسدُ یوجبُ البغضة، و البغضة توجبُ الاختلاف و الاختلاف یوجب الفرقة و الفرقة توجبُ الضعف و الضعفُ یوجبُ الذُّل و الذلُّ یوجب زوال الدولة و ذهاب النعمة»(شرح نهج البلاغة ابن أبي الحديد، ج ٢٠، ص ٣٤٥، حکمت ۹۶۱)؛ انحصارطلبی موجب حسد میشود، حسد موجب کینه میشود، کینه موجب اختلاف میشود و اختلاف موجب تفرقه، تفرقه موجب ضعف؛ و ضعف موجب ذلت و خواری میشود، ذلت و خواری هم موجب میشود دیگر شما قدرت نداشته باشید و نعمتتان از بین برود.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر یازدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۱ - قسمت دوم
🔘 اهمیت ایثار در زندگی جمعی مؤمنانه
🔘 ایثار در زندگی حضرت خدیجه(س)
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
اهمیت ایثار در زندگیجمعی مؤمنانه
امام صادق(ع) میفرماید: تَحتاجُ الإخْوةُ فيما بَيْنَهُم إلى ثلاثةِ أشياءَ ، فإنِ استَعمَلُوها و إلاّ تَبايَنُوا و تَباغَضُوا، و هي : التَّناصُفُ ، و التَّراحُمُ ، و نَفْيُ الحَسَدِ (تحفالعقول، ص ۳۲۲). برادران به سه چیز احتیاج دارند تا بتوانند زندگی مجتمع مؤمنانه را درست کنند. اولاً نسبت به همدیگر انصاف داشته باشند. مرحلۀ بالاتر اینکه به هم رحم کنند؛ مرحلۀ بالاتر این است که رقابتهای حسادتآمیز نسبت به یکدیگر نداشته باشند.
متأسفانه امروزه ساختار انتخابات بر اساس نوعی رقابت است که همراه با حسادت است، مخصوصاً آنجایی که پای دوقطبی بودن هم در میان میآید. ما باید فرهنگ سیاسی را تغییر دهیم. در این فرهنگ سیاسی، مدیران خوبی تربیت نمیشوند. راه حل دین در مقابل حسادت، فداکاری و ایثار است. امیرالمؤمنین علی(ع) اسوۀ زندگی ایثارگرانه است. امیرالمؤمنین طوری ایثارگرانه زندگی میکرد که همه در مقایسه با ایشان احساس میکردند آدم نیستند، مؤمن نیستند. این سبک زندگی، موجب بغض و حسد می شود. اگر سبک زندگی مؤمنانۀ مواساتی و جمعی در یک جامعه نباشد، امیرالمؤمنین(ع) هم در آن جامعه مظلوم است.
ایثار در زندگی حضرت خدیجه(س)
حضرت خدیجه(س) بیتردید ثروتمندترین فرد قریش بودند ولی ایشان همۀ این ثروت را در اختیار رسول خدا(ص) گذاشتند و تمامش را در راه خدا و پیامبر(ص) هزینه کردند و تقریباً در گرسنگی از دنیا رفتند. در آخر عمر شریفشان صدا میزنند یا رسول الله(ص) میشود من را ببخشید! من تقصیر و قصور داشتهام! این الگوی تأسیس تمدن اسلامی است. حضرت خدیجه(س) الگوی تمدن عظیم اسلامی است و ما باید این حرفها را به ساختارهای اجتماعی تبدیل کنیم. چرا به حضرت خدیجه(س) حسادت میورزیدند؟ چون هر کسی در بخشش و در این ایثارگری پیشتاز باشد، مورد حسادت شدید قرار میگیرد. ریشههای مظلومیت اینجاست.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر یازدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۲ - قسمت اول
🔘 نسبت حسادت و نظام ولایی
🔘 چالشهای نظام ولایی برای از بین بردن حسادت
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
نسبت حسادت و نظام ولایی
حسادت یک خصلت فردی است ولی در روابط اجتماعی معنا پیدا میکند. در جلسات قبل نظامهای اجتماعی را با توجه به حسادت مورد بررسی قرار دادیم. مثلاً ارتباط نظام لیبرالی با حسادت این بود که به نام حسادت به رقابت میدان میدهد. ربط نظام سوسیالیستی با حسادت این است که این نظام یک نوع برخورد صادقانۀ غلط دارد و برای رفع حسادت، تساوی را به جای عدالت قرار میدهد. نظام دیکتاتوری هم با زور، به ظاهر حسادت را در حیات سیاسی- اجتماعی دفن میکند. حال میخواهیم بدانیم نظام ولایی ارتباطش با موضوع حسادت چیست؟ اگر این را کشف کنیم، به حقیقت اصل دین توجه پیدا کردهایم.
اصل دین ما ولایتمداری است و دلیل اصلی مظلومیت امیرالمؤمنین علی(ع) نیز حسادت است. آن چیزی که مانع موفقیت یک حکمرانی ولایی میشود، حسادت برخی از افراد یا عموم افراد نسبت به امر ولایت است. دلیل اینکه دین بر محبت اهلبیت(ع) تأکید میکند نیز همین موضوع است.
برخی از حسودانی که نسبت به رسول خدا(ص) حسادت میکردند - مشرکین و کافران- از سر حسادت مقابل پیغمبر(ص) ایستادند و با ایشان مقابله کردند ولی به مرور زمان چون جایگاه پیامبر(ص) و مقبولیت ایشان را در بین مردم بسیار بالا دیدند، اگرچه در دلشان حسادت داشتند اما از حسادت علنی دست کشیدند و همه دور ایشان جمع شدند. اما پیامبر اکرم(ص) از همان اول به دستور خداوند، علی بن ابیطالب(ع) را در مناسبتهای مختلف بر دیگران ترجیح دادند و برخی از مؤمنین هم حسادت را شروع کردند. پیامبر(ص) با این کار یک نوع امتحان و غربال انجام داده و نشان دادند نقطۀ اصلی دین که باید روی آن متمرکز شد، کجاست و اینکه به ظواهر دین نچسبند و مراقبت کنند.
چالشهای نظام ولایی برای از بین بردن حسادت
در موضوع ارتباط نظام ولایی با حسادت، چالشهایی مطرح است. مرحله اول چالشی است که جامعۀ مؤمنین نسبت به ولیّ خدا دارند. اگر برتری ولیّ خدا را بپذیریم و نسبت به او حسادت نداشته باشیم، مرحله بعد این است که حسادت نسبت به مؤمنین و دوستان اهلبیت(ع) را هم باید کنار بگذاریم. چالش بعدی این است که برای مؤمنین فداکاری هم بکنیم! برای آنها زندگی کنیم! یعنی نه تنها دوستشان داشته باشیم، بلکه برای مؤمنین ایثار هم بکنیم!
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر دوازدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۲ - قسمت دوم
🔘 سبک زندگی غیرمؤمنانه، عامل تشدید حسادت
🔘 سیرۀ پیغمبر(ص)، سیرهای تمدنساز
🔘 امتحان حسادت، یک امتحان عمومی و تاریخی از همگان
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
سبک زندگی غیرمؤمنانه، عامل تشدید حسادت
امروزه حیات بشر و اجتماع بشری، با قوانین خودساختۀ بشر و مبتنی بر حسادت اداره شود. ما باید مردم را به زندگی ولایی دعوت کنیم. دین حرفش این است که میگوید اولاً شما باید چالش حسادت را جدی بگیرید و بعد باید علیهاش قیام کنید. دین در این مورد کوتاه نمیآید چرا که در غیر اینصورت، ظلم در بین ما همیشگی خواهد شد. اینکه ما مدام دعا بکنیم که امام زمان (ارواحنالهالفدا) تشریففرما بشوند که عدالت برقرارشود، با وجود حسادت ما، مگر میشود؟ ما حسابمان را از همدیگر جدا کردهایم و هر کس سراغ زندگی خودش رفته است و این زندگی جمعی مؤمنانه را بههم میریزید. این نوع زندگی، مقدمۀ تشدید حسادت است.
سیرۀ پیغمبر(ص)، سیرهای تمدنساز
ما نسبت به آن چیزی که دین از ما میخواهد، خیلی فاصله داریم. ما وقتی تاریخ پیغمبر اکرم(ص) را میخوانیم این تاریخ را ناخواسته سانسور میکنیم و بیشتر جنبۀ اعتقادی و اخلاقی به آن میدهیم. تاریخ را از نظر اجتماعی ملاحظه نمیکنیم. تاریخ اجتماعی اجتماعی-سیاسی پیامبر(ص)، با سیرۀ شخصی پیغمبر(ص) فرق دارد. مشهورترین حدیث بین ما در مورد پیامبر(ص) حدیث «إنّما بعثتُ لأتممّ مکارم الأخلاق» است و برداشت مردم هم از اخلاق، امری فردی است. یا اینکه نهایتاً اخلاق را بین دو نفر میدانیم. ما تمدنی نگاه نمیکنیم. پیامبر اکرم(ص) یک تمدن را بنیانگذاری کرد ولی عدهای جلوی این تمدن را گرفتند، چون آن را طاقت نمیآوردند. جامعهای که پیغمبر اکرم(ص) درست کردند، جامعهای سرشار از دورهمی بود که نمونه آن زندگی مهاجرین و انصار در کنار یکدیگر بود. رسول خدا(ص) همه را دور هم جمع کردند.
امتحان حسادت، یک امتحان عمومی و تاریخی از همگان
بنا بود که امیرالمؤمنین علی(ع)، برای شاگردان رسول خدا، الگو شود و محلّ امتحان شاگردان رسول خدا(ص) باشد ولی به واسطۀ حسادتهایی که نسبت به او شد، مظلوم واقع شد. نظیر امتحانی که اصحاب پیغمبر(ص) در معرضش قرار گرفتند، از تکتک ما هم گرفته میشود. شکل و نوعش ممکن است فرق کند. آنجایی که ما نتوانیم برتریهای همدیگر را بپذیریم، محل امتحان حسادت است. اگر برتریهای همدیگر را بپذیریم، میدانید جامعه ما چه گلستانی میشود؟ اگر همۀ محیط اطراف ما مثل یک مادر، امتیازات ما را ارج بنهند و به همه استعدادها میدان بدهند، دیگر هیچ استعدادی حذف نخواهد شد. ما باید خوبیهای یکدیگر را در نظر بگیریم. متأسفانه در برخی از رسانهها دنبال این هستند که همدیگر را نابود کنند! حرف مثبت بازتکرار و دیده نمیشود. ما در معرض چنین امتحانهایی هستیم. نباید فکر کنیم که ما چون علی بن ابیطالب(ع) را دوست داریم، پس آن امتحانها دیگر امتحانهای ما نیست. این خیلی برداشت سطحیای از تاریخ است. ما باید به همه عشق بورزیم. تصور کنید اینطوری چه فضایی و چه بهاری میشود!
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر دوازدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۳ - قسمت اول
🔘 حسادت؛ چالش اصلی حیات اجتماعی بشر
🔘 نقش ولایت در مواجهۀ با حسادت
🔘 تقوا؛ نقطۀ مقابل حسادت
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
حسادت؛ چالش اصلی حیات اجتماعی بشر
حسادت چالش اصلی حیات اجتماعی بشر است و اگر این موضوع نبود، انسان با چالشهای دیگر راحتتر کنار میآمد. بسیاری از خوشیها و ناخوشیهای ما را حسادت تعیین میکند. در قصۀ ظلم، امنیت، سلطۀ مستکبران بر مستضعفان، در قصۀ کمک کردن به ولیّ خدا و تنها ماندن ولیّ خدا، چالش اصلی همه اینها حسادت است. اگر ما ربط بین حسادت و بقیۀ مشکلات حیات بشر را ندانیم، با مسائل انسان، عوامانه برخورد کردهایم. خداوند متعال در آغاز خلقت، چالش حسادت را سر جریان خلقت انسان قرار میدهد؛ ابلیس از روی حسد به آدم سجده نمیکند، و از روی حسد او را از بهشت اخراج میکند. وقتی حضرت آدم از بهشت خارج میشود، خداوند متعال میفرماید: «وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوّ (سوره بقره، آیه ۳۶)». خداوند فرمان هبوط میدهد که بروید و دیگر با هم دشمن خواهید بود. اولین اختلاف قابیل و هابیل هم بر سر حسادت است.
در جلسات قبل هم ذکر شد که امیرالمؤمنین(ع) به معاویه میفرمودند داستان تو با من سرِ حسادت است(غارات، ج۱، ص۱۱۵). داستان مخالفت با همۀ انبیاء هم بر سر حسادت است. بعد در ادامه، تمدنها بر اساس نحوۀ برخورد با چالش حسادت شکل میگیرند. در قانونگذاریها هم حسادت، تعیین کننده است؛ چطور قانون وضع کنیم و شهر و جامعه را اداره کنیم؟ پیشرفت چگونه حاصل میشود؟ در موضوع انگیزۀ تجارت، انگیزۀ فعالیت اقتصادی، انگیزۀ ظلم و انگیزۀ مقابله با ظلم هم چالش اصلی، حسادت است.
نقش ولایت در مواجهۀ با حسادت
حال که چالش اصلی حیات بشر، حسادت است؛ نقش ولایت در مواجهۀ با حسادت چیست؟ این موضوع از ابعاد مختلف قابل بررسی است. در جلوگیری از آسیبهای تمدنی که مبتنی بر حسادت است، تمدن مبتنی بر محبت و تمدنی که مبتنی بر ولایت است مورد نیاز است. در جایی که ولیّ خدا میخواهد چالش حسادت را برطرف کند، خودش محسود واقع میشود و اینجا نهایت بدبختی بشر است. وقتی که امیرالمؤمنین علی(ع) میخواهد به عنوان یک ولیّ خدای محبوب، حسادت را بین شما از بین ببرد، خودِ او محسود واقع میشود؟!
تقوا؛ نقطۀ مقابل حسادت
در بعضی از روایات در مقابل حسادت، از تقوا استفاده شده است. امیرالمؤمنین(ع) میفرمایند: «مَنِ اتَّقی قلبُهُ لَم یَدخُلهُ الحسد(غرر الحکم، ج۱، ص۵۹۱ )»، کسی که تقوا داشته باشد، حسادت به قلبش وارد نمیشود. سخن دیگری از امیرمؤمنان است که «لیس الحسدُ مِن خُلقِ الأتقیاء»(همان، ص۵۵۶). این روایات، حسد را نقطۀ مقابل تقوا آوردهاند.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر سیزدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۳ - قسمت دوم
🔘 محبت به اولیاء خدا، آسانترین فضیلت
🔘 تأثیر تقوای قلب بر دور شدن از حسد
🔘 حسادت مردم با ولایت امتحان میشود
🔘 هیچ تمدنی بدون ولایت از چالش حسادت عبور نمیکند
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
محبت به اولیاء خدا، آسانترین فضیلت
مهمترین، پرحجمترین و اولین موضوعی که در مقابل تقواست، حسادت است. چرا خدا میفرماید: « ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ(سوره بقره، آیه۲)»؟ میفرماید من میخواهم انبیاء را برای هدایت شما بفرستم، اگر حسادت داشته باشی، این باب باز نمیشود. در اینجا نقش ولیّ خدا در برطرف شدن حسادت در جامعه مشخص میشود و بعد کمکم به تمدن ولایی هم خواهیم رسید. خدا میگوید وقتی تو ولیّ خدا را دوست نداشته باشی، دروغ میگویی که هر خوبیای را دوست داری! راحتترین فضیلت و سریعترین فضیلتی که انسان میتواند پیدا کند، محبت به دوستان خداست، محبت به امیرالمؤمنین علی(ع) است. چرا اینقدر به ما تأکید میکنند مدح علی(ع) را بگویید و هر موقع دور هم جمع شدید از خوبی امیرالمؤمنین(ع) بگویید؟ برای اینکه این سهلتر از بقیه خوبیها است و با این کار، پایگاه همه خوبیها را محکم میکنید. اگر شما سهلتر را بهدست نیاوری، بقیهاش دروغ است، مدعاست، ادّعاست!
تأثیر تقوای قلب بر دور شدن از حسد
در روایتی امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «مَنِ اتَّقَی قلبُهُ لم یَدخُلهُ الحَسَد»(غرر الحکم، ج۱، ص۵۹۱ )؛ کسی که قلبش با تقوا باشد، حسادت در آن دخالتی ندارد. خداوند میفرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ»( سوره حجرات، آیه۲). اگر صدایتان را پیش پیغمبر بالا ببرید یک ذره بیاحترامی کنید، کلّ عمل شما حبط خواهد شد. یعنی تمام ادعایی که داشتید دروغ است. این یک بحث روانشناسی است. بعد میفرماید: «إِنَّ الَّذينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ أُولئِكَ الَّذينَ امْتَحَنَ اللهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوى(همان، آیه۳)». آنهایی که صدایشان را از سر احترام پیش رسول خدا(ص) پایین میآورند، اینها کسانی هستند که قلبشان به تقوا امتحان شده است. یعنی به گفته امیرمؤمنان(ع) کسی که قلبش تقوا داشته باشد، حسد ندارد.
حسادت مردم با ولایت امتحان میشود
با حضور ولیّ خدا، حسادت مردم امتحان میشود. اگر انسانها با حضور ولیّ خدا از حسادت گذشتند، هدایت آنها آغاز میشود. اصل دین این است که با ولیّ خدا، حسادتها امتحان میشود. به همین دلیل اولیاء خدا کشته شدند. دیانت منهای ولایت، عین حسادت است. اصلیترین چالش حیات بشر یعنی حسادت را خداوند اول با ولایت، امتحان میکند و سپس با کمک ولایت، عبور از این چالش را تسهیل میکند.
هیچ تمدنی بدون ولایت از چالش حسادت عبور نمیکند
در زمان رسول خدا(ص)، هر کسی مؤمن میشد، اولین و فوریترین اثرش این بود که محبت رسول خدا(ص)، در قلبش ظاهر میشد. حضرت زهرا(س) میفرماید شما فکر میکنید از امیرالمؤمنین(ع) روی برگرداندید، کار سادهای کردید؟ میفرماید «... وَ أَبْشِرُوا بِسَيْفٍ صَارِمٍ وَ سَطْوَةِ مُعْتَدٍ غَاشِمٍ وَ بِهَرْجٍ شَامِلٍ وَ اِسْتِبْدَادٍ مِنَ اَلظَّالِمِينَ»(الاحتجاج طبرسی، ج۱، ص۱۰۸)؛ بشارت باد بر شما شمشیرهایی که خونها خواهند ریخت و سلطۀ کسانی که به شما رحم نخواهند کرد و هرج و مرج دائمی شامل همۀ زندگی شما خواهد شد. دیگر هیچ تمدن پایدار و هیچ امنیت استواری در جامعهتان نخواهد بود. چرا؟ فقط به خاطر حسادت به علی بن ابیطالب(ع).
انقلاب اسلامی آغاز ولایتمداری است، ولی نه تمام آن. تمام ولایتمداری در زمان حضرت ولیعصر(عج) و با حضور خود ایشان محقق میشود. برای عبور از چالش حسادت، اصلیترین راه، تنها راه و اولین راه، ولایتمداری است. وقتی از چالش حسادت عبور کردیم، امنیت در جامعه و امکان سعادت برای انسانها پدید میآید.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر سیزدهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۴ - قسمت اول
🔘 جامعۀ خوب، یعنی جامعهای که از چالش حسادت عبور کرده
🔘 گذر از حسادت در ولایت طولی و ولایت عرضی
🔘 زشتی و بدی گناه حسادت
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
جامعۀ خوب، یعنی جامعهای که از چالش حسادت عبور کرده
حسادت چالش اصلی حیات دینی ما و حیات اجتماعی است، حتی اگر نخواهیم دینی زندگی کنیم. زندگی ما انسانها، زندگی اجتماعی است و در زندگی اجتماعی؛ حسادت، مهمترین چالش و امتحان است. در زندگی فردی، ما خیلی به این صفت دچار نمیشویم ولی چون در زندگی اجتماعی، کمالطلب و برتریجو هستیم، با یکدیگر به رقابت پرداخته و دچار حسادت میشویم. اما زندگی طبیعیِ خوب در یک جامعۀ خوب، معنا پیدا میکند. جامعۀ خوب هم جامعهای است که از چالش حسادت عبور کرده باشد. خداوند متعال از امتحان دربارۀ حسادت نمیگذرد، یعنی خداوند از تکتک بندگان بهویژه بندگان مؤمن خودش، امتحانهای متنوع و متعددی دربارۀ حسادت در مراتب مختلف میگیرد.
گذر از حسادت در ولایت طولی و ولایت عرضی
برای درست کردن یک جامعه ما به دو نوع ولایت نیاز داریم؛ ولایت طولی و ولایت عرضی که هر دو در معرض حسادت هستند. ولایت طولی یعنی ولایت ولیّ الله الأعظم و پذیرش ولایت فردی که خدا او را بر ما برتری داده است؛ و ولایت عرضی، یعنی پذیرش ولایت برخی از مؤمنین بر بعضی دیگر؛ «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ(سوره توبه، آیه ۷۱) ». برخی از مؤمنین بر بعضی دیگر ولایت دارند. پیچیدگی حسادت در ولایت طولی و عرضی این است که متوجه نمیشوی دچار حسادت شدی، چون حسادت خودش را به بهانهها و شکلهای مختلف نشان میدهد.
زشتی و بدی گناه حسادت
دربارۀ حسد دو روایت ذکر کنم. این دو روایت نسبت حسادت با دیگر بدیها را برای ما روشنتر میکند. حسادت حساسیت فوقالعادهای دارد و ما باید خیلی روی آن کار کنیم.
در روایتی امام سجاد(ع) میفرماید: « .... ثُمَّ اَلْحَسَدُ، وَ هِيَ مَعْصِيَةُ اِبْنِ آدَمَ حَيْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ، فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِكَ: حُبُّ... اَلنِّسَاءِ، وَ حُبُّ اَلدُّنْيَا، وَ حُبُّ اَلرِّئَاسَةِ، وَ حُبُّ اَلرَّاحَةِ، وَ حُبُّ اَلْكَلاَمِ، وَ حُبُّ اَلْعُلُوِّ (تفسیر البرهان، ج۱، ص۱۸۲)»، اما حسد، قابیل را بیچاره کرد و او به برادرش حسادت کرد و او را کشت، از این حسد شُعبی صادر میشود، مانند حب النساء، حب دنیا، و .....؛ این حدیث نشان میدهد قصه حسادت به این سادگیها نیست.
در روایت دیگری، امام صادق(ع) تعبیر عجیبی در مورد امکان جدا شدن از حسادت دارند و آثار سهمگین حسادت را بیان میکنند که چنین تعبیری به این سادگی برای دیگر صفات بد، به کار نرفته است؛ « و اَلْحَسَدُ أَصْلُهُ مِنْ عَمَى اَلْقَلْبِ وَ اَلْجُحُودِ بِفَضْلِ اَللَّهِ تَعَالَى وَ هُمَا جَنَاحَانِ لِلْكُفْرِ وَ بِالْحَسَدِ وَقَعَ اِبْنُ آدَمَ فِي حَسْرَةِ اَلْأَبَدِ وَ هَلَكَ مَهْلَكاً لاَ يَنْجُو مِنْهُ أَبَداً وَ لاَ تَوْبَةَ لِلْحَاسِدِ لِأَنَّهُ مُسْتَمِرٌّ عَلَيْهِ مُعْتَقِدٌ بِهِ مَطْبُوعٌ فِيهِ(مصباح الشریعه، ج۱، ص۱۰۴)»؛ اصل حسد از کوری دل و انکار فضل خدا است، آن کوری قلب و انکار فضل خدا دو بال کفر هستند و حضرت ادامه میدهد تا جایی که میفرماید که برای حاسد توبه نیست...؛ وقتی دل یک کسی را حسد بگیرد، خیلی سخت از آن جدا میشود. ولی خیلی از عیبهای دیگر اینطور نیستند.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر چهاردهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text
📌 آیا ریشههای مظلومیت امیرالمؤمنین(ع) همچنان باقیست؟ ج ۱۴ - قسمت دوم
🔘 گناه حسادت، جزء نیازهای اولیه ما نیست!
🔘 زندگیجمعی بر اساس مواسات؛ نقطۀ مقابل حسادت
استاد #علیرضا_پناهیان در برنامۀ سحرگاهی شبکۀ سه:
گناه حسادت، جزء نیازهای اولیه ما نیست!
گناههای ما چند دسته هستند. برخی از گناهان در راستای زندگی طبیعی و نیازهای طبیعی ما هستند. مثل شهوات و لذت خوردن و خوابیدن و ... . در این دسته از گناهان، فرد تلقی میکند که نیاز حیاتیاش است و رفته رفته زیادهروی کرده و گناه کرده است. ولی یک سری از گناهان در جهت و راستای نیازهای ما نیست مثل حسادت. رقابتهایی که ناشی از حسادت و تقویتکنندۀ حسادتند، جزء نیازهای اولیۀ ما نیستند. برای همین به این سادگی، کسی نمیتواند از گناه حسادت توبه کند. در روایت هم امام صادق(ع) میفرماید: « وَ لاَ تَوْبَةَ لِلْحَاسِدِ لِأَنَّهُ مُسْتَمِرٌّ عَلَيْهِ مُعْتَقِدٌ بِهِ مَطْبُوعٌ فِيهِ، يَبْدُو بِلاَ مُعَارِضٍ مُضِرٍّ لَهُ وَ لاَ سَبَبٍ وَ اَلطَّبْعُ لاَ يَتَغَيَّرُ مِنَ اَلْأَصْلِ (مصباح الشریعه، ج۱، ص۱۰۴)». طبیعت انسان از اصلش تغییر نمیکند. مجاهدتی که برای از بین بردن حسادت لازم است، بیش از موارد دیگر است.
زندگیجمعی بر اساس مواسات؛ نقطۀ مقابل حسادت
زندگی مؤمنانۀ مواساتی با ریشه کن شدن حسادت معنا پیدا میکند. ما در هیئت و مسجد، زندگی مؤمنانه و مواساتی را تعریف نکردهایم و کار مشکلی هم هست. ولی میتوانیم تواضع کنیم، میتوانیم مهربان باشیم و دروغ نگوییم، چرا که این موارد راحتتر هستند.
ما در تعلیم و تربیت به حسادت نمیپردازیم. نقطۀ مقابل حسادت، زندگی جمعی دوستانه است. بچهها در چهارده سالگی دوست دارند زندگی جمعی داشته باشند و آغاز دینداری هم چهارده سالگی است. پس خدا طراحی کرده که وقتی انسانها میخواهند زندگی دینی داشته باشند، دوست دارند با رفقایشان ندار باشند. فضای دین، این را اقتضاء میکند. در مدرسهای که بچهها با هم رفیق و با یکدیگر ندار و صمیمی هستند، غذایشان را با هم مشترک میخورند و به همدیگر کمک میکنند، خلاقیت اینها بسیار بیشتر افزایش پیدا میکند.
🚩 برنامۀ ماه من؛ شبکۀ سۀ سیما – سحر چهاردهم رمضان
📢صوت: @panahian_mp3
@Panahian_text