نام روزهای هفته در ایران باستان بدین گونه بوده است: کیوان شید (شنبه) : نخستین روز هفته به نام کیوان شید نامگذاری شده است که تشکیل شده است از کیوان + شید . کیوان بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده میشود که 700 برابر زمین است. آنرا زحل نیز نامیده اند. شید نیز به معنای نور و روشنایی است. از این رو، روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی را دارد . مهر شید (یکشنبه) : روز دوم از هفته مهرشید است که مهر آن به معنای دوستی و مهربانی در پهلوی میتراست . مهر برگرفته شده از آئین هفت هزار ساله میترایی است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بود. نامگذاری این روز به مهرشید حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شکنی و دروغ بزرگترین گناهان به حساب می آمده است. شید نیز به مهنای روشنایی و نور می باشد . مهشید (دوشنبه) : مه بر گرفته شده از ماه است که این نیز از آیین میترایی کهن ایرانی آمده است. خورشید و ماه از تندیس های آئین میترایی بوده اند که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش دارند . سومین روز هفته در ایران باستان به نام این نماد خداوند نامگذاری شد و آنرا مهشید به معنای ماه روشن و نورانی نام گذاشتند . بهرام شید (سه شنبه) : بهرام برگرفته شده از ورهرام زبان پهلوی باستان است و از یک سو نام ستاره مریخ است. بهرام ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده می شده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا (اهورامزدا) نیروی هایش را برای اجرا در بین افراد بشر بین ایزدان (فرشتگان) خود تقسیم نموده است تا آنان ، آنرا برای مردمان پیاده کنند. از این رو بهرام ، ایزد پیروزی نامیده شده بود و چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدی ها و اهریمن نامگذاری شد . تیرشید (چهارشنبه): تیر برگرفته شده از تیشتر پهلوی است. نیاکان ما تیر را ایزدان و نگهبان باران نامگذاری نموده اند و اینگونه می پنداشته اند که اهورامزدا برای یاری رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان میداده است که به یاری مردمان برسد. در کل این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگار برای حفظ طبیعت نامگذاری شده است. اورمزد شید (پنجشنبه): اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همگی حکایت از قدرت و توانایی پروردگار دارند. این نام از واژه های پهلوی ارمزد، هرمزد، اورمزد، هورمزد، اهورامزدا، مزدا گرفته شده است . از این رو پنجمین روز هفته به نام روز روشنایی خداوند نامگذاری شده است. این واژه هنوز به گونه ای دیگر در شب های جمعه برقرار است و هنوز تصور مردمان ما بر این است که شب های جمعه روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است . ناهید شید (آدینه): ناهید همان آنهیته یا آناهیتا است که ایزد آب قرار گرفته است. در اوستا آناهیتا به صورت دوشیزه ای بسیار زیبا، قدی بلند و اندامی تراشیده نام نهاده شده است و نام دیگر ستاره ونوس نیز آناهیتا یا ناهید است. به این ترتیب ، روز جمعه روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شد .

روز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه و چهارمین ماه هر سال، در سالنمای زرتشتی است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران می‌شوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده می‌شود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژه‌ای برگزار می‌کردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی(اپوش) به در و دشت می‌رفتند و تیریشت می‌خواندند. بخشی از یشت‌های اوستا درباره‌ی این ایزد است. تیر نام ستاره‌ای‌ است كه امروزه آن ‌را «‌شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) می‌نامیم. سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش ای نگار تیر بالا روز تیر خیز و جام باده ده بر لحن زیر عاشقی در پرده‌ی عشاق گوی راه‌های طبع خواه دل‌پذیر اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم) کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست. اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار: بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب

اه خرداد ماه وفات حبیب محبیان او در آبان روز از ماه مهر سال 1326 به دنیا آمد و 21 خردادماه یعنی روز دی به دین از ماه خرداد سال 1395 درگذشت

امروز فرخ روز مهر از ماه خورداد به سالمه‌ی 3762 زرتشتی، دوشنبه 14 خوردادماه 1403 خورشیدی، سوم ژوئن 2024 میلادی photo 2019 06 04 11 29 34روز شانزدهم از هر ماه سی‌روزه‌ی زرتشتی «مهر» نام گرفته است. در فرهنگ‌های فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانسته‌اند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست. مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده می‌شود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده می‌شود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواسته‌ها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است. مهر ایزد موکل بر فعالیت‌های است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان‌ حاضر است. مهر یکی از برجسته‌ترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانی‌ترین یشت‌ها به مهریشت ویژه شده است. فردوسی می‌سراید: «دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب». ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی می‌دهد. مهر نام آتشکده‌ای نیز بوده است. فردوسی پیرامون آن می‌سراید: «چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر» نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است. imagesتاثیر نبرد نهاوند بر سرنوشت ایران و ایستادگی سپهبد قارن نبرد نهاوند نقش مهمی در تحولات بعدی ایران داشته و به عنوان یک دوره گذار مهم در تاریخ این کشور شناخته می‌شود. ده سال پس از نبرد نهاوند، که به عنوان “فتح‌الفتوح” شناخته می‌شود، سپهبد قارن، یکی از فرماندهان ایرانی، در مقاومتی دیگر جان خود را از دست داد. نبرد نهاوند در سال ۶۴۲ میلادی، نقطه عطفی در تاریخ ایران بود که به فروپاشی دودمان ساسانی و گسترش چیرگی تازیان انجامید شد. علی‌رغم برتری نظامی آن‌ها، شکست ایرانیان در این نبرد و دیگر نبردهای هفتم میلادی، برای این رخ داد که فساد دولتی، اقدامات نادرست، رقابت‌های قدرتی میان بزرگان و اسپهبدها، و گسترش روزافزون فاصله دارا و ندار در جامعه وقت ایران و ناامیدی و نارضایتی‌ها از زمان خسروپرویز آغاز شده بود. سپهبد قارن در تلاش برای ادامه مقاومت در برابر تازیان، از نهاوند به هرات رفت و نیرویی از مردم هرات، فراه، و کهستان (ساتراپی باستانی آریا) را برای جنگ با تازیان آماده کرد. در نخستین تماس نظامی، قارن هدف تیر قرار گرفت و کشته شد، و نیروهای بی‌سردار او به ارگ هرات واپس‌ نشستند. فرمانده نیروهای تازیان در این جنگ، ابن خازم بود. رویدادهای دو سده پس از چیرگی تازیان بر ایران تا زمان بپاخیزی‌های گسترده، دقیق و مشروح ثبت نشده‌اند، و این امر داوری تاریخ‌نگاران پس از سده نهم میلادی را با چالش روبه‌رو ساخته است. این دوران، دورانی حیاتی در تاریخ ایران است که تاثیرات ژرف بر هویت، فرهنگ، و ساختار اجتماعی و سیاسی ایران گذاشت. یادروز 14 خوردادماه: – زادروز عبدالحسین سپنتا، فیلمنامه‌نویس دختر لر، نخستین فیلم ناطق ایرانی، (زاده ۱۴ خرداد ۱۲۸۶ تهران – درگذشته ۸ فروردین ۱۳۴۸ اصفهان) -“صمصام السلطنه” وزیران جدید را به “نایب السلطنه” معرفی کرد. (۱۲۹۱ خورشیدی) – “احمدشاه” يک عصای مرصع گران‌قيمت به “وثوق الدوله” هدیه داد. (۱۲۹۹ خورشیدی) – “قوام السلطنه” ریيس الوزرا وزيران خود را به “احمدشاه” معرفی کرد. (۱۳۰۰ خورشیدی) – عده‌ای از همكاران “سيد ضياء الدين” از جمله عدل الملک دادگر، بازداشت و تبعيد شدند. (۱۳۰۰ خورشیدی) – “محمدحسن ميرزا” وليعهد كه به اروپا سفر كرده بود از راه بغداد وارد ايران شد. (۱۳۰۱ خورشیدی) – زادروز “سید موسی صدر”، روحانی ایرانی، شخصیت سیاسی فکری شیعه، و رییس مجلس اعلای شیعیان لبنان. (۱۳۰۷ خورشیدی) – زادروز صدیف رامبد، خواننده و مدرس آواز اصیل ایرانی، (زاده ۱۴ خرداد ۱۳۱۴ اردبیل)

– مرگ “شيخ خزعل” نامور به “مُعِزُّ السَّلطَنه” فرمانروای خوزستان. (۱۳۱۵ خورشیدی) “شیخ خزعل” از طرف “مظفرالدين شاه” به حكمرانی خرمشهر تعيين شد، كم‌كم نفوذ فراوانی در منطقه خوزستان به دست آورد و مدت‏‌ها، فرمانروايی آن جا را به عهده داشت. پس از صدور فرمان مشروطه كه اوضاع ايران آشفته بود، داعيه سلطنتِ خوزستان پيدا كرد. وی با برقراری روابط بسيار نزديک با انگليسی‌ها، موقعيت خود را در برابر دولت ايران تضمين شده می‌ديد. اما با روی كار آمدن رضاخان ميرپنج انگلستان از خزعل روی بر تافت و او را تنها گذاشت. خزعل كه وضعيت جديد را ديد، خوزستان را بدون كمترين مقاومت به سردار سپه واگذار كرد و از رضاخان عذرخواهی نموده و خود را تسليم کرد. در نهايت او و خاندان و سران قبيله او را به تهران فرستادند تا اين كه شيخ خزعل از سوی عده‏‌ای ناشناس كه در ظاهر از ماموران امنيتی بودند خفه شد و درگذشت. “شيخ خزعل” مردی عياش و خوشگذران بود و در جاه‏‌طلبی از هيچ كاری فروگذار نمی‌كرد. – سازمان هواپيمايی كل كشور تشكيل گرديد. (۱۳۱۸ خورشیدی) – زادروز محمدرضا عبدالملکیان، شاعر، (۱۳۳۱ نهاوند) – لايحه چک‌های تضمينی از طرف مجلسين تصويب شد. (۱۳۳۴ خورشیدی) – شورای دانشگاه تهران با مجانی شدن تحصيل در دانشگاه موافقت کرد. (۱۳۳۵ خورشیدی) – زادروز هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی، (زاده ۱۴ خرداد ۱۳۳۸ تهران) – کارخانه اتومبیل سازی “ایران ناسیونال” متعلق به برادران خیامی آغاز به‌کار کرد. نام اتومبیل‌های این کارخانه پیکان نامگذاری شد. (۱۳۴۲ خورشیدی) – زادروز محمدهاشم اکبریانی، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار و بنیانگذار جایزه شعر خبرنگاران، (زاده ۱۴ خرداد ۱۳۴۴ بجنورد) – بمباران روستاهای مرزی ايران از سوی جنگنده‌های رژيم بعث عراق. (۱۳۵۸ خورشیدی) – درگذشت “امام خمينی(ره)” اولین رهبر و ولی فقیه نظام جمهوری اسلامی ایران که انقلاب ۱۳۵۷ ایران را رهبری و در پی آن، جمهوری اسلامی ایران را از راه همه‌پرسی بنيان‌گذارد. (۱۳۶۸ خورشیدی) مراسم خاکسپاری امام خمینی (ره)، با حضور بیش از ۱۰ میلیون نفر که در حدود یک ششم جمعیت آن زمان ایران را شامل می‌شد، در کتاب رکوردهای گینس به عنوان شلوغ‌ترین تشییع جنازه‌ی تاریخ ثبت شده است. – انتخاب “آيت‌اللَّه سيد علی خامنه‌ای” به رهبری انقلاب اسلامی از سوی مجلس خبرگان. (۱۳۶۸ خورشیدی) – درگذشت “مصطفی علی‌مدد”، دانشمند فرهیخته و چهره‌ ماندگار حسابداری ایران. (۱۳۹۱ خورشیدی) – روز جهانی “روز جهانی دوچرخه سواری“. – مرگ “آلكسی كلود كلرو” رياضي‏دان شهير فرانسوی. (1765 م) – زادروز “ناتانيل هاثوِرن” نويسنده برجسته آمريكايی. (1804 م) – امپراتوری عثمانی جزیره قبرس را به انگلستان اجاره داد، ولی دولت لندن به رغم اینکه حدود ۲۰ درصد جمعیت قبرس که از مهاجران تُرک تشکیل شده بود، دیگر عثمانی را به آنجا راه نداد. (1878 م) – صليبون در لشكركشی اول خود به خاور ميانه، شهر انتاكيه را تصرف و ويران كردند. (1098 م) – “هرناندو دو سوتو” اسپانيايی پنج روز پس از ورود به فلوريدا، اين منطقه را ملک دولت اسپانيا اعلام كرد! سه سده پس‌از آن دولت اسپانيا فلوريدا را به دولت واشنگتن فروخت. (1539 م) – درگذشت “ويليام هاروی” كاشف جريان گردش خون و بنيان‏گذار طب نوين. (1657 م) – انجام نخستین تزريق خون به بدن انسان توسط “ژان دنيس” پزشک فرانسوی. (1667 م) – زادروز “هنری شرپنل”، مخترع “گلوله شرپنل” برای توپ. (1761 م) – زادروز “ژاک ژان دو مورگان” باستان ‏شناس و مهندس معدن فرانسوی. (1857 م) – اختراع بي‏سيم توسط “گوليلمو ماركنی” مخترع معروف ايتاليايی. (1898 م) – درگذشت “فرانتِس كافكا” نويسنده پوچ‏گرا و شهير اهل چكسلواكی. (1924 م) – درگذشت “لی دِ فارِست” مخترع و صنعت‏گر برجسته آمريكايی. (1961 م) – زادروز “خيام نيشابوری” شاعر، فيلسوف، پزشک و رياضی‌دانِ نامدار ايرانی. (۴۳۹ مهی) – درگذشت “ميرزا عيسی قائم ‏مقام فراهانی” وزير نامدار عهد فتحعلی شاه قاجار. (۱۲۳۷ مهی)

ایزد عدل و داد در دین مزدیسنى. در اوستا رَشْنو Rašnu و در پهلوى رَشْن Rašn به معناى عادل و دادگر است. رَشْن در اوستا اغلب با صفت رَزْیشْته Razišta (در پهلوى رزیستک Razistak) وبه صورت رَشْنو رزْیشْتَه به معناى راست تر و درست تر آمده است، و در فارسى معمولاً این ایزد با صفتش «رَشْن راست» خوانده مى شود. چو هور سپهر آورد روز رَش ترا زندگى باد پدرام و خَوش امروز رشن ایزد از ماه خرداد سال 3762 زرتشتی، 16خردادماه 1403خورشیدی هجدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی به نام رشن پیوند یافته است. رَشن (رَشْنو) ـ ایزد دادگرى و آزمایش ایزدى، ایزد درستی و دادگری كه از ایزدان سرای پسین و از داوران روز جزا هست. یشت رشن، یشتی هست در ستایش رَشن، رَشنو، رشن یشت ، یشت دوازدهم اوستا هست. ابوریحان بیرونى در الآثار الباقیة (ص73) در فهرست روزهاى ایرانى، این ایزد را رَشْن خوانده که در زبان سُغدى رَسْن Rasn و در خوارزمى همان رَشْن خوانده مى شده است. در ادبیات فارسى این واژه به صورت «رش» بدون نون بکار رفته است. فردوسى گوید: چو هور سپهر آورد روز رَش / ترا زندگى باد پدرام و خَوش، خسروى مى گوید: مى سورى بخواه کامد رَش / مطربان پیش دار و باده بکَش.