♨️معمای بریکس و عربستان: گام‌های لرزان سعودی برای پیوستن به بلوک قدرت‌های نوظهور ✍ سید مجتبی میری زرندی 🔻عربستان سعودی که از سال ۲۰۱۳ در پی تعمیق روابط با اعضای سازمان بریکس بوده و در صدد بود تا به عنوان عضو رسمی این سازمان به شمار آید، اکنون پس از طی شدن مراحلی رسمی پیوستن به این سازمان، بر سر دوراهی حساسی قرار گرفته است: پذیرفتن یا رد عضویت در بریکس. این کشور که در سال‌های اخیر تلاش داشته تا با ایجاد توازن در روابط خود با قدرت‌های بزرگ و منطقه‌ای، منافع ملی خود را تأمین کند، اکنون چرا پس از سال‌ها حضور به عنوان ناظر و در شرایطی که به نظر می‌رسید آماده عضویت کامل است، دچار تردید شده و گامی به عقب برداشته است؟ آیا این تردید، نشانه‌ای از تغییر در محاسبات استراتژیک ریاض است؟ 🔻 با توجه به این که بریکس به عنوان سازمانی متشکل از قدرت‌های نوظهور اقتصادی که ۲۶٪ تولید ناخالص داخلی جهان و ۴۲٪ از جمعیت کره زمین را در خود دارد به عنوان یک نیروی موثر در نظام بین‌الملل در حال نقش‌آفرینی است، عضویت عربستان در این سازمان را می‌توان در راستای تلاش‌های این دولت برای کاهش وابستگی به ایالات متحده، تنوع بخشیدن به شرکای استراتژیک و افزایش قدرت چانه‌زنی در عرصه بین‌المللی تفسیر کرد. دولت سعودی، که دهه‌ها متحد نزدیک واشنگتن بوده، با پیوستن به بریکس، به دنبال ایجاد توازن در روابط خارجی خود و کاهش ریسک‌های ناشی از وابستگی بیش از حد به یک قدرت خاص بود. 🔻در سطح منطقه‌ای، عضویت عربستان در بریکس می‌تواند به عنوان واکنشی به تحولات منطقه‌ای و تلاش برای حفظ توازن قدرت در برابر ایران، که از دیگر اعضای جدید این گروه است، تحلیل شود. با توجه به رقابت‌های تاریخی و ژئوپلیتیکی بین این دو کشور، عضویت همزمان آنها در بریکس می‌تواند ابزاری برای مدیریت رقابت‌ها و کاهش تنش‌ها عمل کند. از سویی روابط راهبردی عربستان با چین به عنوان رقیب اصلی اقتصادی ایالات متحده و بزرگترین خریدار نفت سعودی، از جمله دلایلی است که این کشور را به عضویت در بریکس ترغیب کرده بود. 🔻در حالی که انتظار می‌رفت عربستان سعودی به عضویت گروه بریکس درآید، تأخیر در عضویت قطعی و انتشار اخباری مبنی بر تردید ریاض، ابهامات جدی را در مورد دلایل این تأخیر ایجاد کرده است. این پرسش مطرح می‌شود که چه عواملی موجب این تغییر رویکرد شده است؟ به نظر می‌رسد در تحلیل این وضعیت، بیش از هر چیز باید نقش ایالات متحده و تأثیر احتمالی تغییرات سیاسی در این کشور، به ویژه احتمال بازگشت دونالد ترامپ به قدرت را در نظر داشت. به عبارت دیگر، محاسبات مربوط به منافع ژئوپلیتیکی و اقتصادی در تقابل بین غرب و بریکس، می‌تواند عامل تعیین‌کننده‌ای در تصمیم نهایی عربستان باشد. 🔻ایالات متحده، به عنوان متحد سنتی عربستان، نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای عضویت این کشور در بریکس داشته است. واشنگتن نگران است که این اقدام به تضعیف نفوذ آمریکا در منطقه و تقویت جایگاه رقبای خود، به ویژه چین و روسیه، منجر شود. از همین رو، چندی پیش دونالد ترامپ تهدید کرد که درصورت تلاش برای تضعیف دلار آمریکا، تعرفه‌های 100 درصدی را برای اعضای بریکس اعمال خواهد کرد و به نظر می‌رسد همین مسئله عربستان را به عقب‌نشینی از بریکس دردوران کنونی واداشته است. 🔻این محافظه‌کاری و احتیاط سعودی در پیوستن به بریکس اولین بار پیش از روی کار آمدن ترامپ و در روزهای منتهی به انتخابات امریکا خود را نشان داد؛ زمانی که در اولین نشست سران بریکس که در آن اعضای جدید از جمله ایران و امارات حضور داشتند، ولیعهد سعودی تنها غایب در میان سران کشورها بود. غیبتی که سوال‌های زیادی را برانگیخت و شائبه اختلاف میان مسکو و ریاض را مطرح کرد. 🔻با این حال، یک ناظر سعودی هر گونه اختلاف میان روسیه و عربستان را تکذیب کرد و دلیل موضع مبهم سعودی نسبت به بریکس را بررسی مزایای ورود به یک بلوک جدید، از منظر سیاسی، استراتژیک و اقتصادی عنوان کرد. 🔻به نظر می‌رسد در شرایط کنونی که رویکرد ترامپ نسبت به عربستان و اعضای بریکس در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، حفظ وضعیت نامشخص دولت سعودی برای مشارکت در این بلوک می‌تواند به نفع ریاض باشد. به طور کلی، انتظار می‌رود این پادشاهی به دنبال‌کردن رویکردی عملگرا و متعادل با تمرکز بر حفظ استقلال استراتژیک خود ادامه دهد. اگرچه عضویت رسمی بریکس ممکن است حیاتی نباشد، مهم است که عربستان به تعامل دقیق و معنادار با این بلوک ادامه دهد. با انجام این کار، این پادشاهی احتمالاً به دنبال حفظ روابط مستحکم با کشورهای بریکس و متحدان سنتی غربی خود خواهد بود؛ بدون همسویی کامل با هر دو بلوک. #عربستان 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️ میزبانی جام جهانی ۲۰۳۴؛ آزمون پرچالش سعودی در مسیر تحقق چشم‌انداز ۲۰۳۰ 🔻با تایید میزبانی سعودی در جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ سوالاتی متعددی به اذهان بسیاری از آگاهان به امور این پادشاهی عربی خطور کرد، اینکه عربستان صرفاً میزبان یک رویداد ورزشی خواهد بود یا این اتفاق به بستری برای تحولات عمیق‌تر فرهنگی و اجتماعی در آن جامعه بدل خواهد شد؟ آیا این کشور که سال‌هاست تلاش می کند تا تصویری متفاوت از خود به جهانیان ارائه دهد، تا چه حد قادر خواهد بود از این فرصت برای پیشبرد اهداف توسعه‌ای خود بهره ببرد؟ و اینکه آیا جام جهانی ۲۰۳۴، جلوه‌ای از عربستان مدرن و توسعه‌یافته خواهد بود یا صرفاً نمایشی پرهزینه از بلندپروازی‌های به ظاهر ناتمام حکمرانان جدید این کشور؟ 🔻هرچند پذیرش سعودی به عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۳۴ در شرایطی صورت پذیرفت که پس از انصراف استرالیا از رقابت بر سر میزبانی با عربستان، این کشور تنها نامزد برگزاری آن به شمار می آمد، با این حال جام جهانی سعودی، نه صرفاً یک رویداد ورزشی، بلکه آزمونی خطیر برای این کشور در مسیر تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ و نمایش چهره‌ای نوین از خود به جهانیان است. 🔻یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی عربستان، فراهم‌آوری زیرساخت‌های لازم برای میزبانی این رویداد مهم است. علاوه بر این، سابقه حقوق بشر در عربستان سعودی، همواره مورد انتقاد سازمان‌های بین‌المللی و فعالان حقوق بشر بوده است. مسائلی نظیر محدودیت آزادی بیان، وضعیت حقوق زنان، حقوق کارگران مهاجر و افراط در اجرای مجازات اعدام از جمله نگرانی‌هایی است که مسئولین سعودی با وجود تاکیدات مصرانه مجامع بین‌المللی هنوز عزمی برای برطرف کردن آن نشان نداده‌اند. 🔻از سویی نیز برگزاری یک رویداد جهانی با حضور میلیون‌ها تماشاگر و گردشگر از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف، چالش‌هایی را در زمینه انطباق فرهنگی و اجتماعی پدید می‌آورد. مسائلی نظیر نوع پوشش، آزادی‌های اجتماعی، منع مصرف الکل در اماکن عمومی و رفتارهای اجتماعی، نیازمند رویکردی ظریف و سنجیده است. 🔷 ادامه این یادداشت در سامانه مشرف 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️آیا عراق برای معارضین حکومت‌های شورای همکاری خلیج فارس ناامن شده است؟ 🔺سلمان خالدي معارض کویتی ساکن لندن که در روزهای گذشته به عراق سفر کرده و ویدئوهایی از حضورش در کربلا و بین‌الحرمین منتشر کرده بود، در اقدامی عجیب از سوی حکومت عراق دستگیر و به مقامات کویتی تحویل داده شد. 🔺وی که در جریان سفر امیر فعلی کویت به لندن در هنگامی که ولیعهد بود، با پرتاب تخم مرغ به کاروان خودروهای ولیعهد وقت، شناسنامه کویتی خود را از دست داده بود، دو سال قبل توانست از انگلیس پناهندگی سیاسی بگیرد. 🔺نکته قابل تامل در جریان تحویل الخالدی به نیروهای امنیتی کویت، حضور شخص اسعد العیدانی فرماندار بصره بود. 🔺البته این اولین باری نیست که حکومت عراق معارضین سیاسی کشورهای دیگر را تحویل مقامات امنیتی و قضایی کشورهای متبوع خود می‌دهد. حدود 5 ماه قبل نیز عراق يك معارض شیعه بحرينی را که به حدود 40 سال زندان در بحرین محکوم شده و در کویت تحت تعقیب بود، تحویل کویت داد و در نهایت به مقامات امنیتی بحرین تحویل داده شد. 🔺به نظر می‌رسد با گسترش روابط میان بغداد و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، عراق دیگر مکان امنی برای معارضین خلیج فارس، اعم از شیعه و سنی نیست. به عبارتی حکومت بغداد حاضر به تحمل تبعات سیاسی حضور یا حتی سفر توریستی یا زیارتی معارضین این کشورها به عراق نیست و افراد تحت تعقیب را بدون در نظر گرفتن آینده مبهمی که با آن مواجه خواهد شد، تحویل کشورهای درخواست کننده می‌دهد. 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️ ملحدین سرزمین وحی؛ نگاهی ویژه به حمله تروریستی تبعه ملحد سعودی در آلمان ✍🏻 محمدرضا بیطرفان 🔻حمله تروریستی در قالب عملیات زیرگیری با خودرو که در یک بازار خرید سال نو میلادی در شهر ماگدبورگ در شرق آلمان در شامگاه 1 دی ماه رخ داد و 4 کشته و بیش از 200 زخمی بر جای گذاشت، بار دیگر مردم آلمان، اروپا و جهان را به یاد حملات تروریستی سابق انداخت؛ به ویژه که عامل این حمله یک شهروند آلمانی سعودی‌الاصل بوده است. 🔻در نگاه اول با توجه به حمله مشابه 8 سال قبل در آلمان توسط یک مهاجر تونسی با سوابق و روابط اسلام‌گرایانه و همچنین تحولات اخیر در سوریه و به قدرت رسیدن اسلام‌گرایان، ذهن‌ها به سمت یک عملیات تروریستی جدید از سوی گروه های تروریستی از قبیل داعش و حتی القاعده متبادر شد. اما مشخصات و سابقه متهم پرونده، همگان را شگفت زده کرد؛ تا جایی که پیتر نویمان، کارشناس برجسته تروریسم آلمانی در ایکس با انتشار یک پستی گفت که پیش از این هرگز با مظنون یک اقدام خشونت‌آمیز جمعی با این مشخصات برخورد نکرده است. 🔻به هر روی، این بار یک عملیات تروریستی در این ابعاد نه توسط یک اسلام‌گرای افراطی بلکه توسط یک فعال اسلام ستیز در قلب اروپا رخ داده است که همین مسئله، آن را از اتفاقات مشابه پیشین، کاملا متمایز می‌سازد. پارادوکس ماجرا آن جاست که فرد جانی، یک سعودی‌الاصل از منطقه شیعه‌نشین شرق عربستان با سابقه الحاد و اسلام‌ستیزی است و این اجتماع تناقضات در چنین حادثه‌ای، نگاه‌ها را بیش از هر چیز به مقوله الحاد در سرزمین نزول وحی معطوف کرده است. 🔷 ادامه این یادداشت در سامانه مشرف #عربستان 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️ بوبیان کویت در انتظار اژدها؛ آیا بندر مبارک طلسم ناکامی را می‌شکند؟ ✍🏻 سید مجتبی میری زرندی 🔻سرانجام پس از سال‌ها کش و قوس و تلاش بی‌وقفه، کویت توانست چراغ سبز چین را برای سرمایه‌گذاری در پروژه بندر مبارک الکبیر دریافت کند. این توافق، که با امضای یادداشت تفاهم بین دو کشور رسمیت یافت، می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ این پروژه و سرنوشت جزیره بوبیان باشد. این جزیره، با موقعیتی استراتژیک در شمال خلیج فارس، از دیرباز پتانسیلی عظیم برای تبدیل شدن به یک قطب تجاری را در خود نهفته داشته است. رویای تبدیل بوبیان به یک مرکز لجستیکی و ترانزیتی مهم، با پروژه بندر مبارک در سال ۲۰۰۷ آغاز شد؛ اما با موانع و چالش‌های متعددی روبرو بود و سال‌ها در هاله‌ای از ابهام فرو رفت. اکنون، با ورود چین به این عرصه، امیدها برای احیای این پروژه و تبدیل آن به رقیبی جدی در عرصه تجارت منطقه‌ای زنده شده است. 🔻هدف اصلی کویت از این پروژه، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تنوع بخشیدن به اقتصاد خود بود. همچنین، کویت امیدوار بود با توسعه این بندر، جایگاه خود را به عنوان یک مرکز ترانزیتی در منطقه تثبیت کند. با این حال، تأخیرهای مکرر در روند ساخت و توسعه، این پروژه را با ابهامات جدی مواجه کرده است. بر اساس برخی گزارش‌ها، پس از گذشت ۱۷ سال از آغاز این پروژه، تنها بخش محدودی از آن تکمیل شده است. 🔻این تأخیرها باعث شده تا بندر مبارک از رقبای خود مانند بندر فاو در عراق عقب بماند. بندر فاو تنها نقطه دسترسی عراق به آب‌های آزاد و خلیج فارس می‌باشد و همچنین بخشي از برنامه بزرگ‌تر عراق براي ايجاد «مسيري به‌صرفه‌تر و ارزان‌تر برای جايگزينی كانال سوئز جهت دسترسي اروپا به خليج‌فارس و اقيانوس هند» است. با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم خارجی، بندر فاو را می‌توان رقیب اصلی بندر مبارک کویت دانست که ممکن است چالشی جدی در روابط عراق و کویت ایجاد کند. درنهایت این چالش‌ها، کویت را به دنبال یافتن راه‌حل‌های جدید و شرکای بین‌المللی برای پیشبرد پروژه بندر مبارک سوق داد. 🔻با وجود تلاش‌های کویت برای توسعه مستقل بندر مبارک، چالش‌های مالی و فنی، این کشور را بر آن داشت تا به دنبال جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی باشد. در این میان، چین با اجرای طرح «ابتکار کمربند و جاده» و تمایل خود برای گسترش نفوذ اقتصادی و سیاسی در منطقه، به گزینه‌ای جذاب برای کویت تبدیل شد. این طرح عظیم، که هدف آن ایجاد شبکه‌ای از زیرساخت‌ها و مسیرهای تجاری بین آسیا، اروپا و آفریقا است، بنادر خلیج فارس را به عنوان نقاط کلیدی در نظر گرفته است. از این رو، کویت امیدوار بود با جذب سرمایه‌گذاری‌های چین، نه تنها مشکلات مالی پروژه بندر مبارک را حل کند، بلکه از مزایای قرار گرفتن در مسیر BRI نیز بهره‌مند شود. 🔻در نهایت، تلاش‌های کویت به ثمر نشست و بر اساس گزارش‌های منتشر شده، چین با کویت برای توسعه بندر مبارک به توافق رسیده و یادداشت تفاهم‌نامه‌ای نیز به امضا رسیده است. این توافق می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ این پروژه باشد و آن را از بن‌بست خارج کند. این توافق شامل بررسی و اجرای طرح‌های توسعه بندر توسط چین است و نشان می‌دهد که پکن قصد دارد نقش فعالی در این پروژه ایفا کند. با وجود تمرکز بیشتر چین بر بنادر دیگر در گذشته، بندر مبارک همچنان می‌تواند برای این کشور اهمیت داشته باشد. 🔻این بندر می‌تواند به عنوان یک نقطه ترانزیتی مهم برای کالاهای چینی به کشورهای منطقه و آسیای میانه عمل کند. همچنین، حضور چین در این بندر می‌تواند موجب تقویت نفوذ این کشور در خلیج فارس شده و به عنوان یک نقطه اتصال حیاتی در طرح کمربند و جاده عمل کند. 🔻با این توصیفات به نظر می‌رسد با ورود چین به عرصه سرمایه‌گذاری در بندر مبارک، این پروژه وارد مرحله جدیدی شده است. توافق بین کویت و چین می‌تواند نویدبخش آینده‌ای روشن برای این بندر باشد و آن را از حاشیه به متن معادلات منطقه‌ای بازگرداند. با این حال، اجرای موفقیت‌آمیز این توافق و غلبه بر چالش‌های پیش رو، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری مستمر بین دو کشور است. باید منتظر ماند و دید که آیا بوبیان می‌تواند طلسم ناکامی را بشکند و به جایگاهی شایسته در نقشه تجارت جهانی دست یابد. #کویت 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️تشدید فضای سرکوب در کشورهای خلیج فارس در سایه امنیتی شدن وضعیت منطقه 🔻عبدالرحمان القرضاوی، فرزند یوسف القرضاوی، عالم اسلام‌گرای مصری و پدر معنوی اخوان المسلمین در سال‌های اخیر، روز 9 دی‌ماه در لبنان و در حالی که از سوریه خارج شده بود، بازداشت شد. 🔻وکیل عبدالرحمان، در مورد سفر اخیر وی به سوریه و لبنان اظهار داشت: وی با تابعیت ترکیه‌، ابتدا از طریق فرودگاه بین‌المللی بیروت از ترکیه وارد لبنان شده، سپس به سوریه رفت اما در هنگام بازگشت از سوریه به لبنان، در گذرگاه مرزی توسط نیروهای امنیتی لبنانی دستگیر شد. . 🔻وکیل او افزود: ابتدا تصور بر این بود که بازداشت وی بر اساس حکم اینترپل انجام شده، اما بعداً مشخص شد که این حکم موقت از سوی شورای وزرای کشور عرب صادر شده است. علت اصلی این حکم شورای وزرای عرب، نه حکم سه ساله زندان که به صورت غیابی در مصر برایش صادر شده، بلکه شکایت دولت امارات از او پس از سخنان انتقادیش در مسجد اموی علیه حاکمان مصر، عربستان و امارات بوده است. 🔻در نهایت، بیروت به درخواست ابوظبی برای استرداد القرضاوی پاسخ مثبت داده و روز جمعه، ۲۱ دی‌ماه، وی تحویل مقامات اماراتی شد. 🔻با توجه به اینکه عبدالرحمان دارای تابعیت ترکیه‌ای و ساکن استانبول بوده، عزام التمیمی، روزنامه‌نگار اخوانی فلسطینی‌تبار، از ناتوانی آنکارا در جلوگیری از تحویل او به امارات انتقاد کرد. او به نقل از منبعی مطلع اظهار داشت که دولت ترکیه بارها و بارها به فعالان سیاسی عرب دارای تابعیت ترکیه هشدار داده است که به کشورهای عربی سفر نکنند؛ زیرا ترکیه توانایی زیادی برای محافظت از آن‌ها در صورت دستگیری یا سوء استفاده ندارد و کشورهای عربی قوانین دیپلماتیک و بین‌المللی را رعایت نمی‌کنند. همچنانکه قوه قضاییه مستقل و حاکمیت قانون در این کشورها وجود ندارد. 🔻التمیمی در توییت خود موارد مشابهی را توضیح میدهد که اولین مورد مربوط به یک شهروند ترکیه‌ای است که برای سفری کاری به امارات رفته بود و علی‌رغم اینکه فعال سیاسی نبود، توسط دولت ابوظبی دستگیر شد و چند سال در زندان ماند. دولت امارات برای آزادی او با ترکیه مذاکره می‌کرد تا برخی از مخالفان اماراتی که در ترکیه زندگی می‌کردند را تحویل دهد. در نهایت، وقتی که امارات از دولت ترکیه پاسخی دریافت نکرد، پس از یک دوره طولانی آن زندانی را آزاد کرد. 🔻در مورد دوم، یک شهروند ترکیه‌ای با اصالت مصری که به مراکش سفر کرده بود، دستگیر شد. مراکشی‌ها با ترکیه مذاکره کردند و این کشور مجبور شد بهای گزافی برای آزادی او پرداخته و مانع تحویل او به مصر شود. 🔻مورد سوم نیز ناظر به یک شهروند ترکیه‌ای با اصالت اماراتی است که توسط مقامات اردنی به مقامات ابوظبی تحویل داده شد و تا کنون سرنوشت او نامعلوم است. 🔻تحویل القرضاوی به امارات در شرایطی صورت گرفت که سازمان‌ها و فعالین حقوق بشری خواستار آزادی وی بودند. به عقیده دیده‌بان حقوق بشر، تقریبا قطعی است که عبدالرحمان با محاکمه ناعادلانه و نقض سایر حقوق از جمله شکنجه مواجه شود. رمزی قیس، محقق لبنانی این سازمان گفت: «تصمیم به اخراج یک فرد به دلیل انتقاد از یک دولت، این پیام را ارسال می‌کند که مقامات لبنانی در راستای تملق از دولت‌های خلیج فارس، با هرگونه فشار و سوءاستفاده کنار می‌آید، حتی بدون وجود مدرکی دال بر وقوع جرم». 🔻برخی تحلیلگران، علت این انفعال لبنان در مقابل خواست نابجای امارات را وعده ابوظبی برای بازسازی مناطق تخریب شده لبنان پس از حملات رژیم صهیونیستی می‌دانند. همچنین لبنانی‌های زیادی به جرم ارتباط با حزب‌الله در امارات زندانی هستند و از همین رو، تحویل عبدالرحمان به امارات می‌تواند بخشی از معامله تبادل زندانیان میان دو کشور باشد. اما در میان افکار عمومی حتی در صورت صحت این فرضیه‌ها نیز، اقدام لبنان مذموم و غیرقابل توجیه تلقی می‌شود. 🔻در واکنش به این اتفاق، عبدالخالق عبدالله، مشاور پیشین رئیس امارات و استاد علوم سیاسی، در توییتی نوشت: عبدالرحمان بن یوسف قرضاوی علیه امنیت و ثبات امارات متحده عربی اقدام کرده بود و این سرنوشت هر کسی است که بدون دلیل به امارات توهین کند، حتی اگر به سوراخ مار بگریزد، امارات او را تعقیب خواهد کرد. هواداران اخوانی القرضاوی در واکنش به این بازداشت با داغ کردن هشتگ‌هایی خواهان تحریم کالاهای اماراتی و لبنانی و خودداری از سفر به این دو کشور شدند. 🔻استرداد سلمان الخالدی، معارض کویتی دارای تابعیت انگلستان به مقامات کویت از سوی دولت عراق در هفته گذشته و اکنون تحویل القرضاوی به امارات، از نگرانی جدی کشورها از وضعیت نابسامان سیاسی و امنیتی منطقه و تلاش برای جلوگیری از هر نوع تنش در روابط حکایت دارد. #امارات 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️ "چفیه ممنوع"؛ نشانه‌های تحول در کویت آشکارتر می‌شود 🔻طلال الرشود، استاد تاریخ دانشگاه کویت می نویسد: هنگامی که به همراه همسرم به ورزشگاه جابرالاحمد برای تماشای بازی‌ فینال جام ملت‌های خلیج فارس که نسخه 26 آن در کویت برگزار شد، رفته بودیم در پاسخ به درخواست برخی جمعیت‌های‌ غیردولتی کویتی و برای ابراز همبستگی با برادران فلسطینی‌مان چفیه فلسطین را به همراه داشتیم، اما در هنگام ورود به ورزشگاه، نیروهای امنیتی آن‌ها را مصادره کرده و گفتند "چفیه ممنوع!". 🔻ممنوعیت چفیه فلسطینی آن هم در کویت که از معدود دولت‌های حامی آرمان فلسطین در جهان عرب به شمار می‌رفت، حاوی پیام‌های متعدد و نیز نشان‌دهنده عمق تحولات رخ داده در سیاست کویت طی دو سال اخیر و پس از روی کار آمدن شیخ مشعل، امیر جدید این کشور است. 🔻برای فهم این دگردیسی تدریجی، باید به پیشینه و بسترهای سیاسی آن رجوع کرد. در دهه‌های گذشته، کویت به دلایل گوناگون، از جمله نزدیکی فرهنگی و مذهبی و همچنین تلاش برای ایفای نقشی مؤثر در منطقه، به حامی اصلی جنبش‌های اسلامی، به‌ویژه اخوان‌المسلمین، بدل شد. این حمایت، نه فقط مالی، بلکه در عرصه دیپلماسی نیز نمود داشت. کویت در مجامع بین‌المللی از آرمان فلسطین دفاع می‌کرد و به عنوان صدایی رسا برای این آرمان شناخته می‌شد. 🔻اما با طلوع «بهار عربی» و تغییر موازنه قدرت در منطقه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، با رویکردی قاطع‌تر در برابر جنبش‌های اسلام‌گرا، به‌ویژه اخوان‌المسلمین، قد علم کردند. این دو کشور، اخوان را تهدیدی برای ثبات خود و منطقه تلقی می‌کردند و از متحدان خود، از جمله کویت، می‌خواستند که از حمایت این گروه دست بردارند. 🔻این فشارها با روی کار آمدن امیر مشعل الاحمد شدت بیشتری یافت و رد پای نفوذ سعودی-اماراتی در سیاست‌های این کشور پررنگ‌تر شد. به نظر می‌رسد این تحولات، با چشم‌انداز عادی‌سازی روابط با رژيم صهیونیستی انجام می‌شود؛ چه اینکه قانون یکپارچه تحریم اسرائیل در سال ۱۹۶۴، عادی‌سازی روابط با این رژیم را ممنوع اعلام کرده و تغییر این فضا نیازمند زمینه‌چینی‌های بسیاری است. 🔻این تحولات که با انحلال پارلمان توسط امیر آغاز شد، در ادامه با اعمال محدودیت‌های داخلی برای برگزاری عزاداری‌های ماه محرم برای شیعیان، شامل ممنوعیت برافراشتن پرچم‌ها و پارچه‌نوشته‌ها به جز پرچم کویت و ممنوعیت برگزاری راهپیمایی‌ها و محدودیت برپایی موکب‌ها همراه شد. چندی بعد، انتخابات تشکل‌های دانشجویی نیز ممنوع اعلام شده و عرصه یکی دیگر از پایگاه‌های سنتی فعالیت اسلام‌گرایان تنگ‌تر گشت. 🔻چندی پیش، مجتهد، از معارضین مطرح سعودی، از برنامه همکاری امنیتی اطلاعاتی کویت با محور سعودی-اماراتی خبر داده بود و هدف این همکاری را ممنوعیت فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی، مذهبی، رسانه‌ای، بر علیه رژیم صهیونیستی عنوان کرده بود. یک هیئت سعودی-اماراتی نیز پیش از این از کویت بازدید کرده و تجربه عربستان در کنترل و سرکوب فعالان سیاسی و اجتماعی را در قالبی شبه‌آموزشی در اختیار مقامات کویت قرار داده بوده است. 🔻تحت تاثیر نفوذ عربستان و امارات، قوانین مربوط به خیریه‌های کویت که از اولین و اصلی‌ترین پایگاه‌های فعالیت اخوان‌المسلمین در خلیج فارس به شمار می‌آمدند، دچار تغییر شد. این قانون جدید دولت را ملزم به ایجاد یک پایگاه داده از تمام اطلاعات مربوط به خیریه اعم از نام و وضعیت حامیان و حمایت شدگان و همچنین اشتراک آن با سایر کشورهای خلیج فارس کرده است‌. 🔻هر چند باید توجه داشت که دولت در اجرای این به اصطلاح اصلاحات و تحولات، هنوز نتوانسته مانند سعودی، امارات یا بحرین در برخورد با منتقدین و معترضین با پنجه آهنین عمل کند و تا حاکم کردن فضای امنیتی هنوز فاصله دارد اما روندهای موجود حرکت حکومت آن سمت و سو را نشان می دهد. 🔻این تحول در سیاست کویت، پیامدهای گوناگونی دارد. در سطح داخلی، ممکن است منجر به نارضایتی بخشی از جامعه شود که همچنان به حمایت از آرمان فلسطین و جنبش‌های اسلامی باور دارند. در سطح منطقه‌ای، این تغییر می‌تواند روابط کویت با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به‌ویژه امارات و عربستان را مستحکم‌تر کند. در مجموع بایدگفت، داستان کویت، داستانی از تغییر است؛ تغییری که از حمایت به ممنوعیت، از همگرایی با جنبش‌های اسلامی به همسویی با محور ریاض-ابوظبی، و از دفاع از آرمان فلسطین به فاصله‌گیری از آن رسیده است. ممنوعیت چفیه و محدودیت‌های عزاداری برای شیعیان، به عنوان نمادهایی از این چرخش، نقطه عطفی در تاریخ سیاست خارجی و داخلی کویت به شمار می‌روند. #کویت 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️"مقر المؤثرین"؛ گام بلند امارات برای تبدیل شدن به قطب تولید محتوای دیجیتال در جهان 🔻دبی، شهری که همواره با ایده‌های بلندپروازانه و نوآوری‌های پیشرو شناخته می‌شود، با رونمایی از «مقر المؤثرین» (Creators HQ) یا «ستاد اینفلوئنسرها» همزمان با برگزاری "اجلاس یک میلیارد دنبال‌کننده"، نشان داد که قصد دارد نقشی محوری در دنیای در حال تحول محتوای دیجیتال ایفا کند. 🔻«ستاد اینفلوئنسرها» با هدف حمایت و توسعه‌ی صنعت محتوای دیجیتال در امارات متحده عربی تأسیس شده و قصد دارد ضمن جذب ۱۰,۰۰۰ اینفلوئنسر، از طریق «صندوق حمایت از سازندگان محتوا» به ارزش ۱۵۰ میلیون درهم، از آن‌ها و سایر فعالان این حوزه مانند شرکت‌های تبلیغاتی، برندها، استودیوهای انیمیشن و شرکت‌های فناوری حمایت کند. این ستاد با مشارکت بیش از ۱۵ مؤسسه‌ی تخصصی در تولید محتوا و همچنین پلتفرم‌های جهانی مانند متا و X فعالیت می‌کند. هدف نهایی این ستاد، ایجاد یک جامعه‌ی یکپارچه از صنایع خلاق مدرن در امارات است. 🔻این مرکز، نه صرفاً یک ساختمان، بلکه بستری برای شکل‌دهی آینده رسانه و بازاریابی دیجیتال و نمادی از عزم امارات برای دستیابی به سلطه دیجیتال است. این اقدام، نه صرفاً یک رویداد رسانه‌ای، بلکه پیاده‌سازی یک استراتژی چندوجهی با اهداف بلندمدت است. 🔻اعضای این مرکز از خدمات متنوعی بهره خواهند برد؛ از جمله اینکه برای درخواست ویزای طلایی امارات، پشتیبانی و ثبت شرکت مدنظر خود راهنمایی و حمایت دریافت خواهند کرد. 🔻امارات از سویی با سرمایه‌گذاری در مقر المؤثرین و حمایت از تولید محتوای هدفمند، به دنبال افزایش نفوذ خود در عرصه جهانی و شکل‌دهی روایت‌های رسانه‌ای است. از سوی دیگر، امارات با وجود فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی، همچنان در پی توسعه اقتصاد دیجیتال و صنعت محتوا، به عنوان بخشی از اقتصاد دانش‌بنیان و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی است. مقر المؤثرین با جذب سرمایه، استعداد و ایجاد فرصت‌های شغلی در این حوزه، به تحقق این هدف کمک می‌کند. 🔻به نظر می‌رسد میزبانی امارات از یک مرکز ثابت و دائم جذب و پرورش اینفلوئنسرها، آن هم در عصری که محتوای دیجیتال بیش از هر زمان و هر محتوای دیگری قادر به جذب و اقناع مخاطب و شکل‌دهی به افکار عمومی است، در راستای افزایش ظرفیت این کشور در ایجاد روایت‌ها و امواج رسانه‌ای با محتوای مدنظر خود است. شاید در آینده‌ای نه چندان دور، این اقدام امارات و مقرالموثرین به رقیبی جدی برای رسانه‌های جریان اصلی غربی و یا رسانه‌های عربی همچون الجزیره شود؛ اما در بستر، فضا و به شکلی کاملا متفاوت. #امارات 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️سرمایه‌گذاری نافرجام: خروج پرسروصدای شرکت سعودی از بازار ایران و ابهامات تداوم روابط اقتصادی ایران و عربستان 🔻با گذشت حدود دو سال از توافق ایران-سعودی در پکن و پس از دیدارهای مقامات عالی‌رتبه دو کشور و توافقات اولیه در راستای توسعه‌ی روابط تجاری و سرمایه‌گذاری، انتظاراتی مبنی بر افزایش همکاری‌های اقتصادی و حضور سرمایه‌گذاران سعودی در ایران ایجاد شد. اما این روند نه تنها به توافقات عملی منجر نشد، بلکه با خروج گروه صافولا، غول صنایع غذایی عربستان، از بازار ایران، ابهامات جدی را در مورد آینده‌ی این روابط مطرح کرد. 🔻صافولا که از طریق شرکت تابعه خود، «صافولا بهشهر»، برندهای معروفی مانند «لادن»، «بهار» و «نسترن» را در ایران عرضه می‌کرد و سهم قابل توجهی از بازار روغن خوراکی را در اختیار داشت، حضورش را با سرمایه‌گذاری هنگفت ۲۹۰ میلیون دلاری در سال 1382 (2003میلادی) آغاز کرده بود و در نهایت با کاهش ارزش دارایی تا ۱۸۸ میلیون دلار، به فعالیت خود پایان داد. 🔻از زمان توافق پکن در مارس ۲۰۲۳، شاهد دیدارهای مهمی در سطوح مختلف بوده‌ایم که نشان از تمایل دو طرف برای توسعه‌ی روابط، به‌ویژه در زمینه‌ی اقتصادی داشت؛ از جمله دیدار شهید امیرعبداللهیان با وزیر خارجه عربستان سعودی؛ دیدار العنزی، سفیر سعودی، با رئیس اتاق بازرگانی تهران و رایزنی درخصوص فعالیت بیشتر بخش‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری در ایران؛ دیدار وزرای اقتصاد دو کشور در ریاض؛ و مهم‌ترین این ملاقات‌ها، دیدار وزیر اقتصاد ایران با وزیر سرمایه‌گذاری عربستان در ریاض که در حاشیه‌ی اجلاس جهانی سرمایه‌گذاری برگزار شد و طی آن، طرفین در مورد فرصت‌های توسعه‌ی روابط سرمایه‌گذاری و راه‌های دستیابی به منافع مشترک گفتگو کردند. اما برآیند تمام این اقدامات دیپلماتیک چیزی نبوده جز خروج یکی از بزرگترین شرکت‌های سعودی از بازار ایران. 🔻گروه صافولا یک شرکت سهامی عام در عربستان سعودی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی تأسیس شده و در زمینه تولید و توزیع مواد غذایی، خرده‌فروشی و بسته‌بندی فعالیت می‌کند. این شرکت، بزرگترین تولیدکننده روغن خوراکی در خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می‌شود و محصولات خود را به بیش از ۵۰ کشور جهان صادر می‌کند. سهام این شرکت در بازار بورس تداول عربستان (Tadawul) با نماد «2080» معامله می‌شود. 🔻گفته می‌شود که حدود ۱۰ درصد از سهام این شرکت به طور مستقیم یا غیرمستقیم متعلق به خاندان آل‌سعود است. همچنین، سلیمان بن عبدالقادر المحیدب، مالک و مؤسس این شرکت و خانواده‌اش که یکی از خانواده‌های سرشناس در دنیای تجارت عربستان هستند نیز بخش عمده‌ای از سهام این شرکت را در اختیار دارند. با در نظر گرفتن ساختار سهامداری صافولا و نفوذ خاندان‌های قدرتمند در آن، تصمیم به خروج از بازار ایران ابعاد پیچیده‌تری پیدا می‌کند. 🔻خروج این شرکت از ایران با ضرر مالی بیش از ۱۰۰ میلیون دلار، نه تنها نشان از عدم موفقیت این سرمایه‌گذاری دارد، بلکه پرسش‌هایی جدی در مورد تحلیل اولیه بازار ایران توسط صافولا مطرح می‌کند. به نظر می‌رسد عواملی مانند افزایش هزینه‌های تولید در ایران، رقابت شدید در بازار داخلی، نوسانات شدید نرخ ارز و سیاست‌های ارزی نامناسب، تحریم‌های امریکا و موانع متعدد در مسیر نقل و انتقالات مالی و تأمین مواد اولیه، همگی در کاهش سودآوری و در نهایت خروج این شرکت نقش داشته‌اند. 🔻اما خروج این شرکت بزرگ از کشوری با بازار حدود ۹۰ میلیون نفری بیش از توجیهات اقتصادی، متاثر از روابط شکننده سیاسی میان دو کشور و فراتر از آن، بازی قدرت‌های بزرگ است. روی کار آمدن ترامپ بر تصمیمات متعددی از سوی دولت سعودی تاثیرگذار بوده است که عدم پذیرش عضویت رسمی در بریکس یکی از این نمونه‌هاست. حال خروج صافولا از ایران، با وجود مشکلات اقتصادی و ضرر صدمیلیون دلاری، را نمی‌توان کاملا مستقل از فضای بین‌الملل و چشم‌انداز دولت جدید ایالات متحده دانست. 🔻این اقدام، در شرایطی که مقامات دو کشور بر اهمیت توسعه‌ی روابط اقتصادی تأکید داشتند، تناقضی آشکار ایجاد می‌کند و این سوال را پیش رو می‌نهد که آیا اساساً اراده‌ای جدی برای همکاری‌های اقتصادی بلندمدت در سطوح عالی وجود داشته یا صرفاً شاهد نمایش‌هایی با اهداف کوتاه‌مدت بوده‌ایم؟ این خروج، زنگ خطری برای سایر سرمایه‌گذاران خارجی، به‌ویژه شرکت‌های منطقه‌ای، به صدا درآورده و می‌تواند تأثیر منفی بر فضای سرمایه‌گذاری در ایران داشته باشد. #عربستان 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️ترامپ و تمسخر سران خلیج فارس 🔺در گفتگویی کاملا طنز گونه اما بسیار واقعی دونالد ترامپ در جریان امضای برخی از دستورات اجرایی دفتر کاخ سفید هنگامی که خبرنگاری از وی درباره اولین مقصد سفر خارجی‌اش پس از مراسم تحلیف سئوال میکند، پاسخ میشود که به طور سنتی باید به انگلیس سفر کنم اما اگر سعودی موافقت کند به مانند دور قبل محصولاتی به ارزش ۴۵۰ میلیارد دلار از امریکا بخرد، عربستان را به عنوان اولین مقصد سفرهای خارجی خود انتخاب خواهد کرد. 🔺ترامپ در پایان این سخنانش از تورم نیز غفلت نکرده به سعودی ها یادآور میشود که اگر اینبار نیز بخواهند آپشن اولین سفر ترامپ را رزرو کنند باید نرخ تورم را هم در نظر بگیرند و بر مبلغ 4 سال گذشته بیفزایند که البته مشخص نمیکند نرخ تورم آمریکا ملاک است یا سعودی! 🔺تجربه دوره قبل نشان می دهد این تمسخر و تحقیرهای عامدانه ترامپ مقدمه معامله‌های بزرگ است. بن سلمان حذف رقبا و یکه تازی در فضای پر چالش سعودی را مدیون همین ترامپ است اما هزینه اش را نیز پرداخته است. باید دید این‌بار خلیجی ها برای چه چقدر به ترامپ خواهند پرداخت. #عربستان 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️بن بیه؛ پلی برای نفوذ امارات در جوامع مسلمان غربی ✍🏻 محمدرضا بیطرفان 🔻اقلیت مسلمانان ساکن غرب در سال‌های اخیر توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده‌اند، چرا که آنها نقش مهمی در شکل‌دادن به رابطه میان جوامع اسلامی و دولت‌های غربی ایفا می‌کنند. در همین حال، کشورهای اسلامی برای اعمال نفوذ بر مسلمانان مقیم در غرب همواره در رقابت بوده‌اند و هر کدام به دنبال هم‌راستا کردن این جوامع با تفسیرهای خاص خود از اسلام هستند. کشورهایی نظیر عربستان سعودی، ایران، ترکیه و امارات در تلاش بوده‌اند تا از طریق حمایت‌های فرهنگی، مالی و دیپلماسی مذهبی، نگرش‌های مذهبی، اجتماعی و سیاسی مسلمانان غربی را تحت تأثیر قرار دهند. 🔻با این حال، در سال‌های اخیر تأثیر وهابیت که به طور سنتی توسط عربستان سعودی ترویج می‌شد، کاهش یافته است، که بخشی از آن به دلیل ارتباط این فرقه با افراط‌گرایی و جذابیت پایین آن در میان مسلمانان لیبرال‌تر بوده و بخش دیگر به تغییر رویکرد عربستان سعودی تحت رهبری بن سلمان مربوط میگردد. 🔻این تغییر، خلا جدیدی در رهبری مسلمانان غربی ایجاد کرده است، زیرا دیدگاه‌های مختلفی برای آینده جوامع مسلمان در غرب مطرح شده است. در نتیجه، در رهبری مسلمانان غربی شکاف قابل توجهی وجود دارد، که اکنون آنها مجبورند میان منابع مختلف تأثیرگذاری که هرکدام دیدگاه‌های خاص خود را دنبال می‌کنند، حرکت کنند و در فضای پیچیده مسیر خود را پیدا کنند. 🔻در این خلا، عبدالله بن بیه، متولد 1935 در تیمبدرا، موریتانی، که برجسته ترین عالم مالکی مذهب دنیا است در حال ایفای نقش برجسته و به نوعی پرکننده فضای خالی رهبری برای مسلمانان غربی است. او به دلیل مشارکت در فقه اسلامی، به ویژه در مورد اقلیت‌های مسلمان در زمینه‌های غربی، مشهور است. 🔻بن بیه در حال حاضر رئیس شورای فتوای امارات است و با شورای فقه اسلامی‌ و شورای اروپا برای فتوا و تحقیق همکاری کرده است. او همچنین سهم قابل توجهی در توسعه «فقه الاقلیات» (فقه برای اقلیت‌های مسلمان) با تمرکز بر چالش‌های منحصر به فرد مسلمانانی که در جوامع با اکثریت غیر مسلمان زندگی می‌کنند، داشته است. 🔷 ادامه این یادداشت در سامانه مشرف 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies

♨️نمایشگاه بین المللی کتاب قاهره و رقابت کشورهای خلیج فارس در حوزه گسترش نفوذ فرهنگی 🔻رقابت کشورهای متمول خلیج فارس بر سر نفوذ نرم در جهان اسلام به یکی از مسائل مهم این کشورها در سال‌های اخیر تبدیل شده است. این موضوع به خصوص پس از افول وهابیت سعودی و قد کشیدن اسلام اماراتی در اکثر رویدادهای فرهنگی قابل ملاحظه است که در این میان فستیوال کتاب قاهره از این قاعده مستثنا نیست. 🔻نمایشگاه بین‌المللی کتاب قاهره بزرگترین نمایشگاه کتاب در آفریقا و جهان اسلام که در سال ۱۹۶۹ در قاهره بنیان نهاده شد، هر ساله میلیون‌ها نفر بازدید کننده را به خود جذب مینماید. در سال ۲۰۱۸ میزان بازدیدکنندگان و خریداران کتاب در این نمایشگاه به ۴ و نیم میلیون نفر رسید و در سال ۲۰۰۶ این نمایشگاه بعد از نمایشگاه کتاب فرانکفورت، دومین نمایشگاه کتاب دنیا از حیث بازدیدکننده شناخته شد. 🔻امسال نیز از 23 ام ژانویه لغایت 5 فوریه پنجاه و ششمین دوره این رویداد با شعار «بخوان»در حال برگزاری است و مجمع صلح ابوظبی تحت ریاست عبدالله بن بیه به عنوان نماینده امارات متحده عربی در این نمایشگاه حضور قابل توجهی دارد، از برگزاری نشست های مختلف تا بحث و بررسی کتاب "تنبيه المراجع على تأصيل فقه الواقع" نوشته بن بیه تا بازخورد رسانه ای گسترده این شرکت و همچنین بازدیدهای مقامات مصری به عنوان مثال وزیر فرهنگ مصر از این غرفه اشاره داشت. 🔻مجمع صلح ابوظبی به ریاست عبدالله بن بیه که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شد و با شعار ترویج صلح جهانی و تقریب ادیان به فعالیت میپردازد، با هدف ایجاد پل‌های ارتباطی میان پیروان ادیان مختلف، مقابله با جریانات اسلام سیاسی شکل گرفت. این مجمع از طریق نشست‌ها، کنفرانس‌ها و صدور بیانیه‌هایی تلاش کرده است تا نقش ویژه¬ای در پروژه اسلام تطبیعی ایفا کند. 🔻با این تفسیر جایگاه این نهاد به‌ویژه در رابطه با سیاست‌های منطقه‌ای امارات و عادی‌سازی روابط با اسرائیل، توجهات و انتقادهای بسیاری را به خود جلب کرده است. یکی از انتقادات اصلی به مجمع صلح ابوظبی، هم‌راستایی اهداف آن با سیاست‌های منطقه‌ای و دیپلماتیک امارات متحده عربی است. پر واضح است که این مجمع به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به روند عادی‌سازی روابط با اسرائیل تبدیل شده است، به‌گونه‌ای که اهداف دینی و فرهنگی آن در سایه منافع سیاسی قرار گرفته‌اند. همچنین، تأکید این مجمع بر همگرایی ادیان و تقویت روابط با اسرائیل، به‌عنوان پوششی برای نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان تلقی می‌شود. 🔻علاوه بر امارات متحده عربی، شرکت سلطنت عمان به عنوان مهمان ویژه این فستیوال و فعالیت غرفه های سعودی و کویتی از دیگر کنش¬های کشورهای حاشیه خلیج فارس در این رویداد مهم جهانی واسلامی میباشد. 🔻این مباحث در جایی بیشتر مطرح میگردد که سالهاست کشور ما ایران از حضور در این نمایشگاه مهم محروم بوده است و چند سالی است که فعالین فرهنگی مذهبی ایرانی در تلاش هستند که در این رویداد شرکت نمایند ولی تاکنون میسر نشده است. #امارات 🔹 کانال مطالعات خلیج فارس @PGulfStudies