🔻تاملی تئوریک در سیاست خارجی | بخش دوم ✍ یحیی حمدی ▫️در سیاست خارجی دو نگرش قالب وجود دارد که بسته به اینکه دولت ها به کدام یک از آنها باور یا وابستگی داشته باشند تصمیم های آنها در عرصه بین الملل را تحت تاثیر قرار می دهد. حسین بشیریه در این مورد دو رویکرد را شناسایی می کند که به نظر می رسد به صورت کامل این موضوع را پوشش می دهد که عبارت اند از: رویکرد #واقع_گرایانه و رویکرد #آرمان_گرایانه (ن.ک به بشیریه، ۱۳۸۵) الف) واقع گرایانه: در این رویکرد به تامین مصالح ملی به هر قیمتی تاکید می شود و این نیازمند برخورداری از حداکثر منابع قدرت است. بنابراین قدرت و تولید قدرت مساله اساسی در این رویکرداست و از این نظر بدون قدرت نمی توان منافع ملی را تامین کرد. این بیت از علی اکبر گلشن به خوبی این رویکرد را توضیح می دهد: برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی | که در نظام طبیعت؛ ضعیف پامال است عملکرد دولت شهید رئیسی در سیاست خارجی مبتنی بر این رویکرد بود و با شناختی که از عرصه نابرابر بین المللی داشت؛ تولید قدرت دال مرکزی گفتمان دولت ایشان بود که برگرفته از انقلاب اسلامی است. ب) رمانتیک [خوش بین به حقوق بین الملل]: به جای قدرت بر حقوق بین الملل و هنجارهای آن؛ ارزش های اخلاقی تاکید می کنند. آنها معتقدند می توان با همکاری؛ صلح و آرامش را در سطح بین الملل پیش برد. از نظر آنها جهان از کشورهایی تشکیل شده است که عضو سازمان ملل هستند و دارای هنجارها و ارزش های بین المللی (حقوق بین‌الملل) که بر اساس آن می توان عمل کرد و ضمانت اجرایی آن نیز سازمان های بین المللی (سازمان ملل، شورای امنیت و...) است. اما با شرایطی که اکنون و حتی در گذشته در عرصه بین الملل حاکم بوده است این رویکرد در عمل چقدر توانایی اعمال دارد؟ عملکرد دولت حسن روحانی مبتنی بر این رویکرد بود و معاهده برجام را در این رویکرد باید دید. بر این اساس شما را ارجاع می دهم به سخنان وزیر خارجه و رئیس آن دولت که در مقابل سخن منتقدان که چه تضمینی برای عدم خروج طرف مقابل از برجام وجود دارد آنها را حواله می دادند به قواعد بین الملل و اینکه بر اساس آن نمی توان از برجام خارج شد و حتی اگر خارج شود کسی در دنیا به آن اعتنا نمی کند و مضحک تر از همه اینکه امضای کری (وزیرخارجه آمریکا) تضمین است و دیدیم که ترامپ خارج شد و همه دنیا نیز به آن اعتنا کرد و برجام به بزرگترین شکست ما در عرصه بین الملل بدل شد. نگرش دولت ها (واقع گرایانه یا آرمان گرایانه) ریشه در شناخت آنها از وضعیت های بین الملل است که در آنجا نیز دو رویکرد مطرح وجود دارد: الف) نگرش محافظه کارانه؛ باور به وضع فعلی موجود بین المللی و هدف آن حفظ وضع موجود از هر لحاظ است. طبعا دولت هایی که از مواضع قدرت در سطح بین الملل برخوردارند و آنها که بر این وضعیت باور دارند؛ چنین نگرشی را ترجیح می دهند. در این نگرش بر جلوگیری از منازعات و گسترش آنها، تداوم روابط دیپلماتیک و رعایت حقوق و عرف بین الملل تاکید می شود. دولت هایی که به جهان تک قطبی و تداوم آن باور دارند در این نگرش تعریف می شوند. ب) نگرش تغییر (انقلابی)؛ در آن سیاست خارجی وسیله ای برای ایجاد تغییر در نظام بین الملل از جهات مختلف تلقی می شود. این نگرش توسط دولت هایی دنبال می شود که در صحنه بین الملل خود را مظلوم می پندارند یا صحنه بین الملل را مستعد تغییر، افول قدرت مسلط و ظهور قدرت های جدید می دانند دنبال می شود و در آن بر دگرگونی به سود خود تاکید می شود. در این نگرش بر ضرورت تقویت نیروها و جنبش های ضد نظام غالب به منظور بی ثبات کردن آن تاکید می شود و حقوق و هنجارهای بین المللی ابزار قدرت دولت های سلطه گر به شمار می رود. پیدایش نظام موازنه قدرت که در آن جمعی از دولت ها برای مقابله با اقدامات دولت های دیگر همدست می شوند از پیامدهای این نگرش است ظهور جنبش عدم تعهد، سازمان های منطقه ای مثل سازمان همکاری های اقتصادی شانگهای و گروه بریکس در این نگرش قابل تعریف است. اشکال متفاوت نظام موازنه قدرت؛ پیش از جنگ جهانی دوم تا اکنون بر عرصه بین الملل حاکم بوده است که دامنه آن شامل پنج کشور اروپایی(پیش از جنگ دوم جهانی)، نظام دوقطبی (دوران جنگ سرد)، نظام تک قطبی (پس از فروپاشی شوروی) و تمایل فزاینده به ایجاد نظام چند قطبی در حال حاضر(افول آمریکا و ظهور قدرت های جدید) می شود. بنابراین در عرصه سیاست خارجی تصمیم گیری ها بستگی به شناخت دولت ها از عرصه بین الملل و نیز برداشت آنها از منافع ملی و نگرش هایی که به آنها باور دارند است که آن نیز ریشه در شناخت آنها از وضعیت حاکم در عرصه بین المللی و صورت بندی آنها از قدرت و نظام موازنه قدرت دارد. با این مبنا می توان رویکرد دولت ها در سیاست خارجی را شناخت و حرکت آنها را پیش بینی و تحلیل کرد. 📖 جامعه‌شناسی مردم ✅ @Popular_Sociology