🌱 ⁉️ نقش اراده انسان، در چگونگی سرنوشت او آیا سرنوشت انسان به دست خودش است یا محکوم به جبر تاریخ می باشد؟ . . . ⭕ پاسخ: با توجه به آیات قرآن انسان سرنوشت خاصى از پیش تعیین شده ندارد و تحت تأثیر «جبر تاریخ» و «جبر زمان» و «محیط» نیست، بلکه عامل سازنده تاریخ و زندگى انسان دگرگونى هائى است که در روش، اخلاق و فکر و روح او، به اراده خودش پیدا مى‌شود. جبر مادى که انسان را بازیچه دست غرائز تغییر ناپذیر و اصل وراثت مى‌داند و یا جبر محیط که او را محکوم چگونگى اوضاع اقتصادى و شرایط تولید مى‌داند، از نظر مکتب اسلام و قرآن بى ارزش و نادرست است. انسان آزاد است و سرنوشت خود را به دست خویش مى‌سازد. انسان زمام سرنوشت و تاریخ خود را در دست دارد که براى خود افتخار و پیروزى مى‌آفریند. اوست که خود را گرفتار شکست و ذلت مى‌سازد، درد او خود اوست و دواى او به دست خودش، تا در وضع او دگرگونى پیدا نشود و با خودسازى خویشتن را عوض نکند، تغییرى در سرنوشتش پیدا نخواهد شد!   🌻 📕 تفسیر نمونه، ج۷، ص۲۶۰ #جبر #اختیار ⁉️ @PorsemanShia

🌱 ⁉️ تفاوت نه تبعیض آنچه در خلقت وجود دارد «تفاوت» است نه «تبعیض». «تبعیض» آن است که در شرایط مساوی و استحقاقهای همسان، بین اشیاء فرق گذاشته شود، ولی «تفاوت» آن است که در شرایط نامساوی، فرق گذاشته شود. به عبارت دیگر تبعیض از ناحیه دهنده است و تفاوت، مربوط به گیرنده. با یک مثال ساده، مطلب روشن میشود: اگر دو ظرف را که هر کدام ظرفیت ده لیتر آب دارند در مقابل شیر آب قرار دهیم و در یکی ده لیتر آب بریزیم و در دیگری پنج لیتر، در اینجا تبعیضی صورت گرفته است، منشأ اختلاف، نیرویی است که آب را(در ظرف ها)خالی میکند؛ و اما اگر دو ظرف داشته باشیم یکی به ظرفیت ده لیتر و دیگری به ظرفیت پنج لیتر و هر دو را در دریا فرو بریم، باز هم اختلاف هست، اما منشأ اختلاف، تفاوتی است که خود آن دو ظرف از نظر گنجایش و استعداد دارند، نه دریا و نیروی فشار آب. مثال دیگر: اگر یک معلّم به دانش آموزانی که همه در یک درجه هستند و کار آنها یکسان است نمره‌های مختلفی بدهد، این تبعیض است؛ ولی اگر معلّم، همه را به یک دیده بنگرد و همه را یک جور تعلیم دهد و یک جور امتحان کند و سؤالات امتحانی که طرح میکند برای همه یکسان باشد، آنگاه برخی از شاگردان او به خاطر کم هوشی، یا به خاطر ساعی نبودن، از عهده امتحان بخوبی یا اصلًا برنیایند و برخی دیگر از شاگردان به علّت استعداد قوی و کار خوب، سؤالات امتحانی را کاملًا جواب بدهند، و معلّم به هر کدام آنها بر طبق جوابهای امتحانی نمره بدهد که قهراً مختلف خواهد بود، در اینجا تفاوت رخ داده نه تبعیض. عدالت این نیست که معلم، همه نمره‌ها را جمع کند و بعد بین همه دانش آموزان بطور مساوی قسمت کند؛ عدالت این است که به هر کدام آنچه را که استحقاق دارد بدهد. در اینگونه موارد، فرق گذاشتن، عین عدالت و مساوات است، و فرق نگذاشتن، عین تبعیض و ظلم. . ⭕ اما راز تفاوت‌ها در چیست و چرا خداوند از آغاز، همه را یکسان نیافریده است؟ راز تفاوتها یک کلمه است: «تفاوت موجودات، ذاتی آنها می‌باشد و لازمه نظام علت و معلول است». در حکمت الهی، این بحث، تحت عنوان «کیفیت صدور موجودات از ذات باری» مطرح می‌گردد. موضوع بحث این است که: آیا اراده خدا بطور جدا جدا به آفرینش موجودات تعلّق میگیرد؟ مثلا اراده میکند و آقای «الف» را می‌آفريند؛ اراده دیگری میکند و آقای «ب» را می‌آفريند و اراده سومی می‌کند و فرضا شیء «ج» را خلق می‌کند؛ و همین طور هر چیزی را با اراده‌ای جداگانه و مخصوص به آن چیز خلق می‌کند؟ یا آنکه همه اشیاء را با یک اراده واحد و بسیط ایجاد می‌نماید؟ آنچه را که دلائل دندان شکن عقلی و براهین قاطع فلسفی اثبات می‌کند و شواهدی از قرآن کریم نیز بر درستی آن هست، نظریه دوم است. به موجب این نظریه، همه جهان، از آغاز تا انجام، با یک اراده الهی بوجود می‌آید، یعنی بی‌نهایت چیز بوجود می‌آید و همه با اراده خدا بوجود می‌آید ولی نه با اراده‌های جدا جدا، بلکه فقط با یک اراده، آن هم یک اراده بسیط، چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ * وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ» (قمر، ۴٩ و۵٠) «البته ما هر چیز را به اندازه آفریدیم! / و فرمان ما یک امر بیش نیست، همچون یک چشم بر هم زدن!» . ⭕ اما درباره مسئله جبر و افعال اختیاری انسان باید گفت: همانطوری که هیچ حادثه طبیعی بدون علت طبیعی رخ نمی‌دهد، افعال اختیاری انسان‌ها نیز بدون اراده و اختیار انسان رخ نمی‌دهد. قانون خدا در مورد انسان این است که آدمی دارای اراده و قدرت و اختیار باشد و کارهای نیک یا بد را خود انتخاب کند. اختیار و انتخاب، مقوّم وجودی انسان است. انسان غیر مختار محال است؛ یعنی این که فرض شده انسان است و غیر مختار، فقط فرض است نه حقیقت؛ و اگر انسان نباشد مکلّف نیست؛ مثل این است که گاو یا الاغی سر در خم شراب ببرد و بنوشد. پس قضا و قدر الهی که انسان را خواسته است، مختار بودن او را نیز خواسته است. 🌻 📕 مجموعه آثار شهید مطهری، ص١٢۵ و١۴٢ #جبر #اختیار ⁉️ @PorsemanShia

🌱 ⁉️ خالقیت خدا، دلیلی بر جبری بودن افعال ما! آیا خالقیت خدا نسبت به همه چیز دلیل بر جبر مى شود؟ . . . ⭕ پاسخ: جمعى از طرفداران مکتب جبر، به جمله «اَللّهُ خالِقُ کُلِّ شَىء» در آیه ۱۶ سوره «رعد»، براى اثبات مقصود خود استدلال کرده اند و گفته اند: کلمه «کلِّ شىء» آن چنان وسیع است که اعمال بندگان را نیز شامل مى شود، پس، آفریننده کارهاى ما نیز خدا است، یعنى ما از خود اختیار نداریم. این سخن را از دو راه مى توان پاسخ گفت: نخست این که: جمله‌هاى دیگر این آیه، این سخن را کاملا نفى مى کند؛ زیرا بت پرستان را شدیداً مورد ملامت و سرزنش قرار مى دهد، اگر واقعاً ما در اعمالمان اختیارى نداریم، توبیخ و سرزنش براى چیست؟! اگر خدا خواسته بت پرست باشد، دیگر چرا او را سرزنش مى کند؟ و چرا براى هدایت و تغییر مسیرش استدلال مى کند؟ اینها همه دلیل بر این است که مردم در انتخاب راه خود آزاد و مختارند. دیگر این که: خالقیت بالذات در همه چیز مخصوص خداست، اما این منافات با مختار بودن ما در افعالمان ندارد؛ چرا که قدرت ما، عقل و شعور ما و حتى اختیار و آزادى اراده ما همه از ناحیه او است، بنابراین، از یک نظر، هم او خالق است (نسبت به همه چیز و حتى افعال ما) و هم ما فاعل مختاریم، و این دو در طول هم است نه در عرض هم، او آفریننده همه وسایل فعل ما است و ما استفاده کننده از این وسائل در راه خیر یا شرّ. این درست به آن مى ماند که: کسى کارخانه برق یا تأسیسات لوله کشى آب را آماده ساخته، و همه را در اختیار ما قرار داده است، مسلماً ما هر گونه استفاده اى از آن برق و آب بکنیم بدون کمک او امکان پذیر نبوده و نیست ولى، با این حال، تصمیم نهایى با خود ماست که از این برق، اطاق عمل جراحى را براى بیمار مشرف به مرگى روشن سازیم، یا یک مجلس و کانون فساد و آلودگى را؛ به وسیله آن آب رفع عطش تشنه کامى کنیم و گلى پرورش دهیم، و یا در پى خانه بى گناهى بریزیم و دیوار آن را ویران سازیم.   🌻 📕 تفسیر نمونه، ج١٠، ص١٩٣ #جبر #اختیار ⁉️ @PorsemanShia

🌱 با سلام و احترام مشابه این پرسش قبلاً در کانال پاسخ داده شده است: 👇 1⃣https://eitaa.com/PorsemanShia/116 2⃣https://eitaa.com/PorsemanShia/52 3⃣https://eitaa.com/PorsemanShia/43 #جبر #اختیار ⁉️ @PorsemanShia