🔴نشر علم: بحثی روایی درباره نمایه‌زنی و نمایان‌سازی علم 🖊احمدحسین شریفی ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ «انتشار» علم و «نمایه‌زنی» و «نمایان‌سازی» آن و تسهیل دسترسی جستجوگران دانش به آن، در نظام ارزشی اسلام و در روایات معصومان علیهم السلام نه تنها به عنوان کاری واجب و ضروری؛ بلکه به مثابه‌ی ابزار و معیاری برای سنجش درستی و علمیت علم معرفی شده است. در جوامع روایی اسلامی روایات فراوانی یافت می‌شود که بر نشر و نمایه‌زنی و نمایان‌سازی علم تأکید می‌کنند. به عنوان نمونه، به سه دسته از روایات این موضوع در کلام #امیرمؤمنان علیه السلام اشاره می‌کنم: دسته اول: روایاتی است که «عرضه علم» به جستجوگران را به عنوان «زیبایی علم» می‌ستایند: «جَمَالُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ» دسته دوم: روایاتی است که «نشر علم» را نه صرفاً یک «فضیلت»؛ بلکه یک «وظیفه واجب» معرفی می‌کنند: «زَكَاةُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ» «مِنَ الْمَفْرُوضِ عَلَى كُلِّ عَالِمٍ .... أَنْ يَبْذُلَ عِلْمَهُ لِطَالِبِهِ؛ بر هر دانشمندی واجب است که علم خود را به جستجوگران علم عرضه کند.» دسته سوم: روایاتی است که جایگاه علم‌شناسانه نشر و نمایان‌سازی (رؤیت‌پذیری) علم را مورد تنبّه و توجه قرار می‌دهند و آن را به عنوان شاخصی برای «علمیت علم» و ابزاری برای استقرار آن و نشانه‌ای از اطمینان به درستی آن بیان می‌کنند: «الْكَاتِمُ لِلْعِلْمِ غَيْرُ وَاثِقٍ بِالْإِصَابَةِ فِيهِ؛ کسی که دانش را پنهان می‌کند؛ به دانسته خود اعتماد ندارد.»؛ یعنی کسی که دانش را فردی، قومی و یا منطقه‌ای می‌کند، نشان از آن است که به دانش خود اطمینان ندارد. به تعبیر دیگر، یکی از راه‌های سنجش قوت و ضعف نظریه‌ها و تولیدات علمی عرضه آنها به «جامعه جهانی عالمان» است. «مِلَاكُ الْعِلْمِ نَشْرُهُ؛ معیار علم، نشر آن است.» همانطور که ملاحظه می‌شود، امیرمؤمنان(ع) در این حکمت کم‌نظیر، ملاک و معیار علمیت علم را نشر و انتشار آن یا «نمایه‌زنی» و «نمایان‌سازی» آن می‌داند. معتقدم این حدیث سه کلمه‌ای ظرفیت تحلیل بسیار گسترده و عمیق علم‌شناسانه را دارد. ارزش معرفتی این حدیث را هرگز کمتر از حدیث سه کلمه‌ای «لَا يَنْقُضُ الْيَقِينَ‏ بِالشَّك‏» نمی‌دانم. در حالی که درباره دومی به میزان هزاران صفحه و صدها کتاب، تولید علم شده است؛ اما درباره اولی، حتی به میزان یک صفحه تحلیل یافت نمی‌شود! #علم #نمایه‌زنی #امام_علی