💢سَبْکشناسی در ویرایش
عبدالرحیم موگِهی (شمیم)
برخی از نویسندگان در نوشتههایشان دارای سبک و زبان و حتی واژگان خاص و خارج از زبان معیار هستند. پس ویرایشگر هنگام ویرایش این گونه آثار نباید در سبک و زبان نوشتاری آن دست بَرد و دخل و تصرف کند.
برای نمونه هنگامی که پدید آورنده در نوشتهاش به جای سه واژۀ «همواره»، «بالا» و «پایین»، از واژههای ادبیِ «هماره»، «فرازین» و «فرودین» استفاده کرده است، ویراستار دانا و زبردست میداند که نباید واژگان ادبیِ نوشته را تغییر دهد.
یا بعضی از اهل قلم سَرهنویس هستند و از واژهها و عبارتهای غیر فارسی استفاده نمیکنند. مثلاً مینویسند:
- در فراگشتِ فراهماییِ رشتههای تَشنیکی و مهرازی، رخدادی شگفتانه دیده شد.
در این صورت، ویراستار حرفهای میداند که در سبک سرهنویسیِ عبارت پیشین نباید دست بَرد و دخل و تصرف کند. در نتیجه، کلمۀ «فراگشت» را به «فرایند»، «فراهمایی» را به «کنفرانس»، «تشنیکی» را به «فنی»، «مهرازی» را به «معماری»، «رخداد» را به «اتفاق»، و «شگفتانه» را به «عجیب» تغییر نمیدهد و عبارت را اینچنین نمیکند:
- در فرایند کنفرانس رشتههای فنی و معماری اتفاقی عجیب دیده شد.
#ویرایش
کانون نویسندگان قم
ارتباط با #کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا
سایت کانون نویسندگان قم (آخرین اخبار و اطلاعیهها)
💢در نشست ادبی کانون نویسندگان قم عنوان شد:
💢محاسن و معایب ویراستاری
حوزه/ نشست ادبی کانون نویسندگان قم با عنوان « محاسن و معایب ویراستاری » در مؤسسه «طلوع مهر» با حضور جمعی از ویراستاران و ادب دوستان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری حوزه، در نشست ادبی کانون نویسندگان قم که با عنوان « محاسن و معایب ویراستاری » در موسسه «طلوع مهر» با حضور جمعی از ویراستاران و ادب دوستان برگزار شد، ابولفضل طریقهدار استاد ویراستاری گفت: دکتر احمدسمیعی گیلانی که یکی از ویراستاران بیبدیل کشور ما به شمار میرود معتقد بود ویراستاری یک عبادت است.
وی بیان کرد: با توجه به تجربه خودم در علم ویراستاری از نظر مزایا به دو بعد معنوی و مادی قابل تقسیم است.
وی در بیان اولین مزایای مادی ویراستاری تصریح کرد: با توجه به اینکه ویراستار اولین خواننده یک کتاب است که هنوز وارد بازارچاپ و نشر نشده است بنابراین مطالعه و ارتقای آگاهی ویراستار یکی از مزایای هنر و دانش ویراستاری است.
طریقهدار بیان کرد: وقتی ویراستار اثری را قرار است ویرایش کند باید در ابتدا تمام آن اثر را مطالعه کند. بر سبک و شیوه نگارش نویسنده مسلط شود. باید در فضای آن اثر قرار گیرد و سپس به کار ویرایش بپردازد. در این صورت ویراستار از اینکه یک محصول فرهنگی را با تلاش خود عرضه کرده است لذت میبرد.
ادامه خبر را اینجا بخوانید:👇
http://qomqalam.ir/1402-4/
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢فراگیری ویرایش در نود سالگی
ابوالفضل طریقهدار
در اتاق ویرایش نشسته بودم. تلفن زنگ خورد، برداشتم و سلام کردم. خودش را معرفی کرد و گفت: با آقای طریقهدار کار دارم. گفتم: خودم هستم. گفت: میخواهم پیش شما بیآیم. گفتم: شما آدرس بدهید تا خدمت برسم. نشانی موسسه ولی عصر را داد. همان روز به موسسه رفتم، به گرمی، پذیرایی کرد، روبهرویش نشستم. کتاب «انواع ویرایش» بنده، جلویش بود. گفت: از شما تشکر میکنم که این کتاب را نوشتهاید، ویرایش برای آثار فرهنگی و دینی، فن مفید و لازمی است و کتابها باید به صورت پاکیزه به دست علاقهمندان برسد. من مشغول مطالعه این کتاب شما هستم، جاهایی را که نفهمیدهام یادداشت کردهام تا از خودت بپرسم. میخواهم یکبار دیگر این کتاب را بخوانم و شما را خبر کنم تا از من امتحان ویرایش بگیرید. قصدم این نیست که ویراستار شوم، اما دوست دارم از موضوعات این فن، آگاه شوم و خودم هنگام نگارش، کمتر اشتباه کنم. وی جاهایی از کتاب را هم علامت زده بود و ابهامها و سوالهایی داشت که پرسید.
❗️ایشان آیتالله شیخ ابوالقاسم خزعلی، عضو مجلس خبرگان و از فقهای شورای نگهبان بود. بنده هیچگاه با مواضع سیاسیاش، همسویی نداشته و ندارم، اما از روحیه دانشپژوهی و فنآموزیاش، شگفت زده شدم که چگونه در نود سالگی و با وجود مشکلات جسمی، ازجمله کمشنوایی، به دنبال یادگیری ویرایش است. با خود گفتم: اگر به جای ایشان بودم به دنبال عبادت و استغفار و راز و نیاز بیشتر میرفتم، اکنون چه وقت یادگیری ویرایش است؟! در این افکار بودم که به یاد خاطره فقیه نامدار، ابوالحسن علی بن عیسی از ابوریحان بیرونی افتادم، که نوشته است: «لحظههایی پایانی عمر ابوریحان بر بالینش حاضر شدم، در آن حال از من پرسشی علمی کرد، گفتم: اکنون چه جای این پرسش است؟ گفت: ای مرد! کدامیک از این دو کار بهتر است: این مسئله را بدانم و بمیرم یا نادانسته از دنیا بروم؟ من آن مسئله را باز گفتم و فراگرفت و از نزد وی بازگشتم. هنوز بخشی از راه را نپیموده بودم که شیون از خانه او برخاست».
۱۴۰۲/۰۵/۲۲
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢ویراستاران تازهکار
ابوالفضل طریقهدار
مولف، عصبانی و خشمگین وارد اتاق شد. دفتری حدود چهار صد صفحه را روی میزم گذاشت و گفت: این، شاهکار یک ویراستار است، من با این همه خرابکاری چه کنم؟ کتاب درباره امام حسین(ع) بود. گفتم: من که این ویراستار را معرفی نکرده بودم. گفت: میدانم، آمدهام تا شما داوری کنید. این جمله را گفت و رفت و مرا با کتاب، تنها گذاشت.
مولف که رفت، کتاب را مطالعه کردم. آن زمان، تایپ رایانهای رواج نداشت و همه مولفان، دستنوشت خود را به ویراستار میدادند. خط مولف، زیبا بود و نثر روان و خوشخوانی داشت و میان سطرها هم فاصله بود. ویراستار، ویرایش صوری غلیظی را با قلم قرمز در سه زمینه انجام داده بود: املا، سجاوندی و پاورقی. ولی باور کنید که مصیبتی به باور آورده بود. من خون جوشان مولف را در میان صفحات این دفتر میدیدم که در لابهلای کلمهها پاشیده شده بود؛ برای نمونه، ویراستار شنیده بود که «ب/به» را باید جدا کرد، ولی استثناهای آن را نمیدانست، لذا بای زینت یا بای التزام را هم جدا کرده بود و مثلا فعل «بروم» را « به روم» و «بخوان» را « به خوان» کرده بود. از این قبیل کارها در آن کتاب، فراوان دیده میشد. کلمههایی مثل اینها و آنها را هم که بهدرستی، جدا کرده بود، مولف نمیپسندید و میگفت: من جدانویسی را نمیپسندم. از املا که بگذریم در نشانههای نقطهگذاری (سجاوندیها) هم خطاهای فاحشی داشت.
قسمت جالب این داستان را بشنوید که مولف، روز بعد آمد و نظرم را پرسید. گفتم: کتاب باید دوباره ویرایش شود و با این که من در معرفی ویراستار هیچ نقشی نداشتهام، حاضرم، رایگان آن را ویرایش کنم. پیرمرد و معلول بود و موقع راه رفتن پایش به زمین کشیده میشد. اما ذهنی پویا داشت و تحلیلهای جالبی از قیام امام حسین کرده بود. قبول نکرد، کتاب را برداشت و رفت.
حدود یک ماه دیگر برگشت، با صحنه عجیبی، روبهرو شدم: بیشتر کارهای ویراستار را با تیغ، حذف کرده بود! او میتوانست با خودکار، آنها را خط بزند، ولی چون به دستنوشت زیبای خود، علاقه داشت، با دقت و ظرافت، دست به دامن تیغ ژیلت زده بود. یک لحظه تصور کنید که این کار، چه وقت و حوصلهای میخواهد!
ویراستاران تازهکار باید بدانند که:
۱. آموزش فن ویراستاری را جدی بگیرند و پیوسته به مطالعات خود در این زمینه بیفزایند. ویراستاری فقط به یک یا دو دوره آموزش نیست، بلکه باید ابزارهای لازم را به دست آورد و همزمان با کار، تجربه اندوخت.
۲. کارهای سنگین و پرحجم را قبول نکنند.
۳. حدود بیست صفحه را که کار کردند به همکار قدیمیتر از خود نشان دهند و مشورت کنند.
۴. همان بیست صفحه را به مولف نشان دهند، اگر پسندید به همان سبک، ادامه دهند. شیوهنامه ویرایش صوری را به اطلاع مولف برسانند.
۵. توقع قیمت بالا نداشته باشند. برخی ویراستاران در همان کتاب اول و دوم، همان دستمزدی را میخواهند که ویراستاران باتجربهتر میگیرند. ویراستاری مثل هر شغل و حرفه دیگر، درجات دارد.
۱۴۰۲/۰۵/۳۱
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢نکتههای ویرایش
محمدکاظم کاظمی
🔻 کتابی در دست صفحهآرایی دارم. ویراستار آن «برفزونست» را علامت زده و به «برفزون است» تغییر داده است.
🔻 در حالت عادی کارش درست است، چون ما «فزونست» نمینویسیم و «فزون است» مینویسیم. ولی اینجا یک نکته هست. وزن شعر ایجاب میکند که حرف «ن» به صورت ساکن خوانده شود. یعنی به صورت استثنایی، کل «ـونست» یک هجای کشیده است. پس اینجا نباید کلمه را جدا کنیم. فقط روی حرف «ن» یک علامت سکون میگذاریم.
🔻 شبیه این مورد را در مثنوی معنوی هم داریم آنجا که میگوید «دو دهان داریم گویا همچو نی / یک دهان پنهانست در لبهای وی» اینجا هم کلمه به صورت «پنهان است» خوانده نمیشود و کل «نست» یک هجای کشیده است. پس باید به صورت استثنایی، سر هم نوشته شود.
🔻 بهتر است کسی که کتاب شعر ویرایش میکند، با وزن و قافیه و آرایههای شعر یک مقدار آشنا باشد. گاهی به ضرورت همین وزن و قافیه و آرایهها، لازم است که از قوانین عدول کنیم.
🔻 و به همین دلایل است که ویراستاری کاری است ظریف و حساسیتها و استثناهای بسیار دارد. ویراستار خیلی امور را باید در نظر بگیرد که در ابتدا به نظر آدم نمیآید.
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
💢جدانویسی و سرهمنویسی
فرهاد قربانزاده
در ویرایش، توجه به جدانویسی و سرهمنویسی بسیار پسندیده و یکی از مهارتهای مهم برای ویراستار خبره شدن است، ولی نمیتوان کسی را که فقط بر این مهارت تسلط دارد ویراستاری توانمند دانست. متأسفانه بسیاری از ویراستارانِ زبانی فقط به سرهمنویسی و جدانویسی توجه دارند و به دیگر وظیفههای مهم ویراستار بیتوجهاند. ویراستار ماهر کسی است که افزون بر مهارت در فاصلهگذاری، بر نحو زبان فارسی نیز مسلط است و دایرۀ واژگانی گستردهای دارد.
۱۴۰۳/۰۳/۲۳
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
▫️
💢فاصلهگذاری در خط فارسی
فرهاد قربانزاده
دو قاعدۀ سادهشده برای فاصلهگذاری در خط فارسی:
١. پسوندهای اشتقاقی را سرهم مینویسیم (بهجز برخی استثناها):
باغبان،
رفتگر،
فناوری،
کتابچه.
٢. در میان یک واژه فاصلۀ کامل نمیآوریم:
خودروسازی (و نه «خودرو سازی»)،
دانشآموز (و نه «دانش آموز»)،
نیمفاصله (و نه «نیم فاصله»).
۱۴۰۳/۰۴/۰۹
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
💢 از رویِ دستِ ویراستار
🔸منبع: کتاب طریق ویرایش
۱۴۰۳/۰۴/۱۴
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
💢 از رویِ دستِ ویراستار
🔸منبع: کتاب طریق ویرایش
۱۴۰۳/۰۴/۲۷
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
💢 از رویِ دستِ ویراستار
نمونۀ سوم
🔸منبع: کتاب طریق ویرایش
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|
💢 از رویِ دستِ ویراستار
نمونۀ نهم
🔸منبع: کتاب طریق ویرایش
#ویرایش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت|