#فرهنگ_قرآنی آداب سخن گفتن:«قسمت اول» ... وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ ۱۲_حجرات غیبت چیست؟ غیبت آن است که انسان در غیاب شخصی چیزی بگوید که مردم از آن خبر نداشته باشند. رسول خدا (ص) فرمود:«دست از سر مرده ها بردارید و بدی های آنان را بازگو نکنید کسی که مرد خوبی هایش را بگویید.» امام صادق(ع) فرمود:«غیبت کننده اگر توبه کند آخرین کسی است که وارد بهشت می شود و اگر توبه نکند اولین کسی است که به دوزخ برده می شود.» امام رضا از امام سجاد(ع) نقل میکند که:«هر کس خود را از ریختن آبروی مسلمانی حفظ کند خداوند در قیامت لغزشهای او را نادیده میگیرد.» پیامبر اکرم(ص) فرمودند:«هر کس زن یا مردی را غیبت کند تا چهل روز نماز و روزه‌اش پذیرفته نمی شود.» پیامبر اکرم(ص) فرمودند:«در قیامت هنگامی که نامه اعمال انسان به دست او داده می شود عده ای می گویند چرا کارهای خوب ما در آن ثبت نشده است به آنات گفته می‌شود خداوند نه چیزی را کم و نه چیزی را فراموش میکند، بلکه کارهای خوب شما به خاطر غیبتی که کرده‌اید از بین رفته است، در مقابل افرادی کارهای نیک فراوانی در نامه عمل خود می بینند و گمان می کنند که این پرونده از آن آنان نیست،به آنها می‌گویند به واسطه غیبت شدن، نیکی‌های کسی که شما را غیبت کرده برای شما ثبت شده است.» رسول خدا(ص) در آخرین سفر خود به مکه فرمودند:«خون و مال و آبروی مسلمانان محترم است چنان که این ماه ذی الحجه و ایام حج محترم است.» در روایات نام غیبت‌کننده در کنار کسی آمده که دائم شراب می‌خورد.کسی که غیبت می‌کند و شراب می‌نوشد از بهشت محروم است.» بر اساس روایات کسی که عیوب برادر دینی خود را پیگیری (و برای دیگران نقل) کند، خداوند زشتی‌های او را آشکار میکند. در حدیث می خوانیم نشستن در مسجد به انتظار نماز جماعت عبادت است البته مادامی که منجر به غیبت کردن از کسی نشود. پیامبر اکرم(ص) در آخرین خطبه خود در مدینه فرمود:« اگر کسی غیبت کند روزه او باطل است.» یعنی از برکات و آثار معنوی که یک روزه دار برخوردار است محروم می شود. جبران غیبت برای جبران غیبت‌هایی که در گذشته مرتکب شده‌ایم، اگر غیبت‌شونده از دنیا رفته است، باید توبه کرده و از درگاه خداوند عذرخواهی کنیم که البته خداوند توبه پذیر است؛اما در صورتی که او زنده و در قید حیات است اگر به او بگوییم که ما غیبت تو را کرده‌ایم ناراحت میشود. به گفته بعضی مراجع نباید به او گفت؛ بلکه باید بین خود و خداوند توبه کرد و اگر امکان امکان دسترسی به شنوندگان غیبت است به نحوی با ذکر خیر و تکریم آن فرد تحقیر گذشته را جبران کنیم و اگر غیبت شونده ناراحت نمیشود از خود او حلالیت بخواهیم. شیخ طوسی در شرح تجرید بر اساس حدیثی از پیامبر میفرماید:« اگر غیبت شونده غیبت را شنیده‌است، جبران آن به این است که نزد او برویم و عذرخواهی کرده و حلالیت بخواهیم اما اگر نشنیده است، باید هرگاه یادی از غیبت شونده کردیم، برای او استغفار نماییم. موارد جواز غیبت در مواردی غیبت کردن جایز است که به بعضی از آن اشاره می‌کنیم. ۱_در مقام مشورت در کارهای مهم یعنی اگر شخصی درباره دیگری مشورت خواست، به طور مثال برای ازدواج یا کار یا شراکت یا...، می توانیم عیب های آن فرد را به مشورت کننده بگوییم. ۲_ برای رد سخن و عقیده باطل اشخاصی که دارای چنین اعتقاداتی هستند، نقل سخن و عیب سخن آن جایز است، تا مبادا مردم دنباله رو آن شوند. ۳_برای گواهی دادن نزد قاضی باید حقیقت را گفت گرچه غیبت باشد. ۴_برای اظهار مظلومیت بیان کردن ظلم ظالم مانعی ندارد. ۵_کسی که بدون حیا و آشکارا گناه می کند غیبت ندارد. ۶_برای رد ادعاهای پوچ غیبت مانعی ندارد، کسی که می گوید من مجتهد دکترم، سیدم و ما می دانیم که او اهل این صفات نیست جایزاست به مردم آگاهی دهیم تا فریب نخورند. شنیدن غیبت وظیفه شنونده گوش ندادن به غیبت و دفاع از مومن است. در حدیث می خوانیم کسی که غیبت را بشنود وسکوت کند شریک جرم گوینده است. پیامبر فرمود:«هر کسی غیبتی را بشنود و آن را رد کند خداوند هزار باب شر را در دنیا و آخرت بر او می‌بندد ولی اگر ساکت بود و گوش داد گناه گوینده نیز برای او ثبت میشود و اگر بتواند غیبت شونده را یاری کند ولی یاری نکند در دو دنیا خوار و ذلیل میشود.» در روایتی غیبت کردن کفر و شنیدن و راضی بودن به آن شرک دانسته شده است. در آیه ۳۶ سوره اسراء میخوانیم:«هر یک از گوش و چشم و دل انسان در قیامت مورد بازخواست قرار میگیرند» بنابراین ما حق شنیدن هر حرفی را نداریم. منبع: دقایقی باقرآن اثر آیت‌الله محسن قرائتی #کانون‌_قرآن‌_و‌_عترت‌_دانشگاه‌_زنجان #معاونت_فرهنگی_دانشگاه_زنجان @Quranetrat_znu

•{﷽}•؛ #فرهنگ_قرآنی آداب سخن‌گفتن :«قسمت دوم» تعییر تَعییر یا سرزنش کردن از انواع گفتاریست که نکوهش شده و مذموم است. تعییر به معنای سرزنش کردن مومنان به گناهی‌است که مرتکب شدند و ما باخبریم. چنانچه فردی را به سبب گناهی که در حال یا گذشته انجام داده، سرزنش کنیم و به اصطلاح گناه و اشتباه او را به منزله مذمت او و برتر نشان‌دادن خود، به رخ او بکشیم؛ تعییر کرده‌ایم. قلب فرد ممکن است به سبب این سخن ما بشکند، که از نتایج تعییر است. امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: کسی که مومنی را به سبب گناهی سرزنش کند، نمی‌میرد مگر آنکه خودش همان گناه را مرتکب‌شود.(۱) (۱): وسائل‌الشیعه #اللهّٰم_صلِّ_علی_فاطمة_و_ابیها_و_بعلها_و_بنیها #اللهّٰم_عجِّل_لولیک_الفرج #آیت_الله_فاطمی_نیا #فاطمیه #کانون‌_قرآن‌_و‌_عترت‌_دانشگاه‌_زنجان #معاونت_فرهنگی_دانشگاه_زنجان @Quranetrat_znu

•{﷽}•؛ #فرهنگ_قرآنی آداب سخن گفتن:«قسمت سوم» مدت زمان مطالعه: ۳دقیقه تمسخر و استهزا يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۱﴾ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد نبايد قومى قوم ديگر را ريشخند كند شايد آنها از اينها بهتر باشند و نبايد زنانى زنان [ديگر] را [ريشخند كنند ] شايد آنها از اينها بهتر باشند و از يكديگر عيب مگيريد و به همديگر لقبهاى زشت مدهيد چه ناپسنديده است نام زشت پس از ايمان و هر كه توبه نكرد آنان خود ستمكارند (۱۱_حجرات) استهزا در ظاهر یک گناه ولی در باطن چند گناه است در مسخره کردن، گناهان تحقیر، خوار کردن، کشف عیوب، اختلاف افکنی، غیبت، کینه، فتنه، تحریک، انتقام و طعنه به دیگران نهفته است. ریشه های تمسخر گاهی مسخره کردن برخاسته از ثروت است که قرآن می فرماید:« وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ الَّذِي جَمَعَ مَالًا وَعَدَّدَهُ»(۱) وای بر کسی که به خاطر ثروتی که اندوخته است، در پیش رو یا پشت سر از دیگران عیب جویی می کند. گاهی ریشه استهزاء علم و مدرک تحصیلی است که قرآن می‌فرماید:«فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ»(۲) آنان به علمی که دارند شادند و کیفر آنچه را مسخره می کردند، آنها را فرا گرفت. گاهی ریشه مسخره کردن توانایی جسمی است کفار می گفتند:«مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً »(۳) کیست که قدرت و توانایی او از ما بیشتر باشد؟ گاهی انگیزه مسخره کردن دیگران عناوین و القاب دهان پرکن اجتماعی است. کفار فقرایی را که همراه انبیا بودند، تحقیر می کردند و می‌گفتند:«مَا نَرَاكَ إِلَّا بَشَرًا مِثْلَنَا وَمَا نَرَاكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَرَاذِلُنَا»(۴) ما پیروان تو را جز افراد اراذل نمی‌بینیم. گاهی به بهانه تفریح و سرگرمی دیگران به تمسخر گرفته می‌شوند. گاهی طمع به مال و مقام سبب انتقاد همراه با تمسخر از دیگران می شود گروهی از پیامبر اکرم(ص) درباره زکات عیب جویی می‌کردند قرآن می‌فرماید:«وَمِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ»(۵) ریشه این انتقاد طمع است اگر از همان زکات به خود آنان بدهی راضی می‌شوند، ولی اگر ندهی همچنان عصبانی شده و عیب جویی می نمایند. گاهی ریشه مسخره کردن جهل و نادانی است. هنگامی که حضرت موسی دستور کشتن گاو را داد بنی اسرائیل گفتند:« آیا ما را مسخره می کنی؟» موسی گفت:« به خدا پناه می برم که از جاهلان باشم.» یعنی مسخره کردن برخاسته از جهل است و من جاهل نیستم. یکی از کارهای مبارک رسول خدا(ص) تغییر نام افراد و مناطقی بود که دارای نام زشت بودند. زیرا نام بد وسیله‌ای برای تمسخر و تحقیر است. عقیل برادر حضرت علی (ع) بر معاویه وارد شد. معاویه برای تحقیر او گفت:« درود بر کسی که عمویش ابولهب لعنت شده خداوند است» و خواند:« تبت یدا ابی‌لهب» عقیل فوری پاسخ داد:«درود بر کسی که عمه او چنین است» و خواند:« و امراته حمالة الحطب» زن ابولهب دختر عمه معاویه بود.(۶) (۱)همزه ۱،۲ (۲)غافر۸۳ (۳)فصلت ۱۵ (۴)هود ۲۷ (۵)توبه ۵۸ (۶)بحار، ج۴۲،ص۱۱۲؛الغارات، ج۲،ص۳۸۰. منبع: دقایقی باقرآن، محسن قرائتی #اللهّٰم_صلِّ_علی_فاطمة_و_ابیها_و_بعلها_و_بنیها #اللهّٰم_عجِّل_لولیک_الفرج #کانون‌_قرآن‌_و‌_عترت‌_دانشگاه‌_زنجان #معاونت_فرهنگی_دانشگاه_زنجان @Quranetrat_znu

{﷽}•؛ #فرهنگ_قرآنی آداب سخن گفتن در قرآن:«قسمت چهارم» مدت زمان مطالعه: ۲دقیقه و ۳٠ثانیه انواع و آداب جدل و گفتگو مَا يُجَادِلُ فِي آيَاتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلَادِ تنها کافران در آیات خدا مجادله و ستیزه می کنند [اینان را هیچ شأن و اعتباری نیست]؛ پس مبادا رفت و آمدشان در شهرها [به خاطر قدرت نمایی، تجارت و ثروتمند شدنشان] تو را بفریبد.(۴_غافر) جدال دو نوع است: الف) جدال نیکو که سیره انبیا و نوعی گفتگو و تلاش برای ارشاد مردم است. چنان که کفار به حضرت نوح می گفتند:« تو برای ارشاد ما بسیار جدل و تلاش می کنی.»(يَا نُوحُ قَدْ جَادَلْتَنَا فَأَكْثَرْتَ جِدَالَنَا)(۱) ب) جدال باطل که به منظور محو یا کم رنگ کردن حق، انواع طرح های انحرافی و باطل را به میان می آورد.(وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ)(۲) ☆در مسائل علمی و عقیدتی باید از جدل پرهیز کرد مگر با روش نیکو؛(وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ)(۳) (وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ)(۴) نمونه هایی از جدال نیکو: ☆حضرت ابراهیم(ع) نمرود را به خداپرستی دعوت کرد و فرمود:«خدایی را پرستش کن که مرگ و حیات و دست اوست» نمرود گفت:«نمرود گفت مرگ و حیات در دست من نیز هست می‌توانم دستور اعدام دهم یا یک اعدامی را آزاد کنم.» ابراهیم فرمود:«خداوند نظام را آن گونه طراحی کرده که طلوع خورشید از مشرق است، تو خورشید را از مغرب ظاهر کن.» نمرود مبهوت‌شد. ☆قرآن کریم بارها در گفتگو با مخالفان اظهار داشته که اگر کتابی مثل من یا ده سوره مثل سوره های من یا یک سوره مثل من بیاورید من دعوت خود را پس می گیرم حتی به آنان فرموده که از هر کس می خواهید برای همکاری دعوت کنید ولی بدانید که هرگز حتی یک سوره مثل قرآن نخواهید آورد. • جدال باطل با تحریک شیطان است.(إِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَائِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ)(۵) • مفاسد جدال: ۱_سبب گمراهی است. هیچ گروه هدایت شده ای منحرف نشدند مگر به خاطر جدال های ناروا. ۲_سبب قهر الهی است. هر کس بدون آگاهی در موارد نزاع به جدل بپردازد در قهر الهی است مگر آنکه از جدال دست بردارد. ۳_مایه پشیمانی است. از لجاجت که زمینه جدال است، دوری کن تا آغازش نادانی و پایانش پشیمانی است. •روش گفتگو و جدال نیکو: ۱_از رقیب دلیل بخواهد.(قل هاتوا برهانکم)(۶) ۲_ از اول خود را برتر نبیند.(انّا او ایاکم لعلی هدی او فی ضلال مبین)(۷) ۳_ آنچه را حق است بپذیرد گرچه به دلیل یا مصلحت آن را رد کند.(فیهما اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر)(۸) ۴_به رقیب فرصت فکر کردن بدهد.(و ان احد من المشرکین استجارک فاجره)(۹) ۵_ادب و متانت را رعایت کند.(لا تسبّوا الذین یدعون من دون الله عدوّا)(۱٠) ۶_ منصف باشد و همه را به یک چشم نبیند.(فریق منهم)(۱۱) ۷_ سخن منطقی بگوید.(قولا سدیدا)(۱۲) ۸_سخن نرم بگوید.(قولا لیّنا)(۱۳) (۱)هود، ۳۲ (۲)غافر، ۵ (۳)عنکبوت، ۴۶ (۴)نحل، ۱۲۵ (۵)انعام، ۱۲۱ (۶)بقره، ۱۱۱ (۷)سبا، ۲۴ (۸)بقره، ۲۱۹ (۹)توبه، ۶ (۱٠)انعام، ۱٠۸ (۱۱)آل عمران۲۳ (۱۲)احزاب، ۷٠ (۱۳)طه، ۴۴ منبع: دقایقی با قرآن؛ محسن قرائتی #اللهّٰم_عجِّل_لولیک_الفرج #اللهّٰم_صلِّ_علی_فاطمة_و_ابیها_و_بعلها_و_بنیها #کانون‌_قرآن‌_و‌_عترت‌_دانشگاه‌_زنجان #معاونت_فرهنگی_و_اجتماعی_دانشگاه_زنجان @Quranetrat_Znu