📚 بررسی زبان شناختی وجوه و نظایر در قرآن کریم
ترجمهى دكتر حسين سيدى از«الوجوه و النظائر فى القرآن الكريم» اثر عربى خانم سلوى محمّد العوّاء است. نويسنده با نگاهى زبانشناختى درپى اثبات اين مطلب است كه فهم واژگان مشترك يا وجوه و نظاير، مبتنى بر بافت يا سياق كلام مىباشد.
سه مقدمه از مترجم، دكتر عايشه عبدالرحمن(بنت الشاطى) و مولف در معنا و تبيين وجوه و نظاير، اهميت اين پژوهش و شيوهى كار آغازگر مباحث مى باشد. مطالب در سه فصل عمده و هر فصل در چندين مبحث ودر نهايت يك فرجام مطرح شده است. در هر موضوع معنا و شقوق مختلف، همراه با ديدگاههاى متفاوت دانشمندان عربى و غربى، مطرح، توضيح، تبيين و احيانا نقد ميشود. جنبهى كاربردى كردن بحثها و كالبد شكافى الفاظ قرآنى در موضوعهاى مطرح شده مانند مبحث بافت(سياق)، اضداد و واژگان وجوه مشكل از نقاط قوت اين تاليف ميباشد. برقرارى ارتباط و مقايسه بين ديدگاه علماى ادبيات عرب، علم اصول و قرآنپژوهان متقدم، در حلقه داخلى و از طرفى ديگر با غربيان قرآن پژوه و متخصص زبان شناسى، توجه به اين پژوهش را مي افزايد.
👇👇👇👇
🆔 @quranied
بررسی زبان شناختی وجوه و نظائر در قرآن کریم.pdf
4M
ترجمه کتاب
#دانلود_کتاب
🆔 @quranied
🌺🌺🌺جلسه نهم نحو از کتاب مبادی العربیه(شرح استاد سید محمد میر حسینی)🌺🌺🌺👇👇👇
#عربی #کنکور_ارشد
🆔 @quranied
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
#استاد_سید_محمد_میر_حسینی
🆔 @quranied
#وجوه_و_نظائر (2)
💠 آثار و نوشته ها درباره وجوه و نظایر
1⃣ نوشته های مفسران درباره وجوه و نظایر
✅ «الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم» مقاتل بن سلیمان بلخی (م 150هـ.)
✅ «الوجوه و النظایر فی القرآن الکریم» هارون بن موسی (قرن 2)
✅ «تحصیل نظائرالقرآن» حکیم ترمذی (قرن 3)
✅ «وجوه القرآن» اسماعیل جبری نیشابوری (قرن 5)
✅ «الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم» دامغانی (م 478هـ)
✅ «نزهة الأعین النواظر فی علم الوجوه و النظائر» ابن جوزی (اواخر قرن 6)
✅ «بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز» فیروزآبادی (قرن 8)
✅ «کشف السرائر عن معنی الوجوه و النظائر» شمس الدین بن عماد (قرن 9)
2⃣ گردآورندگان وجوه و نظایر به عنوان واژگان مشترک قرآنی
✅ ابوعبدالله، عکرمة بن عبدالله مدنی(م 105هـ) ✅ علی بن ابی طلحه (م 143هـ) ✅ ابونضر، محمدبن سائب بن بشر بن عمروبن حارث کلبی (م146هـ)✅ ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشر أزدی خراسانی (م150هـ)✅ هارون الحجازی.✅ هارون بن موسی القاری الأزدی(م170هـ)✅ علی بن وافد (قرن دوم هجری)✅ ابوالفضل، عباس بن فضل انصاری (م 181هـ)✅ ابوزکریا، یحیی بن سلام بن ابی ثعلبه تیمی (م200هـ)؛ کتابش «التصاریف» یا «تصاریف تفسیرالقرآن ممّا اشتبهت أسماؤه و تصرّفت معانیه» نام دارد.✅ ابوعمر حفص بن عبدالعزیز بن صهبان دوری (م 246هـ)؛ ✅ ابوالعباس محمد بن یزید بن عبدالاکبر، معروف به مبرّد (م 286هـ)؛ کتابی دارد با عنوان «ما اتّفق لفظه و اختلاف معناه من القرآن المجید». ✅ ابوعبدالله محمد بن علی بن حسن معروف به حکیم ترمذی(م 320هـ)؛ کتاب «تحصیل نظائر القرآن» از اوست.✅ ابوبکر محمد بن حسن بن محمد بن زیاد، معروف به نقّاش (م 351هـ)؛✅ احمد بن حسن بن عبدالله بن معید بن اسماعیل عسکری (م 382هـ)؛✅ ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا رازی (م395هـ)؛ کتابی به نام «الأفراد» دارد.✅ ابومنصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل ثعالبی (م429هـ)؛ کتابی با عنوان «الأشباه و النظائر فی الألفاظ القرآنیة التی ترادفت مبانیها و تنوّعت معانیها» دارد.✅ ابوعبدالله اسماعیل بن احمد بن عبدالله ضریر نیشابوری (م 430هـ).✅ ابوعلی، حسن بن احمد بن عبدالله بغدادی، معروف به ابن البناء (م471هـ)؛ کتابی به نام «الوجوه و النظائر» دارد.✅ ابوعبدالله حسین بن محمد بن ابراهیم دامغانی (م 478 هـ)؛✅ ابومحمد، جعفربن احمد بن حسین بن احمد سراج (م 500هـ). کتاب او «ارجوزة فی نظائر القرآن» است.✅ ابوالحسن علی بن عبید بن نصربن عبیدالله، معروف به ابن زاغونی (م 527هـ)؛ کتابی به نام «الوجوه و النظائر» دارد.✅ ابوالبرکات عبدالرحمان بن محمد بن عبیدالله أنباری (م 577هـ)؛ کتابی به نام «الفاظ الأشباه و النظائر» دارد.✅ ابوالفرج جمال الدین عبدالرحمان بن علی بن محمد قرشی، معروف به ابن جوزی (م 597هـ)؛ کتابی نوشته با عنوان «نزهة الأعین النواظر فی علم الوجوه و النظائر»،✅ ابوالفضل کمال الدین حُبیش بن ابراهیم بن محمد تفلیسی (م 620هـ) کتابی دارد به نام «وجوه قرآن» که به چاپ رسیده و معروف است✅ ابوالعباس احمد بن علی المقرئ (متوفی 658هـ)؛ کتابی به نام «وجوه القرآن» دارد.✅ ابو ظاهر، مجد الدین، محمد بن یعقوب بن محمد فیروزآبادی (م 817هـ)؛ کتابی به نام «بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز» دارد.✅ شمس الدین محمد بن محمد بن علی بن عماد البلبیسی (م 887 هـ)؛ کتابی دارد به نام «کشف السرائر عن معنی الوجوه و النظائر».✅ ابوالحسین محمد بن عبدالصمد مصری کتابی در باب وجوه و نظایر دارد. در سال فوت او اختلاف است.✅ ابن ابی المعافی؛ سال فوت او مشخص نیست.✅ ابوالفضل جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکر بن محمد سیوطی (م 911هـ)؛ کتاب وی «معترک الأقران فی مشترک القرآن» نام دارد.✅ ابوحامد اصفهانی کتابی با نام «البصائر فی الوجوه و النظائر» دارد. سال فوت او نامعلوم است.✅ مصطفی بن عبدالرحمن بن محمد ازمیری (م 1155هـ)؛ کتابی دارد با عنوان «عمدة العرفان فی وجوه القرآن».✅ عبدالهادی نجابن السید رضوان بن محمد أبیاری (م 1305هـ)؛ دو کتاب در این زمینه یعنی واژگان مشترک قرآنی دارد به نام های: «حسن البیان فی نظم مشترک القرآن»، و «سعود القرآن فی نظم مشترک القرآن».✅ ابومحمد علی بن قاسم بامیانی (سال فوت او مشخص نیست)؛ کتابی دارد به نام «المنتخب من کتاب تحفة الولد» از امام مفسر احمد بن حدادی.
♦️ در میان معاصران:
✅ محمد نور الدین المنجّد
✅ خانم سلوی محمد العوّاء بنت الشاطئ
3⃣ آثار زبان شناسان در وجوه و نظایر قرآن کریم
✅ «الأجناس» از ابوعبید قاسم بن سلاّم (م 244هـ)
✅ «ما اتّفق لفظه و اختلف معناه» «عبدالله بن خُلَید» معروف به ابوعمیثل (م 240هـ)
✅ «ما اتّفق لفظه و اختلف معناه فی القرآن المجید» محمد بن یزید مبرّد (م 286هـ)
✅ «الأشباه و النظائر فی الألفاظ القرآنیة التی ترادفت مبانیها و تنوّعت معانیها» ثعالبی (م 429هـ)
#سرفصل_علوم_قرآنی #آموزش
🆔 @quranied
📚 كتاب الوجوه و النظائر
تألیف: أبو هلال الحسن بن عبد الله بن سهل بن سعيد بن يحيى بن مهران العسكري (ت 395)
وی ازجمله قرآن پژوهان زبده زمان خویش است. كتاب الوجوه و النظائر وی گواه روشنی بر این مدّعاست. ابوهلال این كتاب را در 29 باب، بر اساس حروف الفبا تنظیم نموده و در هر باب در مورد وجوه معانی الفاظ سخن گفته است. ترتیب واژه در هر باب بر پایه حرف اول خود واژه است نه حرف اول ریشه آنها.
وی به بیان وجوه معانی اسماء مقید نیست، بلكه در لا به لای واژه های اسمی از برخی حروف نیز یاد كرده است. در هر ماده یا لفظی كه می آورد، نخست به معانی آن در لغت اشاره نموده، سپس تعداد وجوه آن را نقل می كند و در اول هر وجه نام آن معنی را عنوان می كند. و سپس آیه یا آیاتی كه مصداق آن معانی باشد را شاهد آورده به تفسیر و شرح برخی از آیات می پردازد.
👇👇👇👇
🆔 @quranied
🌺🌺🌺جلسه دهم نحو از کتاب مبادی العربیه(شرح استاد سید محمد میر حسینی)🌺🌺🌺👇👇👇
مبحث: مبتدا و خبر
#عربی #کنکور_ارشد
🆔 @quranied
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
#استاد_سید_محمد_میر_حسینی
🆔 @quranied
#وجوه_و_نظائر (3)
💠💠💠 نمونههایی از وجوه و نظائر در قرآن کریم
💠 وجوه واژه سوء
✅ شدّت: (يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ شما را به عذاب شديد مىكشاندند).
✅ پى كردن: (وَ لا تَمَسُّوها بِسُوءٍ و آن [ناقه] را پى نكنيد).
✅ زنا: (ما جَزاءُ مَنْ أَرادَ بِأَهْلِكَ سُوءاً كيفر آنكس كه خواسته باشد با همسرت زنا كند چيست)، (ما كانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ پدرت مرد زنا كارى نبود).
✅ پيسى: (بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ سفيدى كه از پيسى نباشد).
✅ عذاب: (إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَ السُّوءَ بتحقيق كه خوارى امروز و عذاب).
✅ شرك: (ما كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ ما از كارهاى شرك انجام نمىداديم).
✅ دشنام: (لا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ خداوند گفتن دشنام را دوست ندارد)، (وَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالسُّوءِ و زبانهايشان بدشنام).
✅ گناه: (يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ گناه را از روى نادانى انجام مىدهند).
✅ محل بد: (وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ و براى آنها است بدى منزلگاه).
✅گزند و ضرر: (وَ يَكْشِفُ السُّوءَ و گزند را بر طرف مىسازد)، (وَ ما مَسَّنِيَ- السُّوءُ و ضررى بمن نمىرسيد)
✅ كشتن و عقبنشينى: (لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ كشته شدن و فرار به آنها نرسيد).
💠 وجوه واژه صلاة
✅ نمازهاى پنجگانه: (وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ و نماز را بپاى مىدارند).🔹 نماز عصر: (تَحْبِسُونَهُما مِنْ بَعْدِ الصَّلاةِ آن دو را از پس نماز عصر حبس كنيد).🔹نماز جمعه: (إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ هرگاه براى نماز جمعه ندا شد (اذان گفته شد)).
✅ نماز ميت: (وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ و بر هيچ يك از آنان (منافقان) نماز مگذار).
✅ دعا: (وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ و دعا كن براى آنها).
✅ دين: (أَ صَلاتُكَ تَأْمُرُكَ آيا دين تو، بتو دستور مىدهد).
✅ قراءت: (وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ و نمازت را بلند مخوان).
✅ رحمت و استغفار: (إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ بتحقيق كه خداوند و فرشتگان او بر پيغمبر رحمت مىفرستند).
✅ جايگاه هاى نماز (وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ و جاهاى نماز و مسجدها)، (لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ به جاهاى نماز نزديك نشويد [در حاليكه كسل باشيد]).
💠 وجوه واژه روح
✅ امر: (وَ رُوحٌ مِنْهُ و امرى از او است).
✅ وحى: (يُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ بِالرُّوحِ فرشتگان را با وحى فرو مىفرستد).
✅ قرآن: (أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا- وحى نموديم بر تو روحى (قرآنى) از امرمان).
✅ رحمت: (وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ و آنان را برحمتى از جانب خود تأييد كرد).
✅ زندگى: (فَرَوْحٌ وَ رَيْحانٌ).
✅ جبرئيل: (فَأَرْسَلْنا إِلَيْها رُوحَنا بسوى مريم روح خود را فرستاديم)، (نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ با اين (قرآن) روح الامين (جبرئيل نازل شد).
✅ فرشتهاى عظيم: (يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ روزى كه روح بپا خيز).
✅ لشكرى از فرشتگان: (تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فرشتگان و لشكرى از آنان فرود آيند).
✅ روح بدن: (وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ و از تو درباره روح مىپرسند).
💠 وجوه واژه دعا
✅ عبادت: (وَ لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكَ وَ لا يَضُرُّكَ و عبادت مكن جز خداوند را كه به تو سودى نرسانند و ضررى بر تو وارد نسازند).
✅ كمك گرفتن: (وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ و گواهانتان را بيارى طلبيد).
✅ خواستن: (ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ از من بخواهيد اجابت كنم شما را.
✅ سخن: (دَعْواهُمْ فِيها سُبْحانَكَ اللَّهُمَّ سخن آنها در آنجا (بهشت) اين است كه: پروردگارا منزهى تو).
✅ نام بردن: (لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً نام بردن پيامبر صلى اللّه عليه و آله را مانند نام بردن خودتان يكديگر را نباشد).
💠 وجوه واژه احصان
✅ عفّت: (وَ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ و آنان كه زنان با عفت را تهمت مىزنند).
✅ ازدواج كردن: (فَإِذا أُحْصِنَّ پس هرگاه ازدواج كردند.
💠💠💠 نمونه هایی از نظائر در قرآن کریم
✅ هر چه در قرآن از أسف ياد شده معنايش حزن و اندوه است مگر در (فَلَمَّا آسَفُونا) كه به معنى: اغضبونا ما را بخشم آوردند مىباشد.
✅ هر جا (بروج) ياد شده منظور ستارگان است مگر (وَ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ) كه يعنى: هر چند در كاخهاى بلند و حفظ كننده باشيد.
✅ و هر چه كلمه (بَخْسٍ) باشد به معنى ناقص و اندك است مگر در (بِثَمَنٍ بَخْسٍ) كه بمعنى حرام است.
✅ آنچه لفظ (رجز) هست به معنى عذاب مىباشد بجز در (وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ) كه منظور بت است.
✅ هر كجا واژه (ريب) آمده به معنى شك است مگر در (رَيْبَ الْمَنُونِ) كه يعنى: حوادث روزگار.
✅ هر كجا از لفظ (زكات) آمده منظور مال است مگر در (وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا وَ زَكاةً) كه به معنى پاكيزگى است
#سرفصل_علوم_قرآنی #آموزش
🆔 @quranied
📚 کتاب وجوه القرآن تألیف عالم نامور شافعی مذهب قرن پنجم اسماعیل بن احمد حیری نیشابوری (م 431) است.
نیشابوری در کتاب خویش به بررسی وجوه 613 کلمه در قرآن کریم می پردازد.
فصل بندی ها و چهارچوب های منظم وی در تالیف بر فوائد کتاب افزوده است. از دیگر امتیازات کتاب مشتمل بودن وجوه واژه هاست. بعنوان مثال نیشابوری در باب الف 15 وجه را تنها برای خود واژه الف ذکر می کند.
تایید علمای دوران بعد بر کتاب وی نشانگر جامعیت و اهمیت این کتاب است.
👇👇👇👇
🆔 @quranied
🌺🌺🌺جلسه یازدهم نحو از کتاب مبادی العربیه(شرح استاد سید محمد میر حسینی)🌺🌺🌺👇👇👇
مبحث: مبتدا و خبر
#عربی #کنکور_ارشد
🆔 @quranied
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
#استاد_سید_محمد_میر_حسینی
🆔 @quranied
#غریب_القرآن(1)
💠 «غریب القرآن» یا «دانش واژگان دشوار فهم»
💠در لغت
✅ غریب: مشکل، بیگانه، شگفت‌انگیز و عجیب به نظر رسیدن.
💠 در اصطلاح
✅ واژهشناسى و پيدا كردن لغات مشكل و غامض قرآن مجيد.
✅ دانشی که به بررسی و معنایابی واژههای دیریاب، پیچیده، پنهان، ناشناخته و فراموش شده از آیات میپردازد.
✅ لغات و اصطلاحاتی است از قرآن که به مرور زمان فهم آنها دشوار گردیده و به تفسیر و توضیح احتیاج پیدا کرده است.
💠 اولین نگاشته در این باره
📔 نخستين كسانى كه دست به تأليف كتب «غرائب القرآن» زدند، از دانشمندان شيعه بودند؛ ازجمله ايشان مىتوان، أبان بن تغلب (141 ه.)، فرّاء (207 ه.) ابو عبيده (210) و ابو عثمان مازنى (248 ه.) را نام برد.
📔 غريب القرآن زيد بن على بن الحسين (عليهم السّلام) (مستشهد 122 ه. ق).
📔 غریب القرآن ابن عباس
💠 جایگاه آن غریب القرآن
1⃣ تبیین و توضیح و برداشتن ابهامات و پیچیدگی لغت فراموش شده و پنهان و هموار ساختن راه دشوار در فهم واژگان آیات و نزدیک شدن به مراد گوینده آنها.
2⃣ شناسایی معانی نوظهور از معانی کهن الفاظ به خصوص معانی به کار رفته در عصر نزول آیات که به دلیل تحول معنایی در ساختار لغات و زبان عرب با گذشت زمان به وجود آمده است.
3⃣ توجه دانشمندان مسلمان از گذشته دور تا به امروز و آفرینش آثاری برجسته که حکایت از اهمیت و نقش به سزای این دانش در فهم درست و درک صحیح از واژگان آیات دارد.
💠 تالیفات
✅ «غريب القرآن» به روايت عطاء بن ابى رياح و نيز روايت على بن ابى طلحه، (م 143). ترجمه و تعليقه محمد ابراهيم سليم.
✅ «ريشهيابى واژهها در قرآن»، محمد جعفر اسلامى، تهران 1403
✅ «تحقيق در كلماتى از قرآن»، عبد العلى بازرگان 1401 ه. ق
✅ «المفردات فى غريب القرآن»، تأليف راغب اصفهانى، (متوفى 502)
✅ «الموضح فى معانى القرآن» ابوالحسن شعرانی
✅ «تراجم الالفاظ و اللغات القرآنيه» تأليف كمال الدين محمود
✅ فخرالدین طریحی: «غريب القرآن»، «كشف غوامض القرآن»، «مجمع البحرين و مطلع النيريّن»
✅ قاسم بن حسن آل محى الدين، «البيان و التّبيان»، (منظومة فى شرح غريب القرآن) و «البيان فى شرح غريب القرآن» (3جلد)
✅ «قاموس قرآن» (در 6 جلد) سید علی اکبر قرشی
✅ «تبيين اللغات لتبيان الآيات» يا «فرهنگ و لغات قرآن» (2 جلد) دکتر محمد قریب
✅ «غریب القرآن» سجستانی
✅ «الدّر النظيم فى لغات القرآن الكريم» شيخ عبّاس (م 1359 ه)
✅ «مفردات القرآن فى مجمع البيان» الیاس کلانتری
✅ «دايرة الفرائد در فرهنگ قرآن»، (در 5 جلد) دکتر محمد باقر محقق
#سرفصل_علوم_قرآنی #آموزش
🆔 @quranied
📚 غریب القرآن یا نزهة القلوب فی غریب القرآن علی حروف المعجم
تألیف ابو بکر محمد بن عزیز سجستانی، ادیب و لغتشناس آشنا در شناخت واژگان قرآن کریم(م330 ق) است. در اهمیت این نوشته همین بس که ابن انباری و به دنبال وی جلال الدین سیوطی(م 911 ق)و شمس الدین داوودی(م945 ق)آن را با عبارت «اجاد» ستودهاند و بدر الدین زرکشی(م794 ق)این اثر را مشهورترین نوشته در مجموعه آثار نگاشته شده در زمینهء دانش غریب القرآن شمرده است.
💠 امتیازات این اثر:
✅ رعایت ترتیب و تنظیم الفبایی در بررسی و شناسایی واژههای قرآن.
✅ جداسازی معنای لغات از لابهلای جملات ترکیبی آیات.
✅ بررسی و شرح مهمترین و عمدهترین کلمات، اعلام و اماکن ناشناخته.
✅ شناسایی ریشههای بنیادین لغات وارداتی(دخیل)در آیات.
✅ ضبط وزن و شکل کلمه با نگاه به اشتباه و نظایر آن.
✅ بیان معانی متضاد از لغات و تفاوت میان آنها.
👇👇👇👇
🆔 @quranied
🌺🌺🌺جلسه دوازدهم نحو از کتاب مبادی العربیه(شرح استاد سید محمد میر حسینی)🌺🌺🌺👇👇👇
مبحث: مبتدا و خبر
#عربی #کنکور_ارشد
🆔 @quranied
لطفا در ایتا مطلب را دنبال کنید
مشاهده در پیام رسان ایتا
#استاد_سید_محمد_میر_حسینی
🆔 @quranied
#غریب_القرآن (2)
💠 استدلال به شعر در غریب القرآن
✅ ابن عبّاس می گوید: شعر ديوان عرب است؛ پس هرگاه لفظى از قرآنى كه خداوند آن را به زبان عرب نازل فرموده بر ما مخفى بود به ديوان عرب رجوع نموده و شناخت آن را جستجو مىكنيم.
♦️ مثال:
✅🌼 (روزی) ابن عبّاس گفت: از هر چه در نظر داريد بپرسيد، پس نافع گفت: خبر ده مرا از فرموده خداى تعالى: (عَنِ الْيَمِينِ وَ عَنِ الشِّمالِ عِزِينَ)، ابن عباس جواب داد: عزون: حلقههاى كم از مردم مىباشد، پرسيد: آيا عرب اين را مىشناسد؟ گفت: آرى؛ مگر گفتار عبيد بن الأبرص را نشنيدهاى كه مىگويد:
فجاءوا يهرعون اليه حتّى *** يكونوا حول منبره عزينا
🔹 يعنى: پس سراسيمه به سوى او آمدند تا اينكه پيرامون منبرش جمع گردند.
✅ پرسيد: خبر ده مرا از فرموده خداوند: (وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ) جواب داد:
وسيله حاجت است، گفت: آيا عرب اين را مىشناسد؟ گفت: آرى آيا نشنيدهاى كه عنتره گويد:
إنّ الرّجال لهم اليك وسيلة *** إن ياخذوك تكحّلى و تخضّبى
🔹 يعنى: براستى كه مردان را به تو حاجتى هست (اى زن)، اگر تو را بگيرند سرمه و خضاب كن.
✅ گفت: خبر ده مرا از فرموده خداوند: (شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً): جواب داد: شرعة:
دين، و منهاج: راه است، پرسيد: آيا عرب اين را مىشناسد؟ گفت: بله، مگر نشنيدهاى كه ابو سفيان بن الحارث بن عبد المطّلب مىگويد:
لقد نطق المأمون بالصّدق و الهدى*** و بيّن للاسلام دينا و منهاجا
🔹 يعنى: بدرستى كه أمين شناخته شده به راستى و هدايت سخن گفت، و براى اسلام دين و روشى بيان داشت.
✅ گفت: خبر ده مرا از فرموده خداوند: (إِذا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ)، جواب داد: ينع:
رسيدن و پخته شدن، گفت: آيا عرب اين را مىشناسد؟ گفت: آرى، مگر سروده شاعر را نشنيدهاى كه:
اذا ما مشت وسط النّساء تأوّدت*** كما اهتزّ غصن ناعم النّبت يانع
🔹 يعنى: هرگاه ميان زنان راه مىرود كج مىگردد، همچنانكه شاخه نرم گياه رسيده حركت مىكند.
✅ پرسيد: خبرم ده از فرموده خداى تعالى: (وَ رِيشاً)، جواب داد: ريش مال و ثروت است، گفت: آيا عرب اين را مىشناسد؟ پاسخ گفت: آرى، نشنيدهاى كه شاعر گويد:
فرشنى بخير طالما قد بريتنى*** و خير الموالى من يريش و لا يبرى
🔹 يعنى: پس مرا به نيكى ثروتى ده كه بسيار مرا محروم ساختى، و بهترين اربابها آن است كه مالى مىدهد و دور نمىسازد.
💠 نمونه هایی از غریب القرآن
✳️ ابن ابى حاتم از ابن عباس نقل می کند، كه وی درباره اين آيات گفته:
✅ (سوره *يس*)🌼 (يا حَسْرَةً): اى واى.🔹(الْمَشْحُونِ): پر.🔹(مِنَ الْأَجْداثِ): از قبرها.🔹 (فاكِهُونَ): شادمان هستند.
✅ (الحجرات)🌼(لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ): بر خلاف قرآن و سنّت چيزى مگوئيد.🔹(وَ لا تَجَسَّسُوا): جاسوسى آن است كه كسى در پى زشتيهاى مؤمنان باشد.
✅ (الانسان)🌼 (أَمْشاجٍ): رنگارنگ.🔹 (عَبُوساً): تنگ.🔹 (قَمْطَرِيراً): طولانى.
✅ (النّبأ)🌼 (سِراجاً وَهَّاجاً): چراغ درخشنده.🔹 (مِنَ الْمُعْصِراتِ): از أبر🔹(ثَجَّاجاً):ريزان.🔹(أَلْفافاً): جمع شده.🔹 (مَفازاً): تفريحگاه.🔹 (يَقُومُ الرُّوحُ): يكى از فرشتگان بزرگ خلقت.🔹 (وَ قالَ صَواباً): و بگويد: لا اله الا اللّه.
✅ (عبس)🌼 (وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ): چهرههايى در آن روز درخشندهاند.
✅ (التكوير)🌼 (كُوِّرَتْ): تاريك شده.
✅ (الاعلى)🌼 (غُثاءً): خشك.🔹 (أَحْوى): سياه.🔹 (مَنْ تَزَكَّى): كسى كه خود را پاكيزه كند از شرك.🔹 (وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ): توحيد خداوند را بجاى آورد.🔹 (فَصَلَّى): نمازهاى پنجگانه را بجاى آورد.
✅ (الغاشية)🌼 (الْغاشِيَةِ)، و (الطّامّة)، و (الصّاخّة)، و (الحاقّة)، و (القارعة) از نامهاى روز قيامتند.🔹 (مِنْ ضَرِيعٍ): درخت تيغ دار.🔹 (وَ نَمارِقُ): وسايل استراحت و آسايش.🔹 (بِمُصَيْطِرٍ): جبّار؛ ستمگر.
✅ (الفجر)🌼 (لَبِالْمِرْصادِ): مىشنود و مىبيند.🔹 (جَمًّا): شديد.🔹 (وَ أَنَّى لَهُ الذِّكْرى): چگونه است براى او ياد آمدن.
✅ (الشمس)🌼(طَحاها): تقسيم كرد.🔹 (فُجُورَها وَ تَقْواها): خير و شر را بيان كرد.🔹 (وَ لا يَخافُ عُقْباها): از أحدى عاقبت أمرى را نترسد.
✅ (الضحى)🌼(سَجى): رفت. 🔹(ما وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ ما قَلى): پروردگارت تو را ترك نكرده و مبغوض نداشته.
✅ (الشّرح)🌼 (فَانْصَبْ): به دعا مشغول شو.
✅ (قريش)🌼 (إِيلافِهِمْ): لزوم آنها.
✅ (الكوثر)🌼(شانِئَكَ): دشمن تو.
✅ (الاخلاص)🌼(الصَّمَدُ): آقايى كه در سيادتش به كمال رسيده است.
💠 مواردی از کتب دیگر
✅ قسط
وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ قسط بمعناى بهرهكشى از ديگران و از مصاديق ظلم است.
✅ الوسواس الخناس: ابلیس
✅ الجنّة: جنّ.
✅ الفلق: صبح
✅ غاسق: شب، وقتی که همه جا را فرا می گیرد. و گفته شده که غاسق همان ماه است، هنگامه که در کسوف قرار گرفته و سیاه شود.
#سرفصل_علوم_قرآنی #آموزش
🆔 @quranied
📚 الترجمان عن غريب القرآن
تاليف تاج الدين ابى المحاسن عبد الباقى بن عبد المجيد قرشى(م743 قمرى) مىباشد. موضوع اين اثر، تفسير واژهها و تبيين لغات قرآن است.
اين اثر، مختصر، موجز با عباراتى آسان و داراى ترتيب نيكويى است روش مؤلف در اين كتاب آوردن لغات و واژهگان قرآن برحسب ترتيب سورههاى قرآن مىباشد كه از سوره بقره شروع و تا سوره ناس پايان مىيابد. و مولف در تدوين اين اثر در شرح و تبين واژهگان از كتب بزرگان تفسير، بيان و لغت همچون ابن عباس، حسن بصرى، اخفش، ابن انبارى و ديگر بزرگان صالح سلف استفاده نموده است. پس به بيان اهميّت دانش غريب القرآن مىپردازد و با آوردن جملاتى از زركشى در كتاب البرهان فى علوم القرآن و كتاب لسان العرب ابن منظور و المفردات فى غريب القرآن راغب اصفهانى اين اهميّت را بازگو مىكند.
👇👇👇👇
🆔 @quranied